What few people know about the program that "saved" America - Meg Jacobs

Translator: rezhwan muhamad Reviewer: Daban Q. Jaff

In 1932, the Great Depression entered its third winter.

لە ساڵی ١٩٣٢دا، سستی ئابووری پێی نایە سێیەم زسانەوە.

One in four Americans was unemployed,

یەک لەسەر چواری ئەمریکییەکان بێکار بوون،

marking the highest unemployment rate in the country’s history.

بە بەرزترین رێژەی بێکاری لە مێژووی وڵاتەکە دیاریکرا.

Tens of thousands had lost their homes and life savings,

دە هەزار کەس ماڵ و پاشەکەوتی ژیانیان لە دەستدا،

and there was very little confidence that Republican President Herbert Hoover

و متمانەیەکی زۆر کەم هەبوو بە سەرۆک کۆمار هێربرت هوڤەر

could turn things around.

بتوانێ شتەکان بگۆڕێت.

So when the election came, voters flocked to his Democratic competitor.

لەکاتی دەنگدان دەنگدەرەکان دژی لایەنە بەرهەڵستی کارەکەی دەوەستنەوە.

Franklin D. Roosevelt promised a New Deal for Americans—

فرانکلین دی ڕۆزڤێڵت بەڵێنی رێکەوتنێکی نوێی دا بە ئەمەریکییەکان

a comprehensive set of legislation to support struggling citizens

کۆمەڵێک یاسای گشگیری دانا بۆ پشگیری کردنی هاوڵاتیانی تێکۆشەر

and put the country back to work.

وڵاتەکە دەکەنەوە وڵاتێکی ئابووری دووبارە.

The massive federal intervention Roosevelt proposed was a radical challenge

دەستێوەردانی گەورەی فیدڕاڵی کە ڕۆزڤێڵت پێشنیاری کرد بەرەنگاریەکی بنەڕەتی بوو

to the individualist ideals that governed many Americans’ lives.

بۆ ئەو ئایدیا تاکخوازانەی کە حوکمی ئەمریکایان دەکرد.

But due to the extreme circumstances,

بەڵام بەهۆی ئەو هەلومەرجە زۆرەوە،

he began his presidency with public and political support.

بە پشتیوانی گشتی و سیاسی دەستی بە سەرۆکایەتی کرد.

With the help of his advisers, Roosevelt’s first hundred days in office

سەد رۆژی یەکەمی ڕۆزڤێڵت لە ئۆفیسەکەی،بە یارمەتی راوێژکارەکانی

were perhaps the most eventful of any US president.

پڕ ڕوداوترین سەرۆکی ئەمریکا بوو.

In just over three months, he pushed over 15 bills through Congress

لە ماوەی سێ مانگدا،پازدە پڕۆژە یاسای ڕێکخست لەڕێگای کۆنگرێسەوە

and created an “alphabet soup” of government agencies

وە سوپی ئەلفبێی (جۆرە سوپێکە) لە دەزگا حکوومییەکان دروست کرد

to help farmers, workers, and businesses.

بۆ یارمەتی جوتیاران ، کرێکاران ، و بازرگانان .

The New Deal’s first priority was stabilizing the banks.

یەکەم ئەولەویەتی مامەڵەی نوێ جێگیرکردنی بانکەکان بوو.

Over the previous three years, many Americans had withdrawn their savings

لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا زۆربەی ئەمریکییەکان لە پاشەکەوتەکانییان کشانەوە.

out of fear the bank would lose their money in bad investments.

لەترسی ئەوە کە بانکەکە پارەکەی لەدەست بدات لە وەبەرهێنانە خراپەکاندا.

So to regain the public's confidence,

کەواتە بۆ هێنانەوەی متمانەی خەڵک،

FDR increased federal oversight of commercial banks,

ئێف دی ئاڕ چاودێری فیدڕاڵی بانکە بازرگانییەکانی زیادکرد،

and created bank insurance to guarantee that any deposited funds

وە بیمەی بانکی دروست کرد بۆ ئەوەی گرەنتی ئەوە بکات هەر پارەیەکی دانراو

would always be available.

هەمیشە بەردەست دەبێت.

Next, he established the Federal Emergency Relief Administration.

دواتر، ئەو بەڕێوبەرایەتی فیدڕاڵی فریاگوزاری ریلیفی دامەزراند.

