What the biggest brain on Earth can do - David Gruber and Shane Gero

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

In the mid-1800s,

၁၈၀၀ ပြည့်လွန် နှစ်လယ်တွေမှာ

soon after American whaling ships began operating in the North Pacific,

အမေရိကန် ဝေလငါးဖမ်းသင်္ဘောတွေဟာ မြောက်ပစိဖိတ်မှာ စမောင်းပြီး မကြာခင်မှာ

an interesting trend emerged.

စိတ်ဝင်စားစရာ လားရာတစ်ခု ပေါ်ထွက်လာတယ်။

Whalers saw a 58% drop in their successful strikes within just a few years.

ဝေလငါးဖမ်းသမားတွေဟာ နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း အောင်မြင်တိုက်ခိုက်မှု ၅၈% ကျဆင်းခဲ့တယ်။

Sperm whales in the region had suddenly become much harder to kill.

ဒီဒေသက စပါမ်းဝေလငါးတွေဟာ ရုတ်တရက် သတ်ဖြတ်ဖို့ ပိုခက်လာတယ်၊

Generally, when predators like orcas are nearby,

ယေဘုယျအနေနဲ့ အော်ကာ ဝေလငါးတွေလို သားရဲတွေ အနီးအနားမှာရှိတဲ့အခါ

sperm whales protect their most vulnerable

ဖယောင်းဆီ ဝေလငါးတွေဟာ မျက်နှာပြင်မှာ ကာကွယ်ရေး

by forming defensive circles at the surface.

စက်ဝိုင်းတွေ ဖွဲ့ရင်း ခုခံမှုအမဲ့ဆုံး တွေကို ကာကွယ်ပေးကြတယ်။

But this behavior made them susceptible to whaling ships.

ဒါပေမဲ့ ဒီအပြုအမူကြာင့် ဝေလငါးဖမ်း သင်္ဘောတွေက သူတို့ကို ထိခိုက်စေတယ်။

It seems that sperm whales in the North Pacific

မြောက်ပစိဖိတ်က ဖယောင်းဆီ ဝေလငါးတွေဟာ တစ်နည်းနည်းနဲ့

were somehow able to quickly adapt to this reality.

ဒီသဘာဝကျမှုကို အမြန် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်နိုင်ပုံရတယ်။

Groups that likely hadn’t yet experienced human attacks

လူသား တိုက်ခိုက်မှုတွေ မကြုံသေးတဲ့ အုပ်စုတွေက ကာကွယ်ရေး စက်ဝိုင်း ဖွဲ့တာအစား၊

began escaping whaling boats on fast currents

လျင်မြန်တဲ့ ရေစီးကြောင်းတွေပေါ်မှာ ဝေလငါးဖမ်းလှေတွေနဲ့

instead of forming defensive circles.

ဝေးရာကို စတင်ထွက်ပြေးကြတယ်။

And, based on what we’re starting to understand about sperm whales,

ဖယောင်းဆီဝေလငါးတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး စတင်နားလည်လာတာအပေါ် အခြေခံပြီး

it seems possible they were actually broadcasting survival strategies

သူတို့ဟာ တကယ်တော့ အချင်းချင်း ရှင်သန်ရေး ဗျူဟာတွေကို အချင်းချင်းထုတ်လွှင့်ပေးနေတာ

to one another.

ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ထင်ရတယ်။

Indeed, unbeknownst to whalers,

အမှန်တော့ ဝေလငါးဖမ်းသမားတွေမသိတာက

spermaceti, the material they killed for,

သူတို့ သတ်ဖြတ်ခဲ့တဲ့ အထည်ဒြပ် spermaceti ဟာ

is an essential part of the sperm whale’s sophisticated communication

ဖယောင်းဆီဝေလငါးရဲ့ ဆန်းပြားရှုပ်ထွေးတဲ့ ဆက်သွယ်ရေးနဲ့ ပဲ့တင်လှိုင်းစနစ်ရဲ့

and echolocation system.

မရှိမဖြစ် အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဆိုတာပါ။

This waxy substance fills a cavity in the sperm whale’s head.

