Didier Sornette: How we can predict the next financial crisis

Didier Sornette: Làm thế nào dự đoán được cuộc khủng hoảng tài chính tiếp theo

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Thanh Nguyen Cong Reviewer: An Nguyen Hoang

Once upon a time

Đã có một thời

we lived in an economy of financial growth and prosperity.

ta sống trong nền kinh tế tăng trưởng tài chính và thịnh vượng.

This was called the Great Moderation,

Thời kỳ đó được gọi là thời Ổn định Lớn

the misguided belief by most economists,

hầu hết các nhà kinh tế học,

policymakers and central banks

các nhà vạch chính sách và các ngân hàng trung ương

that we have transformed into a new world

đều có niềm tin sai lầm rằng chúng ta đã sang một thế giới mới

of never-ending growth and prosperity.

phát triển và thịnh vượng không ngừng.

This was seen by robust and steady GDP growth,

Điều này thể hiện qua tốc độ tăng GDP mạnh và vững,

by low and controlled inflation,

lạm phát thấp và có kiểm soát

by low unemployment,

tỷ lệ thất nghiệp thấp,

and controlled and low financial volatility.

nền tài chính ít biến động và kiểm soát được.

But the Great Recession in 2007 and 2008,

Nhưng cuộc Đại Suy Thoái năm 2007 và 2008,

the great crash, broke this illusion.

một cuộc đại nạn, đã phá vỡ ảo tưởng này.

A few hundred billion dollars of losses in the financial sector

Từ vài trăm tỷ đô thua lỗ trong lĩnh vực tài chính

cascaded into five trillion dollars

vụt thành cơn thác cuốn đi 5.000 tỷ đô

of losses in world GDP

trong GDP thế giới

and almost $30 trillion losses

và gần 30.000 tỷ đô thất thoát

in the global stock market.

trên thị trường chứng khoán toàn cầu.

So the understanding of this Great Recession

Bài học rút ra từ cuộc Đại Suy Thoái

was that this was completely surprising,

là nó đến hoàn toàn bất ngờ,

this came out of the blue,

khiến người ta choáng váng,

this was like the wrath of the gods.

như cơn thịnh nộ của thánh thần.

There was no responsibility.

Không phải do trách nhiệm của ai cả.

So, as a reflection of this,

Suy ngẫm về điều này,

we started the Financial Crisis Observatory.

khiến chúng tôi bắt đầu lập Phòng Quan sát Khủng hoảng tài chính.

We had the goal to diagnose in real time

Chúng tôi có mục tiêu là chẩn đoán kịp thời

financial bubbles

các bong bóng tài chính

and identify in advance their critical time.

và nhận ra chúng trước thời điểm nghiêm trọng.

What is the underpinning, scientifically, of this financial observatory?

Vậy cơ sở khoa học cho những quan sát tài chính là gì?

We developed a theory called "dragon-kings."

Chúng tôi đã phát triển lý thuyết "Những con mãng xà"

Dragon-kings represent extreme events

Những con mãng xà tượng trưng cho những sự kiện bất thường

which are of a class of their own.

thuộc cùng một loại.

They are special. They are outliers.

Chúng là những dấu hiệu đặc biệt, những cái sai lệch,

They are generated by specific mechanisms

được tạo ra bởi những cơ chế đặc biệt

that may make them predictable,

do đó, chúng có thể dự đoán được,

perhaps controllable.

và có thể kiểm soát được.

Consider the financial price time series,

Ta hãy xem một chuỗi giá trị tài chính theo thời gian,

a given stock, your perfect stock,

tại một cổ phiếu nhất định, cổ phiếu hoàn hảo

or a global index.

hay chỉ số toàn cầu.

You have these up-and-downs.

Bạn sẽ có những lượt tăng và giảm.

A very good measure of the risk of this financial market

Có một cách rất tốt để đo lường độ rủi ro của thị trường tài chính

is the peaks-to-valleys that represent

là giá trị từ đỉnh tới đáy

a worst case scenario

thể hiện một bức tranh xấu nhất

when you bought at the top and sold at the bottom.

khi bạn mua ở đỉnh và bán ở đáy.

You can look at the statistics, the frequency of the occurrence

Bạn có thể xem con số thống kê, xem tần suất của hiện tượng

of peak-to-valleys of different sizes,

từ đỉnh - tới bán đáy thuộc các tầm mức khác nhau ,

which is represented in this graph.

