A letter to all who have lost in this era | Anand Giridharadas

Translator: Sharon Nguyen Reviewer: BachMy Nguyen

June 29, 2016.

Ngày 29, tháng 6, năm 2016.

My dear fellow citizen:

Gửi người anh em yêu quý của tôi:

I write to you today,

Hôm nay tôi viết cho anh,

to you who have lost in this era.

người đã thua cuộc chiến của kỷ nguyên này.

At this moment in our common life,

Lúc này đây, ngay trong cuộc đời chúng ta,

when the world is full of breaking

khi thế giới đầy rẫy những tổn thương,

and spite

thù hận

and fear,

và sợ hãi,

I address this letter

tôi chỉ biết viết cho anh

simply to you,

lá thư này,

even though we both know

kể cả khi hai ta đều biết

there are many of you behind this "you,"

ẩn sau danh xưng "anh" và "tôi"

and many of me behind this "I."

là muôn vàn thân phận.

I write to you because at present,

Tôi viết cho anh vì tại giờ phút này đây,

this quaking world we share scares me.

cái thế giới đầy biến động của chúng ta làm tôi hoảng sợ.

I gather it scares you, too.

Và tôi tin, nó cũng làm anh sợ nữa.

Some of what we fear, I suspect,

Hình như nhân loại chúng ta

we fear in common.

đều có những nỗi sợ chung.

But much of what we fear seems to be each other.

Nhưng có lẽ nỗi sợ ấy, phần nhiều là nỗi sợ lẫn nhau.

You fear the world I want to live in,

Anh sợ thế giới lý tưởng của tôi,

and I fear your visions in turn.

còn tôi lại sợ thế giới lý tưởng của anh.

Do you know that feeling you get when you know it's going to storm

Anh có nhận ra bản thân mình sợ hãi khi biết bão sắp tới

before it storms?

ngay cả khi nó chưa tới không?

Do you also feel that now,

Kể cả lúc này đây anh cũng đang sợ,

fellow citizen?

tôi nói đúng chứ, hả người anh em?

That malaise and worry

Nỗi muộn phiền và bồn chồn đó

that some who know

liệu có ai biết nó nhắc chúng ta

feel reminds them of the 1930s?

về nỗi sợ trước cuộc đại suy thoái của thập niên 30 không?

Perhaps you don't,

Chắc anh không biết đâu,

because our fears of each other

vì nỗi sợ hãi đối phương của chúng ta

are not in sync.

không xuất hiện đồng thời.

In this round, I sense that your fears of me,

Trong ván đấu này, tôi thấy nỗi sợ của anh khi đứng trước tôi,

of the world that I have insisted is right for us both,

trước một thế giới mà tôi một mực tin là lý tưởng cho chúng ta

has gathered over a generation.

đã già như một thế hệ.

It took time for your fears to trigger my fears,

Cũng phải mất rất lâu mới tới lượt tôi sợ anh,

not least because at first,

chỉ vì từ khi bắt đầu,

I never thought I needed to fear you.

tôi chưa hề nghĩ anh có gì để tôi sợ.

I heard you

Tôi nghe tiếng anh,

but did not listen,

nhưng tôi chẳng để tâm

all these years when you said that this amazing new world

khi anh cứ lải nhải từ năm này qua tháng nọ rằng,

cái thế giới lý tưởng của tôi chẳng có gì hay với anh,

wasn't amazing for you,

for many of you,

với nhiều người trong các anh,

across the industrialized world;

những ai sống ở đầu bên kia thế giới công nghiệp hoá.

that the open, liquid world I relished,

Cái thế giới rộng mở và dễ dàng mà tôi tâm đắc đó,

of people and goods and technologies flowing freely,

khi con người và hàng hoá đi lại dễ dàng, thuận lợi

going where they pleased, globally,

nhờ công nghệ tiên tiến phát triển ra toàn cầu,

was not, for you, an emancipation.

hoá ra, nó lại không phải là một sự giải phóng đối với anh.

I have walked through your towns

Tôi đã đi qua những thành phố nơi anh sống

and, while looking, failed to see.

và chỉ trơ mắt ra nhìn, mà không hiểu.

