The genius of Mendeleev's periodic table - Lou Serico

Translator: tom carter Reviewer: Bedirhan Cinar

Μετάφραση: Sophia Angelopoulou Επιμέλεια: Maria Pericleous

The periodic table is instantly recognizable.

Ο περιοδικός πίνακας είναι άμεσα αναγνωρίσιμος.

Δεν βρίσκεται μόνο σε κάθε χημικό εργαστήριο παγκοσμίως,

It's not just in every chemistry lab worldwide,

it's found on t-shirts, coffee mugs, and shower curtains.

βρίσκεται πάνω σε μπλουζάκια, κούπες καφέ, και σε κουρτίνες μπάνιου.

But the periodic table isn't just another trendy icon.

Όμως ο περιοδικός πίνακας δεν είναι ένα ακόμη μοντέρνο σύμβολο.

It's a massive slab of human genius,

Είναι ένα τεράστιο κομμάτι ανθρώπινης ιδιοφυΐας,

up there with the Taj Mahal, the Mona Lisa, and the ice cream sandwich --

εκεί πέρα με το Ταζ Μαχάλ, τη Μόνα Λίζα, και το παγωτό σάντουιτς--

and the table's creator, Dmitri Mendeleev, is a bonafide science hall-of-famer.

ο δημιουργός του πίνακα, Ντμίτρι Μεντελέγιεφ

είναι ένας άξιος επιστήμονας στο πάνθεον.

Όμως γιατί είναι τόσο σπουδαίος και ο ίδιος και ο πίνακάς του;

But why? What's so great about him and his table?

Is it because he made a comprehensive list of the known elements?

Είναι επειδή έφτιαξε μια πλήρη λίστα από τα γνωστά στοιχεία;

Nah, you don't earn a spot in science Valhalla just for making a list.

Μπα, δεν κερδίζεις θέση στην επιστημονική Βαλχάλα επειδή απλά έκανες μια λίστα.

Besides, Mendeleev was far from the first person to do that.

Εξάλλου, ο Μεντελέγιεφ δεν ήταν καν ο πρώτος που το έκανε αυτό.

Is it because Mendeleev arranged elements with similar properties together?

Είναι επειδή ο Μεντελέγιεφ κατέταξε τα στοιχεία με παρόμοιες ιδιότητες μαζί;

Not really, that had already been done too.

Όχι ακριβώς, αυτό είχε ήδη γίνει επίσης.

So what was Mendeleev's genius?

Ποια ήταν λοιπόν η μεγαλοφυΐα του Μεντελέγιεφ;

Let's look at one of the first versions of the periodic table from around 1870.

Ας δούμε λοιπόν μία από τις πρώτες εκδοχές του περιοδικού πίνακα από το 1870 περίπου.

Εδώ βλέπουμε τα στοιχεία με τα δύο γράμματα που τα ορίζουν,

Here we see elements designated by their two-letter symbols arranged in a table.

οργανωμένα σε πίνακα.

Check out the entry of the third column, fifth row.

Κοιτάξτε την καταχώρηση στην τρίτη στήλη, στην πέμπτη σειρά.

There's a dash there.

Υπάρχει μια παύλα εκεί.

Από αυτή την απλή παύλα πηγάζει η ακατέργαστη ευφυΐα του Μεντελέγιεφ.

From that unassuming placeholder springs the raw brilliance of Mendeleev.

That dash is science.

Αυτή η παύλα είναι επιστήμη.

By putting that dash there, Dmitri was making a bold statement.

Βάζοντας αυτή την παύλα εκεί, ο Ντμίτρι έκανε μια τολμηρή δήλωση.

He said -- and I'm paraphrasing here --

Είπε, και κάνω παράφραση,

Y'all haven't discovered this element yet. In the meantime, I'm going to give it a name.

κανείς από εσάς δεν έχει ανακαλύψει ακόμα αυτό το στοιχείο, στο μεταξύ το βαφτίζω.

It's one step away from aluminum, so we'll call it eka-aluminum,

Είναι ένα βήμα μακριά από το αλουμίνιο, έτσι θα το λέμε έκα-αλουμίνιο,

«έκα» στα Σανσκριτικά σημαίνει ένα.

"eka" being Sanskrit for one.

Nobody's found eka-aluminum yet, so we don't know anything about it, right?

Κανείς δεν βρήκε το έκα-αλουμίνιο ακόμη, οπότε δεν ξέρουμε τίποτα γι'αυτό σωστά;

Wrong! Based on where it's located, I can tell you all about it.

Λάθος! Σύμφωνα με τη θέση του, μπορώ να σας πω τα πάντα γι' αυτό.

First of all, an atom of eka-aluminum has an atomic weight of 68,

Αρχικά, ένα άτομο του έκα-αλουμινίου έχει ατομικό βάρος 68,

about 68 times heavier than a hydrogen atom.

περίπου 68 φορές βαρύτερο από ένα άτομο υδρογόνου.

When eka-aluminum is isolated, you'll see it's a solid metal at room temperature.

Το έκα-αλουμίνιο, όταν απομονωθεί, έχει στερεά μορφή σε θερμοκρασία δωματίου.

