Talk about your death while you're still healthy | Michelle Knox

Translator: Joseph Geni Reviewer: Krystian Aparta

Translator: Huong Pham Reviewer: Vũ Lê

To kick the bucket,

Đi bán muối,

bite the dust,

về với đất,

cash in your chips,

dừng cuộc chơi,

check out, depart, expire,

ra đi, khởi hành, hết đát,

launch into eternity ...

về cõi vĩnh hằng...

These are all euphemisms we use in humor

Đây là những uyển ngữ được dùng để nói

to describe the one life event we are all going to experience:

một cách khôi hài về sự kiện trong đời mà ai cũng sẽ trải qua:

death.

cái chết.

But most of us don't want to acknowledge death,

Nhưng hầu hết chúng ta không muốn thừa nhận cái chết,

we don't want to plan for it,

không muốn lên kế hoạch cho nó,

and we don't want to discuss it with the most important people in our lives.

và không muốn nói về nó với những người quan trọng nhất trong đời.

I grew up in an Australian community where people got old or sick

Tôi lớn lên trong một cộng đồng người Úc

nơi mọi người già đi hoặc bệnh tật và qua đời,

and passed away,

and only the adults attended the funeral.

và chỉ người lớn mới tham dự lễ tang.

My parents would come home looking sad and drained,

Cha mẹ tôi thường về nhà với vẻ buồn rầu và kiệt sức,

but they didn't discuss it with us.

nhưng không nói với chúng tôi về nó.

So I was ignorant to death and of the grieving process.

Nên tôi đã không biết gì về cái chết và lễ đưa tiễn đau khổ đó.

At 15, I got my invitation.

Ở tuổi 15, tôi nhận được một lời mời.

A dear neighbor who was like an aunt to me

Người hàng xóm yêu quý như là cô của tôi

died suddenly of a heart attack,

đột tử vì đau tim,

and I attended my first funeral and did my first reading.

và tôi đã lần đầu tiên dự lễ tang và đọc bài điếu.

I didn't know the tightness in my chest and the dryness in my mouth was normal.

Tôi không biết tức nghẹn ở ngực và miệng khô khốc là bình thường.

The celebrant got some of the facts wrong, and it made me really angry.

Linh mục đã nói sai một số việc và nó làm tôi rất tức giận.

He talked about how she loved knitting.

Ông ấy nói rằng bà rất thích đan.

Đan.

Knitting.

(Laughter)

(Cười)

He didn't mention that, at 75, she still mowed her own lawn,

Ông ấy không nói rằng ở tuổi 75, bà vẫn tự cắt thảm cỏ của mình,

built an amazing fish pond in her front yard

làm một bể cá tuyệt vời ở sân trước

and made her own ginger beer.

và tự làm bia gừng.

I'm pretty sure "keen knitter"

Tôi khá chắc rằng "người đan len tinh xảo"

isn't what she would have chosen for her eulogy.

không phải điều bà muốn chọn cho điếu văn của mình.

(Laughter)

(Cười)

I believe if we discuss death as part of day-to-day living,

Tôi tin nếu nói về cái chết như một phần cuộc sống hàng ngày,

we give ourselves the opportunity to reflect on our core values,

ta cho mình cơ hội nhìn lại những giá trị cốt lõi của bản thân,

share them with our loved ones,

chia sẻ chúng với những người thân yêu,

and then our survivors can make informed decisions

và để những người ở lại có thể đưa quyết định đúng đắn

without fear or regret of having failed to honor our legacy.

mà không sợ hay hối tiếc vì đã đi ngược với nguyện ước của ta.

I am blessed to lead a wonderful, culturally diverse team,

Tôi may mắn dẫn dắt một đội đa dạng về văn hóa,

và trong 12 tháng vừa qua,

and in the last 12 months,

we've lost five parents,

chúng tôi đã mất năm cha mẹ,

including my own father,

trong đó có cha tôi,

and most recently, a former colleague who died at 41 from bowel cancer.

và gần đây nhất, một đồng nghiệp cũ đã mất ở tuổi 41 vì ung thư ruột.

Chúng tôi bắt đầu những buổi đối thoại thẳng thắn và cởi mở

We started having open and frank conversations

about what we were experiencing.

về những gì đã trải qua.

