Does "The Wonderful Wizard of Oz" have a hidden message? - David B. Parker

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

In the summer of 1963,

၁၉၆၃ နွေဦးမှာ

a high school teacher changed the way the world looked at "The Wizard of Oz."

အထက်တန်းပြ ဆရာတစ်ယောက်က "The Wizard of Oz" ကို ကမ္ဘာက ရှုမြင်ပုံကို ပြောင်းလိုက်တယ်။

His name was Henry Littlefield,

သူ့အမည်က Henry Littlefield ဖြစ်ပြီး

and he was teaching an American history class.

အမေရိကန် သမိုင်းတန်းတစ်တန်းကို သင်နေတာပါ။

He'd made it to the late 19th century, a time called The Gilded Age,

သူက အတန်းကို ၁၉ ရာစုနှောင်း The Gilded Age ခေါ်တဲ့ကာလတစ်ခု ဖြစ်အောင်လုပ်ပေမဲ့

but he was struggling to keep his class interested

ဒီကာလက ရှုပ်ထွေးတဲ့ လူမှုနဲ့ စီးပွားရေး ပြဿနာတွေထဲ

in the complex social and economic issues of the time.

သူ့အတန်းကို ဆက်ပြီး စိတ်ဝင်စားစေဖို့ နပန်းလုံးနေရတာပါ။

Then one night, while he was reading

ဒီနောက် တစ်ညမှာ သူ့သမီးကို

"The Wonderful Wizard of Oz" to his daughters,

The Wonderful Wizard of Oz ဖတ်ပြနေရင်း

he had an idea.

စိတ်ကူးတစ်ခု ရခဲ့တယ်။

In the 1890s, farmers wanted to add silver to the gold standard

၁၈၉၀ နှစ်လွန်တွေမှာ လယ်သမားတွေဟာ လည်ပတ်နေတဲ့ ငွေကို ပိုထည့်ဖို့နဲ့

to put more money in circulation

လယ်သမားတွေ ချေးယူဖို့ ပိုလွယ်ကူစေဖို့

and make it easier for farmers to borrow.

ရွှေနဲ့စက်တဲ့ ငွေကြေးစနစ်မှာ ငွေကို ထည့်ချင်ခဲ့ကြတယ်။

In the book, Dorothy walked to the Emerald City on the Yellow Brick Road

စာအုပ်ထဲမှာ Dorothy က ငွေဖိနပ်စီးပြီး Yellow Brick လမ်းပေါ်က

in her silver shoes.

Emerald City ကို လမ်းလျှောက်သွားတယ်။

The movie's ruby red slippers started out as silver.

ရုပ်ရှင်ရဲ့ ပတ္တမြား​ရောင် ဖိနပ်တွေဟာ ငွေအဖြစ် စထွက်လာတယ်။

Silver and gold on the road to prosperity.

ချမ်းသာမှုဆီရောက်တဲ့ လမ်းပေါ်က ငွေနဲ့ ရွေပေါ့။

L. Frank Baum had published the book in 1900

Frank Baum ဟာ ဒီစာအုပ်ကို The Gilded Age အထွတ်အထိတ်

at the height of The Gilded Age,

၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်မှာ ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး

and the analogy didn't seem out of the question.

ဒီဥပစာက စဉ်းစားစရာ မလိုအောင် ဖြစ်ခဲ့ပုံရတယ်။

No one else had seen these connections,

ဒီဆက်စပ်မှုတွေကို ဘယ်သူမှ မမြင်ခဲ့ပေမဲ့

but that didn't deter Littlefield.

Littlefield ကိုတော့ မဟန့်တားခဲ့ဘူး။

He taught his class about The Gilded Age using the book,

သူက ဒီစာအုပ်ကို သုံးရင်း အတန်းကို The Gilded Age အကြောင်း သင်တော့။

and soon he and his students were finding more connections.

မကြာခင်မှာ သူနဲ့ သူ့ကျောင်းသားတွေဟာ ပိုများတဲ့ ဆက်စပ်မှုတွေ တွေ့လာနေခဲ့တယ်။

For instance, in the late 1890s,

ဥပမာ ၁၈၉၀ နှောင်းပိုင်းမှာ

the U.S. had recently recovered from the Civil War

U.S ဟာ မကြာခင်ကမှ ပြည်တွင်းစစ်ကနေ နလံထခဲ့ပြီး

and integrated vast new territories,

ကျယ်ပြန့်တဲ့ နယ်ပယ်သစ်တွေကို ပူးပေါင်းလိုက်တာက

bringing an era of prosperity for some.

လူတချို့အတွက် ချမ်းသာကြွယ်ဝတဲ့ ခေတ်တစ်ခေတ်ကို ဖြစ်စေတယ်။

But while industry and finance in the North and East prospered,

ဒါပေမဲ့ မြောက်နဲ့ အရှေ့ပိုင်းက စက်မှုလုပ်ငန်းနဲ့ ဘဏ္ဍာရေး ဖြစ်ထွန်းပေမဲ့

farmers across the South and Midwest struggled.

