Gravity and the human body - Jay Buckey

ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်အား နဲ့ လူ့ခန္ဓာကိုယ်- Jay Buckey

Translator: Myo Aung Reviewer: sann tint

Some of the issues that are important

လူတွေဟာ အာကာသထဲမှာ

if you want to have people in space

အချိန်ကြာအောင် နေထိုင်ကြပါက အရေးတကြီး

for long periods of time.

ရင်ဆိုင်ရမယ့် ပြဿနာတွေ ရှိတယ်။

One is that people will tend to lose

တစ်ခုက လူတွေဟာ အရိုး နဲ့ ကြွက်သား အစုအပုံကို

bone and muscle mass.

ဆုံးရှုံးလာကြရဖို့ ရှိပါတယ်။

We know this.

အဲဒါ တို့သိတယ်။

If you have to put a cast on your leg,

ခြေသလုံးတွေကို ပလာစတာ ကိုင်ထားလိုက်ပြီး

and you take the cast off after a few weeks,

နောက်အပတ် အနည်းငယ် အကြာမှာ ခွာလိုက်ရင်

you'll see that your muscles have shrunk in size.

ကြွက်သားတွေရဲ့ အရွယ်အစားဟာ ကျုံ့လာတာကို မြင်ရပါမယ်။

And if you measured the bone strength,

ပြီးတော့ အရိုးရဲ့ ခိုင်ခန့်မှုကို တိုင်းကြည့်ရင်

you'd also see that might have gone down a little bit, too.

နည်းနည်းလေး လျော့နည်း လာတာကိုလည်း တွေ့ရပါမှာပါ။

And so, it's very interesting that our body has that ability

ဒီတော့ စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းတဲ့ အချက်က

to adapt to the loads that are put on it,

ခန္ဓာကိုယ်က ထမ်းဆောင်တဲ့ ဝန်ထုပ်နဲ့ လိုက်ဖက်အောင် နေတယ်။

so that bones and muscles aren't static,

အရိုးများ နဲ့ ကြွက်သွားတွေဟာ ပုံသေ မဟုတ်ဘဲ

they're always changing.

တချိန်လုံး ပြောင်းလဲနေကြတယ်။

While we think of bone as being a solid thing

အရိုးဟာ ခိုင်မာတဲ့ အရာဖြစ်တယ်

that doesn't change very much,

သိပ်မပြောင်းလဲဘူးလို့ ထင်ကြပေမဲ့

it changes too.

တကယ်တော့ ၎င်းပါ ပြောင်းလဲပါတယ်။

And it turns out that in weightlessness,

ပြီးတော့ အလေးချိန်မဲ့ အခြေအနေမျိုးထဲမှာ

you lose bone.

အရိုးကို ဆုံးရှုံးလာကြရတယ်။

And then you also cause the muscles

အဲဒါ့အပြင် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကြွက်သားတွေ

that work against gravity,

ဆွဲငင်အားကို ဆန့်ကျင် လုပ်ကိုင်ရတဲ့ ကြွက်သားတွေ

what are called the postural muscles,

ကိုယ်ဟန် အနေထား ကြွက်သားတွေဟာလည်း

they'll start to shrink and lose strength.

ကျုံ့ဝင်လာကြပြီး အားအင်တွေ ဆုံးရှံးလာကြပါတယ်။

There are other things in the cardiovascular system,

နှလုံးသွေးကြော စနစ်ထဲမှာ အကျုံးဝင်ကြတဲ့

the heart and blood vessels.

နှလုံး နဲ့ သွေးကြော ရှိသေးတယ်။

And if you think about it,

အဲဒါတွေကို စဉ်းစားကြည့်ရင်

standing up in gravity

ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်အား ရှိနေချိန်မှာ မတ်တတ်ရပ်နေရခြင်းဟာ

means you have to work against gravity

ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်အားကို ဆန့်ကျင် လုပ်နေရတာပါ။

in order to keep blood pumping to your head.

သွေးကို ဦးခေါင်းဆီကို မှုတ်ပို့နိုင်ဖို့ အတွက်ပါ။

So, if you couldn't keep blood pumping in the head,

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဦးခေါင်းဆီကို သွေးကို မှုတ်မပို့နိုင်ရင်

you'd pass out every time you stood up

ကျွန်တော်တို့ မတ်တပ်ရပ်တိုင်း သေဆုံးသွားကြရမှာပါ။

because when you're lying down,

ကျွန်တော်တို့ လှဲနေချိန်မှာ

you don't have to push against gravity.