ဒီဖယောင်းလို ပစ္စည်းက ဖယောင်းဆီဝေလငါးရဲ့ ခေါင်းထဲကခေါင်းပေါက်တစ်ခုကို ဖြည့်ပေးတယ်။

And their head is mostly comprised of an expanded nose

သူတို့ရဲ့ ဦးခေါင်းက အများအားဖြင့် အလွန် ချိန်ညှိထားတဲ့ ဆိုနာ စနစ်တစ်ခုလို

that serves as a highly calibrated sonar system.

လုပ်ဆောင်တဲ့ နှာခေါင်း ကျယ်ပြန့်တဲ့ နှာခေါင်းတစ်ခု ပါဝင်တယ်။

Sperm whales generate some of the loudest biological noises on record,

ဖယောင်းဆီဝေလငါးတွေဟာ မှတ်တမ်းအရ အကျယ်ဆုံး ဇီဝဗေဒ ဆူညံသံတချို့ကို ထုတ်ပေးပြီး

communicate copiously using an array of complex vocalization styles,

ရှုပ်ထွေးတဲ့ အသံပုံစံအမျိုးမျိုးကို အများအပြား အသုံးပြုကာ

and have the largest brains on Earth.

ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကြီးဆုံး ဦးနှောက်တွေရှိတယ်။

They spend most of their time searching the ocean's depths for prey.

အချိန်အများစုကို သားကောင်အတွက် သမုဒ္ဒရာ အနက်တွေကို ရှာရင်း ကုန်ဆုံးတယ်။

They can stay submerged for over an hour, and dive deeper than 1,200 meters,

သူတို့ဟာ တစ်နာရီကျော်မြုပ်နေနိုင်ပြီး၊ နေရောင်ခြည်ရောက်ရှိမှုအလွန် မီတာ ၁,၂၀၀ ထက်

far beyond sunlight’s reach, where they’re guided by sound.

ပိုနက်နက်မှာ ငုပ်နိုင်ပြီး အသံက သူတို့ကို လမ်းပြပေးတယ်။

The loudest noise recorded underwater is around 270 decibels.

မှတ်တမ်းတင်ထားတဲ့ ရေအောက် အမြင့်ဆုံး ဆူညံသံက ဒယ်ဆီဗယ် ၂၇၀ ဝန်းကျင်ပါ။

Sperm whale-generated sounds can reach 230.

ဖယောင်းဆီဝေလငါးတွေ ထုတ်လုပ်တဲ့ အသံတွေက ၂၃၀ အထိရောက်နိုင်တယ်။

And they frequently fix their high-intensity echolocation clicks

သူတို့ရဲ့ အားပြင်းတဲ့ ပဲ့တင် မြည်သံတွေက ပြည်ကြီးငါးကို

on squid.

ရှာတွေ့လေ့ရှိတယ်။

Some of the air they inhale through their blowhole is routed into their lungs,

နှာခေါင်းပေါက်တွေကနေ ရှူသွင်းတဲ့ လေတချို့ က အဆုတ်ထဲကို စီးဝင်သွားပြီး

while the rest enters a complex, sound-producing system.

ကျန်တဲ့လေက ရှုပ် ထွေးတဲ့၊ အသံထုတ်ပေးတဲ့ စနစ်တစ်ခုထဲကို ဝင်သွားတယ်။

There, air is funneled through lip-like appendages at the front of their heads.

အဲဒီမှာ လေက ခေါင်းရှေ့ပိုင်းမှာရှိတဲ့ နှုတ်ခမ်းလိုအပိုင်းတွေကနေ လျှိုစီးသွားတယ်။

This generates a sound that travels backwards through their spermaceti organ,

ဒါက spermaceti အင်္ဂါကနေ ပြန်လှည့်သွားတဲ့ အသံတစ်သံကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး

bounces off an air sac, then traverses another waxy organ,

လေအိတ်တစ်အိတ်ကနေ ခုန်ထွက်လာပြီးနောက် အခြားဖယောင်းလို အင်္ဂါတစ်ခုကို ဖြတ်သွားကာ

which amplifies and directs the sound.

ဒါက အသံကို ချဲ့ပေးပြီး လမ်းညွှန်ပေးတယ်။

The click exits the sperm whale’s head a powerful, focused beam.

