Bruce Bueno de Mesquita predicts Iran's future

Tłumaczenie: Joanna Szczerba Korekta: Marek Kasiak

What I'm going to try to do is explain to you

Zamierzam wam opowiedzieć w skrócie,

quickly how to predict,

jak przewidzieć

and illustrate it with some predictions

i zilustrować paroma prognozami to,

about what Iran is going to do in the next couple of years.

co Iran zamierza zrobić w ciągu kilku najbliższych lat.

In order to predict effectively,

Aby przewidywać skutecznie,

we need to use science.

musimy użyć nauki.

And the reason that we need to use science

A musimy to zrobić dlatego, że wtedy

is because then we can reproduce what we're doing;

będziemy mogli odtworzyć to, co zrobimy;

it's not just wisdom or guesswork.

mądrość czy zgadywanie to za mało.

And if we can predict,

A potrafiąc przewidywać,

then we can engineer the future.

możemy projektować przyszłość.

So if you are concerned to influence energy policy,

Jeśli więc chcecie wpłynąć na politykę energetyczną

or you are concerned to influence national security policy,

lub na politykę bezpieczeństwa narodowego,

or health policy, or education,

na politykę zdrowotną lub edukacyjną,

science -- and a particular branch of science -- is a way to do it,

to kluczem do tego jest nauka - pewna dziedzina nauki,

not the way we've been doing it,

a nie to, co robiliśmy do tej pory,

which is seat-of-the-pants wisdom.

czyli totalna improwizacja.

Now before I get into how to do it

Zanim przejdę do tego, jak to zrobić,

let me give you a little truth in advertising,

powiem wam coś o reklamowaniu;

because I'm not engaged in the business of magic.

nie zajmuję się magią, są więc różne rzeczy,

There are lots of thing that the approach I take can predict,

które można przewidzieć, stosując moją metodę

and there are some that it can't.

i są takie, których nie można.

It can predict complex negotiations

Można przewidzieć trudne negocjacje

or situations involving coercion --

lub sytuacje związane z przymusem,

that is in essence everything that has to do with politics,

czyli właściwie wszystko, co ma związek z polityką,

much of what has to do with business,

i wiele rzeczy związanych biznesem,

but sorry, if you're looking to speculate in the stock market,

ale jeśli chodzi o spekulacje giełdowe, to wybaczcie,

I don't predict stock markets -- OK,

ale ja takich rzeczy nie przewiduję -

it's not going up any time really soon.

ok, w niedalekiej przyszłości hossy nie będzie.

But I'm not engaged in doing that.

Ale tym się nie zajmuję.

I'm not engaged in predicting random number generators.

Nie zajmuję się przewidywaniem losowych numerów;

I actually get phone calls from people

dzwonią do mnie ludzie chcący

who want to know what lottery numbers are going to win.

poznać numery, które będą wylosowane na loterii.

I don't have a clue.

Nie mam pojęcia.

I engage in the use of game theory, game theory is a branch of mathematics

Zajmuję się wykorzystaniem teorii gier (to dziedzina matematyki),

and that means, sorry, that even in the study of politics,

co oznacza, że nawet w naukach politycznych

math has come into the picture.

matematyka ma zastosowanie.

We can no longer pretend that we just speculate about politics,

Nie możemy już udawać, że tylko spekulujemy na temat polityki,

we need to look at this in a rigorous way.

musimy do tego podejść systematycznie.

Now, what is game theory about?

O co chodzi w teorii gier?

It assumes that people are looking out for what's good for them.

Zakłada ona, że ludzie szukają tego, co jest dla nich dobre.

That doesn't seem terribly shocking --

Nie brzmi to zbyt szokująco -

although it's controversial for a lot of people --

choć dla wielu ludzi jest kontrowersyjne -

that we are self-interested.

ale jesteśmy interesowni.

In order to look out for what's best for them

Żeby szukać tego, co jest dla nich najlepsze

or what they think is best for them,

albo co ich zdaniem jest najlepsze,

people have values -- they identify what they want, and what they don't want.

ludzie mają wartości - określają, czego chcą i czego nie chcą.