We talked about the practical stuff,

Chúng tôi nói về những thứ thực tiễn,

the stuff no one prepares you for:

những thứ mà không ai chuẩn bị cho bạn:

giải quyết với cơ quan nhà nước,

dealing with government agencies,

hospitals, nursing homes,

bệnh viện, viện dưỡng lão,

advanced care directives,

những chỉ thị dự phòng y tế,

funeral directors

quản lý nhà táng

and extended family members,

và những họ hàng xa.

(Laughter)

(Cười)

making decisions about coffins,

đưa ra quyết định về quan tài,

bia mộ,

headstones,

headstone wording,

chữ khắc trên bia mộ,

headstone font size,

cỡ chữ bia mộ,

all while sleep-deprived.

tất cả trong khi bị mất ngủ.

We also discussed some of the issues

Chúng tôi cũng thảo luận những vấn đề

triggered by our various cultural backgrounds,

đến từ sự đa dạng văn hóa của chúng tôi,

and we realized there can be some significant differences

và chúng tôi nhận ra có thể có những khác biệt lớn

in how we honor the passing of a loved one.

trong cách tôn kính sự ra đi của người thân.

A great example of this is "Sorry Business,"

Ví dụ tiêu biểu cho điều này là "Lễ tưởng niệm,"

practiced by Aboriginal and Torres Strait Islander people.

được duy trì bởi người thổ dân Úc và người dân đảo Torres Strait.

During Sorry Business,

Trong suốt lễ tưởng niệm,

family members will take on specific roles and responsibilities,

thành viên gia đình sẽ đảm nhiệm những vai trò và trách nhiệm riêng,

protocols such as limiting the use of photographs,

các nghi thức như hạn chế sử dụng máy ảnh,

saying the name of the deceased,

nói tên người đã khuất,

and holding a smoking ceremony

và tổ chức lễ tạo khói

are all a sign of respect and allow for a peaceful transition of the spirit.

là biểu tượng tôn kính và cho phép tinh thần biến chuyển bình an.

Những tập tục này có thể trái ngược hoàn toàn

These customs can be a complete contrast

to those we might practice in Western cultures,

với những điều ta có ở văn hóa Phương tây,

where we would honor the memory of a loved one

nơi cđề cao sự tưởng nhớ một người thân

by talking about them and sharing photographs.

bằng việc nói về họ và chia sẻ những bức ảnh.

So my lesson from this last year is,

Bài học của tôi về điều này năm ngoái là,

life would be a lot easier to live if we talked about death now,

cuộc sống có thể dễ dàng hơn nếu chúng ta nói về cái chết bây giờ,

khi còn khỏe mạnh,

while we're healthy.

For most of us, we wait until we are too emotional,

Hầu hết chúng ta đợi đến khi quá xúc động,

too ill

quá ốm hay quá mệt mỏi -

or too physically exhausted --

and then it's too late.

và đó là quá muộn.

Isn't it time we started taking ownership of our finale on this earth?

Đây chẳng phải là lúc ta định đọat kết thúc của cuộc đời mình hay sao?

Hãy bắt đầu đi.

So let's get going.

Do you know what you want when you die?

Bạn có biết mình muốn gì khi chết đi không?

Do you know how you want to be remembered?

Bạn có biết mình muốn được tưởng nhớ như thế nào?

Is location important?

Địa điểm có quan trọng không?

Do you want to be near the ocean

Bạn muốn ở gần biển

or in the ocean?

hay trở về với biển?

(Laughter)

(Cười)

Do you want a religious service or an informal party,

Bạn muốn một nghi lễ tôn giáo hay một bữa tiệc thân mật,

hay bạn muốn ra đi với một tiếng nổ,

or do you want to go out with a bang,

literally, in a firework?

cùng với pháo hoa?

(Laughter)

(Cười)

When it comes to death, there's so much to discuss,

Khi cái chết đến, có rất nhiều thứ để bàn,

but I want to focus on two aspects:

nhưng tôi muốn tập trung vào hai khía cạnh:

why talking about and planning your death can help you experience a good death,

tại sao nói và lên kế hoạch về cái chết có thể giúp bạn đón nhận cái chết tốt hơn,

and then reduce the stress on your loved ones;

và giảm căng thẳng cho những người thân yêu;

and how talking about death can help us support those who are grieving.

và làm thế nào nói về cái chết có thể giúp người ở lại đỡ đau khổ.

