Bruce Bueno de Mesquita predicts Iran's future

Translator: Ngoc Khue Nguyen Reviewer: Thao Dao

What I'm going to try to do is explain to you

Tôi muốn giải thích cho các bạn

quickly how to predict,

ngắn gọn làm sao để dự đoán

and illustrate it with some predictions

và minh chứng một vài dự đoán

about what Iran is going to do in the next couple of years.

về điều Iran sẽ làm trong vài năm nữa

In order to predict effectively,

Để dự đoán chính xác

we need to use science.

Chúng ta cần dùng khoa học

And the reason that we need to use science

và lý do để sử dụng khoa học

is because then we can reproduce what we're doing;

là vì ta có thể làm lại thứ ta đang làm;

it's not just wisdom or guesswork.

Không chỉ là trí tuệ hay phỏng đoán.

And if we can predict,

Và nếu ta có thể dự đoán,

then we can engineer the future.

thì chúng ta có thể vận hành tương lai.

So if you are concerned to influence energy policy,

Nếu bạn tác động chính sách năng lượng

or you are concerned to influence national security policy,

hoặc chính sách về an ninh quốc phòng

or health policy, or education,

hay về sức khỏe, giáo dục,

science -- and a particular branch of science -- is a way to do it,

khoa học - và một chuyên ngành cụ thể - chính là cách,

not the way we've been doing it,

chứ không phải cách chúng ta đang làm

which is seat-of-the-pants wisdom.

cách tự mò mẫm

Now before I get into how to do it

Bây giờ, trước khi tôi đi sâu hơn

let me give you a little truth in advertising,

Để tôi cho bạn biết sự thật về quảng cáo

because I'm not engaged in the business of magic.

bởi tôi không tin là có phép thuật ở đây

There are lots of thing that the approach I take can predict,

Phương pháp mà tôi dùng có thể dự đoán nhiều thứ,

and there are some that it can't.

và cũng không dự đoán được một số thứ

It can predict complex negotiations

Nó đoán được những cuộc đàm phán

or situations involving coercion --

những tình thế cưỡng chế --

that is in essence everything that has to do with politics,

mà chủ yếu tất tần tật về chính trị,

much of what has to do with business,

phần lớn liên quan đến kinh doanh,

but sorry, if you're looking to speculate in the stock market,

nhưng thứ lỗi, nếu bạn muốn đầu cơ chứng khoán

I don't predict stock markets -- OK,

Tôi không dự đoán chứng khoán --OK,

it's not going up any time really soon.

Chứng khoán sẽ không tăng.

But I'm not engaged in doing that.

Nhưng tôi sẽ không làm điều đó.

I'm not engaged in predicting random number generators.

Tôi không dự đoán số liệu ngẫu nhiên.

I actually get phone calls from people

Tôi còn nhận được nhiều cuộc gọi

who want to know what lottery numbers are going to win.

hỏi đánh số nào để trúng sổ xố

I don't have a clue.

Tôi không biết những thứ đó

I engage in the use of game theory, game theory is a branch of mathematics

Tôi biết về Thuyết Trò Chơi, thuyết trong Toán học

and that means, sorry, that even in the study of politics,

và nghĩa là, xin lỗi, thậm chí trong chính trị,

math has come into the picture.

Toán học cũng chiếm một phần

We can no longer pretend that we just speculate about politics,

Ta sẽ không thể suy diễn về chính trị mãi,

we need to look at this in a rigorous way.

Cẩn phải nhìn nhận một cách thấu đáo hơn

Now, what is game theory about?

Vậy, Thuyết Trò Chơi là gì?

It assumes that people are looking out for what's good for them.

Nó giả định là người ta luôn tìm kiếm thứ có lợi cho họ.

That doesn't seem terribly shocking --

Điều đó cũng chẳng có vẻ gì lạ --

although it's controversial for a lot of people --

dù vẫn bị tranh cãi bởi nhiều người --

that we are self-interested.

rằng chúng ta đều vị kỷ.

In order to look out for what's best for them

Để tìm được thứ có lợi nhất

or what they think is best for them,

hoặc thứ họ nghĩ là tốt nhất cho họ,

people have values -- they identify what they want, and what they don't want.

Họ có những giá trị -- họ xác định cái họ muốn, và cái họ không muốn.

And they have beliefs about what other people want,

Và họ có niềm tin vào thứ người khác muốn,

and what other people don't want, how much power other people have,

và thứ người khác không muốn, bao nhiêu quyền lực người khác có

how much those people could get in the way of whatever it is that you want.

Những người đó có ảnh hưởng đến mức nào đến thứ bạn muốn.