I did notice in Stephenville, Texas,

Tôi biết ở quảng trường thành phố Stephenville, Texas

that the town square was dominated

trải qua nhiều thế hệ, đây là địa bàn

by one lawyer's office after another,

của các văn phòng luật sư,

because of all the people rotating in and out of the prison.

cũng vì tội phạm ở đây cứ luân phiên vào tù ra khám.

I did notice the barren shops in Wagner, South Dakota,

Tôi biết những xưởng vũ khí ở Wagner, South Dakota,

and the VFW gathering hall

cũng như hội trường của cựu binh VFW

that stood in mockery

đã gánh chịu những lời chế nhạo

of a community's dream to endure.

về giấc mơ vỡ vụn của một tập thể.

I did notice

Tôi đã thấy

at the Lancaster, Pennsylvania Wal-Mart,

ở cửa hàng Wal-Mart của Lancaster, Pennsylvania,

that far too many people in their 20s and 30s

có nhiều vô cùng những người trẻ mới hai, ba chục tuổi

looked a decade or two from death,

trông như sắp chầu trời,

with patchy, flared-up skin

với làn da lốm đốm mẩn đỏ

and thinning, stringy hair

mái tóc lơ thơ, xơ xác,

and browning, ground-down teeth

hàm răng ố vàng, sắp rụng,

and a lostness in their eyes.

và ánh nhìn chứa đựng nỗi mất mát.

I did notice that the young people I encountered in Paris,

Tôi có thấy những bạn trẻ mà tôi gặp ở Paris,

in Florence, in Barcelona,

ở Florence, ở Barcelona,

had degrees but no place to take them,

họ có bằng cấp nhưng không việc làm.

living on internships well into their 30s,

Họ cứ làm thử việc này việc kia đến tận 30,

their lives prevented from launching,

mà đời vẫn chưa chịu bước sang trang mới,

because of an economy that creates wealth --

vì họ sống trong một nền kinh tế chỉ muốn tạo ra thật nhiều tài sản

just not jobs.

chứ không phải việc làm.

I did notice the news about those parts of London becoming ghost quarters,

Tôi có đọc báo thấy nhiều nơi ở London đang trở thành miền đất hứa,

where the global super-rich turn fishy money into empty apartments

của những kẻ siêu giàu của thế giới dùng tiền bẩn mua nhà,

and price lifelong residents of a city, young couples starting out,

và đề cao người thành phố, những cặp đôi trẻ khởi nghiệp

out of their own home.

bằng cách tự lực cánh sinh.

And I heard that the fabric of your life

Tôi có nghe thấy nền tảng của cuộc đời anh

was tearing.

đang dần sụp đổ.

You used to be able to count on work,

Anh từng tin tưởng vào sự nghiệp của mình,

and now you couldn't.

giờ thì không thể nữa.

You used to be able to nourish your children,

Anh từng có khả năng nuôi con mình,

and guarantee that they would climb

đảm bảo chúng có một cuộc sống

a little bit further in life than you had,

tốt đẹp hơn cuộc đời mình,

and now you couldn't.

giờ thì không thể nữa.

You used to be made to feel dignity in your work, and now you didn't.

Anh từng được dạy, hãy nhìn ra giá trị của việc mình làm, giờ thì không.

It used to be normal for people like you to own a home,

Ngày xưa, sở hữu một căn nhà là chuyện bình thường,

and now it wasn't.

giờ thì không.

I cannot say

Tôi không thể nào nói

I didn't know these things,

tôi không biết tới những điều này.

but I was distracted

Chỉ là, tâm trí tôi đang mải mê

creating a future in which we could live on Mars,

tạo ra viễn cảnh mai này con người sẽ sống trên sao Hoả,

even as you struggled down here on Earth.

trong khi thực tế, chúng ta đang chật vật trên hành tinh này.

I was distracted

Tôi bị chi phối,

innovating immortality,

bởi việc làm thế nào để trở nên bất tử,

even as many of you began to live shorter lives than your parents had.

ngay cả khi chúng ta hôm nay chết còn sớm hơn thế hệ trước.

