How close are we to eradicating HIV? - Philip A. Chan

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

The world is getting closer

ကမ္ဘာဟာ ကျွန်ုပ်တို့ခေတ်ရဲ့

to achieving one of the most important public health goals of our time:

အရေးအကြီးဆုံး ပြည်သူ့ ကျန်းမာရေး ပန်းတိုင်တစ်ခုအောင်မြင်ဖို့ နီးစပ်လာနေပြီ။

eradicating HIV.

HIV အမြစ်ဖြတ်ရေးပါ။

And to do this, we won’t even have to cure the disease.

ဒါကိုလုပ်ဆောင်ဖို့ ရောဂါကို ကုသဖို့တောင် လိုမှာမဟုတ်ပါဘူး။

We simply have to stop HIV from being transmitted

နောက်ဆုံးမှာ ဒီရောဂါ အဖျားရှူးသွားတဲ့အထိ

until eventually it fizzles out.

HIV ကူးစက်ခြင်းကနေ တားဆီးလိုက်ရုံပါ။

Once, this goal would have seemed impossible.

တစ်ခါက ဒီရည်မှန်းချက်ဟာ မဖြစ်နိုင်စရာလို့ထင်ရဟန်ရှိမယ်။

HIV has caused millions of deaths

HIV ဟာ သန်းချီပြီး သေစေခဲ့ကာ

and is one of the most devastating diseases that humanity has ever known.

လူ့လောကက သိထားသမျှ ဖျက်ဆီးမှု အများဆုံးရောဂါတွေထဲက တစ်ခုပါ။

But we’re now at a point where new advances

ဒါပေမဲ့ အခုအတော့ ဆေးတစ်လုံး၊ တစ်ရက်တစ်ကြိမ်

such as one-pill, once-a-day medications

ကုသမှုမျိုးတွေက HIV ကို ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်ဖို့

are helping us tackle HIV in effective ways.

ကျွန်ုပ်တို့ကို ကူညီပေးနေတဲ့ချဉ်းကပ်မှု အသစ်တွေရှိရာမှာ ကျွန်တော်တို့ရောက်နေတယ်။

HIV is a retrovirus–

HIV ဟာ နောက်ပြန် ဗိုင်းရပ်စ်တစ်ခုပါ၊

meaning it integrates copies of itself into an infected cell’s DNA,

ဆိုလိုတာက ၎င်းရဲ့ မူပွားတွေကို ရောဂါ ကူးစက်နေတဲ့ဆဲလ်ရဲ့ DNA ထဲကိုပေါင်းစပ်ပြီး

allowing it to replicate and infect other cells.

ဒါကို ပုံတူပွားပြီး အခြားဆဲလ်တွေကို ကူစက်ခွင့်ပေးတာပါ။

HIV has evolved numerous ways to evade the human immune system,

HIV ဟာ လူ့ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို ရှောင်ဖို့ နည်းလမ်းများစွာ ပြောင်းလဲပေါ်ခဲ့တာက

which makes it difficult to cure.

ဒါကို ကုသဖို့ ခက်ခဲစေတာပါ။

But by developing ways to block HIV replication,

ဒါပေမဲ့ HIV ပုံတူပွားမှတွေကို တားဆီးတဲ့နည်းလမ်းတွေကို တီထွင်ခြင်းနဲ့

we can stop the spread of HIV itself.

HIV ၎င်းဘာသာ ပျံ့နှံ့တာကို တားဆီးနိုင်တယ်။

That’s where antiretrovirals– a.k.a. ARVs– come in.

ဒါက ARVs လို့ခေါ်တဲ့ နောက်ပြန် ဗိုင်းရပ်စ် ကာကွယ်ဆေးတွေ ဝင်လာရာပါ။

ARVs are a group of drugs which work in different ways to combat HIV.

ARVs ဟာ HIV ကို တိုက်ဖို့ ခြားနားတဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ လုပ်ဆောင်တဲ့ဆေးဝါးအုပ်စုပါ။

Some block HIV’s access into immune cells,

တစ်ချို့က ခုခံအား ဆဲလ်တွေထဲကို HIV ဝင်ရောက်မှုကို တားဆီးပေးပြီး

and others work by stopping the virus itself from replicating.

အခြားဆေးတွေက ဗိုင်းရပ်စ်ကို ၎င်ဘာသာ ပွားခြင်းကနေ တားဆီးပေးတယ်။

ARVs also work preventatively in people who don’t have HIV.

ARVs ဟာ HIV မရှိတဲ့လူမှာ ကာကွယ် တားဆီးရေးအနေနဲ့ပါ လုပ်ဆောင်တယ်။

This type of approach is called pre-exposure prophylaxis, or PrEP.