And they face limitations, constraints,

Và họ đối mặt với những giới hạn, hạn chế,

they may be weak, they may be located in the wrong part of the world,

Họ có thể yếu thế, sống ở những nơi tồi tệ

they may be Einstein, stuck away farming

Họ có thể là Eistein, mắc kẹt làm nông dân

someplace in a rural village in India not being noticed,

chỗ nào nơi làng quê Ấn Độ chẳng ai biết tới,

as was the case for Ramanujan for a long time,

cũng như trường hợp của Ramanujan trong một thời gian dài,

a great mathematician but nobody noticed.

nhà toán học vĩ đại mà chẳng ai biết tới.

Now who is rational?

Vậy ai có lý trí?

A lot of people are worried about what is rationality about?

Nhiều người quan tâm rốt cuộc lý trí là gì?

You know, what if people are rational?

Bạn biết đấy, nếu người ta có lý trí

Mother Theresa, she was rational.

Mẹ Theresa, người có lý trí.

Terrorists, they're rational.

Những kẻ khủng bố, họ có lý trí.

Pretty much everybody is rational.

Gần như mọi người đều có lý trí.

I think there are only two exceptions that I'm aware of --

Tôi nghĩ chỉ có 2 ngoại lệ mà tôi biết --

two-year-olds, they are not rational,

Trẻ em 2 tuổi, chúng không có lý trí,

they have very fickle preferences,

Chúng rất tùy ý,

they switch what they think all the time,

chúng thay đổi suy nghĩ liên tục,

and schizophrenics are probably not rational,

và những người tâm thần, họ thường cũng không có lí trí,

but pretty much everybody else is rational.

nhưng đa số mọi người đều có.

That is, they are just trying to do

Đó là, họ chỉ làm những thứ

what they think is in their own best interest.

có lợi nhất cho cá nhân họ.

Now in order to work out what people are going to do

Vậy để biết được người ta sẽ làm gì

to pursue their interests,

để theo đuổi lợi ích cá nhân,

we have to think about who has influence in the world.

chúng ta phải nghĩ đến người gây ảnh hưởng lên thế giới.

If you're trying to influence corporations to change their behavior,

Nếu bạn muốn ảnh hưởng các công ty bằng cách thay đổi hoạt động của họ,

with regard to producing pollutants,

liên quan đến việc gây ô nhiễm,

one approach, the common approach,

một cách, rất phổ biến,

is to exhort them to be better,

là khuyến khích họ trở nên tốt hơn,

to explain to them what damage they're doing to the planet.

giải thích cho họ những thiệt hại họ đang gây ra cho hành tinh.

And many of you may have noticed that doesn't have

Và nhiều người trong các bạn cách đó

as big an effect, as perhaps you would like it to have.

chẳng có tác dụng lớn như bạn mong muốn.

But if you show them that it's in their interest,

Nhưng nếu bạn cho họ thấy điều đó là vì lợi ích của họ,

then they're responsive.

thì họ sẽ phản hồi.

So, we have to work out who influences problems.

Vậy, ta phải biết được ai gây ra sự việc.

If we're looking at Iran, the president of the United States

Nếu nhìn vào Iran, Tổng thống Mỹ

we would like to think, may have some influence --

ta sẽ nghĩ họ có sức ảnh hưởng --

certainly the president in Iran has some influence --

Chắc chắn Tổng thống Iran có ảnh hưởng --

but we make a mistake if we just pay attention

nhưng chúng ta sẽ sai nếu chỉ chú ý

to the person at the top of the power ladder

vào người cầm quyền đứng đầu

because that person doesn't know much about Iran,

bởi vì người đó không thể biết nhiều về Iran,

or about energy policy,

hay về chính sách năng lượng,

or about health care,

hay về chính sách y tế,

or about any particular policy.

hay về bất cứ chính sách nào.

That person surrounds himself or herself with advisers.

Người đó bị vây quanh bởi nhiều cố vấn.

If we're talking about national security problems,

Nếu ta nói về vấn đề an ninh quốc phòng,

maybe it's the Secretary of State,

có thể người đó là ngài Bí thư nước

maybe it's the Secretary of Defense,

Bí thư quốc phòng,

the Director of National Intelligence,

Giám đốc cơ quan tình báo quốc gia,

maybe the ambassador to the United Nations, or somebody else

có thể ngài Đại sứ Liên Hợp Quốc, hay ai khác

who they think is going to know more about the particular problem.

người được cho là biết cụ thể về vấn đề đó.

But let's face it, the Secretary of State doesn't know much about Iran.