မြည်သံက ဝေလငါးရဲ့ ဦးခေါင်းက အားကောင်းပြီး စူးစိုက်ထားတဲ့ ရက်မတစ်ချောင်းကနေထွက်လာတယ်။

It’s suspected that the returning vibrations

ဝေလငါးရဲ့ အောက်မေးရိုးကနေ တုန်ခါမှုတွေကို ဖမ်းယူပြီး

are received by the whale’s lower jaw and directed into the ears.

နားတွေထဲကို ဦးတည် သွားတယ်လို့ သံသယရှိတယ်။

Then, their brain’s expanded auditory processing region

ဒီနောက် ဦးနှောက်ရဲ့ ချဲ့ထားတဲ့ အသံထုတ်တဲ့ နယ်ပယ်က

analyzes the quality of the echoes to map their surroundings in the darkness.

အမှောင်ထဲမှာ သူတို့ပတ်ဝန်းကျင်ကို ပုံစံ ထုတ်ဖို့ ပဲ့တင်သံ အရည်အသွေးကို စိစစ်တယ်။

With this mechanism, sperm whales can locate squid 300 meters away.

ဒီယန္တရားနဲ့အတူ ဖယောင်းဆီ ဝေလငါးတွေက မီတာ ၃၀၀ အကွာက ပြည်ကြီးငါးကို ရှာတွေ့နိုင်တယ်။

Scientists think squid don’t hear these high-frequency clicks—

ဝေလငါးတွေ ကပ်လာစဉ်မှာ မြန်ဆန်တဲ့ တစီစီ၊ တကျွိကျွိ အသံတွေအဖြစ် ပြောင်းသွားတာတောင်

even as they turn into rapid buzzes and creaks as the whale closes in.

ဒီပြည်ကြီးငါးက အကြိမ်ကြိမ် မြည်သံတွေကို မကြားရဘူးလို့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ထင်ကြတယ်။

Sperm whales can eat more than a ton of squid every day.

ဖယောင်းဆီ ဝေလငါးတွေဟာ နေ့စဉ် ပြည်ကြီးငါး တစ်တန်ထက်မကကို စားနိုင်တယ်။

Their stomachs and feces are usually full of indigestible squid beaks,

အစာအိမ်နဲ့မစင်တွေက အများအားဖြင့် ကြေခဲတဲ့ ပြည်ကြီးငါး နှုတ်သီးတွေနဲ့ ပြည့်နေလေ့ရှိတာ

and their skin often scarred by squid tentacles.

သူတို့ရဲ့ အရေပြားက ပြည်ကြီးငါး လက်တံတွေကြောင့် ဒဏ်ရာရလေ့ရှိတယ်။

When they're not hunting, however,

ဒါပေမဲ့ အမဲလိုက်မနေတဲ့အခါမှာတော့

sperm whales use an entirely different vocal repertoire.

ဖယောင်းဆီဝေလငါးတွေဟာ လုံးဝ ခြားနားတဲ့ အသံလှိုင်းစဉ်ကို သုံးကြတယ်။

Mature males make clang noises,

ရင့်ကျက်တဲ့ အထီးတွေက မိတ်လိုက်ရာမှာ

which scientists suspect play a role in mating.

ကဏ္ဍတစ်ခုအဖြစ်ပါတယ်လို့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ သံသယရှိတဲ့ ဂလောင်သံတွေလုပ်တယ်။

And most other sperm whales live in social family groups.

အခြား ဖယောင်းဆီ ဝေလငါးအများစုက ပေါင်းသင်းရေး မိသားစုတွေမှာ နေထိုင်ကြတယ်။

Though their communication might get interrupted when predators are near

သားရဲတွေ နီးကပ်လာတဲ့အခါ ဒါမှမဟုတ် လူဖန်တီးတဲ့ ဆူညံသံတွေ လွှမ်းမိုးချိန်မှာ၊

or human-generated noises dominate,

သူတို့ရဲ့ဆက်သွယ်မှု အလျဉ်ပြတ်နိုင်လောက်ပေမဲ့၊

they generally chatter at length at the water’s surface.