I heard all of these things, but I didn't listen.

Tôi từng nghe qua hết mọi thứ, nhưng không chú tâm.

I looked

Tôi có nhìn,

but didn't see.

nhưng tôi không thấy.

I read, didn't understand.

Tôi có đọc, nhưng không hiểu.

I paid attention

Tôi chỉ quan tâm

only when you began to vote and shout,

khi anh bắt đầu biểu quyết và hô hào,

and when your voting and shouting, when the substance of it,

và chỉ khi hành động của anh bắt đầu có trọng lượng,

began to threaten me.

tôi mới bắt đầu sợ sệt.

I listened only when you moved toward shattering continental unions

Tôi chỉ chịu nghe khi anh tiến tới, phá nát các tổ chức liên kết châu lục,

and electing vulgar demagogues.

rồi đưa những kẻ mị dân lên làm lãnh đạo.

Only then did your pain become of interest

Chỉ đến khi đó, nỗi đau ngày xưa của anh mới trở thành

nỗi bận tâm của tôi.

to me.

I know that feeling hurt

Tôi hiểu rằng, con người thường phải biết đau

is often prologue to dealing hurt.

mới chịu tìm cách chữa cơn đau đó.

I wonder now

Giờ đây tôi tự hỏi,

if you would be less eager to deal it

liệu anh có nhẫn nhịn thêm chút nữa

if I had stood with you

nếu tôi sát cánh bên anh

when you merely felt it.

từ khi nỗi đau của anh mới bắt đầu không?

I ask myself

Tôi tự vấn bản thân

why I didn't stand with you then.

tại sao khi ấy ta không là đồng đội.

One reason is that I became entranced

Một phần là do tôi trúng bùa mê

by the gurus of change,

của bọn phù thuỷ bậc thầy mang tên "cải cách",

became a worshiper of the religion of the new for novelty's sake,

và trở thành kẻ tôn sùng chủ nghĩa cách tân, toàn cầu hoá,

and of globalization and open borders

và sự tháo gỡ rào cản giữa các quốc gia

and kaleidoscopic diversity.

để mở ra thiên hình vạn trạng.

Once change became my totalizing faith,

Chỉ một thay đổi hiệu quả thôi cũng khiến tôi tin vào mọi thay đổi khác.

I could be blind.

Và có lẽ tôi đã mù quáng.

I could fail to see change's consequences.

Có lẽ tôi đã không lường được hậu quả của cuộc cải cách.

I could overlook the importance

Có lẽ tôi đã nhận định sai tầm quan trọng

of roots, traditions, rituals, stability --

của cội nguồn, truyền thống, lễ nghi, sự ổn định

and belonging.

cũng như giá trị con người.

And the more fundamentalist I became

Và một khi tôi càng tôn sùng lý tưởng của mình,

in my worship of change and openness,

một lý tưởng ủng hộ sự thay đổi và mở rộng,

the more I drove you towards the other polarity,

tôi sẽ càng đẩy anh lại gần vị trí đối đầu với tôi,

to cling,

anh sẽ càng bám vào nó,

to freeze,

tìm cách giữ vững nó

to close,

sống với nó,

to belong.

và trở thành nó.

I now see as I didn't before

Giờ tôi đã hiểu được những gì trước đây chưa hiểu

that not having the right skin or right organ

rằng khác biệt màu da hay hình thể dị thường

is not the only varietal of disadvantage.

không phải là bất lợi lớn nhất.

There is a subtler, quieter disadvantage

Còn có một bất lợi khác khó thấy, thầm lặng hơn cả

in having those privileged traits

chính là khi có đầy đủ những tố chất vượt trội

and yet feeling history to be moving away from you;

nhưng lại thấy mình không còn như xưa nữa;

that while the past was hospitable to people like you,

là khi thấy thời của mình là ngày hôm qua,

the future will be more hospitable

còn ngày mai, là thời

to others;

của người khác;

that the world is growing less familiar,

là khi thấy thế giới ngày càng lạ lẫm

less yours day by day.

và không còn là nhà mình nữa.