Nhưng hãy đối diện rằng, ngài Bí thư chẳng biết nhiều về Iran.

The secretary of defense doesn't know much about Iran.

Ngài Bí thư Quốc phòng cũng chẳng biết nhiều về Iran.

Each of those people in turn

Lần lượt từng người họ

has advisers who advise them,

đều có cố vấn tư vấn họ,

so they can advise the president.

để họ có thể tư vấn lại cho Tổng thống.

There are lots of people shaping decisions

Có rất nhiều người cùng làm nên quyết định

and so if we want to predict correctly

và nếu ta muốn dự đoán chính xác

we have to pay attention to everybody

ta phải để ý đến tất cả họ

who is trying to shape the outcome,

những người đang cùng làm nên kết quả,

not just the people at the pinnacle

không chỉ những người ở vị trí tối cao

of the decision-making pyramid.

trong tháp ra quyết định.

Unfortunately, a lot of times we don't do that.

Rất tiếc, nhiều lần chúng ta không làm vậy

There's a good reason that we don't do that,

Có cơ sở cho việc chúng ta không làm vậy,

and there's a good reason that using game theory and computers,

và có cơ sở, bằng việc sử dụng Thuyết Trò chơi và máy tính,

we can overcome the limitation

chúng ta có thể vượt qua hạn chế

of just looking at a few people.

của việc chỉ nhìn vào một số người.

Imagine a problem with just five decision-makers.

Hãy tưởng tượng một vấn đề với chỉ 5 người ra quyết định.

Imagine for example

Hãy tưởng tượng ví dụ như

that Sally over here,

Sally ở đây

wants to know what Harry, and Jane,

muốn biết những gì Harry, và Jane,

and George and Frank are thinking,

và George và Frank đang suy nghĩ,

and sends messages to those people.

và gửi tin nhắn cho những người này.

Sally's giving her opinion to them,

Sally đưa ra quan điểm của cô cho họ,

and they're giving their opinion to Sally.

và họ đưa ra quan điểm của họ cho Sally.

But Sally also wants to know

Nhưng Sally muốn biết

what Harry is saying to these three,

Harry nói với 3 người kia những gì,

and what they're saying to Harry.

và những gì 3 người kia nói lại cho Harry.

And Harry wants to know

Và Harry cũng muốn biết

what each of those people are saying to each other, and so on,

những điều những người kia nói với nhau, và cứ như thế,

and Sally would like to know what Harry thinks those people are saying.

Và Sally cũng muốn biết Harry nghĩ những người kia đang nói gì.

That's a complicated problem; that's a lot to know.

Đó là một vấn đề phức tạp, nhiều thứ phải biết.

With five decision-makers

Với 5 người ra quyết định

there are a lot of linkages --

có rất nhiều mối liên hệ --

120, as a matter of fact,

120, theo thực tế,

if you remember your factorials.

nếu bạn còn nhớ số giai thừa.

Five factorial is 120.

Giai thừa của 5 là 120.

Now you may be surprised to know

Giờ bạn sẽ ngạc nhiên khi biết là

that smart people can keep 120 things straight

những người khôn ngoan có thể phân biệt được 120 thứ

in their head.

trong đầu

Suppose we double the number of influencers

Giả sử ta nhân đôi số người có ảnh hưởng

from five to 10.

từ 5 lên 10.

Does that mean we've doubled the number of pieces of information

Liệu nó có nghĩa là ta đang nhân đôi số lượng thông tin

we need to know, from 120 to 240?

mà chúng ta cần biết từ 120 lên 240 không?

No. How about 10 times?

Không. Vậy còn gấp 10 lần?

To 1,200? No.

lên 1200? Không.

We've increased it to 3.6 million.

Chúng ta đang tăng nó lên 3.6 triệu.

Nobody can keep that straight in their head.

Không ai có thể làm rõ được hết từng đó

But computers,

Ngoại trừ máy tính,

they can. They don't need coffee breaks,

chúng có thể. Chúng không cần giải lao uống cà phê

they don't need vacations,

chúng không cần nghỉ phép,

they don't need to go to sleep at night,

chúng không cần đi ngủ,

they don't ask for raises either.

chúng cũng chẳng đòi tăng lương.

They can keep this information straight

Chúng có thể phân biệt được lượng thông tin này

and that means that we can process the information.

và có nghĩa là chúng ta có thể xử lý được lượng thông tin.

So I'm going to talk to you about how to process it,

vậy tôi sẽ nói cho các bạn biết cách xử lý chúng,

and I'm going to give you some examples out of Iran,

và tôi sẽ cho một số vi dụ về Iran,

and you're going to be wondering,

và bạn có thể sẽ tự hỏi,

"Why should we listen to this guy?