được thể hiện trên biểu đồ này.

Now, interestingly, 99 percent

Bây giờ, điều rất thú vị, là 99%

of the peak-to-valleys of different amplitudes

thăng trầm giá trị từ đỉnh - xuống đáy với những biên độ khác nhau

can be represented by a universal power law

có thể được thể hiện bởi một quy luật phổ quát

represented by this red line here.

đại diện bởi đường màu đỏ ở đây.

More interestingly, there are outliers, there are exceptions

Thú vị hơn, có những điểm nằm ngoài, là những ngoại lệ

which are above this red line,

nằm phía trên đường màu đỏ này,

occur 100 times more frequently, at least,

xảy ra, ít nhất, 100 lần thường xuyên hơn

than the extrapolation would predict them to occur

so với mức phép ngoại suy dự đoán

based on the calibration of the 99 percent remaining

dựa trên hiệu chuẩn của 99% giao động còn lại

peak-to-valleys.

của giá trị đỉnh - đáy.

They are due to trenchant dependancies

Đó là do sự phụ thuộc nặng nề

such that a loss is followed by a loss

khi một khoản lỗ này kéo theo một khoản lỗ khác

lỗ tiếp lỗ rồi lại lỗ tiếp.

which is followed by a loss which is followed by a loss.

These kinds of dependencies

Những sự phụ thuộc kiểu này

are largely missed by standard risk management tools,

thường bị bỏ qua khi dùng các công cụ quản lý rủi ro tiêu chuẩn,

which ignore them and see lizards

nó bị bỏ qua đi vì ta chỉ thấy con thạch sùng

when they should see dragon-kings.

trong khi đáng lẽ phải thấy con mãng xà tinh.

The root mechanism of a dragon-king

Cơ chế căn nguyên của con mãng xà

is a slow maturation towards instability,

là sự chậm trễ trong nhận biết sự bất ổn,

which is the bubble,

and the climax of the bubble is often the crash.

This is similar to the slow heating of water

bất ổn hiện ra như là bong bóng,

đỉnh điểm của bong bóng thường là tai nạn.

in this test tube reaching the boiling point,

where the instability of the water occurs

điều này tương tự quá trình nóng lên dần dần của nước

and you have the phase transition to vapor.

trong ống nghiệm này nước đã đạt tới điểm sôi,

And this process, which is absolutely non-linear --

khi sự bất ổn của nước xảy ra

cannot be predicted by standard techniques --

và bạn sẽ thấy những bước quá độ của nước bốc hơi

is the reflection of a collective emergent behavior

Quá trình này, hoàn toàn không phải là một đường thẳng

which is fundamentally endogenous.

không thể dự đoán bởi những kỹ thuật tiêu chuẩn -

So the cause of the crash, the cause of the crisis

đó là sự phản ánh với một loạt biểu hiện rõ nét

has to be found in an inner instability of the system,

nhứng yếu tố về cơ bản là nội sinh.

and any tiny perturbation will make this instability occur.

Vậy nguyên nhân của sự sụp đổ, nguyên nhân của khủng hoảng

Now, some of you may have come to the mind

phải được tìm ra ngay trong sự bất ổn của hệ thống,

và bất cứ xáo trộn nhỏ nào cũng sẽ khiến sự bất ổn xảy ra.

that is this not related to the black swan concept

Bây giờ, có người sẽ nghĩ

you have heard about frequently?

Remember, black swan is this rare bird

liệu điều này có liên quan đến khái niệm về thiên nga đen

that you see once and suddenly shattered your belief

mà bạn vẫn thường nghe?

that all swans should be white,

Nên nhớ, thiên nga đen là một loài chim hiếm

so it has captured the idea of unpredictability,

chỉ gặp một lần thôi lập tức phá vỡ niềm tin của bạn

unknowability, that the extreme events

are fundamentally unknowable.

Nothing can be further

rằng thiên nga thì phải trắng,

from the dragon-king concept I propose,

which is exactly the opposite, that most extreme events

are actually knowable and predictable.

So we can be empowered and take responsibility

nên nó hàm chứa ý niệm về tính không thể dự đoán được,

and make predictions about them.