And they have beliefs about what other people want,

Mają poglądy na temat tego, czego chcą inni ludzie,

and what other people don't want, how much power other people have,

czego nie chcą inni ludzie, jak wielką inni mają władzę,

how much those people could get in the way of whatever it is that you want.

jak bardzo inni ludzie mogą przeszkodzić w zyskaniu tego, czego pragniecie.

And they face limitations, constraints,

Stykają się z ograniczeniami, limitami,

they may be weak, they may be located in the wrong part of the world,

mogą być słabi, mogą znajdować się w niewłaściwej części świata,

they may be Einstein, stuck away farming

mogą być Einsteinami, którzy utknęli na farmach

someplace in a rural village in India not being noticed,

gdzieś w rolniczej wiosce w Indiach, niezauważeni,

as was the case for Ramanujan for a long time,

tak jak było przez długi czas z Ramanujanem:

a great mathematician but nobody noticed.

nikt nie dostrzegł, że jest wielkim matematykiem.

Now who is rational?

Kto jest racjonalny?

A lot of people are worried about what is rationality about?

Wielu ludzi zastanawia się, o co chodzi w racjonalności.

You know, what if people are rational?

Ludzie są racjonalni.

Mother Theresa, she was rational.

Matka Teresa była racjonalna.

Terrorists, they're rational.

Terroryści też są.

Pretty much everybody is rational.

Prawie każdy jest racjonalistą.

I think there are only two exceptions that I'm aware of --

Wiem chyba tylko o dwóch wyjątkach...

two-year-olds, they are not rational,

dwulatki nie są racjonalne,

they have very fickle preferences,

nie mają stałych upodobań,

they switch what they think all the time,

cały czas zmieniają zdanie;

and schizophrenics are probably not rational,

schizofrenicy też pewnie nie są racjonalni.

but pretty much everybody else is rational.

Ale właściwie cała reszta jest.

That is, they are just trying to do

To znaczy, że próbują robić to,

what they think is in their own best interest.

co, według nich, leży w ich interesie.

Now in order to work out what people are going to do

Aby ustalić, co ludzie zamierzają zrobić,

to pursue their interests,

aby osiągnąć swe cele,

we have to think about who has influence in the world.

musimy zastanowić się, kto ma wpływy na świecie.

If you're trying to influence corporations to change their behavior,

Jeśli próbujecie wpłynąć na korporacje, by zmieniły swe postępowanie

with regard to producing pollutants,

odnośnie generowania zanieczyszczeń,

one approach, the common approach,

powszechnie stosowanym podejściem

is to exhort them to be better,

jest namawianie ich, by były lepsze,

to explain to them what damage they're doing to the planet.

wyjaśnianie im, jak bardzo szkodzą planecie.

And many of you may have noticed that doesn't have

Wielu z was mogło zauważyć, że to nie przynosi

as big an effect, as perhaps you would like it to have.

tak dobrych efektów, jakie chcieliście osiągnąć;

But if you show them that it's in their interest,

ale jeśli pokażecie im, że to jest w ich interesie,

then they're responsive.

wtedy zareagują.

So, we have to work out who influences problems.

Musimy się dowiedzieć, kto ma wpływ na problemy.

If we're looking at Iran, the president of the United States

Patrząc na Iran, chcielibyśmy myśleć, że prezydent

we would like to think, may have some influence --

Stanów Zjednoczonych może mieć jakiś wpływ --

certainly the president in Iran has some influence --

Z pewnością prezydent w Iranie ma pewne wpływy --

but we make a mistake if we just pay attention

ale błędem jest zwracanie uwagi wyłącznie

to the person at the top of the power ladder

na osobę u szczytu władzy,

because that person doesn't know much about Iran,

bo taka osoba nie wie zbyt dużo o Iranie

or about energy policy,

czy polityce energetycznej

or about health care,

albo opiece zdrowotnej

or about any particular policy.

czy jakiejkolwiek polityce.

That person surrounds himself or herself with advisers.

Taka osoba otacza się doradcami.