"Sao ta nên nghe theo người đàn ông này?

Why should we believe what he's saying?"

Tại sao ta nên tin những lời ông ta nói?"

So I'm going to show you a factoid.

Vậy tôi sẽ cho các bạn thấy một sự kiện có thật.

This is an assessment by the Central Intelligence Agency

Đây là đánh giá của Cục tình báo trung ương

of the percentage of time

về xác xuất số lần

that the model I'm talking about

mô hình tôi đang nói đến

is right in predicting things whose outcome is not yet known,

đoán đúng điều mà kết quả chưa xảy ra,

when the experts who provided the data inputs

dù những chuyên gia cung cấp dữ liệu

got it wrong.

đoán là sai.

That's not my claim, that's a CIA claim -- you can read it,

Đó không phải là tôi nói mà là CIA nói, bạn có thể tìm đọc,

it was declassified a while ago. You can read it in a volume edited by

Nó được công khai từ lâu. Bạn có thể đọc được trong một bản biên tập bởi

H. Bradford Westerfield, Yale University Press.

H. Bradford Westerfield, Ban biên tập Đại Học Yale.

So, what do we need to know

Vậy, chúng ta cần phải biết gì

in order to predict?

để có thể dự đoán?

You may be surprised to find out we don't need to know very much.

Bạn có thể sẽ ngạc nhiên vì chúng ta chẳng cần biết gì nhiều.

We do need to know who has a stake

Chúng ta cần biết những bên có liên quan

in trying to shape the outcome of a decision.

trong kết quả đầu ra của một quyết định.

We need to know what they say they want,

Chúng ta cần biết cái họ nói họ muốn,

not what they want in their heart of hearts,

không phải cái họ thực sự muốn trong thân tâm,

not what they think they can get,

không phải cái họ có thể đạt được,

but what they say they want, because that is a strategically chosen position,

mà là cái họ nói họ muốn, bởi vì đó là lập trường chiến lược của họ,

and we can work backwards from that

và chúng ta có thể từ đó nhìn ngược lại

to draw inferences about important features of their decision-making.

để suy ra những điểm mấu chốt trong cách họ ra quyết định

We need to know how focused they are

Chúng ta cần biết họ tập trung như thế nào

on the problem at hand.

đến vấn đề trước mắt.

That is, how willing are they to drop what they're doing when the issue comes up,

Đó là, họ có sẵn sàng bỏ qua những thứ đang làm khi nảy sinh vấn đề,

and attend to it instead of something else that's on their plate --

và để ý đến nó thay vì những thứ khác --

how big a deal is it to them?

Nó có thực sự to tát đối với họ không?

And how much clout could they bring to bear

Và họ có thể sử dụng quyền hành đến mức độ nào để giải quyết

if they chose to engage on the issue?

nếu họ chọn tham gia vào việc đó

If we know those things

Nếu chúng ta biết những thứ như vậy

we can predict their behavior by assuming that everybody

ta có thể dự đoán hành động của họ bằng cách cho rằng mọi người

cares about two things on any decision.

quan tâm đến 2 điều khi quyết định bất cứ thứ gì

They care about the outcome. They'd like an outcome as close to

Họ quan tâm đến kết quả. Kết quả gần với

what they are interested in as possible.

những gì họ quan tâm nhất có thể.

They're careerists, they also care about getting credit --

Những người trọng địa vị, cũng quan tâm việc có được danh vọng -

there's ego involvement,

trong đó có sự can thiệp của cái tôi,

they want to be seen as important in shaping the outcome,

họ muốn được nhìn nhận là quan trọng trong việc định hướng kết quả,

or as important, if it's their druthers, to block an outcome.

hoặc quan trọng không kém, nếu ý muốn của họ là hạn chế kết quả

And so we have to figure out how they balance those two things.

Vì vậy ta phải tìm ra cách họ có thể cân bằng giữa 2 thứ đó.

Different people trade off

Nhiều người đánh đổi để chọn lấy

between standing by their outcome,

giữa theo sát kết quả của họ,

faithfully holding to it, going down in a blaze of glory,

tiếp tục trung thành theo đuổi, rồi đi xuống trong vinh quang,

or giving it up, putting their finger in the wind,

hoặc từ bỏ,

and doing whatever they think is going to be a winning position.

và làm bất cứ thứ gì họ nghĩ là sẽ được một vị trí nào đó.

Most people fall in between, and if we can work out where they fall

Hầu hết mọi người trung lập, nếu ta tìm ra họ nghiêng về bên nào

we can work out how to negotiate with them

ta có thể tìm ra cách thỏa hiệp với họ

to change their behavior.