So let's have my dragon-king burn this black swan concept.

không thể nhận thức được, những sự kiện cực đoan/đặc biệt

(Laughter)

There are many early warning signals

that are predicted by this theory.

Let me just focus on one of them:

the super-exponential growth with positive feedback.

về cơ bản là không thể nhận biết được.

What does it mean?

Imagine you have an investment

that returns the first year five percent,

the second year 10 percent, the third year 20 percent,

the next year 40 percent. Is that not marvelous?

This is a super-exponential growth.

A standard exponential growth corresponds

to a constant growth rate, let's say, of 10 percent

The point is that, many times during bubbles,

Vấn đè này nằm trong

there are positive feedbacks which can be of many times,

such that previous growths enhance,

push forward, increase the next growth

through this kind of super-exponential growth,

which is very trenchant, not sustainable.

And the key idea is that the mathematical solution

of this class of models exhibit finite-time singularities,

which means that there is a critical time

where the system will break, will change regime.

It may be a crash. It may be just a plateau, something else.

khái niệm về mãng xà mà tôi đề xuất

And the key idea is that the critical time,

the information about the critical time is contained

in the early development of this super-exponential growth.

We have applied this theory early on, that was our first success,

to the diagnostic of the rupture of key elements

on the iron rocket.

Using acoustic emission, you know, this little noise

that you hear a structure emit, sing to you

when they are stressed, and reveal the damage going on,

there's a collective phenomenon of positive feedback,

the more damage gives the more damage,

so you can actually predict,

within, of course, a probability band,

when the rupture will occur.

So this is now so successful that it is used

in the initial phase of [unclear] the flight.

Perhaps more surprisingly, the same type of theory

chính là quan điểm cho rằng: cái đối lập, sự kiện cực đoan nhất

applies to biology and medicine,

thực ra là có thể biết và có thể dự đoán được.

parturition, the act of giving birth, epileptic seizures.

Vì thế chúng ta có thể được trao quyền và đảm nhận trách nhiệm

From seven months of pregnancy, a mother

dự báo về những sự kiện đó.

starts to feel episodic precursory contractions of the uterus

Do đó, hãy để con mãng xà tinh thiêu rụi khái niệm con thiên nga đen này đi.

that are the sign of these maturations

(Cười)

toward the instability, giving birth to the baby,

Có nhiều tín hiệu cảnh báo sớm

the dragon-king.

được dự đoán bởi lý thuyết này

So if you measure the precursor signal,

Tôi sẽ tập trung làm sáng tỏ một trong số đó:

you can actually identify pre- and post-maturity problems

siêu tăng trưởng cấp số nhân với phản hồi tích cực.

in advance.

Điều này nghĩa là gì?

Epileptic seizures also come in a large variety of size,

Hãy tưởng tượng bạn có một khoản đầu tư

and when the brain goes to a super-critical state,

mà lợi nhuận thu về năm đầu tiên là 5%

you have dragon-kings which have a degree of predictability

năm thứ 2 là 10%, năm thứ 3 là 20%

and this can help the patient to deal with this illness.

năm tiếp theo là 40%, chẳng phải là tuyệt ư?

We have applied this theory to many systems,

Đây là siêu tăng trưởng hàm số mũ.

landslides, glacier collapse,

Một sự tăng trưởng siêu nhanh theo số mũ

even to the dynamics of prediction of success:

so với tỷ lệ tăng trưởng ổn định, chẳng hạn 10%.

blockbusters, YouTube videos, movies, and so on.

Điểm quan trọng ở đây là, nhiều lần vào thời kỳ bong bóng

But perhaps the most important application

có những phản hồi tích cực nhiều lần

is for finance, and this theory

những đợt tăng trưởng trước đã tăng cường,

illuminates, I believe, the deep reason

thúc đẩy cho đợt tăng trưởng tiếp theo

for the financial crisis that we have gone through.

thông qua siêu tăng trưởng theo số mũ,

This is rooted in 30 years of history of bubbles,

là cái rõ ràng không bền vững.

starting in 1980, with the global bubble

Và chìa khóa của vấn đề là giải pháp toán học

crashing in 1987,

của mô hình này thể hiện sự bất thường ở thời điểm xác định,

followed by many other bubbles.

nghĩa là có một thời điểm nghiêm trọng

The biggest one was the "new economy" Internet bubble

tại đó hệ thống sẽ vỡ, sẽ thay đổi chỉnh thể.