If we're talking about national security problems,

W przypadku problemów bezpieczeństwa narodowego

maybe it's the Secretary of State,

może to być sekretarz stanu,

maybe it's the Secretary of Defense,

może być sekretarz obrony,

the Director of National Intelligence,

dyrektor narodowego wywiadu

maybe the ambassador to the United Nations, or somebody else

albo ambasador Narodów Zjednoczonych lub ktoś jeszcze inny,

who they think is going to know more about the particular problem.

o kim sądzą, że będzie wiedział więcej o konkretnym zagadnieniu.

But let's face it, the Secretary of State doesn't know much about Iran.

Ale spójrzmy prawdzie w oczy - sekretarz stanu nie wie dużo o Iranie.

The secretary of defense doesn't know much about Iran.

Sekretarz obrony nie wie dużo o Iranie.

Each of those people in turn

Podobnie, każda z tych osób

has advisers who advise them,

ma swoich własnych doradców,

so they can advise the president.

więc może doradzać prezydentowi.

There are lots of people shaping decisions

Wielu ludzi wpływa na decyzje,

and so if we want to predict correctly

jeśli więc chcemy przewidzieć trafnie,

we have to pay attention to everybody

musimy zwracać uwagę na każdego,

who is trying to shape the outcome,

kto próbuje wpłynąć na wynik,

not just the people at the pinnacle

a nie tylko na ludzi na szczycie

of the decision-making pyramid.

piramidy procesu decyzyjnego.

Unfortunately, a lot of times we don't do that.

Niestety, bardzo często tego nie robimy.

There's a good reason that we don't do that,

I mamy po temu dobry powód,

and there's a good reason that using game theory and computers,

a także dobry powód, by używając teorii gier i komputerów przezwyciężyć

we can overcome the limitation

ograniczenie wynikające

of just looking at a few people.

z przyjrzenia się tylko kilku osobom.

Imagine a problem with just five decision-makers.

Wyobraźcie sobie problem z pięcioma osobami decyzyjnymi.

Imagine for example

Wyobraźcie sobie,

that Sally over here,

że Sally, ta tutaj,

wants to know what Harry, and Jane,

chce wiedzieć, co Harry, Jane

and George and Frank are thinking,

George i Frank myślą,

and sends messages to those people.

więc wysyła im wiadomości.

Sally's giving her opinion to them,

Sally przedstawia im jej opinię,

and they're giving their opinion to Sally.

a oni przedstawiają jej swoją.

But Sally also wants to know

Ale Sally chce też wiedzieć,

what Harry is saying to these three,

co Harry mówi pozostałej trójce

and what they're saying to Harry.

i co oni mówią Harry'emu.

And Harry wants to know

Z kolei Harry chce wiedzieć,

what each of those people are saying to each other, and so on,

co mówią sobie nawzajem ci ludzie, i tak dalej, i tak dalej,

and Sally would like to know what Harry thinks those people are saying.

a Sally chce wiedzieć, co Harry myśli, że oni mówią.

That's a complicated problem; that's a lot to know.

To skomplikowany problem, trzeba dużo wiedzieć.

With five decision-makers

Z pięcioma decydentami

there are a lot of linkages --

jest wiele połączeń --

120, as a matter of fact,

dokładnie 120,

if you remember your factorials.

jeśli pamiętacie silnię.

Five factorial is 120.

Silnia z pięciu to 120.

Now you may be surprised to know

Może was zdziwić fakt,

that smart people can keep 120 things straight

że mądrzy ludzie mogą myśleć o 120

in their head.

różnych rzeczach.

Suppose we double the number of influencers

Załóżmy, że podwajamy liczbę wpływających

from five to 10.

z 5 do 10.

Does that mean we've doubled the number of pieces of information

Czy to oznacza, że podwoiliśmy ilość informacji, które musimy

we need to know, from 120 to 240?

posiadać ze 120 do 240?

No. How about 10 times?

A może 10 razy tyle?

To 1,200? No.

Będzie 1200? Nie.

We've increased it to 3.6 million.

Podnieśliśmy ją do 3,6 miliona.

Nobody can keep that straight in their head.

Nikt nie pomieści tego w swojej głowie.

But computers,

Ale komputery

they can. They don't need coffee breaks,

to potrafią. Nie potrzebują przerw na kawę

they don't need vacations,

ani wakacji;

they don't need to go to sleep at night,

nie muszą iść spać w nocy

they don't ask for raises either.

i nie proszą o podwyżki.

