Gravity and the human body - Jay Buckey

Yerçekimi ve insan vücudu - Jay Buckey

Çeviri: Kerem Yorukoglu Gözden geçirme: Meric Aydonat

Some of the issues that are important

Eğer uzayda uzun bir süre

if you want to have people in space

yaşamak istiyorsanız, dikkat etmeniz gereken

for long periods of time.

önemli noktalar var.

One is that people will tend to lose

Bunlardan biri şu: insanlar kemik ve

bone and muscle mass.

kas kütlelerini kaybetmeye meğillidir.

We know this.

Şunu biliyoruz,

If you have to put a cast on your leg,

Eğer ayağınız alçıya alındıysa,

and you take the cast off after a few weeks,

alçıyı çıkardığınızda kaslarınızın

you'll see that your muscles have shrunk in size.

erimiş olduğunu görmüşsünüzdür.

And if you measured the bone strength,

Eğer kemik sertliğini ölçerseniz,

you'd also see that might have gone down a little bit, too.

onun da biraz azalmış olduğunu görürsünüz.

And so, it's very interesting that our body has that ability

Vücudumuzun çevreye uyum sağlaması

to adapt to the loads that are put on it,

ilgi çekici birşey,

so that bones and muscles aren't static,

yani kaslarınız ve kemikleriniz sürekli

they're always changing.

değişim içindedir.

While we think of bone as being a solid thing

Kemiklerimizi sert, değişmez olarak yapılar

that doesn't change very much,

olarak görüyoruz,

it changes too.

halbuki onlar da değişim içinde.

And it turns out that in weightlessness,

Yerçekimsiz ortama girdiğinizde

you lose bone.

kemiklerinizi kaybetmeye başlarsınız.

And then you also cause the muscles

Postür kasları denilen

that work against gravity,

yerçekimine karşı duran

what are called the postural muscles,

kaslarınız da küçülmeye ve

they'll start to shrink and lose strength.

güçsüzleşmeye başlar.

There are other things in the cardiovascular system,

Diğer bir problem de kalp ve damar

the heart and blood vessels.

sisteminizde meydana gelir.

And if you think about it,

Şunu düşünün,

standing up in gravity

yerçekimli ortamda ayakta dururken,

means you have to work against gravity

kanı kafınza pompalamak için

in order to keep blood pumping to your head.

yerçekimine karşı iş yapmak zorundasınız.

So, if you couldn't keep blood pumping in the head,

Eğer kanı kafanıza pompalayamazsanız

you'd pass out every time you stood up

her ayağa kalktığınızda bayılırdınız.

because when you're lying down,

Çünkü yerde uzanır durumdayken

you don't have to push against gravity.

kanı yukarı itmenize gerek yoktur.

But when you stand up,

Ama ayağa kaltığınızda

you got to work against gravity

kanın kafanıza gitmeye devam etmesi için

to keep blood flowing to your head.

yerçekimine karşı iş yapmak zorundasınız.

And your heart and blood vessels

Bunu sağlayabilmek için

have a really nicely worked-out system

kalp ve damar sisteminiz

to make that happen every time.

oldukça iyi iş çıkarır.

But that system can also change in weightlessness.

Ama yerçekimsiz ortamda bu sistem de değişir.

And then the other area that changes

Değişiklik yaşayan diğer bölge ise

is the system that has to do with balance.

denge ile ilgili sisteminiz.

Again, maintaining your balance

Dengenizi sağlamak

is something that you're doing against gravity, right?

yerçekimine karşı yaptığınız bir şey değil mi?

If you didn't have gravity present,

Eğer yerçekimi yoksa

you wouldn't have to worry about falling.

düşmekten korkmanıza da gerek yok.

But you obviously do have to worry about falling,

Ama düşmekten çok korkarsınız ve

and we have a very highly developed sense of balance

sizi ayakta tutan düşmenizi engelleyen

to keep us upright

çok iyi gelişmiş bir

and to prevent us from falling.

denge sisteminiz bulunur.

And when you see what skaters do,

Kaykay kayanları görüdüğünüzde

you realize just how exquisite a system it is.

sistemin ne kadar hassas çalıştığını fark edersiniz.

But when you go into weightlessness,

Ancak yerçekimsiz ortamda

your balance system changes.

denge sisteminiz değişikliğe uğrar.

