Gravity and the human body - Jay Buckey

Grawitacja a ludzkie ciało - Jay Buckey

446,398 views ・ 2013-08-26

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Krystyna Wasilewska Korekta: Rysia Wand
00:07
Some of the issues that are important
0
7003
1539
Jest kilka ważnych problemów,
00:08
if you want to have people in space
1
8542
1934
z którymi można się spotkać,
00:10
for long periods of time.
2
10476
1550
wysyłając ludzi w kosmos na długie misje.
00:12
One is that people will tend to lose
3
12026
2048
Jednym z nich jest utrata
00:14
bone and muscle mass.
4
14074
1492
masy mięśniowej i kostnej.
00:15
We know this.
5
15566
965
Znamy to.
00:16
If you have to put a cast on your leg,
6
16531
1947
Kiedy po kilku tygodniach
00:18
and you take the cast off after a few weeks,
7
18478
2007
zdejmuje się gips z nogi,
00:20
you'll see that your muscles have shrunk in size.
8
20485
3122
widać, że mięśnie się skurczyły.
00:23
And if you measured the bone strength,
9
23607
2304
A gdyby zmierzyć gęstość kości,
00:25
you'd also see that might have gone down a little bit, too.
10
25911
2903
też okazałaby się mniejsza.
00:28
And so, it's very interesting that our body has that ability
11
28814
3279
Ciało potrafi się dostosować
00:32
to adapt to the loads that are put on it,
12
32093
2311
do zmiennych obciążeń,
00:34
so that bones and muscles aren't static,
13
34404
2062
stąd mięśnie i kości nie są statyczne,
00:36
they're always changing.
14
36466
1470
lecz wciąż się zmieniają.
00:37
While we think of bone as being a solid thing
15
37936
2277
Choć kości wydają się czymś solidnym,
00:40
that doesn't change very much,
16
40213
1671
co nie zmienia się zbytnio,
00:41
it changes too.
17
41884
1479
to tak nie jest.
00:43
And it turns out that in weightlessness,
18
43363
2252
Nawet w stanie nieważkości
00:45
you lose bone.
19
45615
1369
traci się masę kostną.
00:46
And then you also cause the muscles
20
46984
2190
A do tego mięśnie
00:49
that work against gravity,
21
49174
2319
przeciwdziałające sile grawitacji,
00:51
what are called the postural muscles,
22
51493
1716
tak zwane mięśnie posturalne,
00:53
they'll start to shrink and lose strength.
23
53209
3080
również się kurczą i słabną.
00:56
There are other things in the cardiovascular system,
24
56289
1897
Brak grawitacji wpływa też
00:58
the heart and blood vessels.
25
58186
1600
na układ krwionośny.
00:59
And if you think about it,
26
59786
1343
Wstawanie przy grawitacji
01:01
standing up in gravity
27
61129
2487
wymaga wysiłku.
01:03
means you have to work against gravity
28
63616
2170
Trzeba przeciwdziałać grawitacji,
01:05
in order to keep blood pumping to your head.
29
65786
2369
żeby dostarczyć krwi do mózgu.
01:08
So, if you couldn't keep blood pumping in the head,
30
68155
3027
Gdyby tak nie było,
01:11
you'd pass out every time you stood up
31
71182
2361
każda próba wstania
01:13
because when you're lying down,
32
73543
1735
prowadziłaby do omdlenia.
01:15
you don't have to push against gravity.
33
75278
1868
W pozycji leżącej
nie trzeba przeciwdziałać grawitacji,
01:17
But when you stand up,
34
77146
1210
01:18
you got to work against gravity
35
78356
1380
podczas gdy w stojącej trzeba,
01:19
to keep blood flowing to your head.
36
79736
1668
aby krew docierała do mózgu.
01:21
And your heart and blood vessels
37
81404
1165
Serce i naczynia krwionośne
01:22
have a really nicely worked-out system
38
82569
1970
działają tak,
01:24
to make that happen every time.