So let's start with planning.

Hãy bắt đầu với việc lên kế hoạch.

How many of you have a will?

Bao nhiêu người có di chúc?

Put your hand up.

Giơ tay bạn lên.

Oh, this is fantastic.

Ồ, tuyệt vời.

In Australia, 45 percent of adults over the age of 18

Ở Úc, 45% người trưởng thành trên 18 tuổi

do not have a legal will.

không có di chúc hợp pháp.

You're a little bit above average.

Ở đây trên trung bình một chút.

This is a startling statistic

Đây là một thống kê bất ngờ

given that writing a will can actually be quite simple and inexpensive.

rằng viết di chúc có thể rẻ và đơn giản ho8n bạn tưởng.

So I started asking my friends and neighbors

Tôi đã bắt đầu hỏi bạn bè và hàng xóm của mình

and was really surprised to learn many of them don't have a will,

và ngạc nhiên khi biết rằng nhiều người không có di chúc,

and some couples don't realize they need individual wills.

và vài cặp đôi không nhận ra họ cần di chúc riêng.

The usual explanation was, well, it's all going to go to my partner anyway.

Lời giải thích thường là, tất cả sẽ thuộc về bạn đời của tôi.

So keep in mind that laws vary

Hãy nhớ rằng luật thay đổi

from state to state and country to country,

theo bang và theo đất nước,

but this is what happens in New South Wales

đây là những gì xảy ra ở New South Wales

if you die without leaving a legal will.

nếu bạn chết mà không để lại một di chúc hợp pháp.

Firstly, a suitable administrator must be appointed

Đầu tiên, một người quản lý tài sản phù hợp phải được chỉ định

by the Supreme Court of New South Wales.

bởi Tòa án tối cao của New South Wales.

Chances are this is someone who would never have met the deceased.

Rất có thể là ai đó chưa bao giờ gặp người đã mất.

That person is then responsible for arranging your funeral,

Người này, sau đó, chịu trách nhiệm cho việc tổ chức đám tang của bạn,

collecting assets and distributing them after paying debts and taxes.

thu thập tài sản và phân bổ chúng sau khi trả nợ và thuế.

Và một trong những món nợ sẽ là hóa đơn cho dịch vụ của họ.

And one of those debts will be the bill for their services.

This is not someone who would have known

Người này không biết được rằng

you want the four-foot wooden giraffe in your living room

bạn muốn tặng con hươu cao cổ gỗ cao hơn 1m trong phòng khách

to go to the person who helped you carry it halfway across the world,

cho người đã giúp bạn chuyển nó đi nửa vòng trái đất,

and yes, that's in my will.

và vâng, nó có trong di chúc của tôi.

(Laughter)

(Cười)

If you die leaving a spouse or a domestic partner,

Nếu bạn chết để lại bạn đời hoặc một bạn đời chung thân,

then chances are they will receive your estate,

khả năng là họ sẽ nhận tài sản của bạn,

but if you are single, it's far more complicated,

nhưng nếu bạn độc thân, sẽ phức tạp hơn nhiều,

as parents, siblings, half-siblings and dependents all come into play.

vì cha mẹ, anh em, anh em khác cha mẹ và người phụ thuộc cũng có phần.

And did you know that if you make a regular donation to charity,

Và bạn có biết rằng nếu quyên tặng cho tổ chức từ thiện,

that charity may have grounds to make a claim on your estate?

tổ chức từ thiện đó có thể có chứng cứ đòi tài sản của bạn?

The most important thing to know is the bigger your estate,

Điều quan trọng nhất là tài sản của bạn càng lớn,

the more complicated that will will be,

sẽ lại càng phức tạp,

and the more expensive that bill.

và chi phí càng đắt đỏ.

So if you don't have a will, I ask you ...

Nếu bạn không có di chúc, tôi hỏi bạn

when else in your life

khi nào trong đời,

have you willingly given money to the government

bạn sẵn lòng đưa tiền cho chính phủ

when you didn't have to?

dù không bị buộc phải làm vậy?