FERA cataloged each state’s need for relief

FERA دەڵێ هەموو وڵاتێک پێویستی بە دووبارە ژیانەوە هەیە

and provided funds to help citizens afford groceries, rent, clothing, coal,

وە پارەی پێشوو بۆ یارمەتی دانی هاوڵاتیان بۆ دابینکردنی فرۆشگا، کرێ، جلوبەرگ، خەڵوز

and other necessities.

و پێداویستیەکانی تر.

Meanwhile, the Agricultural Adjustment Administration subsidized farmers

لەهەمان کاتدا، بەڕێوبەرایەتی هەموارکردنی کشتوکاڵی جوتیارانی کەم کردەوە

and educated them in improving planting techniques.

و فێری پەرەپێدانی تەکنیکەکانی چاندنیان کردن.

These policies fed and housed thousands,

ئەم سیاسەتانە خواردن و ماڵیان بۆ هەزاران کەس دابین کرد،

but they didn’t significantly address the New Deal’s biggest promise:

بەڵام ئەوان بەشێوەیەکی بەرچاو ئاماژەیان بە بەڵێنە گەورەکەی مامەڵەی نوێ نەکرد:

reducing unemployment.

کەمکردنەوەی بێکاری.

So the Civilian Conservation Corps was established to employ

بۆیە بەروبومی پاراستنی مەدەنی دامەزرا

over 250,000 young men for projects

زیاتر لە دوسەدو پەنجا هەزار گەنج بۆ پڕۆژەکان

like tree planting, irrigation, and fire prevention.

وەک نەمام چاندن، ئاودێری و رێگری لە ئاگر کەوتنەوە

The CCC offered onsite work camps

ccc کاری لە کەمپەکانی دەرەوە پێشکەش کرد

that provided food, shelter, and education to those employed;

وە خواردن و پەناگەو پەروەدەیان بۆ ئەو کەسانەی کە دامەزراون دابین کرد;

mostly young, single men with families in need of relief.

بەزۆری گەنج و پیاوی تەنیا لەگەڵ خێزانەکان کە پێویستیان بە حەسانەوە هەیە.

Subsequent programs like the Works Progress Administration

بەرنامەکانی دواتر وەک بەڕێوبەرایەتی بەرەو پێشچوونی کارەکان

and the Tennessee Valley Authority

وە دەسەڵاتی دۆڵی تێنسی

added projects building roads, bridges, and hydroelectric dams.

پڕۆژەکانی دروستکردنی رێگاو پردو بەنداوی کارۆئاوی زیاد کرد.

The WPA also funded art, writing, and theater programs.

هەروەها WRA پرۆگرامی هونەری، نوسین، شانۆیان دابین کرد.

These initiatives cut civilian unemployment in half.

ئەو دەستپێشخەریانە بێکاریان بۆ نیوە کەم کردەوە.

And they did so alongside labor acts that abolished child labor,

وە ئەو کارەیان کرد لەپاڵ کارە کرێکاریەکانیان وەکاری مندالانیان نەهێشت،

granted unions the right to collective bargaining,

مافی سەوداکردنی بەکۆمەڵ دەدات بە یەکێتیەکان،

and set the first national minimum wage.

وە یەکەم کەمترین کرێی نەتەوەیی دیاری کرد.

Benefits were also created to help those unable to work.

سودەکان دروست بون بۆ یارمەتیدانی ئەوانەی ناتوانن کار بکەن.

The Social Security Act established an old-age pension system

یاسای ئاسایشی کۆمەڵایەتی سیستمی خانەنشینی بەتەمەنانی دامەزراند

in addition to unemployment insurance, disability benefits,

جگە لە بیمەی بێکاری و موچەی کەمئەندامی،

and welfare assistance.

وە یارمەتی خۆشگوزەرانی.

But despite these sweeping policies,

بەڵام سەرەڕای ئەو سیاسەتە رەوشکەرانە،

the New Deal helped some groups more than others.

مامەڵەی نوێ یارمەتی هەندێ گرووپ دەدات وەک لەوانی تر.

Black Americans were hit hardest by the economic downturn,

ئەمریکییە ڕەشەکان گورزی قورسیان بەرکەوت بەهۆی دابەزینی ئابووری،

and the New Deal’s impact on Black communities varied widely.

وە کاریگەری مامەڵەی نوێ لەسەر کۆمەڵگە رەشپێستەکان بەشێوەیەکی گشتی جیاواز بوو.