ဒီချဉ်းကပ်မှုမျိုးကို ရောဂါ မထိတွေ့မီ ကာကွယ်မှု (သို့) PrEP လို့ခေါ်ပါတယ်။

PrEP works by accumulating in a person’s body

PrEP ဟာ လူတစ်ဦးရဲ့ကိုယ်ထဲမှာ စုပုံခြင်းနဲ့

and preventing HIV from establishing itself.

၎င်းဘာသာ အခြေကျတဲ့ HIV ကနေ ကာကွယ်ပေးခြင်းနဲ့ လုပ်ဆောင်ပါတယ်။

That means an HIV-negative person who may be at risk of contracting the disease

ဆိုလိုတာက ရောဂါကူးစက်ခြင်း ဘေးမကင်း လောက်တဲ့ HIV မရှိတဲ့လူဟာ

can take certain ARVs to protect themselves,

ထိတွေ့မလာခင်မှာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ကာကွယ်ဖို့

before they become exposed.

ARVs ဆေးတစ်ချို့ သောက်နိုင်တာပါ။

Here’s where it gets especially interesting:

ဒီမှာတော့ အထူးကို စိတ်ဝင်စားစရာ ဖြစ်လာနေတာပါ။

In people with HIV, ARVs can also dramatically reduce HIV transmission.

HIV နဲ့လူတွေမှာ ARVs ဆေးတွေဟာ HIV ကူးတာကို သိသိသာသာ လျှော့ချပေးနိုင်ပါသေးတယ်။

This is called “Treatment as Prevention.”

ဒါကို "ကာကွယ်မှုလို ကုသမှု"လို့ ခေါ်ပါတယ်။

On a global scale, this has the potential to end the HIV epidemic.

တစ်ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာအရ ဒါက HIV ကူးစက်ရောဂါ အဆုံးသတ်ဖို့အလားအလာရှိတယ်။

It’s based on the idea that someone with HIV who takes ARV’s

ဒါက ARV ဆေးတွေသောက်တဲ့ HIV ရှိသူဟာ ငုပ်မသွားခင်အထိ

can lower the virus level in their bodies until it becomes undetectable.

ကိုယ်ထဲက ဗိုင်းရပ်စ်အဆင့်ကို လျှော့ချ​ နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ယူဆချက်ကို အခြေခံတယ်။

That doesn’t mean the virus is gone;

ဒါက ဗိုင်းရပ်စ်မရှိတော့ဘူးလို့ မဆိုလိုပါဘူး။

it could still be lurking within cells, ready to reactivate if treatment stops.

ဆဲလ်တွေအတွင်းမှာ ပုန်းနေဆဲဖြစ်နိုင်ပြီး ကုသမှုရပ်ရင် ပြန်ရှင်သန်ဖို့ အသင့်ရှိတာပါ။

But so long as it’s kept dormant with drugs,

ဒါပေမဲ့ ဒါက ဆေးဝါးတွေနဲ့ ဆက်မြုံနေသရွေ့

HIV remains undetectable.

HIV ဟာ ငုပ်ကျန်နေတယ်

And when HIV is undetectable, it’s untransmittable, too.

HIV ဟာ ငုပ်ကျန်နေတဲ့အခါ ဒါဟာ ကူးလည်း မကူးစက်နိုင်ပါဘူး။

In theory this means that by testing everyone who’s at risk of HIV

သဘောတရားအရ ဆိုလိုတာက HIV ဘေးမကင်းတဲ့ လူတိုင်းကို စမ်းသပ်ခြင်းနဲ့

and treating those who test positive,

ရောဂါရှိတာပြတဲ့ သူတွေကို ကုသခြင်းဖြင့်

we could stop transmission and eventually eradicate HIV.

ကူးစက်ခြင်းကို တားဆီးကာ နောက်ဆုံး HIV ကို အမြစ်ဖြုတ်နိုင်ပါတယ်။

In the real world, however, things are more complex.

ဒါပေမဲ့ လက်တွေ့ကမ္ဘာမှာ အခြေအနေတွေက ပိုရှုပ်ထွေးတယ်။

Many at-risk HIV negative people across the world

ကမ္ဘာတစ်လွှားက ဘေးမကင်းတဲ့ HIV ရောဂါမရှိတဲ့လူများစွာဟာ

do not have access to PrEP or ARVs,

PrEP (သို့) ARVs ဆေးတွေ ရခွင့်မရှိဘူး၊

and those who are HIV positive may experience challenges to taking ARVs.

HIV ရောဂါရှသူတွေဟာ ARVs ဆေးတွေ သောက်ရာမှာ စိန်ခေါ်မှုတွေ ကြုံရနိုင်တယ်။

These problems are often greatest in countries

ဒီပြဿနာတွေဟာ မကြာခဏတော့ HIV ရဲ့ဝန်ထုပ် အမြင့်ဆုံး

where the burden of HIV is highest.