တောင်နဲ့ အနောက်အလယ်ပိုင်းက လယ်သမားတွေက ရုန်းကန်ကြရတယ်။

This led to the Populist movement,

ဒါက Populist လှုပ်ရှားမှုကို ဖြစ်စေကာ

uniting farmers and workers against urban elites.

မြို့ပြ ရေပေါ်ဆီတွေကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ၊ လယ်သမား၊အလုပ်သမားတွေကို စုစည်းစေတယ်။

By 1896, the movement had grown into the People's Party,

၁၈၉၆ အရောက်မှာ လှုပ်ရှားမှုက People's Party အဖြစ် ကြီးထွားခဲ့ကာ

and its support of Democrat Williams Jennings Bryan

ဒီမိုကရက် Democrat Williams Jennings Bryan ကို ထောက်ခံမှုက

put him in reach of the presidency.

သူ့ကို သမ္မတရာထူးဆီ ရောက်စေခဲ့တယ်။

Meanwhile in Oz, claimed Littlefield,

တစ်ချိန်တည်း Oz မှာ Littlefield အခိုင်အမာဆိုတာက

Dorothy is a typical American girl

Kansas က အမေရိကန် မိန်းကလေးစစ်စစ်

whose hard life in Kansas is literally turned upside down

Dorothy ရဲ့ ခက်ခဲတဲ့ဘဝဟာ သူ့ထိန်းချုပ်မှု အပြင်က ပြင်းထန်တဲ့ အင်အားတွေကြောင့်

by powerful forces outside her control.

တကယ့်ကို ကျွမ်းထိုးမှောက်ခုံ ဖြစ်သွားတယ်။

The munchkins are the common people oppressed by the Witch of the East,

လူပုလေးတွေဟာ Witch of the East ဘဏ်တွေ၊ လက်ဝါးကြီးအုပ်မှုတွေကနေ

banks and monopolies.

ဖိနှိပ်တာခံရတဲ့ သာမန်လူတွေပါ။

The Scarecrow is the farmer,

Scarecrow ကတော့ လယ်သမားပါ။

considered naive but actually quite resourceful,

နုံတယ်လို့ မှတ်ယူရပေမဲ့ တကယ်ကတော့ လုပ်ရည်ကိုင်ရည်ရှိတယ်။

the Tin Woodman is the industrial worker dehumanized by factory labor,

Tin Woodman က စက်ရုံ အလုပ်ကြမ်းကြောင့် လူ့ဂုဏ်သိက္ခာကင်းမဲ့နေတဲ့ စက်မှု လုပ်သား၊

and the Cowardly Lion is William Jennings Bryan

Cowardly Lion က William Jennings Bryan ပါ။

who could be an influential figure if only he were brave enough

Populist တွေရံ့ ဆန်းသစ်တဲ့ အစီအစဉ်ကို ကျင့်သုံးဖို့ ရဲရင့်မှသာ

to adopt the Populist's radical program.

ဩဇာရှိတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်နိုင်သူပါ။

Together, they travel along a golden yellow road

သူတို့ဟာ ရွှေဝါရောင် လမ်းအတိုင်း အတူတကွ ခရီးထွက်ခဲ့ကြတယ်။

towards a grand city whose ruler's power turns out to be built on illusions.

အုပ်ချုပ်သူ အာဏာဟာ ယုံမှားမှုတွေပေါ်မှာ တည်ဆောက်တယ်ဆိုတဲ့ မြို့ကြီးဆီကိုပါ။

Littlefield published some of these observations in an essay.

Littlefield က ဒီတွေ့ရှိချက်တစ်ခုကို စာတမ်း တစ်စောင်ထဲမှာ ပုံနှိပ်ဖော်ပြခဲ့တယ်။

His claim that this fantasy was actually a subversive critique

ဒီစိတ်ကူးယဉ်မှုဟာ တကယ်ကျတော့ အမေရိကန် အရင်းရှင်ဝါဒရဲ့အဖျက်အမှောင့်

of American capitalism appealed to many people in 1960s.

ဝေဖန်ချက်လို့ သူ့ရဲ့ပြောဆိုချက်ဟာ ၁၉၆၀ နှစ်လွန်တွေက လူများစွာကို ဆွဲဆောင်ခဲ့တယ်။

Other scholars took up the theme,

အခြားပညာရှင်တွေက ဒီအာဘော်ကို ပြန်ကောက်တော့

and the proposed analogies and connections multiplied.

အဆိုပြုထားတဲ့ တင်စားမှုတွေနဲ့ ဆက်နွယ်မှုတွေဟာ ဆပွားခဲ့တယ်။

They suggested that Dorothy's dog Toto

သူတို့က Dorothy ရဲ့ခွေး Toto ဟာ

represented the teetotalers of the prohibition party.

