Gravity and the human body - Jay Buckey

Trọng lực và cơ thể con người - Jay Buckey

445,687 views ・ 2013-08-26

TED-Ed


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Lê Anh Reviewer: Minh Thư
00:07
Some of the issues that are important
0
7003
1539
Có một số vấn đề quan trọng
00:08
if you want to have people in space
1
8542
1934
nếu bạn muốn con người sống ngoài không gian
00:10
for long periods of time.
2
10476
1550
trong khoảng thời gian dài.
00:12
One is that people will tend to lose
3
12026
2048
Một trong số đó là con người có xu hướng mất đi
00:14
bone and muscle mass.
4
14074
1492
xương và các khối cơ.
00:15
We know this.
5
15566
965
Chúng ta biết điều này.
00:16
If you have to put a cast on your leg,
6
16531
1947
Nếu bạn phải bó bột ở chân,
00:18
and you take the cast off after a few weeks,
7
18478
2007
và tháo nó ra vài tuần sau đó,
00:20
you'll see that your muscles have shrunk in size.
8
20485
3122
bạn sẽ thấy cơ bắp của bạn bị nhỏ đi so với lúc trước.
00:23
And if you measured the bone strength,
9
23607
2304
Và nếu bạn đo độ bền của xương,
00:25
you'd also see that might have gone down a little bit, too.
10
25911
2903
bạn cũng sẽ thấy chúng có thể giảm đi một ít.
00:28
And so, it's very interesting that our body has that ability
11
28814
3279
Thật thú vị khi cơ thể chúng ta có một khả năng
00:32
to adapt to the loads that are put on it,
12
32093
2311
để thích ứng với các lực lên nó,
00:34
so that bones and muscles aren't static,
13
34404
2062
nên xương và cơ bắp không ở trạng thái tĩnh,
00:36
they're always changing.
14
36466
1470
mà chúng luôn luôn thay đổi.
00:37
While we think of bone as being a solid thing
15
37936
2277
Ta thường nghĩ xương là một thứ rất rắn chắc
00:40
that doesn't change very much,
16
40213
1671
và sẽ không thay đổi quá nhiều,
00:41
it changes too.
17
41884
1479
thật ra nó cũng thay đổi.
00:43
And it turns out that in weightlessness,
18
43363
2252
Và hóa ra đó là trong môi trường không trọng lực,
00:45
you lose bone.
19
45615
1369
bạn bị mất xương.
00:46
And then you also cause the muscles
20
46984
2190
Và sau đó bạn cũng có thể làm cho các cơ bắp
00:49
that work against gravity,
21
49174
2319
hoạt động chống lại lực hấp dẫn,
00:51
what are called the postural muscles,
22
51493
1716
mà ta gọi là tư thế các cơ,
00:53
they'll start to shrink and lose strength.
23
53209
3080
chúng sẽ bắt đầu co lại và mất sức bền.
00:56
There are other things in the cardiovascular system,
24
56289
1897
Hệ tim mạch còn có một vài cơ quan khác,
00:58
the heart and blood vessels.
25
58186
1600
đó là tim và các mạch máu.
00:59
And if you think about it,
26
59786
1343
Và nếu bạn nghĩ rằng,
01:01
standing up in gravity
27
61129
2487
đứng ở nơi có trọng lực
01:03
means you have to work against gravity
28
63616
2170
nghĩa là bạn phải hoạt động chống lại trọng lực
01:05
in order to keep blood pumping to your head.
29
65786
2369
để giữ cho máu được bơm lên não.
01:08
So, if you couldn't keep blood pumping in the head,
30
68155
3027
Cho nên, nếu bạn không thể giữ máu được bơm lên não,
01:11
you'd pass out every time you stood up
31
71182
2361
bạn sẽ bị xỉu mỗi khi bạn đứng lên
01:13
because when you're lying down,
32
73543
1735
Bởi vì khi bạn nằm xuống,
01:15
you don't have to push against gravity.
33
75278
1868
bạn không cần dùng sức chống trọng lực.
01:17
But when you stand up,
34
77146
1210
Nhưng khi bạn đứng lên,
01:18
you got to work against gravity
35
78356
1380
bạn phải chống lại trọng lực.
01:19
to keep blood flowing to your head.
36
79736
1668
để giữ cho máu chảy đến đầu bạn.