in 2000, crashing in 2000,

Có thể là một sụp đổ. Cũng có thể diễn biến đều đều, ra một cái khác.

the real estate bubbles in many countries,

Và điểm mấu chốt ở đây là thời khắc nghiêm trọng,

financial derivative bubbles everywhere,

thông tin về thời khắc này đã được ẩn chứa

stock market bubbles also everywhere,

ngay trong sự phát triển sơ khai của siêu tăng trưởng hàm số mũ này.

commodity and all bubbles, debt and credit bubbles --

Chúng tôi đã áp dụng lý thuyết này, và đó là thành công đầu tiên,

bubbles, bubbles, bubbles.

trong dự đoán sự đứt gãy của những bộ phận quan trọng

We had a global bubble.

trên chiếc tên lửa.

This is a measure of global overvaluation

Căn cứ vào những âm thanh phát ra, những tiếng va đập nhỏ

of all markets, expressing what I call

từ một cỗ máy phát ra, báo cho bạn biết

an illusion of a perpetual money machine

chúng bị căng thẳng, có hư hỏng đang xảy ra

that suddenly broke in 2007.

Có một chùm hiện tượng phản hồi tích cực,

The problem is that we see the same process,

qua những tổn hại kéo theo tổn hại lớn hơn,

in particular through quantitative easing,

nhờ đó bạn có thể thật sự dự đoán được,

of a thinking of a perpetual money machine nowadays

tất nhiên, trong một dãy các khả năng,

to tackle the crisis since 2008 in the U.S., in Europe,

khi nào sự đứt gãy sẽ xảy ra.

in Japan.

Hiện lý thuyết này đã thành công, nó đã được dùng

This has very important implications

ở giai đoạn đầu [chưa kết thúc rõ ràng] của chuyến bay.

to understand the failure of quantitative easing

Điều lý thú hơn nữa là chính lý thuyết này có thể

as well as austerity measures

áp dụng cho sinh học và y học

as long as we don't attack the core,

giúp các bà mẹ sinh con, chữa các cơn động kinh.

the structural cause of this perpetual money machine thinking.

Một bà mẹ có thai tháng thứ bảy,

Now, these are big claims.

bắt đầu cảm thấy các cơn co thắt của tử cung

Why would you believe me?

đó là dấu hiệu của những hình thành

Well, perhaps because, in the last 15 years

sự bất ổn, khi sinh em bé,

we have come out of our ivory tower,

một tình trạng ví như con mãng xà.

and started to publish ex ante --

Vậy, nếu đo lường tín hiệu báo trước,

and I stress the term ex ante, it means "in advance" —

bạn thực sự có thể nhận dạng được các vấn đề trước và sau điểm đáo hạn

before the crash confirmed

từ trước khi nó xảy ra.

the existence of the bubble or the financial excesses.

Cơn co giật động kinh cũng đến sau một loat những triệu chứng,

These are a few of the major bubbles

khi não đi qua trạng thái siêu-rối loạn,

that we have lived through in recent history.

bạn có một cơ sở nhất định để dự đoán về con mãng xà

Again, many interesting stories for each of them.

và điều này có thể giúp bệnh nhân chủ động đối phó với căn bệnh.

Let me tell you just one or two stories

Chúng tôi đã áp dụng lý thuyết này cho nhiều hệ thống,

that deal with massive bubbles.

sạt lở đất, sụp đổ sông băng,

We all know the Chinese miracle.

thậm chí cả dự báo sự thành công:

This is the expression of the stock market

các bộ phim bom tấn, video YouTube, phim ảnh, v v.

of a massive bubble, a factor of three,

Nhưng có lẽ ứng dụng quan trọng nhất

300 percent in just a few years.

là về tài chính, và lý thuyết này

In September 2007,

tôi tin nó soi chiếu cho thấy nguyên nhân sâu xa

I was invited as a keynote speaker of a macro hedge fund

của cuộc khủng hoảng tài chính mà chúng ta đã đi qua.

management conference,

Khủng hoảng này bắt nguồn từ 30 năm lịch sử bong bóng,

and I showed to the conference a prediction

từ năm 1980, với các bong bóng toàn cầu

that by the end of 2007, this bubble

vỡ vụn vào năm 1987,

would change regime.

theo sau bởi nhiều bong bóng khác.

