Does "The Wonderful Wizard of Oz" have a hidden message? - David B. Parker

"Oz Büyücüsü"nün gizli bir mesajı mı var? - David B. Parker

Çeviri: Gözde Zülal Solak Gözden geçirme: Selda Yener

In the summer of 1963,

1963 yazında,

a high school teacher changed the way the world looked at "The Wizard of Oz."

bir lise öğretmeni dünyanın "Oz Büyücüsü"ne bakış açısını değiştirdi.

His name was Henry Littlefield,

İsmi Henry Littlefield'di ve

and he was teaching an American history class.

Amerikan tarihi adlı bir ders veriyordu.

He'd made it to the late 19th century, a time called The Gilded Age,

Yaldızlı Çağ adı verilen 19. yüzyıla kadar gelebildi,

but he was struggling to keep his class interested

fakat zamanın karmaşık sosyal ve ekonomik olayları

in the complex social and economic issues of the time.

içerisinde, sınıfın ilgisini çekme konusunda zorlanıyordu.

Then one night, while he was reading

Bir gece kızlarına

"The Wonderful Wizard of Oz" to his daughters,

"Oz Büyücüsü"nü okurken,

he had an idea.

aklına bir fikir geldi.

In the 1890s, farmers wanted to add silver to the gold standard

1890'larda çiftçiler, tedavüle daha fazla para girmesi ve

to put more money in circulation

çiftçilerin borç almalarını kolaylaştırmak için

and make it easier for farmers to borrow.

altın standardına gümüş eklemek istemişlerdi.

In the book, Dorothy walked to the Emerald City on the Yellow Brick Road

Kitapta Dorothy, gümüş ayakkabılarıyla Sarı Tuğlalı Yol üzerinden

in her silver shoes.

Emerald Şehri'ne yürür.

The movie's ruby red slippers started out as silver.

Gümüş ayakkabılar, filmde yakut kırmızısı terliklere dönüşür.

Silver and gold on the road to prosperity.

Mutluluğa giden yolda gümüş ve altın.

L. Frank Baum had published the book in 1900

L. Frank Baum kitabı 1900 yılında, Yaldızlı Çağ'ın

at the height of The Gilded Age,

zirvesinde yayınlamıştı ve

and the analogy didn't seem out of the question.

benzetme de söz konusu gibi görünüyordu.

No one else had seen these connections,

Bu bağlantıları kimse göremedi,

but that didn't deter Littlefield.

fakat bu Littlefield'i engellemedi.

He taught his class about The Gilded Age using the book,

Kitabı kullanarak sınıfına Yaldızlı Çağı öğretti ve kısa süre sonra

and soon he and his students were finding more connections.

o ve öğrencileri daha fazla bağlantı bulmaya başladılar.

For instance, in the late 1890s,

Örneğin, 1890'ların sonlarında

the U.S. had recently recovered from the Civil War

ABD, İç Savaş'tan yeni çıkmıştı

and integrated vast new territories,

ve yeni büyük topraklar edinerek

bringing an era of prosperity for some.

bazıları için bir refah dönemi oluşturmuştu.

But while industry and finance in the North and East prospered,

Fakat Kuzey ve Doğu'daki endüstri ve gelir zenginleşirken,

farmers across the South and Midwest struggled.

Güney ve Orta-Batı'daki çiftçiler zorluk çekiyorlardı.

This led to the Populist movement,

Bu da Popülizm hareketlerine yol açtı,

uniting farmers and workers against urban elites.

çiftçiler ve işçiler, şehir elitlerine karşı birleştiler.

By 1896, the movement had grown into the People's Party,

1896 yılında hareket sonucunda ortaya Halk Partisi çıktı

and its support of Democrat Williams Jennings Bryan

ve Demokrat Williams Jennings Bryan'ı desteklemesi

put him in reach of the presidency.

onu başkanlığa yükseltti.

Meanwhile in Oz, claimed Littlefield,

Bu sırada Littlefield, Oz'da

Dorothy is a typical American girl

Dorothy'nin kontrolünün dışındaki güçler

whose hard life in Kansas is literally turned upside down

tarafından Kansas'taki zor hayatı altüst edilmiş, tipik bir

by powerful forces outside her control.

Amerikalı kız olduğunu öne sürdü.

The munchkins are the common people oppressed by the Witch of the East,

Cüceler ise Doğu'nun cadısı, bankalar ve satıcılar tarafından

banks and monopolies.

baskı gören sıradan insanlar.