အရက်တားမြစ်မှု ပါတီရဲ့ အရက် ရှောင်သူတွေကို ကိုယ်စားပြုပြီး

Oz was clearly the abbreviation for ounces,

Oz က ငွေ စကားစစ်ထိုးပွဲမှာ အရေးပါတဲ့ ယူနစ်ဖြစ်တဲ့

an important unit in the silver debate.

အောင်စရဲ့အတိုကောက်ဆိုတာ သိသာတယ်လို့ ညွှန်းတယ်။

The list goes on.

စာရင်းက ဆက်ရှိနေတယ်။

By the 1980s, this understanding of the book was accepted so widely

၁၉၈၀ နှစ်လွန်တွေမှာ အမေရိကန် သမိုင်း ကျောင်းသုံး စာအုပ်များစွာက ၁၉ ရာစုနှောင်း

that several American history textbooks

နိုင်ငံရေး ဆွေးနွေးချက်မှာ ဒါကို ဖော်ပြခဲ့တဲ့အထိ

mentioned it in discussions of late 19th century politics.

စာအုပ်ရဲ့ ဒီအသိအမြင်ကို ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံကြတယ်။

But is the theory right?

ဒါပေမဲ့ ဒီအယူအဆက မှန်ခဲ့လား။

L. Frank Baum's introduction claims the book is just an innocent children's story.

L. Frank Baum ရဲ့ မိတ်ဆက်မှာ ဒီစာအုပ်ဟာ အပြစ်ကင်းတဲ့ ကလေး ပုံပြင်လို့ ဆိုထားတယ်။

Could he have been deliberately throwing people off the trail?

သူဟာ တမင် လူတွေကို အာရုံပြားအောင် စမ်းသပ်ဖို့များ လုပ်ခဲ့တာ ဖြစ်နိုင်လား။

And is it fair to second guess him so many decades later?

ဆယ်စုနှစ်များစွာ ကြာပြီးမှာ သူ့ကို နောက်မှ ပြစ်တင်ဝေဖန်တာက တရားပါ့မလား။

There's no definitive answer,

တိကျတဲ့ အဖြေမရှိပါ။

which is part of why authorial intent

ဒါက ဘာကြောင့် စာရေးသူရဲ့ ကြံရွယ်ချက်ဟာ

is a complex, tangled, fun question to unravel.

ဖြေဖို့ ခက်ခဲ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ရယ်စရာ မေးခွန်းတစ်ခုဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ အပိုင်းပါ။

And some recent scholars have interpreted "The Wonderful Wizard of Oz"

ခေတ်သစ် ပညာရှင် တချို့ကတော့ "The Wonderful Wizard of Oz" ကို

in the opposite way as Littlefield.

Littlefield နဲ့ ဆန်ကျင်တဲ့ နည်းနဲ့ အနက်ကောက်ကြတယ်။

They claim it's a celebration of the new urban consumer culture.

ဒါဟာ မြို့ပြ စားသုံးသူ ယဉ်ကျေးမှုသစ်ရဲ့ အထိမ်းအမှတ်တစ်ခုလို့ ဆိုကြတယ်။

Historian William Leach argued that the dazzling Emerald City of Oz

သမိုင်းပညာရှင် William Leach က စူးရှလင်းလက်တဲ့ Emerald City of Oz ဟာ

was meant to acclimate people to the shiny, new America.

တောက်ပတဲ့ အမေရိကသစ်ဆီ လူတွေကို နေသားကျစေဖို့ ရည်ရွယ်တာလို့ ငြင်းခုံတယ်။

In the end, all we know for sure is that Baum,

အဆုံးမှာ အားလုံး အသေအချာသိတာက ဥရောပ ရိုးရာပုံပြင်တွေရဲ့

inspired by European folk legends,

စေ့ဆော်မှုခံရတဲ့ Baum ဟာ

had set out to create one for American children.

အမေရိကန် ကလေးတွေအတွက် တစ်ပုဒ် ဖန်တီးဖို့ စတင်ခဲ့တာပါ။

And whether or not he intended any hidden meanings,

ဝှက်ထားတဲ့ အဓိပ္ပာယ်တစ်ခုခုကို သူ ရည်ရွယ်တာ၊ မရည်ရွယ်တာထက်

its continuing relevance suggests he succeeded

၎င်းရဲ့ ဆက်သွယးနေတဲ့ ဆက်စပ်မှုက သူဟာ အမေရိကန် ကိုယ်ပိုင်လို့

in creating a fairytale America can call its own.

ပြောနိုင်တဲ့ ရိုးရာပုံပြင်တစ်ပုဒ်ကို သူ ဖန်တီးနိုင်ခဲ့တာကို ညွှန်းနေတယ်။