There might be a crash. Certainly not sustainable.

Lớn nhất là "nền kinh tế mới" bong bóng Internet

Now, how do you believe the very smart,

năm 2000, đổ vỡ vào năm 2000,

very motivated, very informed macro hedge fund managers

bong bóng bất động sản ở nhiều nước,

reacted to this prediction?

tạo bong bóng tài chính phái sinh khắp mọi nơi,

You know, they had made billions

bong bóng thị trường chứng khoán cũng ở khắp mọi nơi,

just surfing this bubble until now.

hàng hóa và đủ loại bong bóng, bong bóng nợ và tín dụng -

They told me, "Didier,

bong bóng, bong bóng, bong bóng.

yeah, the market might be overvalued,

Chúng ta đã có một bong bóng toàn cầu.

but you forget something.

Đây là một đánh giá toàn cầu

There is the Beijing Olympic Games coming

của tất cả các thị trường, thể hiện một tình trạng

in August 2008, and it's very clear that

một ảo tưởng về một cỗ máy in tiền vĩnh viễn

the Chinese government is controlling the economy

đột nhiên vỡ tan vào năm 2007.

and doing what it takes

Vấn đề là chúng ta thấy cùng một quá trình đó,

to also avoid any wave and control the stock market."

đặc biệt thông qua biện pháp nới lỏng định lượng,

Three weeks after my presentation,

của tư duy về một cỗ máy in tiền vĩnh viễn hiện nay

the markets lost 20 percent

để giải quyết cuộc khủng hoảng từ năm 2008 ở Mỹ, ở châu Âu,

and went through a phase of volatility,

ở Nhật Bản.

upheaval, and a total market loss of

Điều này có ý nghĩa rất quan trọng

70 percent until the end of the year.

để hiểu sự thất bại của chính sách nới lỏng định lượng

So how can we be so collectively wrong

cũng như biện pháp thắt lưng buộc bụng

by misreading or ignoring the science

chừng nào chúng ta không đi vào giải quyết vấn đề cốt lõi,

of the fact that when an instability has developed,

nguyên nhân bản chất của tư duy cỗ máy in tiền vĩnh viễn này.

and the system is ripe, any perturbation

Đây là những điều hệ trọng.

makes it essentially impossible to control?

Tại sao bạn phải tin tôi?

The Chinese market collapsed, but it rebounded.

Vâng, có lẽ vì, trong 15 năm qua

In 2009, we also identified that this new bubble,

chúng tôi đã đi ra khỏi tháp ngà của mình,

a smaller one, was unsustainable,

và bắt đầu công bố ex ante --

so we published again a prediction, in advance,

tôi nhấn mạnh từ ex ante, có nghĩa là "trước" -

stating that by August 2009, the market will correct,

trước khi sự đổ vỡ xác nhận

will not continue on this track.

sự tồn tại của bong bóng hay sự thái quá tài chính.

Our critics, reading the prediction,

Đây là một vài trong số các bong bóng lớn

said, "No, it's not possible.

mà chúng ta đã trải qua trong lịch sử gần đây.

The Chinese government is there.

Có nhiều câu chuyện thú vị cho mỗi sự kiện.

They have learned their lesson. They will control.

Để tôi nói cho bạn một hoặc hai câu chuyện

They want to benefit from the growth."

đối phó với bong bóng khổng lồ.

Perhaps these critics have not learned their lesson previously.

Chúng ta đều biết phép lạ Trung Quốc

So the crisis did occur. The market corrected.

Đây là biểu hiện của thị trường chứng khoán

The same critics then said, "Ah, yes,

của một bong bóng khổng lồ,

but you published your prediction.

tăng trưởng nóng 300 % chỉ trong vài năm.

You influenced the market.

Vào tháng Chín năm 2007,

It was not a prediction."

tôi được mời đến thuyết trình tại một

Maybe I am very powerful then.

Hội nghị quản lý vốn vĩ mô

Now, this is interesting.

tôi đưa ra hội nghị một dự đoán

It shows that it's essentially impossible until now

rằng vào cuối năm 2007, bong bóng này

to develop a science of economics

sẽ thay đổi hệ thống.

because we are sentient beings who anticipate

Có thể xảy ra một vụ tai nạn. Vì chắc chắn nó không bền vững.

and there is a problem of self-fulfilling prophesies.