အများအားဖြင့် နောက်ဆုံး ရေမျက်နှာပြင်မှာ စကားစမြည်ပြောကြတယ်။

Sperm whales do this using patterned click sequences akin to Morse code,

ဖယောင်းဆီဝေလငါးတွေဟာ ပေါင်းသင်းရေး လက္ခဏာ အမှတ်အသားတွေအဖြစ် လုပ်ဆောင်တယ်လို့ ယူဆရတဲ့

called codas,

ကိုဒါလို့ခေါ်တဲ့

which are thought to function as social identity markers.

မောဆက် သင်္ကေတနဲ့တူတဲ့ ပုံဖော်ထားတဲ့ မြည်သံအစဉ်တွေကို လုပ်ကြတယ်။

Researchers have identified dozens of distinct types of codas,

သုတေသီတွေက သုံးစွဲတဲ့ မြည်သံ၊ စည်းချက်နဲ့ နရီ အရေအတွက်အရ

according to patterns in the numbers of clicks used and their rhythm and tempo.

ကွဲပြားတဲ့ ကိုဒါမျိုးပေါင်းများစွာကို ခွဲခြားသိရှိခဲ့ကြတယ်။

Some codas are more ubiquitous,

ကိုဒါတချို့က ပိုပြီးနေရာအနှံ့မှာရှိကြပြီး

while others vary greatly according to family groups and individuals.

တချို့ကတော့ မိသားစုအုပ်စုတွေနဲ့ တစ်ကောင်ချင်းစီအရ များစွာ ကွဲပြားတယ်။

All families in a given region

တူညီတဲ့ စရိုက်လက္ခဏာရှိတဲ့

that consistently use some of the same characteristic coda patterns

ကိုဒါ ပုံစံတချို့ကို တစ်သမတ် သုံးတဲ့ ဒေသ တစ်ခုထဲက မိသားစုအားလုံးဟာ ဒေသိယဘာသာစကားကို

share a dialect and belong to the same vocal clan.

မျှဝေကြပြီး တူညီတဲ့ အသံ မျိုးစုတစ်စုနဲ့ သက်ဆိုင်နေတယ်။

Each sperm whale calf goes through a multi-year period of babbling,

ဖယောင်းဆီ ဝေလငါးပေါက်တစ်ကောင်စီဟာ နှစ်များ စွာ ကြာတဲ့ ဗလုံးဗထွေးကာလကို ဖြတ်သန်းတယ်၊

where they experiment with different sounds

အဲဒီမှာ သူတို့ရဲ့ မျိုးစုရဲ့ ကိုဒါ ဒေသိယစကားကို

before becoming fluent in their clan’s coda dialect.

မကျွမ်းကျင်ခင် အသံအမျိုးမျိုးနဲ့ စမ်းသပ်ကြတယ်။

How and what exactly sperm whales communicate to each other

ဝေလငါးတွေ အချင်းချင်း အတိအကျ ဆက်သွယ်နေပုံ ကို လောလောဆယ် မသိရသေးပေမဲ့

is currently unknown,

သတင်းအချက်အလက်တွေက

but there are indications that the information can be sophisticated.

ဆန်းပြားရှုပ်ထွေးနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ညွှန်ပြချက်တွေ ရှိပါတယ်။

Biologists, roboticists, linguists, cryptographers,

ဇီဝဗေဒပညာရှင်တွေ၊ စက်ရုပ်ပညာရှင်တွေ၊ ဘာသာ ဗေဒပညာရှင်တွေ၊ ခရစ္ပတိုဂရပ်ပညာရှင်တွေနဲ့

and artificial intelligence experts

ဉာဏ်ရည်တုကျွမ်းကျင်သူတွေဟာ

are collaborating to monitor and analyze sperm whale vocalizations.

စပါမ်း ဝေလငါး အသံထွက်တွေကို မှတ်သား၊ ဆန်းစစ်ဖို့ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်နေပါတယ်။

The aim is to finally decipher what they're saying.

ရည်ရွယ်ချက်က သူတို့ပြောနေတာတွေကို နောက်ဆုံး အဓိပ္ပါယ်ဖော်ဖို့ပါ။