They can keep this information straight

Mogą przechowywać informacje,

and that means that we can process the information.

co oznacza, że my możemy je przetwarzać.

So I'm going to talk to you about how to process it,

Opowiem wam, jak przetwarzać informacje

and I'm going to give you some examples out of Iran,

i dam wam kilka przykładów z Iranu;

and you're going to be wondering,

zaczniecie się zastanawiać:

"Why should we listen to this guy?

"Czemu mielibyśmy słuchać tego gościa?

Why should we believe what he's saying?"

Czemu mielibyśmy mu wierzyć?"

So I'm going to show you a factoid.

Pokażę wam pewien faktoid.

This is an assessment by the Central Intelligence Agency

Oto dokonane przez CIA oszacowanie, ile razy,

of the percentage of time

procentowo,

that the model I'm talking about

model, o którym mówię,

is right in predicting things whose outcome is not yet known,

przewiduje trafnie rzeczy, których skutków jeszcze nie znamy,

when the experts who provided the data inputs

gdy eksperci, którzy dostarczyli danych,

got it wrong.

pomylili się.

That's not my claim, that's a CIA claim -- you can read it,

Nie ja to wymyśliłem, to CIA - możecie to przeczytać,

it was declassified a while ago. You can read it in a volume edited by

bo już to odtajniono. Możecie to przeczytać w tomie zredagowanym

H. Bradford Westerfield, Yale University Press.

przez H. Bradforda Westerfielda z Yale University Press.

So, what do we need to know

Co więc trzeba wiedzieć,

in order to predict?

aby przewidywać?

You may be surprised to find out we don't need to know very much.

Może was zaskoczyć fakt, że nie musimy wiedzieć zbyt wiele.

We do need to know who has a stake

Musimy wiedzieć, kto bierze udział

in trying to shape the outcome of a decision.

w kształtowaniu ostatecznej decyzji.

We need to know what they say they want,

Musimy wiedzieć, co mówią, że chcą zyskać,

not what they want in their heart of hearts,

a nie, czego pragną w głębi serca;

not what they think they can get,

nie, co myślą, że mogą zyskać,

but what they say they want, because that is a strategically chosen position,

ale co mówią, że chcą osiągnąć, bo to jest strategicznie obrana pozycja

and we can work backwards from that

i możemy na jej podstawie wnioskować

to draw inferences about important features of their decision-making.

o ważnych aspektach ich procesu podejmowania decyzji.

We need to know how focused they are

Musimy wiedzieć, jak bardzo koncentrują się

on the problem at hand.

na danym problemie.

That is, how willing are they to drop what they're doing when the issue comes up,

Czyli: na ile są chętni rzucić to, czym się zajmują, kiedy pojawi się problem,

and attend to it instead of something else that's on their plate --

zająć się problemem, zamiast czymś innym, za co odpowiadają --

how big a deal is it to them?

czy to dla nich ważna sprawa?

And how much clout could they bring to bear

Jak bardzo są w stanie się poświęcić,

if they chose to engage on the issue?

jeśli zechcą się zaangażować w problem.

If we know those things

Jeśli wiemy tyle,

we can predict their behavior by assuming that everybody

możemy przewidzieć ich zachowanie, zakładając, że każdy

cares about two things on any decision.

dba o dwie sprawy, podejmując decyzje.

They care about the outcome. They'd like an outcome as close to

Oni dbają o wynik. Chcą osiągnąć wynik na tyle bliski temu,

what they are interested in as possible.

o co im chodzi, jak to możliwe.

They're careerists, they also care about getting credit --

Są karierowiczami, dbają też o zyskanie uznania --

there's ego involvement,

ego gra tu ważną rolę;

they want to be seen as important in shaping the outcome,

chcą, by wyglądało, że to od nich zależy ostateczny wynik

or as important, if it's their druthers, to block an outcome.

lub, jeśli wolą, że to od nich zależy zablokowanie decyzji.

And so we have to figure out how they balance those two things.

Musimy określić, co jest dla nich najważniejsze.