Bây giờ, làm thế nào để các bạn tin

So we invented a new way of doing science.

các nhà quản lý quỹ đầu tư vĩ mô người thạo tin, thông minh, tận tụy

We created the Financial Bubble Experiment.

đã phản ứng với dự đoán này thế nào?

The idea is the following. We monitor the markets.

Bạn biết đấy, họ đã kiếm bạc tỷ

We identify excesses, bubbles.

chỉ nhờ lướt bong bóng này cho đến bây giờ.

We do our work. We write a report

Họ nói với tôi, "Didier,

in which we put our prediction of the critical time.

vâng, thị trường có thể được đánh giá quá cao,

We don't release the report. It's kept secret.

nhưng anh quên một điều.

But with modern encrypting techniques,

Olympic Bắc Kinh sắp diễn ra

we have a hash, we publish a public key,

trong năm 2008, và rõ ràng

and six months later, we release the report,

chính phủ Trung Quốc đang kiểm soát nền kinh tế

and there is authentication.

và đang làm những gì cần thiết

And all this is done on an international archive

để tránh sóng và kiểm soát thị trường chứng khoán." Ba tuần sau bài nói của tôi,

so that we cannot be accused of just releasing the successes.

thị trường mất 20% và đã trải qua một giai đoạn biến động,

Let me tease you with a very recent analysis.

và tổn thất trên thị trường, tổng cộng lên tới 70 phần trăm cho đến cuối năm.

17th of May, 2013, just two weeks ago,

Làm thế nào chúng ta có thể sai lầm cả đám như vậy do hiểu sai hoặc bỏ qua khoa học

we identified that the U.S. stock market

nó cho thấy thực tế là khi sự bất ổn đã leo thang, và hệ thống đã chín muồi, thì bất kỳ xáo trộn nào

was on an unsustainable path

cũng đủ để làm cho nó về cơ bản là không thể kiểm soát? Các thị trường Trung Quốc sụp đổ, nhưng nó lại hồi phục.

and we released this on our website on the 21st of May

Trong năm 2009, chúng tôi nhận định rằng bong bóng mới này, bong bóng nhỏ hơn, là không bền vững,

that there will be a change of regime.

vì vậy chúng tôi công bố một lần nữa một dự đoán báo trước, nói rằng vào tháng Tám năm 2009, thị trường sẽ lại điều chỉnh,

The next day, the market started to change regime, course.

sẽ không tiếp tục theo đường cũ này. những kẻ phê phán chúng tôi, khi đọc dự đoán,

This is not a crash.

đã nói: "Không, không thể như thế. Chính phủ Trung Quốc đang ở đấy.

This is just the third or fourth act

Họ đã học được bài học của họ. Họ sẽ kiểm soát. Họ muốn hưởng lợi từ sự tăng trưởng."

of a massive bubble in the making.

Và thế là cuộc khủng hoảng xảy ra. Thị trường đã điều chỉnh. Có lẽ các nhà phê bình không học bài học của họ trước đây.

Scaling up the discussion at the size of the planet,

Vẫn nhà phê bình ấy giờ đây nói rằng: "À, phải, nhưng vì các anh đã công bố dự báo.

we see the same thing.

Các anh đã tác động đến thị trường.

Wherever we look, it's observable:

Đây là điều thú vị.

Nên đấy không phải là dự báo."

Nếu thế thì tôi to quyền quá đi.

in the biosphere, in the atmosphere, in the ocean,

Nó cho ta thấy rằng về cơ bản ta không thể làm gì bây giờ

để phát triển ngành khoa học kinh tế

showing these super-exponential trajectories

nhưng lại gặp vấn đề của việc tiên tri theo ý riêng.

là người dự đoán, chúng ta có tri giác

characterizing an unsustainable path

Vì vậy, chúng tôi phát minh ra một phương pháp mới để làm khoa học. Chúng tôi lập Phòng thử nghiệm Bong bóng Tài chính.

and announcing a phase transition.

Ý tưởng là như sau. Chúng tôi giám sát thị trường. Chúng tôi xác định những sự thái quá, những bong bóng.