01:21
And your heart and blood vessels
37
81404
1165
Tim và các mạch máu
01:22
have a really nicely worked-out system
38
82569
1970
có một hệ thống hoạt động rất độc đáo
01:24
to make that happen every time.
39
84539
2677
để làm cho việc này xảy ra mỗi lần.
01:28
But that system can also change in weightlessness.
40
88724
3512
Nhưng hệ thống này cũng có thể thay đổi trong môi trường phi trọng lực.
01:32
And then the other area that changes
41
92236
1973
Và rồi một khu vực khác thay đổi
01:34
is the system that has to do with balance.
42
94209
2277
là sự cân bằng của hệ thống.
01:36
Again, maintaining your balance
43
96486
2006
Và, giữ thăng bằng
01:38
is something that you're doing against gravity, right?
44
98492
2891
phải chăng là thứ bạn đang làm để chống lại trọng lực?
01:41
If you didn't have gravity present,
45
101383
2076
Nếu như không có trọng lực,
01:43
you wouldn't have to worry about falling.
46
103459
2495
bạn không cần phải lo lắng về việc té ngã.
01:45
But you obviously do have to worry about falling,
47
105954
2281
Nhưng tất nhiên bạn rất lo lắng về việc bị ngã,
01:48
and we have a very highly developed sense of balance
48
108235
2667
và chúng ta có một khả năng cực hạn trong việc thăng bằng
01:50
to keep us upright
49
110902
1566
để giữ vững cơ thể
01:52
and to prevent us from falling.
50
112468
1372
và để ngăn chúng ta khỏi bị ngã
01:53
And when you see what skaters do,
51
113840
2047
Khi bạn thấy những người trượt ván,
01:55
you realize just how exquisite a system it is.
52
115887
3374
bạn sẽ hiểu rõ sự siêu nhạy bén của hệ thống này.
01:59
But when you go into weightlessness,
53
119261
1501
Nhưng khi bạn ở môi trường không trọng lực
02:00
your balance system changes.
54
120762
1830
hệ thống thăng bằng thay đổi.
02:02
You don't really notice it
55
122592
1397
Bạn không thực sự để ý đến nó
02:03
while you are in weightlessness,
56
123989
1029
trong môi trường phi trọng lực,
02:05
but when you come back,
57
125018
1923
nhưng khi bạn quay trở lại,
02:06
you do notice it,
58
126941
1076
bạn sẽ chú ý rằng,
02:08
that your balance has changed
59
128017
924
02:08
and you have a little bit of trouble
60
128941
1417
sự thăng bằng thay đổi
và bạn gặp chút khó khăn
02:10
maintaining your balance.
61
130358
1462
để giữ thăng bằng.
02:11
And what it shows is that while you're in space,
62
131820
3082
Và điều này cho thấy khi bạn ở ngoài không gian,
02:14
your brain is trying to allow you
63
134902
2726
não bạn đang cố gắng để làm bạn
02:17
to function in weightlessness.
64
137628
2030
hoạt động ở môi trường không trọng lực.
02:19
And so, it re-adapts you to be weightless,
65
139658
2494
Vậy nên nó làm bạn thích nghi lại,
02:22
which you don't notice until you come back
66
142152
2065
khiến cho bạn không để ý cho tới khi quay lại
02:24
and find out that you're now back on Earth
67
144217
2525
và phát hiện bạn đã trở về Trái Đất
02:26
with a balance system that's been adapted to space.
68
146742
3056
với hệ thăng bằng đã thích ứng với môi trường ngoài không gian.
02:29
You know, all life developed here on Earth
69
149798
3646
Bạn biết rằng tất cả sự sống trên Trái Đất này
02:33
with gravity being present,
70
153444
1987
cùng với sự xuất hiện của trọng lực,
02:35
so life evolved under the influence of gravity,
71
155431
3791
vì thế cuộc sống tiến hóa dưới sự ảnh hưởng của trọng lực
02:39
and then we grow up with gravity being present,
72
159222
2730
và rồi chúng ta lớn lên cùng với trọng lực
02:41
so we learn how to walk
73
161952
1873
vì thế chúng ta học đi
02:43
and catch a ball
74
163825
1027
và bắt bóng
02:44
and ice skate
75
164852
1590
và trượt băng
02:46
or whatever,
76
166442
676
hay bất kỳ gì,
02:47
all with gravity being present.
77
167118
2386
đều có sự xuất hiện của trọng lực
02:49
And what if you were to grow up without gravity?