39
84539
2677
by ja tam doprowadzić.
01:28
But that system can also change in weightlessness.
40
88724
3512
Ten układ też ulega zmianom w stanie nieważkości.
01:32
And then the other area that changes
41
92236
1973
Podobnie jak układ odpowiedzialny
01:34
is the system that has to do with balance.
42
94209
2277
za utrzymywanie równowagi.
01:36
Again, maintaining your balance
43
96486
2006
Utrzymywanie równowagi
01:38
is something that you're doing against gravity, right?
44
98492
2891
ma ścisły związek z przeciwdziałaniem grawitacji.
01:41
If you didn't have gravity present,
45
101383
2076
Bez grawitacji
01:43
you wouldn't have to worry about falling.
46
103459
2495
nie można się przewrócić.
01:45
But you obviously do have to worry about falling,
47
105954
2281
Ale mamy grawitację,
01:48
and we have a very highly developed sense of balance
48
108235
2667
stąd wysoce rozwinięty zmysł równowagi,
01:50
to keep us upright
49
110902
1566
żeby trzymać się prosto
01:52
and to prevent us from falling.
50
112468
1372
i nie upaść.
01:53
And when you see what skaters do,
51
113840
2047
Na przykładzie deskorolkowców widać,
01:55
you realize just how exquisite a system it is.
52
115887
3374
jaka to niezwykła umiejętność.
01:59
But when you go into weightlessness,
53
119261
1501
Ale w stanie nieważkości
02:00
your balance system changes.
54
120762
1830
zmysł równowagi zmienia się.
02:02
You don't really notice it
55
122592
1397
Trudno to zauważyć,
02:03
while you are in weightlessness,
56
123989
1029
będąc w stanie nieważkości,
02:05
but when you come back,
57
125018
1923
ale po powrocie widać,
02:06
you do notice it,
58
126941
1076
że równowaga zmieniła się
02:08
that your balance has changed
59
128017
924
02:08
and you have a little bit of trouble
60
128941
1417
i ciężko ją utrzymywać.
02:10
maintaining your balance.
61
130358
1462
02:11
And what it shows is that while you're in space,
62
131820
3082
Podczas pobytu w kosmosie
02:14
your brain is trying to allow you
63
134902
2726
mózg stara się umożliwić ciału
02:17
to function in weightlessness.
64
137628
2030
funkcjonowanie w nieważkości.
02:19
And so, it re-adapts you to be weightless,
65
139658
2494
Przystosowuje ciało do tego stanu,
02:22
which you don't notice until you come back
66
142152
2065
czego nie widać aż do powrotu,
02:24
and find out that you're now back on Earth
67
144217
2525
gdy okazuje się, że wracasz na Ziemię
02:26
with a balance system that's been adapted to space.
68
146742
3056
ze zmysłem równowagi przystosowanym do kosmosu.
02:29
You know, all life developed here on Earth
69
149798
3646
Życie rozwinęło się na Ziemi
02:33
with gravity being present,
70
153444
1987
przy stałym udziale grawitacji,
02:35
so life evolved under the influence of gravity,
71
155431
3791
życie ewoluowało pod kątem grawitacji
02:39
and then we grow up with gravity being present,
72
159222
2730
i rosnąc też podlegamy grawitacji.
02:41
so we learn how to walk
73
161952
1873
Tak uczymy się chodzić,
02:43
and catch a ball
74
163825
1027
łapać piłkę,
02:44
and ice skate
75
164852
1590
jeździć na łyżwach
02:46
or whatever,
76
166442
676
i tak dalej,
02:47
all with gravity being present.
77
167118
2386
zawsze towarzyszy nam grawitacja.
02:49
And what if you were to grow up without gravity?
78
169504
4282
A gdyby jej nie było?
