What the biggest brain on Earth can do - David Gruber and Shane Gero

Çeviri: Başak Gökdaş Gözden geçirme: Ozay Ozaydin

In the mid-1800s,

1800′lerin ortalarında,

soon after American whaling ships began operating in the North Pacific,

Kuzey Pasifik’te Amerikan balina avı gemileri faaliyete geçtikten hemen sonra,

an interesting trend emerged.

ilginç bir eğilim ortaya çıktı.

Whalers saw a 58% drop in their successful strikes within just a few years.

Balina avcıları, sadece birkaç yıl içinde başarılı atışlarda %58′lik düşüş yaşadı.

Sperm whales in the region had suddenly become much harder to kill.

Bölgedeki ispermeçet balinalarının öldürülmesi,

aniden çok daha zor hale gelmişti.

Generally, when predators like orcas are nearby,

Genellikle, orka gibi yırtıcılar yaklaştığında,

ispermeçet balinaları en savunmasız olanları korumak için,

sperm whales protect their most vulnerable

by forming defensive circles at the surface.

yüzeyde savunma halkaları oluştururlar.

But this behavior made them susceptible to whaling ships.

Ancak bu davranış onları balina avcılığı gemilerine duyarlı hale getirdi.

It seems that sperm whales in the North Pacific

Kuzey Pasifik’teki ispermeçet balinaları,

were somehow able to quickly adapt to this reality.

bu gerçeğe hızla adapte olabilmiş gibi görünüyordu.

Groups that likely hadn’t yet experienced human attacks

İnsan saldırılarını henüz deneyimlememiş olan muhtemelen gruplar,

began escaping whaling boats on fast currents

balina avlama teknelerinden hızlı akımlarla kaçmaya başladı,

instead of forming defensive circles.

savunma daireleri oluşturmak yerine.

And, based on what we’re starting to understand about sperm whales,

İspermeçet balinaları hakkında anlamaya başladıklarımıza dayanarak,

it seems possible they were actually broadcasting survival strategies

görünüşe göre gerçekten de birbirlerine hayatta kalma stratejileri

to one another.

yayıyor olabilirler.

Indeed, unbeknownst to whalers,

Gerçekten de, balina avcılarına haberleri olmadan,

spermaceti, the material they killed for,

avlanmalarına neden olan spermaceti maddesi,

is an essential part of the sperm whale’s sophisticated communication

ispermeçet balığının karmaşık iletişim ve ekolokasyon sisteminin

and echolocation system.

önemli bir parçasıdır.

This waxy substance fills a cavity in the sperm whale’s head.

Bu balmumu benzeri madde, ispermeçet balinasının kafasındaki boşluğu doldurur.

And their head is mostly comprised of an expanded nose

Kafaları, büyük ölçüde genişlemiş bir burundan oluşur.

that serves as a highly calibrated sonar system.

Bu, son derece kalibre edilmiş bir sonar sistemini temsil eder.

Sperm whales generate some of the loudest biological noises on record,

İspermeçet balinaları kayıtlara geçmiş en yüksek biyolojik gürültüleri üretir,

communicate copiously using an array of complex vocalization styles,

çeşitli karmaşık seslendirme tarzlarını kullanarak bolca iletişim kurarlar

and have the largest brains on Earth.

ve dünyadaki en büyük beyinlere sahiptirler.

They spend most of their time searching the ocean's depths for prey.

Zamanlarının çoğunu okyanusun derinliklerinde av arayarak geçirirler.

They can stay submerged for over an hour, and dive deeper than 1,200 meters,

Bir saatten uzun süre su altında kalabilir ve 1,200 metrenin üzerine dalarlar,

far beyond sunlight’s reach, where they’re guided by sound.

ışığın erişemediği derinliklere kadar, ses tarafından yönlendirildikleri yere.

The loudest noise recorded underwater is around 270 decibels.

Su altında kaydedilen en yüksek gürültü 270 desibel civarındadır.

Sperm whale-generated sounds can reach 230.

İspermeçet balinası tarafından üretilen sesler 230′a ulaşabilir.

And they frequently fix their high-intensity echolocation clicks

Genellikle yüksek yoğunluktaki eko konumlandırma tıkırtılarını

on squid.

mürekkep balıklarına yönlendirirler.

Some of the air they inhale through their blowhole is routed into their lungs,

Solungaçlarından içine çektikleri havanın bir kısmı akciğerlerine yönlendirilirken,

while the rest enters a complex, sound-producing system.

geri kalan kısmı karmaşık bir ses üretme sistemine girer.

There, air is funneled through lip-like appendages at the front of their heads.

Orada, hava, başlarının ön tarafındaki dudak benzeri uzantılardan geçirilir.

This generates a sound that travels backwards through their spermaceti organ,

Bu, spermaceti organları boyunca geriye doğru seyahat eden bir ses oluşturur,

bounces off an air sac, then traverses another waxy organ,

bir hava kesesinden yansır, ardından başka bir balmumu organını geçer,

which amplifies and directs the sound.

bu sesi yükseltip yönlendiren bir süreçtir.

