Why I choose humanism over faith | Leo Igwe

Translator: Duọng Tran Thi Reviewer: Minh Châuu

Something happened

Có vài chuyện đã xảy ra

while I was studying in the seminary

khi tôi đang theo học ở chủng viện

and training to be a priest.

và được đào tạo để trở thành một linh mục.

I came in contact with a different idea of life.

Tôi đã tiếp xúc với một ý tưởng khác về cuộc sống.

An idea of life that contradicted the main teachings of religion --

Có một ý tưởng sống mâu thuẫn với những giáo lý chính của tôn giáo--

humanism.

chủ nghĩa nhân đạo.

Some of you may be wondering, what on earth is humanism?

Một số người có thể tự hỏi, chủ nghĩa nhân đạo là thế nào?

Humanism is a way of thinking and living

Chủ nghĩa nhân đạo là cách nghĩ và sống

that emphasizes the agency of human beings.

nhấn mạnh vào khả năng của con người.

Humanism stresses the fact that we, human beings,

Chủ nghĩa nhân đạo nhấn mạnh rằng thực tế con người chúng ta,

are capable of changing the world.

có thể thay đổi cả thế giới.

That we have the power to make a difference in our lives,

Chúng ta sở hữu năng lực có thể tạo ra điều khác biệt trong cuộc sống.

both individually and collectively,

kể cả cá nhân và tập thể,

without recourse to some outside force.

mà không cần đến tác động bên ngoài.

It may interest you to know that the best humanist lessons I learned

Có thể bạn quan tâm đến những bài học về sự nhân đạo mà tôi học được

were not from reading philosophy books

không phải đọc được từ sách triết học,

or from poring over humanist manifestos and declarations.

hoặc nghiên cứu từ những bản tuyên ngôn hay lời tuyên bố về sự nhân đạo.

No, not at all.

Tất cả đều không phải.

The best humanist lesson I learned was from the life of my own parents.

Bài học nhân đạo hay nhất mà tôi học được là từ cuộc sống của cha mẹ tôi.

My parents come from a poor family background

Họ sinh ra trong một gia đình nghèo

in Mbaise, in southeastern Nigeria.

ở Mbaise, đông nam Nigeria.

They had limited opportunities.

Họ có những cơ hội rất hạn chế.

But my parents did not allow the circumstances of their bad upbringing

Nhưng cha mẹ tôi đã không chấp nhận hoàn cảnh sống với sự giáo dục nghèo nàn

to determine the ambition and dreams for themselves and for their children.

mà kiên quyết với hoài bão và ước mơ của chính họ và những đứa con sau này.

My father worked part-time, trained as a teacher,

Cha tôi đã làm việc bán thời gian, cố gắng trở thành thầy giáo.

and rose to become a headmaster at a local primary school.

và rồi thành công đến, ông trở thành hiệu trưởng của một trường địa phương.

My mother dropped out of school quite early,

Mẹ tôi rời trường học khá sớm,

because her mother, my grandmother, could not afford her education.

vì bà ngoại của tôi không có đủ tiền cho việc học của bà.

As a parent, my mother worked very hard,

Khi có gia đình, bà làm việc rất chăm chỉ,

combining farming, petty trading and taking care of my siblings and me.

bà vừa làm nông, buôn bán nhỏ và chăm sóc chị em chúng tôi.

By the time I was born --

Khoảng thời gian tôi sinh ra--

that was shortly after the Nigerian civil war --

ngay sau cuộc nội chiến Nigeria--

life was very difficult, a struggle day by day.

cuộc sống rất khó khăn, mỗi ngày đều phải vật lộn.

My family was living in a hut.

Gia đình tôi phải sống trong một túp lều.

With the eye of a child, I can still see water

Với đôi mắt của một đứa trẻ, tôi vẫn có thể nhìn thấy nước

dripping from the thatched roof of our house when it rained.

rơi xuống từ mái nhà tranh khi trời mưa.

My father reared goats to supplement the family income.

Bố tôi nuôi dê để kiếm thêm tiền.

And part of my duty after school hours or during vacation

Nhiệm vụ của tôi là

was to feed these goats.

chăm những con dê này sau giờ học.

There was no electricity, no pipe with water.

Ở đó không có điện, không có ống nước.

We trekked to fetch water from the nearby streams.

Chúng tôi phải dùng xe bò để lấy nước từ các con suối gần đó.

That was an easy work in the wet season,

Đó là một công việc dễ khi trời ẩm,

but kilometers when it was hot and dry.

nhưng là vài ki-lô-mét khi trời nóng và khô.

