Biofuels and bioprospecting for beginners - Craig A. Kohn

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Jessica Ruby

Translator: Glaraa Qubat Reviewer: Daban Q. Jaff

Your car,

ئۆتۆمبێلەکەت،

the heating system in your house,

سیستەمی گەرمکردنەوە لە ماڵەکەت،

your gas stove.

فڕنی گاز لە ماڵەکەت،

Most of the energy you use

زۆربەی ئەو وزەیەی بەکاری دێنیت

comes from fossil fuels,

لە سووتەمەنیە بەبەردبوەکان دێت،

which present a couple of problems.

کە چەند کێشەیەک هەیە

First, there are limited supplies of fossil fuels,

یەکەم ،پێداویستی سنورداری سووتەمەنی بەبەردبو هەیە،

so the more we use, the less we've got.

بۆیە هەتا زیاتر بەکاری بێنین، کەمترمان دەستدەکەوێت.

And second, the use of fossil fuels

دووەم، بەکارهێنانی سووتەمەنی بەبەردبوو

is the main cause of climate change

هۆکاری سەرەکی گۆڕانی کەشوهەوایە

because it releases large amounts

چونکە بڕێکی زۆر بڵاودەکەینەوە

of carbon dioxide into the atmosphere.

لە دووانەئۆکسیدی کاربۆن بۆ ناو کەش و هەوا.

Biofuels come from natural, renewable sources like plants,

سووتەمەنی بایۆ، لە سەرچاوەی سروشی تازەبووەوە دێت وەک ڕووەک،

so they have the potential to reduce our reliance

بۆیە ئەوان توانایان هەیە لە کەمکردنەوەی پشت بەستنمان

on those limited supply fossil fuels

لەسەر ئەو سووتەمەنیە دابینکراوەی کە بە بەردبووە

مەترسی گۆڕانی کەش و هەوا کەم بکاتەوە.

and reduce the risk of climate change.

زۆربەی سووتەمەنیەکانی زیندە ئەمڕۆ لە دانەوێڵەی گەنمەشامی دروست دەکرێن

Most biofuels today are made from corn grain

that is fermented into ethanol.

کە دەپیترێت بۆ ئیسانۆل.

But we have a limited supply of this corn,

بەڵام ئێمە دابینێکی سنوردارمان هەیە بۆ ئەم گەنمەشامیە،

so it's not a solution to the limited supply

کەواتە ئەوە چارەسەر نییە بۆ دابینکردنی سنوردار

part of the quandary.

بەشێک لە بنبەست.

It also takes a lot of resources to grow corn grain.

هەروەها زۆر سەرچاوە دەبات بۆ گەشەکردنی دانەویڵەی گەنمەشامی.

Strike 2!

لێدانی٢!

A potential solution:

چارەسەرێکی شاراوە:

Using cellulose instead of corn grain to make ethanol.

بەکارهێنانی سێلیلۆز لە جیاتی دانەوێڵەی گەنمەشامی بۆ دروستکردنی ئیسانۆڵ.

Cellulose is far more abundant than corn grain

سیلیلۆز زۆر زۆر زیاترە لە دانەوێڵەی گەنمەشامی

and takes less energy to produce.

وزەی کەمتری دەوێت بۆ بەرهەم هێنانی.

In fact, it's the most abundant organic molecule on the planet!

لە ڕاستیدا، ئەوە زۆربەهاترین گەردیلەی ئەندامییە لەسەر هەسارەکە !

Cellulose is the main ingredient

سیلیلۆزپێکهاتەی سەرەکییە

found in a plant's cell wall.

لە دیواری خانەی ڕووەکی دۆزرایەوە.

Plants generate cellulose from water and carbon dioxide

ڕووەکەکان سیلیلۆز لە ئاو و دووانە ئۆکسیدی کاربۆن دروست دەکەن

during photosynthesis.

لەکاتی دروست بوونی ڕۆشنەپێکهاتن

So, where as using fossil fuels produce carbon dioxide,

کەواتە، کاتێک کە بەکارهێنانی سووتەمەنی بەبەردبوەکان دوانە ئۆکسیدی کاربۆن بەرهەم دەهێنێت.

using cellulose-based ethanol might help remove

بەکارهێنانی ئیسانۆڵی سیلیلۆز کە لەسەر بنچینەیە لەوانەیە یارمەتی لابردنی بدات

carbon dioxide from the atmosphere.

دووانەئۆکسیدی کاربۆن لە کەش و هەواوە.

The main obstacle is that the cellulose molecule,

ڕێگری سەرەکی ئەوەیە کە گەردیلەی سیلیلۆز،

a long, connected chain of glucose sugar

زنجیرەی درێژی، شەکری لە شەکری گلوکۆز

protected by a tough, molecular sheath,

پارێزراوە لەلایەن بەرگێکی، گەردیلەی توند،

is difficult to break apart.

ئەستەمە لەت لەت بکرێت.