(Laughter)

(Cười)

I lost my father in February to a progressive lung disease.

Cha tôi mất vào tháng hai do bệnh phổi tiến triển.

When dad knew his death was imminent,

Khi biết cái chết cận kề,

he had three clear wishes.

ông đã có ba ước nguyện rõ ràng.

He wanted to die at home;

Ông muốn chết ở nhà;

he wanted to die surrounded by family;

ông muốn chết có gia đình ở bên;

and he wanted to die peacefully, not choking or gasping for air.

và ông muốn chết yên bình, không nghẹn hay thở hổn hển.

Và tôi mừng khi nói rằng gia đình tôi đã có thể giúp ông đạt được

And I'm pleased to say that my family were able to support dad's wishes,

những ước nguyện và mục tiêu của mình,

and he achieved his goals,

and in that sense, he had a good death.

và ở góc nhìn đó, ông đã có một cái chết tốt lành.

He had the death he planned for.

Ông đã có một cái chết như kế hoạch.

Because dad wanted to die at home,

Vì cha muốn chết ở nhà,

we had to have some pretty tough conversations

chúng tôi phải có những hội ý khá khó khăn

and fill out a lot of paperwork.

và điền vào rất nhiều giấy tờ.

The questions on the forms cover everything from resuscitation to organ donation.

Những câu hỏi trên mẫu đơn gồm mọi thứ từ hồi sức đến hiến tạng.

Dad said, "Take whatever organs you can use."

Cha nói: "Lấy bất cứ cơ quan nào bạn có thể dùng."

This was upsetting to my mum,

Điều này làm mẹ tôi đau buồn,

as my dad's health was deteriorating rapidly,

vì sức khỏe của cha tôi suy giảm nhanh chóng,

and it was no longer the right time to talk about organ donation.

và không còn đúng thời điểm để nói về việc hiến tạng.

I believe we need to discuss these issues when we are fit and healthy,

Tôi tin chúng tôi cần thảo luận những vấn đề này khi còn khỏe,

so we can take the emotion out of it,

để có thể tránh việc quá xúc động về nó,

and then we can learn not just what is important,

và có thể biết được không chỉ điều gì là quan trọng,

but why it's important.

mà còn tại sao nó quan trọng.

So as part of my journey,

Như một phần hành trình,

I started engaging my family and friends to find out their thoughts on death,

tôi bắt đầu khiến gia đình và bạn bè suy nghĩ về cái chết của họ,

and how they wanted to be remembered.

và cách họ muốn được tưởng nhớ.

I discovered you can host a "Death Over Dinner,"

Tôi khám phá ra bạn có thể tổ chức một buổi "Cái chết trong bữa tối,"

or a "Death Cafe,"

hoặc "Cà phê về cái chết,"

which is a great, casual way to introduce the topic ...

một cách tình cờ và tuyệt vời để bắt đầu chủ đề ...

(Laughter)

(Cười)

and gain some wonderful insight.

và có được những thấu hiểu tuyệt vời.

(Laughter)

(Cười)

Did you know that your body has to be legally disposed of,

Bạn có biết rằng cơ thể bạn phải được hủy hợp pháp,

and you can't just be shoved off a cliff

chứ không chỉ là vứt khỏi mỏm đá hoặc đốt trong sân sau?

or set fire to in the backyard?

(Cười)

(Laughter)

In Australia, you have three options.

Ở Úc, bạn có ba lựa chọn.

Hai lựa chọn phổ biết nhất là chôn và hỏa táng,

The two most common are burial and cremation,

but you can also donate your body to science.

nhưng bạn có thể hiến tặng cơ thể cho khoa học.

And I am pleased to report that innovation has touched

Và tôi vui mừng thông báo rằng việc hủy thi hài đã có những đổi mới.

the world of corpse disposal.

(Cười)

(Laughter)

You can now opt for an eco-funeral.

Bạn có thể lựa chọn một đám tang sinh thái,

You can be buried at the base of a tree

chôn dưới một cái cây

in recycled cardboard or a wicker basket,

trong bìa carton tái chế hay giỏ đan liễu gai,

and for those who love the ocean,

và cho những ai yêu đại dương,

there are eco-friendly urns that will dissolve at sea.

là bình cốt thân thiện với môi trường hòa tan trong nước biển.