để thay đổi cách hành động của họ.

So with just that little bit of input

Vậy chỉ với một lượng nhỏ đầu vào

we can work out what the choices are that people have,

chúng ta có thể tìm ra những lựa chọn mà mọi người có,

what the chances are that they're willing to take,

những cơ hội mà họ sẵn sàng bắt lấy,

what they're after, what they value, what they want,

điều gì họ đang theo đuổi, họ trân trọng, và điều gì họ muốn,

and what they believe about other people.

và họ tin ở những người khác điều gì.

You might notice what we don't need to know:

Bạn có thể đang chú ý đến thứ mà ta không cần biết:

there's no history in here.

không có gì liên quan đến lịch sử ở đây.

How they got to where they are

Họ tiến đến vị trí của họ bằng cách nào

may be important in shaping the input information,

quan trọng trong việc định hướng thông tin đầu vào

but once we know where they are

nhưng một khi ta đã biết vị trí của họ

we're worried about where they're going to be headed in the future.

chúng ta chỉ quan tâm trong tương lai họ sẽ hướng tới điều gì

How they got there turns out not to be terribly critical in predicting.

Cách họ đã đạt được nó hóa ra lại không quá quan trọng trong việc dự đoán.

I remind you of that 90 percent accuracy rate.

Điều đó là chính xác 90%.

So where are we going to get this information?

Vậy chúng ta có được thông tin này từ đâu?

We can get this information

Ta có thể tìm thấy những thông tin này

from the Internet, from The Economist,

trên mạng, trên những tờ The Economist,

The Financial Times, The New York Times,

The Financial Times, The New York Times,

U.S. News and World Report, lots of sources like that,

U.S News & World Report, rất nhiều những nguồn tin tương tự vậy,

or we can get it from asking experts

hoặc ta có thể hỏi những chuyên gia

who spend their lives studying places and problems,

những người dành cả đời nghiên cứu về địa vị và những vấn đề,

because those experts know this information.

bởi vì họ biết rõ về những thông tin này.

If they don't know, who are the people trying to influence the decision,

Nếu họ không biết ai đang cố gắng tạo ảnh hưởng lên quyết định,

how much clout do they have,

họ quyền lực đến đâu,

how much they care about this issue, and what do they say they want,

họ quan tâm đến vấn đề đến mức nào, và họ nói họ muốn điều gì

are they experts? That's what it means to be an expert,

thì liệu họ có phải chuyên gia không? Là một chuyên gia là vậy,

that's the basic stuff an expert needs to know.

đó là những điều cơ bản mà một chuyên gia cần phải biết.

Alright, lets turn to Iran.

Được rồi, giờ ta sẽ quay trở lại với Iran.

Let me make three important predictions --

Hãy dự đoán ba điều quan trọng --

you can check this out, time will tell.

các bạn có thể kiểm chứng nó đúng hay sai, thời gian sẽ trả lời.

What is Iran going to do about its nuclear weapons program?

Iran định sẽ làm gì với chương trình vũ khí hạt nhân của mình?

How secure is the theocratic regime in Iran?

Chế độ chính trị thần quyền của Iran chắc chắn đến đâu?

What's its future?

Tương lai của nó sẽ ra sao?

And everybody's best friend,

Và người bạn thân của tất cả mọi người,

Ahmadinejad. How are things going for him?

Ahmadinejad. Mọi thứ sẽ ra sao với ngài ấy?

How are things going to be working out for him in the next year or two?

Mọi việc sẽ đi đến đâu trong 1 2 năm tới?

You take a look at this, this is not based on statistics.

Hãy nhìn vào đây, nó không dựa trên thống kê.

I want to be very clear here. I'm not projecting some past data into the future.

Tôi muốn nói rõ quan điểm ở đây. Tôi không đặt những số liệu quá khứ vào tương lai.

I've taken inputs on positions and so forth,

Tôi lấy dữ liệu đầu vào ở một vài nơi,

run it through a computer model

cho vào một mô hình trên máy tính

that had simulated the dynamics of interaction,

cái đã tạo động lực cho sự tương tác,

and these are the simulated dynamics,

và đó là những động lực đã được tạo,

the predictions about the path of policy.

những dự đoán về đường lối chính sách.

So you can see here on the vertical axis,

Các bạn có thể nhìn thấy trên cột dọc,

I haven't shown it all the way down to zero,

tôi chưa ghi hết đến mức 0,

there are lots of other options, but here I'm just showing you the prediction,

có nhiều lựa chọn khác, nhưng ở đây tôi chỉ cho các bạn thấy dự đoán,

so I've narrowed the scale.

vì vậy tôi đã thu hẹp phạm vi lại.