ဆွဲငင်အားကို ဆန့်ကျင် မတွန်းပို့ရလို့။

But when you stand up,

ဒါပေမဲ့ ထမတ်တတ်ရပ်ရင်

you got to work against gravity

ဆွဲငင်အားကို ဆန့်ကျင် လုပ်နိုင်မှ

to keep blood flowing to your head.

သွေးကို ဦးခေါင်းဆီ စီးဆင်းလာစေမယ်။

And your heart and blood vessels

လိုအပ်တိုင်းမှာ နှလုံး နဲ့ သွေးကြောတွေ

have a really nicely worked-out system

ကောင်းမွန်စွာ လည်ပတ်နိုင်တဲ့ စနစ်ကို

to make that happen every time.

တီထွင် ပြုစုထားကြပါတယ်။

But that system can also change in weightlessness.

ဒါပေမဲ့ အဲဒီ စနစ်ကလည်း အလေးချိန်မဲ့မှု ထဲမှာ ပြောင်းလဲ နိုင်ပါသေးတယ်။

And then the other area that changes

ပြောင်းလဲကြတဲ့ နောက်တချို့ကို ပြောရရင်

is the system that has to do with balance.

ဟန်ချက်ညီမှုကို ထိန်းပေးတဲ့ စနစ်ဘဲ ဖြစ်ပါတယ်။

Again, maintaining your balance

အဲဒီလို ဟန်ချက်ညီအောင် လုပ်ကိုင်မှုဟာလည်း

is something that you're doing against gravity, right?

ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်အားကို ဆန့်ကျင်ပြီး လုပ်ကိုင်နေမှုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

If you didn't have gravity present,

ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်အား ဆိုတာသာ မရှိခဲ့ဘူးဆိုရင်

you wouldn't have to worry about falling.

လဲကျတာကို ကျွန်တော်တို့ ဘာမှစိုးရိမ်စရာ မလိုပါ။

But you obviously do have to worry about falling,

ဒါပေမဲ့ လဲကျခြင်းကို တကယ် စိုးရိမ်ဖို့ လိုပါတယ်။

and we have a very highly developed sense of balance

အဲဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ မတ်တတ်ရပ်လျက် ရှိနေဖို့အတွက်

to keep us upright

လဲကျမသွားအောင် ထိန်းထားရန်

and to prevent us from falling.

မြင့်ဖွံ့ဖြိုးနေတဲ့ ဟန်ချက်ညီနိုင်စွမ်း ရှိပါတယ်။

And when you see what skaters do,

စကိတ်စီးသူတွေ လုပ်ပြတာ မြင်ရင်

you realize just how exquisite a system it is.

အဲဒီ စနစ်ဟာ ဘယ်လောက်ကို သိမ်မွေ့တာကို ကျွန်တော်တို့ သိနားလည်နိုင်ပါတယ်။

But when you go into weightlessness,

အလေးချိန်မဲ့မှုထဲ နေထိုင်ရတော့

your balance system changes.

ဟန်ချက်ညီမှု စနစ်ဟာ ပြောင်းလဲလာရပါတယ်။

You don't really notice it

တကယ်တော့ ကျွန်တော်တို့ အနေနဲ့

while you are in weightlessness,

အလေးချိန်မဲ့ နေစဉ် အဲဒါမသိပေမဲ့

but when you come back,

ပြန်လာကြတဲ့ အခါမှာတော့

you do notice it,

အဲဒါ ခံစားလာရမှာပါ

ဟန်ချက်ညီမှု ပြောင်းသွားပြီး

that your balance has changed

and you have a little bit of trouble

ဟန်ချက်ညီအောင် ထိန်းရာတွင်

maintaining your balance.

ပြဿနာ တချို့ ရှိလာပါတယ်။

And what it shows is that while you're in space,

အဲဒါက ဘာကို ပြနေသလဲဆိုတော့

your brain is trying to allow you

ကျွန်တော်တို့ အာကာသထဲ ရှိနေစဉ် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဦးနှောက်က

to function in weightlessness.