In northern cities like Chicago,

لە شارەکانی باکوور وەک شیکاگۆ،

Black citizens received a large share of jobs, vocational training, and education,

هاووڵاتیانی رەشپێست بەشێکی زۆر لەکارو ڕاهێنانی پیشەیی و پەروەدەیان وەرگرت،

with New Deal programs teaching more than one million Black Americans to read.

وەلەگەڵ بەرنامە نوێیەکانی مامەڵەکان و فێری خوێندنەوە کردنی یەک ملیۆن ڕەشپێست.

Northern Black communities also received an influx of public housing,

هەروەک چۆن کۆمەڵگە ڕەشپێستەکانی باشوور پشتگوێ دەخرێن،

though it was heavily segregated.

هەرچەندە بەچڕی جیاکرایەوە.

In the South, results were less positive.

لە باشوور ئەنجامەکان کەمتر ئەرێنی بوون.

Roosevelt relied heavily on the support of Southern Democrats,

ڕۆزڤێڵت زۆر پشتی بە پشتگیری دیموکراتەکانی باشوور دەبەست،

who welcomed economic development but fought to preserve white supremacy.

پێشوازی لەگەشەی ئابووری کرد بەباڵادەستی شەری کرد بۆ پاراستنی.

دڵنیایان کردەوە کە یاسا نوێیەکانی کرێکاران

They ensured that new labor laws

excluded domestic servants and agricultural workers,

فەرمانبەرە ناوخۆییەکان و کرێکارانی کشتوکاڵی دورخستەوە،

occupations held by many Black Americans.

خۆپیشاندانەکە لەلایەن زۆرێک لە ئەمریکیە ڕەشپێستەکانەوە ئەنجام درا.

These politicians and many others also undermined Eleanor Roosevelt’s attempts

ئەو سیاسەت مەدارانەو چەندانی دیکەش هەوڵەکانی ئیلینۆر رۆزڤێڵتیان لاواز کرد

to push her husband toward supporting a federal anti-lynching law.

بۆ هاندانی هاوسەرەکەی بۆ پشگیری دژی یاسای لەسێدارەدان بێ دادگایی یاسایی.

As a result, the New Deal has often been called a “raw deal” for Black communities.

لە ئەنجامدا، مامەڵەی نوێ زۆرجار پێی دەوترێ مامەڵەی خاو لە کۆمەڵگا ڕەشەکان .

And many modern inequities in housing, employment, and financial stability

وە چەندین نایەکسانی لە نیشتەجێبوون و سەقامگیری دارایی

are partially due to New Deal programs prioritizing white Americans.

تا ڕادەیەک بەهۆی بەرنامە نوێیەکان کە لەگەڵ ئەمریکەکان کاری پێدەکەن.

In these ways and more, the New Deal didn’t fully live up to its promises.

بەم رێگایە یان زیاتر ، مامەڵە بەتەواوی بەڵێنەکان نەکراوە.

Despite employing over 8 million Americans,

سەرەڕای دامەزراندنی هەشت ملیۆن ئەمریکی ،

unemployment never went lower than 14%.

بێکاری هەرگیز %١٤ کەمتر نابێتەوە.

And the US economy wouldn’t fully recover until the country’s mobilization

وە ئابووری ئەمریکا چاکنابێتەوە تا ئەوکاتەی وڵات کۆدەکرێتەوە

for World War II.

بۆ جەنگی جیهانی دووەم.

But this bold campaign of progressive policies

بەڵام ئەم هەڵمەتە بوێرانەی سیاسەتە پێشکەوتنخوازەکانە

did empower unions to start their own revolution.

یەکێتیەکەیان بەهێز کرد بۆ دەستپێکردنی شۆڕشی خۆیان.

In the coming decades, northern liberals, Black Americans,

لە دەیەی داهاتوو، ئازادی خوازانی باکوور, ئەمریکیە رەشەکان,

and other working minorities,

و کەمینەکانی تری کار,

united to fight discriminatory hiring.

یەکگرتوو بۆ شەڕ کردن لەگەڵ دامەزراندنی جیاکاری.

In the process, they reshaped the Democratic Party;

لە پڕۆسەکەدا ، پارتی دیموکراتیان دووبارە رێکخستەوە،

challenging its racist leadership,

بەرەنگاری سەرکردایەتی نەژادپەرستی بوو،

and laying the groundwork for an emerging civil rights coalition.

وە دانانی زەمینەی بۆ هاوپەیمانێتی مافی مەدەنی دەرکەوتن.