I will not concede for a moment that old privileges should not dwindle.

Tôi không nói những phẩm chất đẹp đẽ từ lâu đời sẽ không tiêu biến.

They cannot dwindle fast enough.

Chúng sẽ không tiêu biến ngay đâu.

It is for you to learn to live in a new century in which

Tôi muốn nói, anh hãy học cách sống trong một kỷ nguyên mới,

there are no bonuses for showing up with the right skin and right organs.

ở đó, có được màu da và cơ thể đủ tiêu chuẩn sẽ không là lợi thế nữa.

If and when your anger turns to hate,

Dù cho sự cơn giận của anh chuyển thành thù hận,

please know that there is no space for that in our shared home.

xin hiểu rằng thế giới này không có chỗ cho những điều đó.

But I will admit, fellow citizen,

Nhưng để tôi thừa nhận với anh, người anh em à,

that I have discounted the burden of coping with the loss of status.

chính tôi cũng từng quên mất địa vị là một gánh nặng.

I have forgotten

Tôi đã quên rằng

that what is socially necessary can also be personally gruelling.

chạy theo những gì xã hội mưu cầu chưa chắc có lợi cho bản thân ta.

A similar thing happened

Một điều tương tự đã diễn ra

with the economy that you and I share.

với nền kinh tế của thế giới ta đang sống.

Just as I cannot and don't wish

Vì tôi không thể và cũng không mong mình có thể

to turn back to the clock on equality and diversity,

đem sự bình đẳng và đa dạng của hôm nay về quá khứ,

and yet must understand

mà mặt khác, tôi phải hiểu rằng

the sense of loss they can inspire,

có khi có được cái ta muốn rồi, ta sẽ thấy hụt hẫng.

so, too, I refuse and could not if I wished

Nên tương tự thế, tôi không thể, cũng như không muốn ước

turn back the clock on an ever more closely knit, interdependent world,

mình sẽ lại sống trong một thế giới mãi mãi đoàn kết, gắn bó,

and on inventions that won't stop being invented.

không ngừng tạo ra những cái mới.

And yet I must understand your experience of these things.

Thay vào đó, tôi phải hiểu đã tới lượt anh được tận hưởng.

Anh đã huyên thuyên suốt nhiều năm rằng những gì anh đang có

You have for years been telling me that your experience of these things

is not as good as my theories forecast.

không tốt đẹp như những gì tôi nhận xét.

Yet before you could finish a complaining sentence

Nhưng trước khi anh kịp cằn nhằn một lời nào nữa

about the difficulty of living with erratic hours, volatile pay,

về đời sống khó khăn, thời thế đối thay, lương bổng thất thường,

vanishing opportunities,

cơ hội ngày càng tiêu biến,

about the pain of dropping your children off at 24-hour day care

về nỗi khổ khi phải đem con tới nhà trẻ

to make your 3am shift,

để đi trực ca 3 giờ sáng.

I shot back at you -- before you could finish your sentence --

Trước khi anh kịp than hết, tôi sẽ ra cú phản đòn

my dogma,

bằng chính lý luận của tôi:

about how what you are actually experiencing was flexibility

đời sống của anh hôm nay dễ dàng bao nhiêu,

and freedom.

thoải mái độ nào trong thực tế.

Language is one of the only things that we truly share,

Ngôn ngữ là một trong những tài sản duy nhất chúng ta sở hữu chung,

and I sometimes used this joint inheritance

và đôi khi, tôi lợi dụng gia tài chung này của chúng ta

to obfuscate

để khiến anh hoang mang

and deflect

làm anh lạc hướng,

and justify myself;

đồng thời biện minh cho mình;

to re-brand what was good for me

để anh tin lời tôi rằng, điều gì có lợi cho tôi

as something appearing good for us both,

sẽ có lợi cho tất cả chúng ta,

when I threw around terms like "the sharing economy,"

Khi đó, tôi sẽ dàn ra trước mặt anh những từ như "nền kinh tế chung"

and "disruption"

"sự chia rẽ"

and "global resourcing."

và "nguồn cung ứng toàn cầu".