Creating cellulose-based ethanol

دروستکردنی ئیسانۆڵی سیلیلۆز

means first unwrapping that protective sheath

واتە یەکەم لابەلاکردنی ئەو بەرگە پارێزەرە

and then chopping up the cellulose

دواتر پارچەکردنی سیلیلۆزەکە

into its individual glucose molecule.

بۆ ناو گەردی تاکی گلوکۆز.

Only once we have unpacked each glucose molecule,

تەنها جارێک ئێمە هەر گەردیلەی گلوکۆزمان لاداوە،

can we begin fermentation.

ئایا دەتوانین دەست بکەین بە پیتاندنی،

But some microorganisms,

بەڵام هەندێک لە مایکرۆئۆرگانیزمەکان،

like bacteria or fungi,

وەک بەکتریا یان کەڕوو،

break down cellulose for energy all the time.

هەموو کات سیلیلۆزە بۆ وزە بشکێنەوە.

For example, dairy cows eat foods

بۆ نمونە، مانگا شیردەرەکان خواردن دەخۆن

like hay or alfalfa, which are full of cellulose.

وەک کا یان وێنجە، کە پڕن لە سیلیلۆز.

Microbes that live in their stomachs

میکرۆب کە لە گەدەیاندا دەژی

produce an enzyme called cellulase,

ئەنزیمێک بەناوی سیلیلۆز بەرهەم دێنێت،

which breaks apart the cellulose molecules

کە گەردیلەی سیلیلۆز لێک جیادەکەنەوە

so that the cow can use what's left for energy.

بۆ ئەوەی مانگاکە ئەوەی ماوە بۆ وزە بەکاری بهێنێت.

Researchers are now studying

توێژەران ئێستا لە لێکۆڵینەوەدان

these kinds of microorganisms

ئەم جۆرە مایکڕۆئۆرگانیکە

in the hopes of finding better ways

بەهیوای دۆزینەوەی ڕێگای باشتر

to break down cellulose

بۆ شکاندنی سیلیلۆزە

so we can use it for our own energy needs.

بۆ ئەوەی بۆ پێویستی وزەکانمان بەکاری بێنین.

The solution, they think,

ئەو چارەسەریەی ،کە پێیان وایە،

lies in finding microbes in nature that can produce

درۆ دەکات لە دۆزینەوەی میکڕۆب لە سروشتدا کە دەتوانێت بەرهەم بهێنێت

the kinds of cellulase enzymes that we need.

ئەو جۆرە ئەنزیمە سیلیلۆزانەی کە پێویستمانە.

This process of searching for species in nature

ئەم پڕۆسەی گەڕانە بەدوای جۆرەکانی لە سروشتدا

that can produce valuable products

کە دەتوانێت بەرهەمی بەنرخ بەرهەم بهێنێت

is called bioprospecting.

ئەمە پێی دەوترێت سەرچاوەی بایۆلۆجیە.

بۆ تاقیکردنەوەی ئەوەی کە ئایا نموونەی میکڕۆبە

To test whether or not a sample of microbes

can break down cellulose effectively,

دەتوانێت سیلیلۆز بە کاریگەرانە تێکبشکێنێت ،

توێژەران سەرەتا میکڕۆب لە بۆڕی تاقیکردنەوە دا گەشە دەکەن.

researchers first grow the microbe in a test tube.

Then, they add a source of cellulose

پاشان، دواتر سەوچاوەیەک لە سیلیلۆز زیاد دەکەن

as the sole form of energy.

وەک تەنها شێوەی وزە.

ئەگەر میکڕۆب نەتوانێت خانەی سیلیلۆز بەرهەم بهێنێت

If the microbe can't produce cellulase

and break down cellulose,

هەروەها شکانی سیلیلۆز،

the test tube will remain unchanged.

بۆڕی تاقیکردنەوەکە بە نەگۆڕی دەمێنێتەوە.

But if the microbe produces the enzymes

بەڵام ئەگەر میکڕۆبەکە ئەنزیمەکان بەرهەم بهێنێت

we are looking for,

ئێمە دەگەرێین بەدوای،

it will be able to break down cellulose,

دەتواندرێت سیلیلۆز بشکێندرێت،

use it for energy,

بۆ وزە بەکاری بێنە،

and thrive in its test tube environment.

گەشە دەکات لە بۆری ژینگەی تاقیکردنەوەکەی.

If our microbial sample can break down

ئەگەر نموونەی میکڕۆبمان بشکێنێت

the cellulose in the test tube,

سیلیلۆز لە بۆری تاقیکاریدا،

there is a chance we could use it to create

هەلێک هەیە کە ئێمە بەکاری بهێنین بۆ دروستکردنی

a renewable and sustainable source of fuel

سەرچاوەیێکی نوێو بەردەوام لە سووتەمەنی

for our cars from cellulose.

لە ئۆتۆمبێلەکانمانەوە لە سیلیلۆز.