Different people trade off

Wielu ludzi dokonuje wyboru

between standing by their outcome,

między obstawaniem za decyzją,

faithfully holding to it, going down in a blaze of glory,

staniem za nią murem, upadkiem w pełni chwały

or giving it up, putting their finger in the wind,

a poddaniem się, byciem jak chorągiewka na wietrze

and doing whatever they think is going to be a winning position.

i obstawaniem przy opcji, która, ich zdaniem, wygra.

Most people fall in between, and if we can work out where they fall

Większość ludzi jest pośrodku; jeśli zgadniemy, gdzie są dokładnie,

we can work out how to negotiate with them

dowiemy się, jak z nimi negocjować,

to change their behavior.

by zmienili swe postępowanie.

So with just that little bit of input

Mając tak niewiele danych

we can work out what the choices are that people have,

możemy poznać opcje, jakimi dysponują ludzie,

what the chances are that they're willing to take,

przewidzieć, jakie ryzyko podejmą, dowiedzieć się,

what they're after, what they value, what they want,

o co zabiegają, co cenią, czego pragną,

and what they believe about other people.

i co sądzą o innych ludziach.

You might notice what we don't need to know:

Zauważcie, że tym czego nie potrzebujemy,

there's no history in here.

jest ich historia.

How they got to where they are

Jak osiągnęli swoją pozycję

may be important in shaping the input information,

może być ważne przy określaniu danych wyjściowych.

but once we know where they are

ale gdy już wiemy, jaką mają pozycję,

we're worried about where they're going to be headed in the future.

martwimy się tym, jaką pozycję zajmą w przyszłości.

How they got there turns out not to be terribly critical in predicting.

To, jak tam trafili, nie jest nam aż tak niezbędne do przewidywania.

I remind you of that 90 percent accuracy rate.

Przypominam wam o 90% trafnych prognoz.

So where are we going to get this information?

Skąd weźmiemy te informacje?

We can get this information

Możemy je znaleźć

from the Internet, from The Economist,

w Internecie, w "The Economist",

The Financial Times, The New York Times,

"The Financial Times", "The New York Times",

U.S. News and World Report, lots of sources like that,

w "U.S. News" i "World Report"; jest wiele takich źródeł.

or we can get it from asking experts

Możemy też spytać ekspertów,

who spend their lives studying places and problems,

którzy przez całe życie badają miejsca i problemy,

because those experts know this information.

bo ci eksperci mają te informacje.

If they don't know, who are the people trying to influence the decision,

Jeśli nie wiedzą, kim są ludzie próbujący wpłynąć na daną decyzję,

how much clout do they have,

jakie mają wpływy,

how much they care about this issue, and what do they say they want,

jak bardzo przejmują się sprawą i co mówią, że chcą zyskać,

are they experts? That's what it means to be an expert,

to czy są ekspertami? To właśnie znaczy bycie ekspertem,

that's the basic stuff an expert needs to know.

to podstawy, które ekspert musi znać.

Alright, lets turn to Iran.

Ok, zajmijmy się Iranem.

Let me make three important predictions --

Zaprezentuję wam 3 ważne prognozy --

you can check this out, time will tell.

czas pokaże, czy miałem rację.

What is Iran going to do about its nuclear weapons program?

Co Iran zrobi ze swoim programem broni nuklearnej?

How secure is the theocratic regime in Iran?

Jak silną pozycję ma teokratczny reżim w Iranie?

What's its future?

Jaka jest jego przyszłość?

And everybody's best friend,

I nasz milusiński,

Ahmadinejad. How are things going for him?

Ahmadineżad. Co się z nim stanie?

How are things going to be working out for him in the next year or two?

Jaka będzie jego przyszłość w ciągu najbliższego roku czy dwóch?

You take a look at this, this is not based on statistics.

Przyjrzyjcie się temu, to nie jest oparte na statystykach.

I want to be very clear here. I'm not projecting some past data into the future.

Zrozumcie mnie dobrze. Nie robię projekcji danych z przeszłości na przyszłość.

I've taken inputs on positions and so forth,

Zebrałem dane o pozycjach i tak dalej,

run it through a computer model

wrzuciłem do komputerowego modelu,

that had simulated the dynamics of interaction,

który zrobił symulację dynamiki interakcji,

and these are the simulated dynamics,

a oto symulacja tej dynamiki,

the predictions about the path of policy.

prognozy na temat drogi politycznej.