I see now that what I was really doing,

Giờ thì tôi đã hiểu ra bản chất của việc mình làm

at times,

vào những khi ấy,

was buying your pain on the cheap,

chính là dùng lời nói rẻ mạt để gạ lấy nỗi đau của anh,

sprucing it up

mang nó về đánh bóng,

and trying to sell it back to you

rồi tìm cách đem đổi nó lấy niềm tin của anh

as freedom.

với tên gọi mới rất mĩ miều là "tự do".

I have wanted to believe and wanted you to believe

Tôi từng muốn tin, và muốn anh tin

that the system that has been good to me,

rằng nền kinh tế lý tưởng của tôi,

that has made my life ever more seamless,

cái bộ máy đã giúp đời tôi trở nên hoàn hảo hơn bao giờ hết,

is also the best system for you.

cũng chính là hệ thống lý tưởng cho anh.

I have condescended to you

Tôi đã tỏ ra hạ mình trước anh,

with the idea that you are voting against your economic interests --

và nói: sẽ thật sai lầm nếu anh đi ngược với lợi ích kinh tế của mình,

voting against your interests,

"anh đang đi ngược với lợi ích của mình",

as if I know your interests.

nói cứ như thể tôi thật sự hiếu anh muốn gì vậy.

That is just my dogmatic economism talking.

Đó chỉ là luận điệu kinh tế đoán mò của riêng tôi thôi.

I have a weakness

Tôi có một yếu điểm,

for treating people's economic interests as their only interest,

là chỉ cho người khác lợi ích về mặt kinh tế,

ignoring things like belonging and pride

phớt lờ những yếu tố như phẩm chất, lòng kiêu hãnh của anh

and the desire to send a message to those who ignore you.

cũng như thông điệp mà anh muốn nói với những kẻ thờ ơ với mình.

So here we are,

Nên giờ đây, chúng ta lâm vào cảnh này,

in a scary but not inexplicable moment

một khoảnh khắc đáng sợ nhưng không khó giải thích

of demagoguery, fracture,

của nạn mị dân, chia rẽ,

xenophobia, resentment and fear.

bài ngoại, hận thù và sợ hãi.

And I worry for us both if we continue down this road,

Và tôi lo cho cả anh và tôi, nếu chúng ta cứ tiếp tục thế này,

me not listening,

tôi không lắng nghe,

you feeling unheard,

anh cảm thấy bị coi thường,

you shouting to get me to listen.

anh cứ phải gào lên để tôi nghe thấy.

I worry when each of us is seduced by visions of the future

Tôi sợ chúng ta sẽ bị viễn cảnh tương lai của riêng mình huyễn hoặc

that have no place for the other.

để rồi không còn muốn lắng nghe nhau.

If this goes on,

Nếu mọi chuyện cứ tiếp diễn,

if this goes on,

nếu chúng ta cứ sống thế này

there may be blood.

thì sẽ đổ máu mất.

There are already hints of this blood

Đã có dấu hiệu của các trận chiến

in newspapers every day.

trong những bài báo đọc mỗi ngày.

There may be roundups, raids,

Có thể sẽ xảy ra các cuộc vây hãm, tấn công,

deportations, camps, secessions.

tình trạng lưu đày, đóng quân, ly khai.

And no, I do not think that I exaggerate.

Không, tôi không hề phóng đại mọi thứ đâu.

There may be even talk of war

Chiến tranh có thể trở thành đề tài nóng

in places that were certain they were done with it.

ở những nơi mà nó đã đi qua.

There is always the hope of redemption.

Con người nơi đó sẽ luôn nuôi hy vọng trả thù.

But it will not be a cheap, shallow redemption

Nhưng đây sẽ không chỉ là cuộc trả đũa sơ sài, hời hợt

that comes through blather about us all being in it together.

sử dụng từ ngữ nặng nề như chúng ta trong cuộc cãi vả.

This will take more.

Mọi thứ sẽ kinh khủng hơn nhiều.