Up at the top of the axis, "Build the Bomb."

Trên cùng của cột dọc là "Chế tạo bom."

At 130, we start somewhere above 130,

Ở mốc 130, ta xuất phát ở 1 điểm trên 130,

between building a bomb, and making enough weapons-grade fuel

nằm giữa chế tạo một quả bom, và sản xuất đủ nhiên liệu hạt nhân

so that you could build a bomb.

để có thể tạo một quả bom.

That's where, according to my analyses,

Đó là điểm mà theo như phân tích của tôi,

the Iranians were at the beginning of this year.

là vị trí của người Iran đầu năm nay.

And then the model makes predictions down the road.

Và sau đó mô hình sẽ tạo ra những dự đoán tương lai.

At 115 they would only produce enough weapons grade fuel

Ở mốc 115 họ chỉ có thể sản xuất đủ nhiên liệu hạt nhân

to show that they know how, but they wouldn't build a weapon:

để cho thấy rằng họ biết cách, nhưng họ không chế tạo vũ khí;

they would build a research quantity.

mà họ xây dựng chất lượng nghiên cứu.

It would achieve some national pride,

Làm vậy có thể giành được lòng tự tôn dân tộc,

but not go ahead and build a weapon.

nhưng không thể tiến tới chế tạo vũ khí.

And down at 100 they would build civilian nuclear energy,

Ở mốc 100 họ có thể chế tạo năng lượng hạt nhân dân sự,

which is what they say is their objective.

và theo như họ nói thì nó chính là mục đích của họ

The yellow line shows us the most likely path.

Đường màu vàng cho chúng ta thấy con đường có khả năng nhất.

The yellow line includes an analysis

Đường màu vàng bao hàm phân tích

of 87 decision makers in Iran,

của 87 người ra quyết định ở Iran,

and a vast number of outside influencers

và một số lượng lớn những người có tầm ảnh hưởng ở bên ngoài

trying to pressure Iran into changing its behavior,

cố gắng thúc đẩy Iran thay đổi động thái,

various players in the United States, and Egypt,

và nhiều cá nhân khác ở Mỹ, Ai Cập,

and Saudi Arabia, and Russia, European Union,

và Ả Rập, Nga, Liên minh châu Âu,

Japan, so on and so forth.

Nhật Bản, và vân vân.

The white line reproduces the analysis

Đường màu trắng mô phỏng phân tích

if the international environment

nếu như môi trường quốc tế

just left Iran to make its own internal decisions,

để Iran tự ra những quyết định nội bộ,

under its own domestic political pressures.

dưới những áp lực chính trị trong nước.

That's not going to be happening,

Việc đó sẽ không xảy ra,

but you can see that the line comes down faster

nhưng các bạn có thể thấy các đường đi xuống nhanh hơn

if they're not put under international pressure,

nếu họ không bị áp lực từ quốc tế đè nặng,

if they're allowed to pursue their own devices.

nếu họ được phép theo kế sách của mình.

But in any event, by the end of this year,

Nhưng trong bất kì trường hợp nào, đến cuối năm nay,

beginning of next year, we get to a stable equilibrium outcome.

đầu năm sau, ta sẽ thấy được một kết quả cân bằng chắc chắn.

And that equilibrium is not what the United States would like,

Và tình thế cân bằng đó không phải những gì nước Mỹ muốn,

but it's probably an equilibrium that the United States can live with,

nhưng có thể nó là sự cân bằng mà nước Mỹ có thể chịu,

and that a lot of others can live with.

và nhiều người khác có thể chịu,

And that is that Iran will achieve that nationalist pride

Và Iran sẽ có được lòng tự tôn quốc gia

by making enough weapons-grade fuel, through research,

bằng việc chế tạo nhiên liệu hạt nhân, qua nghiên cứu,

so that they could show that they know how to make weapons-grade fuel,

để họ có thể cho thấy rằng họ biết cách chế tạo nhiên liệu hạt nhân,

but not enough to actually build a bomb.

nhưng chưa đủ để thực sự chế tạo một quả bom.

How is this happening?

Làm thế nào việc này có thể xảy ra?

Over here you can see this is the distribution

Ở đây bạn có thể thấy đây là phân bổ

of power in favor of civilian nuclear energy today,

các loại quyền lực ủng hộ hạt nhân dân sự,

this is what that power block is predicted to be like

đây chính là dự đoán về khối nguồn

by the late parts of 2010, early parts of 2011.

thời điểm cuối 2010, đầu 2011.