So you can see here on the vertical axis,

Na osi pionowej widzicie,

I haven't shown it all the way down to zero,

nie zaczyna się od zera,

there are lots of other options, but here I'm just showing you the prediction,

jest wiele innych opcji, ale tutaj pokazuję wam tylko prognozę,

so I've narrowed the scale.

więc zmniejszyłem skalę,

Up at the top of the axis, "Build the Bomb."

na samej górze osi: "Zbuduj Bombę".

At 130, we start somewhere above 130,

Przy 130, gdzieś tak powyżej 130,

between building a bomb, and making enough weapons-grade fuel

między budowaniem bomby i tworzeniem paliwa wysokiej jakości,

so that you could build a bomb.

żeby można było zbudować bombę.

That's where, according to my analyses,

To właśnie tu, według moich analiz,

the Iranians were at the beginning of this year.

byli Irańczycy na początku tego roku.

And then the model makes predictions down the road.

Następnie model wykonuje dalsze prognozy,

At 115 they would only produce enough weapons grade fuel

przy 115 będą produkować tylko tyle paliwa do produkcji broni,

to show that they know how, but they wouldn't build a weapon:

by pokazać, że wiedzą, jak to zrobić, ale broni nie zbudują,

they would build a research quantity.

wyłącznie techniki badawcze.

It would achieve some national pride,

Będą mieli z czego być dumni,

but not go ahead and build a weapon.

ale broni z tego nie zbudują.

And down at 100 they would build civilian nuclear energy,

Przy 100 wytworzą energię jądrową na potrzeby cywilne,

which is what they say is their objective.

jak mówią, to jest ich celem.

The yellow line shows us the most likely path.

Żółta linia pokazuje prawdopodobny rozwój wydarzeń.

The yellow line includes an analysis

Zawiera analizę

of 87 decision makers in Iran,

87 decydentów w Iranie

and a vast number of outside influencers

oraz wielu wpływowych osób z zewnątrz,

trying to pressure Iran into changing its behavior,

próbujących nakłonić Iran do zmiany postępowania,

various players in the United States, and Egypt,

różnych graczy w USA, w Egipcie,

and Saudi Arabia, and Russia, European Union,

w Arabii Saudyjskiej, Rosji i Unii Europejskiej,

Japan, so on and so forth.

w Japonii i tak dalej.

The white line reproduces the analysis

Biała linia odtwarza analizę,

if the international environment

jeśli środowisko międzynarodowe

just left Iran to make its own internal decisions,

zostawi podejmowanie wszystkich decyzji Iranowi,

under its own domestic political pressures.

przy jego krajowych naciskach politycznych --

That's not going to be happening,

ale to się nie zdarzy --

but you can see that the line comes down faster

ale widać, że ta linia opada szybciej,

if they're not put under international pressure,

jeśli nie podlegają międzynarodowym naciskom,

if they're allowed to pursue their own devices.

jeśli pozwolą im radzić sobie własnymi siłami.

But in any event, by the end of this year,

Tak czy inaczej, z końcem tego roku,

beginning of next year, we get to a stable equilibrium outcome.

początkiem następnego, otrzymamy stan równowagi.

And that equilibrium is not what the United States would like,

Ta równowaga nie jest tym, czego życzyło by sobie USA,

but it's probably an equilibrium that the United States can live with,

ale pewnie Stany jakoś dadzą radę z nią żyć,

and that a lot of others can live with.

tak jak wielu innych.

And that is that Iran will achieve that nationalist pride

Iran będzie miał z czego być dumnym z powodu

by making enough weapons-grade fuel, through research,

tworzenia paliwa do budowy broni, poprzez badania;

so that they could show that they know how to make weapons-grade fuel,

będą mogli pokazać, że wiedzą, jak robi się takie paliwo, ale nie dość paliwa,

but not enough to actually build a bomb.

żeby naprawdę zbudować bombę.

How is this happening?

Jak to się dzieje?