အလေးချိန်မဲ့မှုထဲ လှုပ်ရှားရန် ခွင့်ပြုတာကိုပါ။

And so, it re-adapts you to be weightless,

ဦးနှောက်က အလေးချိန်မဲ့မှုနဲ့ ကျင့်သားရအောင် လုပ်ပေးတယ်၊

which you don't notice until you come back

အဲဒါ ကျွန်တော်တို့ မခံစားမိကြပါ၊

and find out that you're now back on Earth

ကမ္ဘာမြေကြီးဆီ ရောက်လာမှသာ ဟန်ချက်ညီမှုဟာ

with a balance system that's been adapted to space.

အာကာသထဲက အခြေအနေကို ကျင့်သားရနေခဲ့တာကို နားလည်လာကြပါတယ်။

You know, all life developed here on Earth

ကျွန်တော်တို့ အားလုံးဟာ ကမ္ဘာဂြိုဟ်ပေါ်မှာ ကြီးပြင်းလာခဲ့ကြပါတယ်

with gravity being present,

တချိန်လုံး ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်အား ရှိနေခဲ့တယ်

so life evolved under the influence of gravity,

အဲဒါကြောင့် ဘဝဟာ ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်အားရဲ့ ဩဇာအာဏာအောက်မှာ ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့ပါတယ်။

ကျွန်တော်တို့ တဖြည်းဖြည်းချင်း ကမ္ဘာ့ ဆွဲငင်အားနဲ့အတူ ကြီးထွားလာရင်း

and then we grow up with gravity being present,

so we learn how to walk

လမ်းလျှောက်ရတာကို သင်ယူလာခဲ့ကြတယ်၊

and catch a ball

ဘောလုံးကို ဖမ်းနိုင်တယ်။

and ice skate

ရေခဲပေါ်မှာ စကိတ်စီးတတ်လာကြတယ်၊

or whatever,

ဘာပဲ လုပ်လုပ်

all with gravity being present.

ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်အား ရှိနေချိန်မှာ လုပ်ကိုင်ကြပါတယ်။.

And what if you were to grow up without gravity?

ကျွန်တော်တို့ဟာ ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်အား မရှိဘဲနဲ့ ကြီးပြင်းလာခဲ့ကြရမယ် ဆိုရင်ကောဗျာ။

What about the systems that depend on gravity,

အဲဒီလိုဆိုရင် ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်အားကို မှီခိုရတဲ့ စနစ်တွေ

like your muscles

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကြွက်သားတွေ

or your balance system

ဒါမှမဟုတ် ဟန်ချက်ညီအောင် ထိန်းပေးတဲ့ စနစ်

or the heart and blood vessels?

ဒါမှမဟုတ် နှလုံး နဲ့ သွေးကြောလို အရာတွေ ဘယ်လို ဖြစ်လာမလဲ၊

Would they develop normally,

ပုံမှန် ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့မှာလား၊

or would they be different in some way?

ဒါမှမဟုတ် ၎င်းတို့ဟာ တမျိုးတဖုံ ဖြစ်ခဲ့ကြမှာလား၊

One reason why you might think

အဲဒါတွေဟာ တမျိုးတဖုံ

that it would go down a different pathway

ဖြစ်ပျက်နိုင်ခဲ့ကြတယ်လို့ ထင်စရာ ရှိနိုင်တာကို

is from an experiment

စမ်းသပ်မှုက ထောက်ပြခဲ့တယ်။

that was done some time ago

လွန်ခဲ့တဲ့ အချိန်အနည်းငယ်တုန်းက

by two neuroscientists

အာရုံကြောဆိုင်ရာ သိပ္ပံပညာရှင် နှစ်ဦး

called Hubel and Wiesel.

Hubel နဲ့ Wiesel ဆိုသူတို့ လုပ်ခဲ့ကြတာပါ။

And what they did is they had a kitten,

သူတို့ဟာ သူတို့ဆီမှာ ရှိခဲ့တဲ့ မွေးခါစ ကြောင်လေးကို စမ်းသပ်ခဲ့တယ်။

and they put a patch over the eye of the kitten.