You don't really notice it

Yerçekimsiz ortamdayken bunu

while you are in weightlessness,

fark etmezsiniz fakat

but when you come back,

yeryüzüne döndüğünüzde

you do notice it,

fark edeceksiniz ki

that your balance has changed

and you have a little bit of trouble

dengeniz aslında değişmiş ve

kendinizi toparlarken biraz

maintaining your balance.

problem yaşayacaksınız.

And what it shows is that while you're in space,

Bu şunu gösterir: uzaydayken beyniniz

your brain is trying to allow you

yerçekimsiz ortamda

to function in weightlessness.

iş görmeye çalışır ve

And so, it re-adapts you to be weightless,

sizi ağırlıksız olmaya adapte eder.

which you don't notice until you come back

Bunu yeryüzüne dönmeden anlayamazsınız.

and find out that you're now back on Earth

ve döndüğünüzde kendinizi uzaya uyum sağlamış

with a balance system that's been adapted to space.

bir denge sistemiyle bulursunuz.

You know, all life developed here on Earth

Biliyorsunuz ki, yerçekimli ortam olan dünyada

with gravity being present,

gelişen yaşam,

so life evolved under the influence of gravity,

yerçekiminden etkilenerek evrim geçirdi

and then we grow up with gravity being present,

ve bizler yerçekimiyle büyüdük,

so we learn how to walk

yürümeyi öğrendik,

and catch a ball

topu yakalamayı,

and ice skate

buzda kaymayı

or whatever,

ve diğer şeyleri

all with gravity being present.

yerçekimi altında öğrendik.

And what if you were to grow up without gravity?

Yerçekimi olmadan büyüseydiniz ne olurdu?

What about the systems that depend on gravity,

Yerçekimine bağlı sistemlerinize ne demeli,

like your muscles

kaslarınız

or your balance system

denge sisteminiz

or the heart and blood vessels?

kalbiniz ve damarlarınız...

Would they develop normally,

Şu anki gibi gelişir miydi,

or would they be different in some way?

yoksa farklı bir gelişim mi izlerdi?

One reason why you might think

Farklı şekilde gelişeceğine dair

that it would go down a different pathway

düşünme sebeplerimizden biri

is from an experiment

Hubel ve Wiesel adında

that was done some time ago

iki sinirbilimcinin

by two neuroscientists

bir süre önce yaptığı

called Hubel and Wiesel.

deneyden geliyor.

And what they did is they had a kitten,

Yaptıkları şey, yavru bir kedinin

and they put a patch over the eye of the kitten.

gözüne bant takmaktı.

And then the kitten grew up to be a cat,

Kedi büyüdü ve gözünden

and they removed the patch.

bandı çıkardılar.

And so, the question is,

şimdi, sorumuz şu

can the cat see out of that eye?

kedi bu gözüyle görebilir mi?

Now, there's nothing wrong with the eye, right?

Gözle ilgili bir problem yok değil mi?

But it just hasn't seen anything,

Ama göze hiç ışık girmediğinden

there hasn't been any light coming in.

o göz artık göremez.

And the answer is that the cat can't see out of that eye

Kedi o gözle göremez çünkü

because what happens is that the brain

çünkü beyni gelişirken

goes down a different pathway when it develops

farklı yolaklar kurdu

and the connections that would ordinarily develop

ve normal göz gelişiminde bulunan bağlantılar

to that eye don't develop.

bu kedide oluşmadı.

And that can't be undone,

Bu geri çevrilemez,

that's a permanent change.

kalıcı bir değişikliktir.

So, the brain of that cat

Şimdi, bu kedinin beyni

is fundamentally different from the brain of a cat

gören bir gözle büyüyen kediden

that grew up seeing out of that eye.

oldukça farklı yapıda.

That cat grew up with a different brain, in essence.

Farklı beyne sahip bu kedi, işin özüdür.

So, then you wonder,

Şimdi, şunu merak edebilirsiniz,

well, what about gravity?

iyi de yerçekimiyle ne alaka?

What if you don't have the forces

Yerçekiminin oluşturduğu kuvvetler

that gravity produces?

olmadığında ne olur?

Is your balance organ going to develop

Denge organınız aynı şeklide

in the same way,

gelişimini sürdürecek mi

or will it be different?

yoksa farklı mı olacak?

If somebody grew up in space,

Eğer biri uzayda büyürse,

could they come back to Earth and function,

Dünya'ya geri dönüp normal yaşar mı

or would they really be a different person?

yoksa farklı bir insan mı olur?