Just about nobody supports research on weapons-grade fuel today,

Hầu như không ai ủng hộ việc nghiên cứu nhiên liệu hạt nhân vào thời điểm bây giờ,

but by 2011 that gets to be a big block,

nhưng năm 2011 việc đó trở thành một chướng ngại lớn

and you put these two together, that's the controlling influence in Iran.

và nếu bạn kết hợp 2 thứ đó, đó chính là ảnh hưởng chính ở Iran.

Out here today, there are a bunch of people --

Về phía này, hiện tại có rất nhiều người

Ahmadinejad for example --

ví dụ như Ahmadinejad --

who would like not only to build a bomb,

người không chỉ muốn chế tạo một quả bom,

but test a bomb.

mà còn cả thử nghiệm nó.

That power disappears completely;

Quyền lực đó biết mất hoàn toàn;

nobody supports that by 2011.

không ai ủng hộ nó năm 2011.

These guys are all shrinking,

Những anh chàng này thì đang lùi dần,

the power is all drifting out here,

quyền lực đều đang hướng vào đây,

so the outcome is going to be the weapons-grade fuel.

vì vậy kết quả sẽ là nhiên liệu hạt nhân.

Who are the winners and who are the losers in Iran?

Những người thắng cuộc và những kẻ thua cuộc ở Iran là ai?

Take a look at these guys, they're growing in power,

Hãy nhìn vào đây, chúng đang ngày càng đi lên,

and by the way, this was done a while ago

và nhân tiện, cái này được làm từ một thời gian trước

before the current economic crisis,

trước cuộc khủng hoảng kinh tế hiện tại,

and that's probably going to get steeper.

và có thể nó có vẻ không tin được.

These folks are the moneyed interests in Iran,

Những người này là giới tài chính ở Iran,

the bankers, the oil people, the bazaaries.

các ngân hàng, ngành dầu mỏ, thương nhân.

They are growing in political clout,

Họ đang nắm trong tay nhiều quyền lực chính trị hơn,

as the mullahs are isolating themselves --

do những giáo sĩ Hồi giáo đang tự cô lập họ --

with the exception of one group of mullahs,

ngoại trừ một nhóm giáo sĩ Hồi giáo,

who are not well known to Americans.

những người mà người Mỹ ít biết đến.

That's this line here, growing in power,

Về đường này, đang tăng về quyền lực,

these are what the Iranians call the quietists.

đó là những gì người Iran gọi là những người ẩn dật.

These are the Ayatollahs, mostly based in Qom,

Họ là những thủ lĩnh Hồi giáo Ayatollahs, hầu hết căn cứ ở Qom,

who have great clout in the religious community,

họ là những người có quyền lực cao,

have been quiet on politics and are going to be getting louder,

nhưng lại kín đáo về chính trị và dự sẽ có tiếng nói nhiều hơn,

because they see Iran going in an unhealthy direction,

vì họ thấy Iran đi theo chiều hướng xấu,

a direction contrary

một chiều hướng ngược lại

to what Khomeini had in mind.

với những gì nhà lãnh đạo Khomeini đã nghĩ

Here is Mr. Ahmadinejad.

Đây là phía ngài Ahmadinejad.

Two things to notice: he's getting weaker,

2 điều cần chú ý: ngài ấy đang yếu thế hơn

and while he gets a lot of attention in the United States,

và tuy ngài ấy rất được chú ý ở Mỹ,

he is not a major player in Iran.

nhưng không phải người quan trọng ở Iran.

He is on the way down.

Ngài ấy đang tụt dốc.

OK, so I'd like you to take a little away from this.

Ok, ở đây tôi gián đoạn các bạn một chút.

Everything is not predictable: the stock market

Không thể dự đoán mọi thứ: thị trường chứng khoán

is, at least for me, not predictable,

ít nhất đối với tôi, là không thể dự đoán được,

but most complicated negotiations are predictable.

nhưng những dàn xếp phức tạp nhất lại có thể.

Again, whether we're talking health policy, education,

Một lần nữa, cho dù chúng ta đang nói về chính sách sức khỏe, giáo dục,

environment, energy,

hay môi trường, năng lượng,

litigation, mergers,

hay mối tranh chấp, sự hợp nhất,

all of these are complicated problems

tất cả những điều đó là vấn đề phức tạp

that are predictable,

có thể dự đoán được,

that this sort of technology can be applied to.

có thể áp dụng được kĩ thuật này.