02:53
What about the systems that depend on gravity,
79
173786
3248
Co działoby się z układami, które na grawitacji polegają,
02:57
like your muscles
80
177034
1799
jak mięśnie,
02:58
or your balance system
81
178833
1972
czy zmysł równowagi,
03:00
or the heart and blood vessels?
82
180805
2770
czy układ krążenia?
03:03
Would they develop normally,
83
183575
1752
Czy rozwinęłyby się normalnie,
03:05
or would they be different in some way?
84
185327
2602
czy byłyby inne?
03:07
One reason why you might think
85
187929
1032
Jeden z powodów, by uważać,
03:08
that it would go down a different pathway
86
188961
2623
że byłyby inne,
03:11
is from an experiment
87
191584
1336
pochodzi z eksperymentu
03:12
that was done some time ago
88
192920
1694
przeprowadzonego jakiś czas temu
03:14
by two neuroscientists
89
194614
1979
przez dwóch neurobiologów
03:16
called Hubel and Wiesel.
90
196593
1769
Hubela i Wiesela.
03:18
And what they did is they had a kitten,
91
198362
3310
Małemu kotkowi
03:21
and they put a patch over the eye of the kitten.
92
201672
2874
nałożyli opaskę zakrywającą jedno oko.
03:24
And then the kitten grew up to be a cat,
93
204546
2652
Kotek nosił opaskę, aż dorósł,
03:27
and they removed the patch.
94
207198
2483
wtedy ją zdjęto.
03:29
And so, the question is,
95
209681
2281
Pytanie, jakie zadali, brzmiało:
03:31
can the cat see out of that eye?
96
211962
2954
czy kot widzi na to oko?
03:34
Now, there's nothing wrong with the eye, right?
97
214916
2320
W końcu oko powinno być w porządku.
03:37
But it just hasn't seen anything,
98
217236
1976
Okazało się jednak,
03:39
there hasn't been any light coming in.
99
219212
2439
że oko nie przepuszczało żadnego światła.
03:41
And the answer is that the cat can't see out of that eye
100
221651
3861
Kot nic przez to oko nie widział,
03:45
because what happens is that the brain
101
225512
3014
ponieważ jego mózg
03:48
goes down a different pathway when it develops
102
228526
2940
rozwijał się inaczej niż normalnie
03:51
and the connections that would ordinarily develop
103
231466
2523
i nie wytworzyły się połączenia nerwowe
03:53
to that eye don't develop.
104
233989
2375
z zasłoniętym okiem.
03:56
And that can't be undone,
105
236364
2203
Była to zmiana
03:58
that's a permanent change.
106
238567
1816
nieodwracalna.
04:00
So, the brain of that cat
107
240383
1630
Mózg tego kota
04:02
is fundamentally different from the brain of a cat
108
242013
3297
zasadniczo różni się od mózgu kota,
04:05
that grew up seeing out of that eye.
109
245310
2573
który widzi obydwoma oczami.
04:07
That cat grew up with a different brain, in essence.
110
247883
3088
Kot z eksperymentu ma inny mózg.
04:10
So, then you wonder,
111
250971
869
Zastanówmy się,
04:11
well, what about gravity?
112
251840
1776
jak to się ma do grawitacji?
04:13
What if you don't have the forces
113
253616
1828
Co dzieje się,
04:15
that gravity produces?
114
255444
1898
gdy nie ma grawitacji
04:17
Is your balance organ going to develop
115
257342
2387
Czy zmysł równowagi rozwinie się
04:19
in the same way,
116
259729
1570
tak samo,
04:21
or will it be different?
117
261299
1569
czy może inaczej?
04:22
If somebody grew up in space,
118
262868
1674
Czy ktoś, kto dorastał w kosmosie
04:24
could they come back to Earth and function,
119
264542
2911
potrafiłby normalnie funkcjonować na Ziemi,
04:27
or would they really be a different person?
120
267453
3243
czy może byłaby to zupełnie inna osoba?
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7