Over here you can see this is the distribution

Tutaj widzicie dystrybucję energii,

of power in favor of civilian nuclear energy today,

dziś z przewagą cywilnej energii jądrowej,

this is what that power block is predicted to be like

według prognoz, tak będzie wyglądać blok energetyczny

by the late parts of 2010, early parts of 2011.

pod koniec 2010 i na początku 2011 roku.

Just about nobody supports research on weapons-grade fuel today,

Dziś prawie nikt nie wspiera badań nad paliwem do produkcji broni,

but by 2011 that gets to be a big block,

ale do 2011 r. będzie to wielki blok;

and you put these two together, that's the controlling influence in Iran.

złóżcie je razem -- to właśnie wpływy mające kontrolę w Iranie.

Out here today, there are a bunch of people --

Obecnie jest tu wielu ludzi --

Ahmadinejad for example --

np. Ahmadineżad --

who would like not only to build a bomb,

chcących nie tylko zbudować bombę,

but test a bomb.

ale i przetestować ją.

That power disappears completely;

Ta władza zupełnie znika,

nobody supports that by 2011.

nikt tego nie wspiera w 2011 r.

These guys are all shrinking,

Ci faceci się kurczą.

the power is all drifting out here,

Cała władza przenosi się tutaj;

so the outcome is going to be the weapons-grade fuel.

efektem będzie paliwo zdatne do produkcji broni.

Who are the winners and who are the losers in Iran?

Kto jest zwycięzcą, a kto przegranym w Iranie?

Take a look at these guys, they're growing in power,

Spójrzcie na tych gości, ich władza rośnie,

and by the way, this was done a while ago

a przy okazji, to było jakiś czas temu,

before the current economic crisis,

przed obecnym kryzysem ekonomicznym,

and that's probably going to get steeper.

a to pewnie spadnie jeszcze bardziej.

These folks are the moneyed interests in Iran,

Ci goście to bogate grupy biznesowe w Iranie,

the bankers, the oil people, the bazaaries.

bankierzy, ludzie od ropy, mający stoiska na bazarach,

They are growing in political clout,

ich polityczna siła przebicia rośnie,

as the mullahs are isolating themselves --

podczas gdy mułłowie się izolują --

with the exception of one group of mullahs,

z wyjątkiem jednej grupy mułłów,

who are not well known to Americans.

niezbyt dobrze znanej Amerykanom.

That's this line here, growing in power,

To ta linia, wzrastająca władza,

these are what the Iranians call the quietists.

to ich Irańczycy nazywają kwietystami.

These are the Ayatollahs, mostly based in Qom,

To Ajatollahowie, znajdujący się głównie w Kom;

who have great clout in the religious community,

mają wielką siłę przebicia w społeczności religijnej.

have been quiet on politics and are going to be getting louder,

Niezbyt interesowali się polityką, ale to się zmieni,

because they see Iran going in an unhealthy direction,

bo widzą, że Iran zmierza w niezdrowym kierunku,

a direction contrary

kierunku sprzecznym

to what Khomeini had in mind.

z tym, czego chciał Chomeini.

Here is Mr. Ahmadinejad.

Oto pan Ahmadineżad.

Two things to notice: he's getting weaker,

Dwie sprawy: jego pozycja słabnie;

and while he gets a lot of attention in the United States,

Stany Zjednoczone poświęcają mu dużo uwagi,

he is not a major player in Iran.

ale nie jest grubą rybą w Iranie,

He is on the way down.

przestaje się liczyć.

OK, so I'd like you to take a little away from this.

Ok, przejdźmy teraz do czego innego.

Everything is not predictable: the stock market

Nie wszystko można przewidzieć; giełda jest,

is, at least for me, not predictable,

przynajmniej dla mnie, nieprzewidywalna,

but most complicated negotiations are predictable.

ale większość skomplikowanych negocjacji da się przewidzieć.

Again, whether we're talking health policy, education,

Czy mówimy o polityce zdrowotnej, edukacji,

environment, energy,

środowisku, energii,

litigation, mergers,

sprawach sądowych, fuzjach,

all of these are complicated problems

wszystko to są skomplikowane problemy,

that are predictable,

które da się przewidzieć,

that this sort of technology can be applied to.

stosując ten rodzaj technologii.