And the reason that being able to predict those things is important,

Và lí do vì sao dự đoán được những thứ đó là việc quan trọng,

is not just because you might run a hedge fund and make money off of it,

không phải là bạn có thể thành lập một quỹ đầu cơ và kiếm tiền,

but because if you can predict what people will do,

mà là bởi vì bạn có thể dự đoán những gì người ta sẽ làm,

you can engineer what they will do.

bạn có thể vạch ra những gì họ sẽ làm.

And if you engineer what they do you can change the world,

Và nếu bạn có thể, bạn có thể thay đổi thế giới,

you can get a better result.

bạn có thể có được kết quả tốt hơn.

I would like to leave you with one thought, which is

Tôi muốn các bạn suy nghĩ một điều, đó là

for me, the dominant theme of this gathering,

đối với tôi, đề tài bao quát của việc thu thập này,

and is the dominant theme of this way of thinking about the world.

và cũng là đề tài bao quát của cách ta nhìn nhận thế giới.

When people say to you,

Khi người ta nói với bạn rằng,

"That's impossible,"

"Điều đó là không thể,"

you say back to them,

nói lại với họ rằng,

"When you say 'That's impossible,'

"Khi bạn nói 'Điều đó là không thể,'

you're confused with,

bạn có lẽ đang nhầm lẫn với

'I don't know how to do it.'"

'Tôi không biết cách thực hiện nó.'"

Thank you.

Cám ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Chris Anderson: One question for you.

Chris Anderson: Một câu hỏi dành cho ngài.

That was fascinating.

Thật là ấn tượng.

I love that you put it out there.

Tôi thích cách ngài truyền bá nó.

I got very nervous halfway through the talk though,

Dù tôi đã rất lo lắng phần giữa bài nói,

just panicking whether you'd included in your model, the possibility that

hoang mang rằng liệu ngài có bao gồm trong mô hình khả năng

putting this prediction out there might change the result.

Truyền bá những dự đoán có thể làm thay đổi kết quả.

We've got 800 people in Tehran who watch TEDTalks.

Chúng tôi có 800 người ở Tehran theo dõi TEDTalks.

Bruce Bueno de Mesquita: I've thought about that,

Bruce Bueno de Mesquita: Tôi đã nghĩ tới,

and since I've done a lot of work for the intelligence community,

và vì tôi đã làm rất nhiều việc cho Cơ quan An ninh Quốc gia,

they've also pondered that.

nên họ cũng đã suy nghĩ về điều đó.

It would be a good thing if

Nó sẽ là một điều tốt nếu

people paid more attention, took seriously,

mọi người chú ý hơn, nghiêm túc hơn,

and engaged in the same sorts of calculations,

và tham gia vào dự tính giống như vậy,

because it would change things. But it would change things in two beneficial ways.

vì nó có thể thay đổi nhiều điều. Nhưng nó có thể tác động theo hai cách tích cực.

It would hasten how quickly people arrive at an agreement,

Nó có thể thúc đẩy mọi người đạt được thỏa thuận nhanh hơn,

and so it would save everybody a lot of grief and time.

và cũng có thể tránh những thất bại và tiết kiệm thời gian.

And, it would arrive at an agreement that everybody was happy with,

Và nó có thể thỏa hiệp rằng mọi người đều vui vẻ,

without having to manipulate them so much --

mà không cần phải thao túng họ nhiều --

which is basically what I do, I manipulate them.

đó cơ bản là những gì tôi làm, tôi điều khiển họ.

So it would be a good thing.

Vậy nên nó sẽ là một điều tốt.

CA: So you're kind of trying to say, "People of Iran, this is your destiny, lets go there."

Vậy ý ngài là, "Người Iran, đây chính là định mệnh của các bạn, hãy đi đến đó."

BBM: Well, people of Iran, this is what many of you are going to evolve to want,

Đúng, người Iran, đây là những gì nhiều người trong số các bạn sẽ tiến hóa để có,

and we could get there a lot sooner,

và ta có thể đạt đến sớm hơn rất nhiều,

and you would suffer a lot less trouble from economic sanctions,

và bạn sẽ phải chịu ít rắc rối hơn từ những chế tài xử phạt,

and we would suffer a lot less fear of the use of military force on our end,

và ta sẽ phải chịu đựng ít hơn những nỗi sợ hãi về lực lượng quân đội,

and the world would be a better place.

và thế giới sẽ trở nên tốt đẹp hơn.

CA: Here's hoping they hear it that way. Thank you very much Bruce.

CA: Hi vọng họ sẽ nghe theo cách đó. Cám ơn rất nhiều ngài Bruce.

BBM: Thank you.

Cám ơn tất cả các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)