Through hard work and perseverance,

Nhờ làm việc chăm chỉ và kiên trì,

my parents were able to erect a block apartment

bố mẹ tôi có thể thuê một căn hộ chung cư

and send my siblings and me to school.

và gửi chị em tôi đến trường.

They made it possible for us to enjoy a standard of living

Họ cố gắng cho chúng tôi có một mức sống

which they never did

mà họ chưa bao giờ có được

and to attain educational levels

và nhận được sự giáo dục

which they only imagined when they were growing up.

mà họ chỉ có thể tưởng tượng khi họ trưởng thành.

My parents' life, their story, is my best lesson in humanism.

Câu chuyện của họ là bài học tốt nhất về chủ nghĩa nhân đạo.

So as a humanist, I believe that human beings

Như một nhà nhân đạo, tôi tin tưởng rằng con người

are challengers, not prisoners of faith.

là những người thách thức, không phải tù nhân của đức tin.

Our destinies are in our hands, not predetermined.

Số phận nằm trong tay của chúng ta, không phải được định trước.

And it's left for us to shape our lives and destinies

Và chúng ta quyết định cuộc sống và số phận của chúng ta

to reflect our best hopes and aspirations.

để thực hiện những hy vọng và nguyện vọng tốt nhất của chúng ta.

I believe that human beings have the power

Tôi tin tưởng rằng con người có khả năng

to turn situations of poverty into those of wealth and prosperity.

để thay đổi nghèo đói thành vật chất và sung túc.

We have the capacity to alleviate suffering,

Chúng ta có đủ khả năng làm vơi đi nỗi đau,

extend life, prevent diseases,

kéo dài cuộc sống, ngăn ngừa bệnh tật,

cure debilitating ailments, reduce infant mortality

chữa các bệnh suy nhược, giảm tử vong ở trẻ sơ sinh

and preserve our planet.

và bảo tồn hành tinh của chúng ta.

But we cannot accomplish all these goals by wishful thinking with our eyes closed

Nhưng chúng ta không thể đạt được hết mục tiêu khi mơ ước với một tầm nhìn hẹp

or by armchair speculation or by expecting salvation from empty sky.

hay bằng đầu gối hoặc bằng cách trông đợi sự cứu rỗi từ bầu trời trống rỗng.

In contrast, millions of Africans imagine that their religious faith

Ngược lại, hàng triệu người châu Phi tin tưởng rằng niềm tin tôn giáo

will help their dream come true,

sẽ biến giấc mơ của họ thành hiện thực,

and they spend so much time praying for miracles

và họ dành rất nhiều thời gian để cầu nguyện tìm phép màu

and for divine intervention in their lives.

và sự can thiệp của thần thánh vào cuộc sống của họ.

In 2009, a Gallup survey in 114 countries

Vào năm 2009, một cuộc khảo sát của Gallup tại 114 quốc gia

revealed that religiosity was highest in the world's poorest nations.

đã khám phá ra lòng mộ đạo cao nhất thuộc các quốc gia nghèo nhất trên thế giới.

In fact, six of the 10 countries where 95 percent of the population

Ngược lại, sáu trên mười quốc gia nơi mà 95 phần trăm dân số

said that religion was an important part of their daily lives, were African.

nói rằng đức tin là một phần quan trọng trong cuộc sống của họ, đều ở châu Phi.

In some cases, religion drives many Africans to extraordinary length:

Trong một vài trường hợp, đức tin khiến nhiều người châu Phi đi quá giới hạn:

to attack other human beings, to commit ritual killing,

tấn công người khác, nghi thức giết chóc,

targeting those living with albinism,

mục tiêu là những người bạch tạng,

those with a humpback,

hoặc những người lưng gù do bướu,

and as I recently learned, those with a bald head.

và gần đây tôi vừa được, là với cả những người bị hói đầu.

In Africa, superstition is widespread,

Ở châu Phi, mê tín rất phổ biến,

with so many people believing in witchcraft,

rất nhiều người tin tưởng vào phép thuật,

something that has no basis in reason or in science.

thứ không có cơ sở lý lẽ hoặc khoa học.

Yet alleged witches, usually women, children and elderly persons

Tuy nhiên, những phù thủy bị cáo buộc, thường là những phụ nữ, trẻ em, người già,

are still routinely attacked, banished and killed.

họ thường bị buộc tội, xua đuổi và bị giết chết.

And I've made it part of my life's mission

Và tôi đã làm cho nó trở thành một phần sứ mệnh của tôi

to end witchcraft accusation and witch persecution in Africa.

để kết thúc sự buộc tội và giết hại những người phù thủy ở châu Phi.

So as a humanist, I believe in a proactive approach to life.

Vì vậy, là một nhà nhân đạo, tôi tin tưởng sẽ tiên phong giải quyết vấn đề này.