It's shiny, it conducts heat really well,

Λάμπει, είναι καλός αγωγός της θερμότητας,

it can be flattened into a sheet, stretched into a wire,

μπορεί να διαπλατυνθεί σ' ένα φύλλο, να τεντωθεί σε ένα καλώδιο,

but its melting point is low. Like, freakishly low.

όμως στο σημείο τήξης του είναι χαμηλό, φοβερά χαμηλό.

Oh, and a cubic centimeter of it will weigh six grams.

Και το κυβικό του εκατοστό θα ζυγίζει 6 γραμμάρια.

Mendeleev could predict all of these things simply from where the blank spot was,

Ο Μεντελέγιεφ μπορούσε να τα προβλέψει όλα αυτά απλά από την κενή θέση,

and his understanding of how the elements surrounding it behave.

και την γνώση της συμπεριφοράς των στοιχείων που το περιέβαλλαν.

A few years after this prediction,

Μερικά χρόνια από την πρόβλεψη του,

a French guy named Paul Emile Lecoq de Boisbaudran

ένας Γάλλος ονόματι Πωλ Εμίλ Λεκόκ ντε Μπουασμποντράν

discovered a new element in ore samples

συνάντησε ένα καινούριο στοιχείο σε δείγματα μετάλλων,

and named it gallium after Gaul, the historical name for France.

που ονόμασε γάλλιο από το Γαλατία, το ιστορικό όνομα της Γαλλίας.

Το γάλλιο είναι ένα βήμα από το αλουμίνιο στον περιοδικό πίνακα.

Gallium is one step away from aluminum on the periodic table.

It's eka-aluminum. So were Mendeleev's predictions right?

Είναι το έκα-αλουμίνιο.

Οπότε ήταν σωστές οι προβλέψεις του Μεντελέγιεφ;

Gallium's atomic weight is 69.72.

Το ατομικό βάρος του γάλλιου είναι 69,72.

A cubic centimeter of it weighs 5.9 grams.

Το κυβικό του εκατοστό ζυγίζει 5,9 γραμμάρια.

it's a solid metal at room temperature,

Είναι στερεό μέταλλο σε θερμοκρασία δωματίου,

but it melts at a paltry 30 degrees Celcius,

όμως λιώνει σε μηδαμινή θερμοκρασία στους 30 βαθμούς Κελσίου,

85 degrees Fahrenheit.

στους 85 βαθμούς Φαρενάιτ.

It melts in your mouth and in your hand.

Λιώνει στο στόμα σου και στο χέρι σου.

Not only did Mendeleev completely nail gallium,

Ο Μεντελέγιεφ έπεσε μέσα, όχι μόνο στο γάλλιο, προέβλεψε

he predicted other elements that were unknown at the time:

και άλλα στοιχεία που ήταν άγνωστα την τότε εποχή:

scandium, germanium, rhenium.

το σκάνδιο, το γερμάνιο, το ρήνιο.

The element he called eka-manganese is now called technetium.

Το στοιχείο που ονόμασε έκα-μαγγάνιο τώρα λέγεται τεχνήτιο.

Technetium is so rare it couldn't be isolated until it was synthesized in a cyclotron in 1937,

Το σπάνιο τεχνήτιο δεν απομονωνόταν,

ώσπου συντέθηκε το 1937 σε ένα κυκλοτρόνιο,

almost 70 years after Dmitri predicted its existence,

σχεδόν 70 χρόνια αφού ο Ντμίτρι προέβλεψε την ύπαρξη του,

και 30 χρόνια μετά τον θάνατό του.

30 years after he died.

Dmitri died without a Nobel Prize in 1907, but he wound up receiving a much more exclusive honor.

Ο Ντμίτρι πέθανε χωρίς Νόμπελ το 1907,

όμως τελικά του αποδόθηκε μια πολύ σημαντικότερη τιμή.

In 1955, scientists at UC Berkeley successfully created 17 atoms of a previously undiscovered element.

Το 1955 επιστήμονες του UC Berkeley

κατάφεραν να δημιουργήσουν 17 νέα άτομα άγνωστου στοιχείου.

This element filled an empty spot in the perodic table at number 101,

Αυτό το στοιχείο γέμισε μια κενή θέση στον περιοδικό πίνακα, τον αριθμό 101,

and was officially named Mendelevium in 1963.

και το 1963 ονομάστηκε επίσημα μεντελέβιο.

There have been well over 800 Nobel Prize winners,

Υπήρξαν πάνω από 800 νικητές του βραβείου Νόμπελ,

but only 15 scientists have an element named after them.

όμως μόνο 15 επιστήμονες έδωσαν το όνομα τους σε στοιχεία του πίνακα.

So the next time you stare at a periodic table,

Έτσι την επόμενη φορά που θα κοιτάξετε τον περιοδικό πίνακα,

whether it's on the wall of a university classroom or on a five-dollar coffee mug,

είτε στον τοίχο πανεπιστημιακής αίθουσας, είτε σε μια κούπα των 5 δολαρίων,

Dmitri Mendeleev, the architect of the periodic table,

ο Ντμίτρι Μεντελέγιεφ, ο αρχιτέκτων του περιοδικού πίνακα,

will be staring back.

θα σας ανταποδώσει το βλέμμα.