The Scarecrow is the farmer,

Korkuluk ise saf olarak görülen,

considered naive but actually quite resourceful,

fakat aslında oldukça becerikli olan çiftçi ve

the Tin Woodman is the industrial worker dehumanized by factory labor,

teneke adam, fabrika iş gücünün makineleştirdiği endüstri çalışanı;

and the Cowardly Lion is William Jennings Bryan

korkak aslan ise, Popülistler'in radikal programını benimseyecek

who could be an influential figure if only he were brave enough

kadar cesur olduğu takdirde itibarlı bir figür olabilecek

to adopt the Populist's radical program.

William Jennings Bryan.

Together, they travel along a golden yellow road

Hep birlikte, yöneticisinin gücü illüzyonlar üzerinden

towards a grand city whose ruler's power turns out to be built on illusions.

oluşturulmuş büyük bir şehre doğru giden altın sarı yolda ilerlemektedirler.

Littlefield published some of these observations in an essay.

Littlefield bu gözlemlerinden birkaçını bir makalede yayınlandı.

His claim that this fantasy was actually a subversive critique

Bu fantezinin aslında Amerikan kapitalizmini iğnelediği,

of American capitalism appealed to many people in 1960s.

1960'larda birçok insana hitap ettiğine dair bir eleştirisi vardı.

Other scholars took up the theme,

Diğer bilginler bu temanın ve önerilen

and the proposed analogies and connections multiplied.

benzetmelerin peşine düştüler ve bağlantılar çoğaldı.

They suggested that Dorothy's dog Toto

Dorothy'nin köpeği Toto'nun, Prohibition (Yasak)

represented the teetotalers of the prohibition party.

partisinin yeşilaycılarını temsil ettiğini öne sürmüşlerdi.

Oz was clearly the abbreviation for ounces,

Oz ise açık bir biçimde, gümüşte önemli bir birim olan

an important unit in the silver debate.

ons'un kısaltmasıydı.

The list goes on.

Liste böyle devam ediyor.

By the 1980s, this understanding of the book was accepted so widely

1980'lerde kitaba dair bu anlayış öyle çok kabul edilmişti ki

that several American history textbooks

bazı Amerikan tarihi kitapları, 19. yüzyıl

mentioned it in discussions of late 19th century politics.

sonlarının politikası başlıklarında bu anlayışa değinmişlerdi.

But is the theory right?

Peki teori doğru mu?

L. Frank Baum's introduction claims the book is just an innocent children's story.

L. Frank Baum tanıtımında yalnızca masum bir çocuğun hikâyesi olduğunu iddia eder.

Could he have been deliberately throwing people off the trail?

Kasten insanların izlerini kaybettiriyor olabilir mi?

And is it fair to second guess him so many decades later?

Bunca yıl sonra onunla ilgili ikinci tahminde bulunmak adil mi?

There's no definitive answer,

Kesin bir cevap yok, bu da

which is part of why authorial intent

yazarın amacının neden karmaşık, dolaşık

is a complex, tangled, fun question to unravel.

ve çözülmesi eğlenceli olan bir soru olduğunu gösteriyor.

And some recent scholars have interpreted "The Wonderful Wizard of Oz"

Son günlerde bazı bilginler de "Oz Büyücüsü"nü, Littlefield'in tam

in the opposite way as Littlefield.

tersi bir yönde yorumladılar.

They claim it's a celebration of the new urban consumer culture.

Yeni kentsel tüketim kültürünün övgüsü olduğunu öne sürdüler.

Historian William Leach argued that the dazzling Emerald City of Oz

Tarihçi William Leach, Oz'un büyüleyici Emerald şehrinin, insanları

was meant to acclimate people to the shiny, new America.

parlak, yeni Amerika'ya alıştırma amacı taşıdığını öne sürdü.

In the end, all we know for sure is that Baum,

Sonuç olarak emin olduğumuz şey Baum'un, Avrupa'nın halk

inspired by European folk legends,

efsanelerinden ilham alarak,

had set out to create one for American children.

Amerikalı çocuklar için de bir efsane yaratmak istemiş olmasıdır.

And whether or not he intended any hidden meanings,

Gizli anlamlar yaratma niyeti olsa da olmasa da

its continuing relevance suggests he succeeded

devam eden bu ilgi, Amerika'nın sahiplenebileceği bir peri masalı

in creating a fairytale America can call its own.

yaratma konusunda başarılı olduğunu gösteriyor.