နိုင်ငံတွေမှာ အကြီးမားဆုံးပါ။

Getting these medications depends on access to a functioning healthcare system–

ဆေးတွေ ရတာဟာ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု စနစ်အား ရရှိပိုင်ခွင့်ပေါ်မှာ မူတည်တယ်-

and this isn’t something everyone has.

ဒါက လူတိုင်းမှာရှိတာ မဟုတ်ဘူး။

That’s part of the reason why stopping the spread of HIV for good

ရာသက်ပန် HIV ပျံ့နံ့မှုတားဆီးတာဟာ ဒီစနစ်တွေ တိုးတက်ဖို့ အရင်းအမြစ်တွေရဲ့

will require a significant investment of resources to improve those systems.

အရာရောက်တဲ့ ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုတစ်ခုလိုမယ် ဆိုတဲ့ အကြောင်းရင်း တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းပါ။

One study carried out by the UNAIDS

UNAIDS က လုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့ လေ့လာမှုတစ်ခုက

estimated that between 20-30 billion dollars per year

၂၀၃၀ မတိုင်မီ HIV ရောဂါကူးစက်မှုအသစ် ၉၀/% နီးပါး လျှောချမှုအောင်မြင်ဖို့

would be needed to achieve a nearly 90% reduction

လိုအပ်မှာက တစ်နှစ်ကို ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ၂၀ နဲ့ ၃၀ ကြား

in new HIV infections by 2030.

လို့ခန့်မှန်းခဲ့တယ်။

This investment would ensure more people would get tested in the first place,

ဒီမြှုပ်နှံမှုက ပိုများတဲ့လူတွေကို ဦးဆုံး စမ်းသပ်ခံဖို့ သေချာစေပြီး

and more would be able to access and maintain treatment.

ပိုပြီး အခွင့်ရကာ ကုသမှုကို ထိန်းသိမ်းဖို့ ဖြစ်စေပါလိမ့်မယ်။

Achieving this goal and improving healthcare in general

ရည်မှန်းချက်အောင်မြင်တာ ယေဘုယျ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု တိုးတက်စေတာက

is in everyone’s best interest,

လူတိုင်းရဲ့ စိတ်အဝင်စားဆုံးပါ။

from individual people to society as a whole.

လူတစ်ဦးချင်းကနေ လူ့အွဲ့အစည်း တစ်ခုလုံးထိပါ။

We have roadmaps that could allow us

မဝေးလှတဲ့ အနာဂတ်မှာ HIV ကူးစက်ရောဂါကို

to bring the HIV epidemic to an end in the near future,

အဆုံးသတ်စေဖို့ လမ်းဖွင့်ပေးနိုင်တဲ့ အစီအစဉ်တွေ ကျွန်ုပ်တို့မှာရှိပါတယ်၊

with the possibility of eradicating the disease altogether

အနာဂတ် မျိုးဆက်များစွာမှာ ဒီရောဂါကို

several generations in the future.

အပြီးတိုင် အမြစ်ဖြတ်ဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေနဲ့အတူပါ။

In the period from 1996 to 2017

၁၉၉၆ မှ ၂၀၁၇ ထိ ကာလအတွင်းမှာ

we almost halved the number of new HIV infections,

HIV ကူးစက်မှုအသစ် ထက်ဝက်နီးပါးကို လျှော့ချခဲ့ပြီး

and for the millions of people who still live with the virus,

ဒီဗိုင်းရပ်နဲ့ ရှင်သန်နေဆဲ သန်းချီတဲ့လူတွေအတွက်

ARV treatments enable most to lead long and healthy lives.

ARV ကုသမှုတွေက သက်ရှည်၊ ကျန်းမာတဲ့ဘဝတွေမှာ နေထိုင်ဖို့ အများဆုံး ထောက်ကူပေးတယ်။

With continued and increased investments,

ဆက်လက်တိုးမြှင့်ထားတဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ဆို

we can get transmission rates low enough to end HIV once and for all.

HIVကို အပြီးအပြတ် နိဂုံးချုပ်လောက်အောင် နိမ့်တဲ့ ကူးစက်မှုနှုန်းကို ရောက်နိုင်တယ်။

A world without HIV is no longer inconceivable:

HIV ကင်းတဲ့ ကမ္ဘာဆိုတာ စိတ်ကူးကြည့်လို့မရနိုင်တာ မဟုတ်တော့ဘူး၊။

it’s closer than ever.

အရင်ကထက် ပိုနီးလာပါတယ်။