The click exits the sperm whale’s head a powerful, focused beam.

Tıkırtı, ispermeçet balığının başından güçlü ve odaklanmış bir ışın olarak çıkar.

It’s suspected that the returning vibrations

Şüphelenildiğine göre, dönen titreşimlerin

are received by the whale’s lower jaw and directed into the ears.

balinanın alt çenesi tarafından alınıp, kulaklara yönlendirildiği düşünülmektedir.

Then, their brain’s expanded auditory processing region

Ardından, beyinlerinin genişlemiş işitme işleme bölgesi,

analyzes the quality of the echoes to map their surroundings in the darkness.

çevrelerini karanlıkta haritalamak için, yankıların kalitesini analiz eder.

With this mechanism, sperm whales can locate squid 300 meters away.

Bu mekanizma ile, ispermeçet balıkları mürekkep balıklarını

300 metro uzaktan bulabilirler.

Scientists think squid don’t hear these high-frequency clicks—

Bilim insanları, mürekkep balıklarının yüksek frekanslı tıkırtıları

duymadığını düşünüyorlar.

even as they turn into rapid buzzes and creaks as the whale closes in.

Balina yaklaştıkça hızlı vızıltılara ve gıcırtılara dönüşse bile.

Sperm whales can eat more than a ton of squid every day.

İspermeçet balinaları her gün bir tondan fazla mürekkep balığı tüketebilirler.

Their stomachs and feces are usually full of indigestible squid beaks,

Mide ve dışkıları genelde sindirilemeyen mürekkep kafataslarıyla dolu olur

and their skin often scarred by squid tentacles.

ve derileri sıkça mürekkep dokuları tarafından yara alır.

When they're not hunting, however,

Ancak avlanmadıkları zamanlarda,

sperm whales use an entirely different vocal repertoire.

ispermeçet balinaları tamamen farklı bir ses repertuarı kullanırlar.

Mature males make clang noises,

Olgun erkekler, çıngırak benzeri sesler yaparlar,

which scientists suspect play a role in mating.

bilim insanları, bu seslerin eşleşme sürecinde rol oynadığı düşünmektedir.

And most other sperm whales live in social family groups.

Diğer ispermeçet balinalarının çoğu sosyal aile gruplarında yaşarlar.

Though their communication might get interrupted when predators are near

İletişimleri, yabancılar yaklaştığında veya insan kaynaklı gürültüler

or human-generated noises dominate,

baskın olduğunda kesilebilir,

they generally chatter at length at the water’s surface.

ancak genellikle suyun yüzeyinde uzun süre sohbet ederler.

Sperm whales do this using patterned click sequences akin to Morse code,

İspermeçet balinaları, Mors koduna benzer tıkırdama dizileri kullanarak bunu yapar,

called codas,

bunlara “codas” denir

which are thought to function as social identity markers.

ve sosyal kimlik işaretleri olarak işlev gördüğü düşünülmektedir.

Researchers have identified dozens of distinct types of codas,

Araştırmacılar, kullanılan tıkırdama sayılarındaki desenlere

according to patterns in the numbers of clicks used and their rhythm and tempo.

ve ritimleri ile tempoya göre düzinelerce farklı türde coda belirlemişlerdir.

Some codas are more ubiquitous,

Bazı codalar daha yaygındır,

while others vary greatly according to family groups and individuals.

diğerleri ise aile gruplarına ve bireylere göre büyük ölçüde değişebilir.

All families in a given region

Belirli bir bölgedeki tüm aileler,

that consistently use some of the same characteristic coda patterns

tutarlı bir şekilde aynı karakteristik coda desenlerini kullananlar,

share a dialect and belong to the same vocal clan.

bir lehçeyi paylaşırlar ve aynı sesli klanda yer alırlar.

Each sperm whale calf goes through a multi-year period of babbling,

Her ispermeçet balinası yavrusu, klanın coda lehçesinde akıcı hale gelmeden önce,

where they experiment with different sounds

farklı seslerle denemeler yaptığı,

before becoming fluent in their clan’s coda dialect.

çok yıllık bir bebekçe konuşma döneminden geçer.

How and what exactly sperm whales communicate to each other

İspermeçet balıklarının birbirleriyle tam olarak nasıl iletişim kurdukları

is currently unknown,

şu anda bilinmemekle birlikte,

but there are indications that the information can be sophisticated.

bilgilerin karmaşık olabileceğine dair belirtiler bulunmaktadır.

Biologists, roboticists, linguists, cryptographers,

Biyologlar, robot uzmanları, dilbilimciler, şifre çözücüler

and artificial intelligence experts

ve yapay zeka uzmanları,

are collaborating to monitor and analyze sperm whale vocalizations.

İspermeçet balinaların seslenmelerini izlemek ve analiz etmek için

işbirliği yapıyorlar.

The aim is to finally decipher what they're saying.

Amaçları ise söylediklerini nihayet deşifre edebilmektir.