Personally, I plan to be cremated,

Cá nhân tôi có kế hoạch hỏa táng,

but given that I get seasick,

vì bị say sóng, tôi nghĩ thật không có gì tệ hơn

I can think of nothing worse

than having my ashes flung into a huge ocean swell.

việc tro cốt mình bị rắc xuống đại dương mênh mông.

I've actually bought a plot in the rose garden next to my dad.

Tôi đã mua một miếng đất trong vườn hoa hồng cạnh cha mình,

I call it my investment property.

và gọi nó là tài sản đầu tư.

(Laughter)

(Cười)

But sadly, there's no tax deduction.

Nhưng đáng buồn, không được giảm thuế.

(Laughter)

(Cười)

So if you plan for your death,

Nếu bạn lên kế hoạch cho cái chết của mình,

then your survivors will know how to experience a healthy bereavement

những người ở lại sẽ biết cách đón nhận

việc mất đi người thân một cách lành mạnh

without fear or guilt of having failed to honor your legacy.

mà không sợ hay thấy tội lỗi vì đã đi ngược với nguyện ước của bạn.

As part of my research, I've been to seminars,

Như một phần nghiên cứu, tôi đã đến các hội thảo,

read books and talked to palliative care nurses.

đọc sách và nói chuyện với các y tá.

And I've come to understand

Và tôi hiểu như hậu quả của việc không nói về cái chết,

as a consequence of not talking about death,

we don't know how to be around grief.

chúng ta không biết cách ở cùng nỗi đau.

And on the flip side, if we talk about death more,

Và ngược lại, nếu nói về cái chết nhiều hơn,

we will become more comfortable with the emotions we experience around grief.

ta sẽ trở nên thoải mái với cảm xúc mà nỗi đau mang lại.

Tôi nhận ra, vào năm nay,

I discovered, this year,

it's actually a privilege to help someone exit this life,

thực sự là một đặc ân khi giúp ai ra khỏi cuộc đời này,

and although my heart is heavy with loss and sadness,

và trái tim tôi dù trĩu nặng với mất mát và nỗi buồn,

lại không phải trĩu nặng với hối tiếc.

it is not heavy with regret.

I knew what dad wanted,

Tôi biết những gì cha muốn,

and I feel at peace knowing I could support his wishes.

và cảm thấy nhẹ nhõm khi biết rằng tôi có thể giúp cho ước muốn của ông.

24 giờ cuối cùng của cha là một hôn mê bình yên,

My dad's last 24 hours were in a peaceful coma,

and after days of around-the-clock care,

và sau nhiều ngày chăm sóc không ngừng,

we had time to sit, hold his hand,

chúng tôi có thời gian để ngồi, nắm tay ông và nói lời tạm biêt.

and say goodbye.

He passed away on a Monday morning just before breakfast,

Ông qua đời vào sáng thứ hai, ngay trước bữa sáng.

and after the doctor came

Sau khi bác sĩ đến

and we waited for the funeral home,

và trong lúc chờ đợi bên tang lễ,

I went into the kitchen, and I ate a big bowl of porridge.

tôi vào bếp, và ăn một bát cháo to.

Khi tôi nói với vài người bạn điều này, họ thực sự sốc:

When I told some of my friends this, they were really shocked.

"How could you eat at a time like that?"

"Sao cậu có thể ăn vào lúc đó?"

Well, I was hungry.

Ồ, tôi thấy đói.

(Laughter)

(Cười)

You see, grief impacted my sleep and my ability to concentrate,

Bạn xem, nỗi đau ảnh hưởng tới giấc ngủ của tôi và khả năng tập trung,

but it never impacted my stomach. I was always hungry.

nhưng chưa bao giờ ảnh hưởng đến dạ dày tôi. Tôi luôn đói.

(Cười)

(Laughter)

It's different for all of us,

Mỗi người chúng ta sẽ khác nhau

and it's really important that we acknowledge that.

và việc công nhận nó là rất quan trọng.