This diagram on the right

Chúng tôi làm công việc của chúng tôi. Chúng tôi viết một bản báo cáo trong đó có dự đoán về thời điểm nghiêm trọng.

shows a very beautiful compilation of studies

Nhưng với kỹ thuật mã hóa hiện đại, Chúng tôi không công bố báo cáo. Nó được giữ bí mật.

suggesting indeed that there is a nonlinear -- possibility

và sáu tháng sau, chúng tôi công bố bản báo cáo, chúng tôi có một cách, chúng tôi công bố chìa khóa công khai,

for a nonlinear transition just in the next few decades.

Và tất cả điều này được thực hiện trên một kho lưu trữ quốc tế và có xác thực.

So there are bubbles everywhere.

để tôi trêu các bạn với một phân tích rất gần đây. để chúng tôi không thể bị buộc tội là chỉ công bố những dự báo thành công.

From one side, this is exciting

chúng tôi xác định rằng thị trường chứng khoán Mỹ Ngày 17 tháng Năm 2013, chỉ hai tuần trước,

for me, as a professor who chases bubbles

đang trên một con đường không bền vững và chúng tôi công bố điều này trên trang web của chúng tôi ngày 21 tháng 5

and slays dragons, as the media has sometimes called me.

rằng sẽ có một sự thay đổi hệ thống. Ngày hôm sau, thị trường bắt đầu thay đổi hệ thống, tất nhiên.

But can we really slay the dragons?

Đây chỉ là hành động thứ ba hoặc thứ tư Đây không phải là một vụ tai nạn.

Very recently, with collaborators,

của một bong bóng khổng lồ đàng hình thành. Mở rộng các cuộc thảo luận ra quy mô toàn cầu,

we studied a dynamical system

chúng ta thấy điều tương tự.

Bất cứ nơi nào chúng ta nhìn, đều có thể quan sát được:

where you see the dragon-king as these big loops

trong sinh quyển, trong khí quyển, trong đại dương,

đặc trưng cho một con đường không bền vững

cho thấy các quỹ đạo siêu mũ

and we were able to apply tiny perturbations at the right times

và nói lên một giai đoạn chuyển tiếp. Sơ đồ này ở bên phải

that removed, when control is on, these dragons.

cho thấy quả thực có khả năng phi tuyến tính gồm một tập hợp bổ ích các nghiên cứu

"Gouverner, c'est prévoir."

cho một quá trình chuyển đổi phi tuyến chỉ trong vài thập kỷ tới.

Governing is the art of planning and predicting.

Vậy là có bong bóng ở khắp nơi.

Theo một nghĩa, đây là điều thú vị

But is it not the case that this is probably

giới truyền thông đôi khi gọi tôi là một giáo sư đuổi theo bong bóng

one of the biggest gaps of mankind,

và giết con mãng xà. Nhưng liệu ta có thể giết được những con mãng xà thật không?

which has the responsibility to steer

Mới gần đây, cùng các cộng tác viên,

tôi nghiên cứu một hệ thống năng động

our societies and our planet toward sustainability

và chúng tôi có thể áp dụng nhiễu loạn nhỏ đúng lúc

ở đây bạn thấy con mãng xà giống như các vòng lớn

in the face of growing challenges and crises?

để diệt những con mãng xà, và duy trì kiểm soát.

But the dragon-king theory gives hope.

"Gouverner, c'est Prevoir." Quản trị là nghệ thuật của việc lập kế hoạch và dự đoán.

Chẳng phải đây chính là một trong những thử thách

We learn that most systems have pockets of predictability.

It is possible to develop advance diagnostics of crises

trong đó con người có trách nhiệm chèo lái

xã hội và hành tinh của chúng ta hướng tới bền vững

so that we can be prepared, we can take measures,

vượt qua những thách thức và khủng hoảng ngày càng tăng?

Nhưng lý thuyết diệt mãng xà cho ta hy vọng.

we can take responsibility,

Chúng ta biết hầu hết các hệ thống đều chứa khả năng dự đoán.

Có thể phát triển việc chẩn đoán trước các cuộc khủng hoảng

để chúng ta có thể chuẩn bị, có thể có biện pháp,

and so that never again will

chúng ta có thể chịu trách nhiệm,

extremes and crises like the Great Recession

để không bao giờ còn xảy ra tình trạng

or the European crisis take us by surprise.

cực đoan và khủng hoảng như cuộc Đại Suy thoái

Thank you.

hay khủng hoảng châu Âu làm cho ta ngạc nhiên. Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)