The changes that we want cannot be achieved only by dreaming

Chúng ta không thể thay đổi việc này chỉ với ước mơ

but require doing as well.

nhưng cần phải làm như vậy.

The challenges that we face cannot go away

Những thách thức mà chúng ta phải đối mặt không thể biến mất

if we recoil and retreat into our shells, wishing and imagining

nếu chúng ta rút lui và trốn tránh trong vỏ bọc, mong ước và tưởng tượng

that those problems will somehow magically disappear.

rằng những vấn đề sẽ biến mất bằng phép màu nào đó.

The good life that we desire will not fall like manna from heaven.

Cuộc sống tốt đẹp mà chúng ta mong muốn sẽ không như lương thực trời cho.

My parents did not erect a block apartment by wishing and dreaming.

Cha mẹ của tôi sẽ không mua được căn hộ chỉ với mong muốn và khát khao.

They worked hard, they failed, they tried again.

Họ phải làm việc chăm chỉ, thất bại và cố gắng lần nữa.

They toiled with rolled-up sleeves,

Họ làm việc với tay áo cuộn lên

with their hands deep in debt, they plowed ahead,

bàn tay chìm sâu trong nợ nần, họ tiến về phía trước

growing their dreams into reality.

biến ước mơ thành hiện thực.

So as a humanist, I believe we must be adventurous and even daring.

Là một nhà nhân văn, tôi tin rằng chúng ta phải phiêu lưu và mạo hiểm.

The path of success is paved with risk and uncertainties.

Con đường thành công được trải nhựa với rủi ro và không chắc chắn.

We have to muster the will and courage to do what people have never done.

Chúng ta phải tập hợp ý chí, lòng can đảm, làm những gì mọi người chưa bao giờ làm.

To think what people have never thought.

Nghĩ những gì người khác chưa từng nghĩ,

Envisage what people have never imagined.

lên kế hoạch cho điều mà chưa ai từng tưởng tượng,

Go to places human beings have not been to.

đặt chân đến nơi mà con người chưa từng đến,

And succeed where people have tried but failed.

và thành công ở những lĩnh vực mà người khác đã thất bại.

We must be ready to explore new frontiers of knowledge and understanding

Chúng ta phải sẵn sàng để khám phá biên giới mới của kiến thức và quan niệm

and attempt doing not just what is possible

và không chỉ cố gắng làm những điều có thể

but also what is seemingly impossible.

mà phải làm những điều tưởng chừng như không thể.

But I realize that at the end of the day,

Nhưng vào cuối ngày tôi nhận ra rằng,

our efforts do not always yield our desires.

những nỗ lực không phải lúc nào cũng hoàn thành ước muốn.

We fail, we suffer disappointments and setbacks.

Chúng ta thất bại, chúng ta thất vọng và nhụt chí.

Some problems, such as wars and conflict, poverty and diseases

Một vài vấn đề, chẳng hạn như chiến tranh, xung đột, đói nghèo và bệnh tật.

and other natural and human-made disasters

và các hiểm họa tự nhiên cũng như nhân tạo khác

seem as if they may never go away.

dường như không thể biến mất.

Solutions to old problems have led to new dangers,

Giải pháp của vấn đề cũ đã dẫn đến những hiểm họa mới

new cures to diseases have resulted in new health risks.

thuốc chữa bệnh này sẽ dẫn đến hiểm họa về những căn bệnh mới.

But the fact that these problems persist

Nhưng dù thực tế là vấn đề vẫn tồn tại

and that solutions sometimes create their own problems

và giải pháp thỉnh thoảng tạo ra những vấn đề riêng,

is not a reason for us to give up or to resign.

đó không phải là lý do để chúng ta từ bỏ.

It's not a reason for us to think that our efforts are of no consequence.

Đó không phải là lý do để chúng ta nghĩ rằng nỗ lực không mang đến kết quả.

In fact, there is fulfillment in striving,

Trong thực tế, cố gắng hoàn thành trong sự nỗ lực,

and trying to provide answers and solutions

và việc cố gắng đưa ra câu trả lời và giải pháp

to the problem humanity faces

cho những vấn đề con người phải đối mặt

even when the likely outcome is failure.

kể cả khi mọi việc thất bại.

So as a humanist, I believe we must not despair for humanity.

Là nhà nhân văn, tôi tin tưởng chúng ta không phải thất vọng về lòng nhân ái.

Even in the face of overwhelming difficulties

Khi đối mặt với thử thách khó khăn

and in the bleakest of circumstances.

và trong những điều kiện thiếu thốn,

Human beings are creative beings.

con người có thể sáng tạo không ngừng.

We have the power to generate new ideas, new solutions and new cures.