So if we don't talk about our death and the death of loved ones,

Nếu không nói về cái chết của mình hay của những người thân yêu,

how can we possibly support a friend, a colleague, a neighbor

làm thế nào ta có thể giúp bạn bè, đồng nghiệp, hàng xóm bớt đau khổ?

who is grieving?

How do we support someone who has lost someone suddenly,

Làm thế nào có thể giúp ai đó đột ngột mất người thân,

like an accident or suicide?

vì tai nạn hay tự tử?

We tend to avoid them ...

Ta có xu hướng né tránh họ

not because we don't care,

không phải vì không quan tâm,

because we don't know what to say.

mà vì ta không biết phải nói gì.

We know as a friend we can't fix it,

Là một người bạn, ta biết điều đó là không thể thay đổi,

we can't take away that pain,

không thể mang nỗi đau đi,

so we say things to fill that awkward silence,

nên chúng ta nói những thứ vụng về để lấp đầy khoảng lặng,

sometimes things we regret saying.

đôi khi là những điều khiến ta hối tiếc.

Examples would be:

Ví dụ như:

"Ít nhất thì ông không phải chịu đau nữa."

"At least he isn't suffering anymore."

"At least you've got your memories."

"Ít nhất bạn có những kỷ niệm."

"At least you don't have to pay for hospital parking anymore."

"Ít nhất, bạn không phải trả cho việc đỗ xe ở bệnh viện nữa."

(Laughter)

(Cười)

Really, we don't need to say anything.

Thực sự, chúng ta không cần nói bất cứ điều gì.

We just need to be.

Chúng ta chỉ cần ở đó.

Kiên nhẫn,

Be patient,

be understanding,

thấu hiểu,

and be a listener.

và là một người biết lắng nghe.

And if you can't be any of those things,

Và nếu không thể làm những điều này,

then please, be the person who makes the lasagna, the curry or the casserole,

thì vui lòng, là người làm sốt cà chua, cà ri hay thịt hầm,

because your offerings will be greatly appreciated.

vì những tặng phẩm của bạn sẽ được đánh giá cao.

(Laughter)

(Cười)

I've been to 10 funerals in the last year,

Tôi đã đến mười đám tang năm ngoái,

one of which I helped arrange.

và đã giúp tổ chức một trong số đó.

Họ tổ chức một tang lễ Hy Lạp chính thống và trang nghiêm,

They ran the full gamut:

a very solemn Greek Orthodox service,

four Catholic requiem masses

bốn nhóm cầu siêu Công giáo

and a garden party

và một bữa tiệc vườn

where I made a toast while scattering my friend's ashes around her garden

nơi tôi nâng ly trong khi rắc tro bạn mình

quanh vườn nhà cô bằng một cái thìa súp.

with a soup ladle.

(Laughter)

(Cười)

I have carried, kissed, written on and toasted coffins with a shot of ouzo.

Tôi mang, hôn, viết lên và nâng ly mời quan tài một cốc rượu Hy Lạp.

I have worn all black,

Tôi đã mặc đồ tuyền đen,

all color and a party dress.

màu sắc và váy tiệc.

Despite the vast differences in sendoff,

Mặc cho sự khác biệt lớn trong lễ tiễn đưa,

despite me being at times out of my comfort zone

mặc cho tôi đôi khi ra ngoài vùng an toàn

doing something I've never done before,

làm những điều chưa từng làm trước kia,

I drew comfort from one thing --

tôi đã tìm được nguồn an ủi từ một điều -

knowing that this is what each person would have wanted.

khi biết rằng đây là những gì người đã khuất từng mong muốn.

Vậy tôi muốn gì?

So what do I want?

Well, I like to be organized, so I have the will,

Tôi muốn được chuẩn bị, nên tôi viết di chúc,

I'm a registered organ donor, and I have my investment property.

Tôi đã đăng ký hiến tạng và có tài sản đầu tư của mình.

All that is left is planning my sendoff,

Tất cả còn lại là lên kế hoạch cho lễ đưa tang của tôi.

a big party, lots of champagne,

Một bữa tiệc lớn, với rất nhiều sâm banh,

color, laughter, and of course, music to remember me by.

sắc màu, tiếng cười, và dĩ nhiên, âm nhạc để tưởng nhớ tôi.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)