78
169504
4282
Và điều gì xảy ra nếu như bạn lớn lên trong môi trường không trọng lực?
02:53
What about the systems that depend on gravity,
79
173786
3248
Điều gì sẽ xảy ra với những hệ thống hoạt động dựa vào trọng lực
02:57
like your muscles
80
177034
1799
như là cơ
02:58
or your balance system
81
178833
1972
hay hệ thống thăng bằng
03:00
or the heart and blood vessels?
82
180805
2770
hay là tim và mạch máu?
03:03
Would they develop normally,
83
183575
1752
Liệu chúng sẽ phát triển bình thường,
03:05
or would they be different in some way?
84
185327
2602
hay là sẽ khác đi?
03:07
One reason why you might think
85
187929
1032
Một lý do bạn có thể nghĩ
03:08
that it would go down a different pathway
86
188961
2623
rằng nó sẽ khác đi theo chiều hướng khác
03:11
is from an experiment
87
191584
1336
là từ một thí nghiệm
03:12
that was done some time ago
88
192920
1694
được làm từ rất lâu
03:14
by two neuroscientists
89
194614
1979
bởi 2 nhà thần kinh học
03:16
called Hubel and Wiesel.
90
196593
1769
Hubel và Wiesel.
03:18
And what they did is they had a kitten,
91
198362
3310
Họ có một con mèo con
03:21
and they put a patch over the eye of the kitten.
92
201672
2874
họ bịt một bên mắt của nó lại.
03:24
And then the kitten grew up to be a cat,
93
204546
2652
Và rồi mèo con trưởng thành,
03:27
and they removed the patch.
94
207198
2483
họ tháo bịt mắt ra.
03:29
And so, the question is,
95
209681
2281
Vậy, câu hỏi là,
03:31
can the cat see out of that eye?
96
211962
2954
mèo có nhìn được bằng con mắt đó không?
03:34
Now, there's nothing wrong with the eye, right?
97
214916
2320
Con mắt vẫn bình thường, nhỉ?
03:37
But it just hasn't seen anything,
98
217236
1976
Chỉ là nó không thấy gì cả
03:39
there hasn't been any light coming in.
99
219212
2439
do không có bất kì tia sáng nào vào được.
03:41
And the answer is that the cat can't see out of that eye
100
221651
3861
Và câu trả lời là mèo không nhìn bằng con mắt này được nữa
03:45
because what happens is that the brain
101
225512
3014
bởi vì não bộ trong quá trình phát triển
03:48
goes down a different pathway when it develops
102
228526
2940
đã có những sai khác nhất định
03:51
and the connections that would ordinarily develop
103
231466
2523
và sự liên kết mà thường sẽ phát triển
03:53
to that eye don't develop.
104
233989
2375
với con mắt đó lại không xảy ra.
03:56
And that can't be undone,
105
236364
2203
Và việc này là không thể thay đổi được,
03:58
that's a permanent change.
106
238567
1816
nó sẽ mù một mắt vĩnh viễn.
04:00
So, the brain of that cat
107
240383
1630
Như vậy, não bộ của chú mèo này
04:02
is fundamentally different from the brain of a cat
108
242013
3297
về cơ bản khác não của con mèo
04:05
that grew up seeing out of that eye.
109
245310
2573
được phát triển một cách bình thường.
04:07
That cat grew up with a different brain, in essence.
110
247883
3088
Nó trưởng thành với một não bộ khác biệt, về bản chất.
04:10
So, then you wonder,
111
250971
869
Và rồi bạn tự hỏi,
04:11
well, what about gravity?
112
251840
1776
thế, với trọng lực thì sao?
04:13
What if you don't have the forces
113
253616
1828
Sẽ ra sao nếu mất đi các lực
04:15
that gravity produces?
114
255444
1898
do trọng lực tạo ra?
04:17
Is your balance organ going to develop
115
257342
2387
Cơ quan giữ thăng bằng sẽ phát triển
04:19
in the same way,
116
259729
1570
như bình thường
04:21
or will it be different?
117
261299
1569
hay sẽ theo hướng khác?
04:22
If somebody grew up in space,
118
262868
1674
Nếu người nào đó lớn lên trong vũ trụ,
04:24
could they come back to Earth and function,
119
264542
2911
liệu khi về Trái Dất họ có hoạt động bình thường
04:27
or would they really be a different person?
120
267453
3243
hay họ sẽ trở thành một con người hoàn toàn khác?
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7