ကြောင်ရဲ့ မျက်စိ တစ်ဖက် မြင်မရအောင် အပေါ်ကနေ အုပ်ပိတ်ခဲ့တယ်။

And then the kitten grew up to be a cat,

အဲဒီ ကြောင်ကလေးဟာ အဲဒီလိုနဲ့ ကြီးပြင်းလာခဲ့ရာက

and they removed the patch.

သူတို့ဟာ မျက်စိအကာကို ခွါလိုက်ကြပါတယ်။

And so, the question is,

သူတို့ သိလိုခဲ့ကြတာက

can the cat see out of that eye?

ကြောင်ဟာ အဲဒီမျက်စိဖြင့် မြင်နိုင်မလားလို့ပေါ့။

Now, there's nothing wrong with the eye, right?

အဲဒီမျက်စိထဲမှာ ဘာပြဿနာမှ မရှိခဲ့ဘူး။

တစ်ခုရှိတာက အဲဒီ မျက်လုံးဟာ ဘာကိုမှ မမြင်ခဲ့ရဘူး။

But it just hasn't seen anything,

there hasn't been any light coming in.

အဲဒီ မျက်လုံးထဲကို အလင်းရောင် မဝင်ခဲ့ဖူးဘူး။

And the answer is that the cat can't see out of that eye

ဒါပေမဲ့ သိလာရတဲ့ အဖြေက ကြောင်ဟာ အဲဒီမျက်လုံးဖြင့် မမြင်နိုင်ခဲ့တာပါ။

because what happens is that the brain

ဘာဖြစ်လို့လဲ ဆိုတော့ ကြောင်ရဲ့ ဦးနှောက်ဟာ

goes down a different pathway when it develops

လုံးဝတမျိုး ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့လို့ ပုံမှန် ဖွံ့ဖြိုးမှုအတွင်းမှာ

and the connections that would ordinarily develop

ပုံမှန် ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့ရမှာ ဖြစ်တဲ့ အဲဒီမျက်လုံးအတွက်

to that eye don't develop.

ဆက်သွယ်ချိတ်ဆက်မှုတွေဟာ ဖွံ့ဖြိုးမလာခဲ့လို့ပါပဲ။

And that can't be undone,

ပြီးတော့ အဲဒါ အခုတော့ ဘယ်လိုမှ ပြင်မရတော့ပါဘူး။

that's a permanent change.

အဲဒီ အပြောင်းအလဲဟာ ထာဝရ ဖြစ်သွားပါပြီ။

So, the brain of that cat

အဲဒီကြောင်ရဲ့ ဦးနှောက်ဟာဖြင့်

is fundamentally different from the brain of a cat

မျက်လုံးနှစ်လုံးစလုံးဖြင့် မြင်နေရင်း ကြီးပြင်းလာတဲ့

that grew up seeing out of that eye.

ကြောင်ရဲ့ ဦးနှောက်နဲ့ လုံးဝမတူတော့ပါ။

That cat grew up with a different brain, in essence.

အဲဒီကြောင်ရဲ့ ဦးနှောက်ဟာ အနှစ်သာရ အရ တမျိုးဖြစ်နေပါပြီ။

So, then you wonder,

မေးနိုင်ကြတာက

well, what about gravity?

အဲဒါ ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်အားနဲ့ ဘာဆိုင်လဲ။

What if you don't have the forces

ကမ္ဘာ့ဆွဲငင်အား မရှိခဲ့ဘူးဆိုရင်

that gravity produces?

ကျွန်တော်တို့ ဘယ်လိုများ ဖြစ်လာခဲ့မလဲ။

Is your balance organ going to develop

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဟန်ချက်ညီရေး ခန္ဓာကိုယ် အင်္ဂါဟာ

in the same way,

ပုံမှန်အတိုင်း ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့မှာလား၊

or will it be different?

တစ်မျိုး ဖြစ်ခဲ့မှာလား၊

If somebody grew up in space,

အာကာသထဲမှာ ကြီးပြင်းလာခဲ့တဲ့ နောက်

could they come back to Earth and function,

ကမ္ဘာဂြိုဟ်ကို ပြန်လာသူဟာ သွားလာလှုပ်ရှားနိုင်မလား၊

or would they really be a different person?

ဒါမှမဟုတ် အဲဒီသူဟာ လုံးဝကိုမတူတဲ့ လူများ ဖြစ်မလား ဆိုတာတွေ ပေါ့ ဗျာ။