It will take accepting that we both made choices to be here.

Tôi sẽ mặc nhận rằng cả anh và tôi đã lựa chọn đi tới nước này.

We create our "others."

Chúng ta tự tạo cho mình khái niệm "người ta".

As parents, as neighbors, as citizens,

Trong thân phận là cha mẹ, láng giềng và công dân,

we witness and sometimes ignore each other

chúng ta chứng kiến và đôi khi ngó lơ,

into being.

mặc nhau muốn sống sao thì sống.

You were not born vengeful.

Chúng ta không thù hận từ lúc mới sinh.

I have some role

Trong vai trò là một ai đó,

in whatever thirst you now feel for revenge,

tôi đã "khơi dậy" lòng khát khao trả thù trong anh,

and that thirst now tempts me

và giờ đây, khát khao trả thù đó của anh

to plot ever more elaborate escapes

đã quay lại, buộc tôi phải tìm kế tẩu thoát, phải từ bỏ

from our common life,

những mối liên hệ còn lại giữa chúng ta,

from the schools and neighborhoods

dù ở giảng đường hay trong khu phố,

and airports and amusement parks

dù ở phi trường hay công viên

that we used to share.

mà chúng ta từng đứng chung.

We face, then,

Để rồi chúng ta đối mặt với

a problem not of these large, impersonal forces.

một vấn đề không hề xa lạ do chính chúng ta tự gánh lấy.

We face a problem of your and my relations.

Đó chính là vấn đề trong mối quan hệ giữa chúng ta.

We chose ways of relating to each other

Chúng ta đã lựa chọn đối đầu nhau,

that got us here.

để tới được đây.

We can choose ways of relating

Vẫn còn nhiều mối liên hệ khác

that get us out.

dẫn ta thoát khỏi mối thù này.

But there are things we might have to let go of,

Nhưng ta sẽ phải buông bỏ vài thứ,

fellow citizen,

bạn tôi ơi,

starting with our own cherished versions of reality.

hãy bắt đầu với những điều chúng ta trân trọng ở hiện tại.

Imagine if you let go of fantasies

Thử nghĩ xem, nếu ta thôi sống trong mộng tưởng

of a society purged of these or those people.

về một xã hội bắt người này, người kia phải trả giá.

Imagine if I let go of my habit

Hãy thử nghĩ, sẽ tốt bao nhiêu nếu tôi bỏ được thói quen

of saving the world behind your back,

tìm cách có lại ngày hôm qua đã mất,

of deliberating on the future

hay chỉ mải mê lo về một ngày mai chưa tới

of your work,

về công việc,

your food,

ăn uống,

your schools,

học hành,

in places where you couldn't get past security.

về những thứ không bao giờ đem lại cảm giác an tâm.

We can do this only if we first accept

Vấn đề chỉ được giải quyết nếu việc đầu tiên ta làm được

that we have neglected each other.

là thừa nhận rằng chúng ta đã quá hờ hững với nhau.

If there is hope to summon

Nếu thời khắc nguy hiểm này tồn tại một điều gì đó

in this ominous hour,

để ta có thể hy vọng,

it is this.

thì chính là đây.

We have, for too long,

Từ rất lâu rồi, chúng ta chỉ

chased various shimmering dreams

chạy theo những giấc mơ huyền ảo

at the cost of attention to the foundational dream of each other,

và hậu quả là ta lờ đi ước mơ thiết thực nhất của nhau,

the dream of tending to each other,

ước mơ được lắng nghe,

of unleashing each other's wonders,

được tháo gỡ những gút mắt về nhau,

of moving through history together.

được sống cùng nhau trong hoà bình.

We could dare to commit to the dream of each other

Chúng ta hãy dũng cảm để chấp nhận giấc mơ của nhau

as the thing that matters before every neon thing.

trước khi tìm tới những giấc mơ xa vời nào khác.

Let us dare.

Hãy dũng cảm làm điều đó.

Sincerely yours,

Chân thành gửi anh,

a fellow citizen.

người anh em.

(Applause)

(Vỗ tay)