Chúng ta có khả năng tạo ra những ý tưởng, giải pháp, phương thuốc mới.

So why despair when the unexpected knocks on the horizon?

Vậy tại sao lại hết hi vọng khi gặp một cú chạm bất ngờ từ đường chân trời?

It is in our nature to create anew, to be inventive and innovative,

Đó là bản chất của chúng ta để tạo ra lần nữa, sáng tạo và phát minh,

so why languish in idle expectation of a savior from above?

vậy tại sao chúng ta lại thụ động kì vọng với một vị cứu tinh phía trên.

So it is time for us Africans to take our destiny in our hands

Vì vậy đây là thời gian cho người châu Phi giành lại số phận vào trong tay

and realize we have agency in the scheme of life.

và bắt đầu thiết kế lại cuộc sống.

We need to put an end to this game of blame

Chúng ta cần chấm dứt trò chơi đổ lỗi

that has prevented us from taking full responsibility for our own lives.

điều đó đã cản trở chúng ta nhận ra tất cả lỗi lầm trong cuộc sống.

For too long, we have been prisoners of our past.

Chúng ta trở thành tù nhân của quá khứ.

We have allowed despair and pessimism to drain us,

Chúng ta đã cho phép tuyệt vọng và bi quan làm kiệt quệ mình,

drain our energies, limit our imaginations

làm cạn kiệt sinh lực, hạn chế trí tưởng tượng

and dim our vision for a better and brighter future.

và làm mờ đi hình ảnh của một tương lai tốt và tươi sáng hơn.

We have let this continent flounder.

Ta đã để lục địa này chìm trong bùn đất.

Why passing the buck like a Frisbee?

Tại sao bỏ lơ vấn đề như một chiếc đĩa ném?

We've blamed slavery, colonialism and the new colonialism

Ta đổ lỗi cho chế độ nô lệ và chủ nghĩa thực dân

for the woes we experience, including our own self-inflicted wounds.

vì những thống khổ ta đã trải qua, bao gồm vết thương mà ta tự giáng xuống.

We have conducted ourselves

Chúng ta đã sống

in ways that seem as if Africa is damned and doomed.

bằng những cách như thể châu Phi bị đày đọa và chịu số phận bi đát.

And that all these experiences in history

Và tất cả những gì chúng ta trải qua trong lịch sử

have irreversibly, irreparably foreclosed the chances and possibility

đã làm tan biến cơ hội và khả năng

for Africa to emerge, thrive and flourish.

để châu Phi nổi lên, và phát triển thịnh vượng.

We must realize that there is no part of the world

Ta cần phải nhận ra rằng không nơi nào trên thế giới

that has not been colonized or enslaved in the past.

mà không bị xâm chiếm hay bắt làm nô lệ trong quá khứ.

And if other parts of the world have moved on,

Và nếu những phần khác của thế giới đã vượt qua và bước tiếp,

why can't we, now?

tại sao chúng ta lại không thể ngay lúc này?

So as a humanist, I believe that the past is gone;

Cho nên, là một nhà nhân đạo, tôi tin rằng quá khứ đã qua rồi

we cannot change it, we cannot alter it.

chúng ta không thể thay đổi nó.

But the future beckons us on with limitless possibilities

Nhưng tương lai vẫn đang báo hiệu ta những tiềm lực vô hạn

to recreate, reshape and remake our destinies.

để tái tạo, để phục hồi và làm lại số phận một lần nữa.

So let's all of us seize this opportunity.

Cho nên hãy cùng nắm lấy cơ hội này

And as my parents did, begin the urgent task

như bố mẹ tôi đã làm, bắt đầu với nhiệm vụ khẩn cấp

of rebuilding Africa, brick by brick.

trong việc xây dựng lại châu Phi, từng viên gạch một.

Let's give free reign to our ideas and imaginations,

Hãy để những ý tưởng và trí tưởng tượng tự do bay bổng,

as demonstrated at this TEDGlobal 2017.

như được trình bày tại TEDGlobal 2017 này.

Let's open our hearts and minds.

Hãy mở rộng con tim và tâm trí của mình,

And exert our energy, intelligence and ingenuity

và dùng năng lượng, trí óc và sự khéo léo của ta

and begin the urgent task of rebuilding Africa

bắt đầu nhiệm vụ tái xây dựng lại châu Phi

and of transforming this continent

và biến đổi của châu lục này

into a citadel of unrivaled prosperity and civilization.

thành một pháo đài của thịnh vượng và văn minh không ai sánh được.

This is what I believe as a humanist, as an African humanist.

Và đó là điều tôi tin tưởng như là một nhà nhân đạo, nhà nhân đạo người châu Phi.

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)