And the reason that being able to predict those things is important,

A możliwość przewidywania tych rzeczy jest ważna nie tylko dlatego,

is not just because you might run a hedge fund and make money off of it,

że można kierować funduszem hedgingowym i zarabiać na nim pieniądze,

but because if you can predict what people will do,

ale dlatego, że mogąc przewidzieć, co ludzie zrobią,

you can engineer what they will do.

można zaprojektować ich działania.

And if you engineer what they do you can change the world,

A jeśli można to zrobić, można zmienić świat,

you can get a better result.

osiągnąć lepszy wynik.

I would like to leave you with one thought, which is

Kończąc, przedstawię wam pewną ideę, która, dla mnie,

for me, the dominant theme of this gathering,

jest tematem przewodnim tego spotkania

and is the dominant theme of this way of thinking about the world.

oraz tematem przewodnim tego sposobu myślenia o świecie.

When people say to you,

Kiedy ludzie mówią:

"That's impossible,"

"To niemożliwe",

you say back to them,

odpowiedzcie im:

"When you say 'That's impossible,'

"Kiedy mówisz: "To niemożliwe",

you're confused with,

chodzi ci o:

'I don't know how to do it.'"

"Nie wiem, jak to zrobić"."

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(oklaski)

Chris Anderson: One question for you.

Chris Anderson: Pytanie do ciebie.

That was fascinating.

To było fascynujące.

I love that you put it out there.

To świetnie, że to uwzględniłeś.

I got very nervous halfway through the talk though,

W połowie przemówienia zacząłem panikować,

just panicking whether you'd included in your model, the possibility that

denerwowałem się, czy uwzględniłeś w swoim modelu możliwość,

putting this prediction out there might change the result.

że umieszczenie tam tej prognozy może zmienić wynik.

We've got 800 people in Tehran who watch TEDTalks.

Mamy w Teheranie 800 ludzi oglądających rozmowy TEDTalks.

Bruce Bueno de Mesquita: I've thought about that,

Bruce Bueno de Mesquita: Myślałem o tym,

and since I've done a lot of work for the intelligence community,

bo dużo pracowałem dla ludzi z wywiadu;

they've also pondered that.

oni też o tym myśleli.

It would be a good thing if

Byłoby dobrze, gdyby ludzie

people paid more attention, took seriously,

zwracali więcej uwagi, brali na poważnie

and engaged in the same sorts of calculations,

i angażowali się w te same rodzaje przewidywań,

because it would change things. But it would change things in two beneficial ways.

bo to zmieniłoby sprawy. Zmieniłoby sprawy na dwa korzystne sposoby.

It would hasten how quickly people arrive at an agreement,

Przyśpieszyłoby proces dochodzenia do porozumienia,

and so it would save everybody a lot of grief and time.

zaoszczędzając wszystkim mnóstwo czasu i zmartwień.

And, it would arrive at an agreement that everybody was happy with,

Osiągałoby się porozumienie, z którego wszyscy by się cieszyli,

without having to manipulate them so much --

bez konieczności manipulowania tak bardzo --

which is basically what I do, I manipulate them.

bo to właśnie robię, manipuluję nimi.

So it would be a good thing.

Więc to by było dobre.

CA: So you're kind of trying to say, "People of Iran, this is your destiny, lets go there."

CA: Mówisz coś w rodzaju: "Mieszkańcy Iranu, to wasze przeznaczenie, zróbmy to."

BBM: Well, people of Iran, this is what many of you are going to evolve to want,

BBM: Mieszkańcy Iranu, wielu z was zacznie chcieć właśnie tego,

and we could get there a lot sooner,

a możemy to osiągnąć szybciej;

and you would suffer a lot less trouble from economic sanctions,

wy nie będziecie tak obciążeni sankcjami ekonomicznymi,

and we would suffer a lot less fear of the use of military force on our end,

a my z kolei obciążeni obawą użycia przeciw nam siły zbrojnej

and the world would be a better place.

i świat stanie się lepszy.

CA: Here's hoping they hear it that way. Thank you very much Bruce.

CA: Mam nadzieję, że tak to odbiorą. Bardzo dziękuję, Bruce.

BBM: Thank you.

BBM: Dziękuję.

(Applause)

(oklaski)