Immigrant voices make democracy stronger | Sayu Bhojwani

Translator: Chau Nguyen Reviewer: Trang Nguyen

Good evening.

Chào buổi tối.

My journey to this stage

Hành trình của tôi đến giai đoạn này

began when I came to America

bắt đầu khi tôi đến nước Mỹ

at the age of 17.

ở độ tuổi 17.

You see, I'm one of the 84 million Americans

Bạn thấy đấy, tôi là một trong 84 triệu người dân Mỹ

who are immigrants

là dân nhập cư

hoặc là con của dân nhập cư.

or children of immigrants.

Each of us has a dream when we come here,

Mỗi chúng ta có một ước mơ khi đến đây,

a dream that usually has to be rewritten

ước mơ mà luôn bị thay đổi

and always has to be repurposed.

và luôn phải bị đổi hướng.

I was one of the lucky ones.

Tôi là một trong những người may mắn.

My revised dream led me to the work I do today:

Ước mơ đã được đổi của tôi giúp tôi đến với công việc hiện tại hôm nay:

training immigrants to run for public office

đào tạo những người nhập cư làm việc cho văn phòng chính phủ

and leading a movement for inclusive democracy.

và mở đầu vận động hướng về dân chủ toàn diện.

Nhưng tôi không muốn bạn nghĩ việc đó dễ dàng,

But I don't want you to think it was a cakewalk,

that America opened its arms wide and welcomed me.

rằng người Mỹ mở rộng vòng tay chào đón tôi.

It's still not doing that.

Việc đó vẫn chưa thực sự xảy ra.

Và tôi đã học được một số bài học

And I've learned a few lessons along the way

that I wanted to share with you,

mà tôi muốn chia sẻ với bạn,

because I think that together

bởi vì tôi nghĩ rằng cùng nhau

we can make American democracy

ta có thể làm nền dân chủ nước Mỹ

better and stronger.

tốt hơn và mạnh hơn.

I was born in India,

Tôi được sinh ra ở Ấn Độ,

nền dân chủ lớn nhất thế giới,

the world's largest democracy,

và khi tôi 4 tuổi,

and when I was four,

my family moved to Belize,

gia đình tôi chuyển tới Belize,

có lẽ là nước có nền dân chủ bé nhất thế giới.

the world's smallest democracy perhaps.

And at the age of 17,

Và ở độ tuổi 17,

tôi chuyển tới nước Mỹ,

I moved to the United States,

nước có nền dân chủ hùng mạnh nhất thế giới.

the world's greatest democracy.

I came because I wanted to study English literature.

Tôi đến vì muốn học văn học Anh.

Bạn thấy đấy, là 1 đứa trẻ, tôi vùi đầu trong sách vở,

You see, as a child, I buried my nose in books,

and I thought, why not make a living doing that as an adult?

và tôi nghĩ, sao không làm việc đó kiếm tiền khi lớn lên?

But after I graduated from college

Nhưng sau khi tôi tốt nghiệp đại học

và có một tấm bằng tốt nghiệp,

and got a graduate degree,

I found myself moving from one less ideal job to another.

tôi thấy bản thân làm việc không lý tưởng này tới việc khác.

Maybe it was the optimism that I had about America

Có lẽ đó là sự lạc quan tôi có về nước Mỹ

đã khiến tôi mất một lúc để hiểu

that made me take a while to understand

that things were not going to change.

rằng mọi việc sẽ không thay đổi.

The door that I thought was open

Cánh cửa mà tôi tưởng đã rộng mở

thực ra chỉ mở hé --

was actually just slightly ajar --

cánh cửa này của nước Mỹ

this door of America

sẽ mở rộng nếu bạn có đúng tên,

that would open wide if you had the right name,

đúng màu da,

the right skin color,

the right networks,

đúng mạng lưới quan hệ,

but could just slam in your face

nhưng nó có thể đóng sầm trước mặt bạn

if you had the wrong religion,

nếu bạn có sai tôn giáo,

the wrong immigration status,

sai tình trạng nhập cư,

the wrong skin color.

sai màu da.

And I just couldn't accept that.

Và tôi không thể chấp nhận điều đó.

So I started a career as a social entrepreneur,

Vậy tôi bắt đầu sự nghiệp như một doanh nhân xã hội,

starting an organization for young people like myself --

mở một tổ chức dành cho những người trẻ như tôi--

I was young at the time that I started it --

Tôi còn trẻ khi mới thành lập tổ chức đó --

who traced their heritage to the Indian subcontinent.

tìm hiểu về nguồn cội tới tiểu lục địa Ấn Độ.

In that work, I became and advocate for South Asians and other immigrants.

Trong công việc đó, tôi làm người biện hộ cho người Nam Á và người nhập cư khác.

I lobbied members of Congress on policy issues.

Tôi vận động thành viên của Quốc hội về những vấn đề chính sách.

I volunteered on election day to do exit polling.

Tôi tình nguyện làm thăm dò vào ngày bỏ phiếu.

Nhưng tôi không thể bỏ phiếu, và tôi không thể tranh cử.

But I couldn't vote, and I couldn't run for office.

Nên vào năm 2000, khi được công bố

So in 2000, when it was announced

that the citizenship application fee was going to more than double

rằng phí đơn xin nhập tịch sẽ lớn hơn gấp đôi

from 95 dollars to 225 dollars,

từ 95 đô đến 225 đô,

I decided it was time to apply before I could no longer afford it.

tôi quyết định đã đến lúc nộp đơn trước khi tôi không thể chi trả.

I filled out a long application,

Tôi điền một tờ đơn dài,

answering questions about my current and my past affiliations.

trả lời câu hỏi về những mối liên hệ hiện tại và trước đây của tôi.

And once the application was submitted,

Và khi đơn đã được nộp,

there were fingerprints to be taken,

dấu vân tay của tôi sẽ được lấy,

a test to study for,

một bài kiểm tra cần phải học

trong quãng thời gian dài vô tận đợi xếp hàng.

endless hours of waiting in line.

You might call it extreme vetting.

Bạn có thể gọi nó là rà soát cùng cực.

Và rồi, vào tháng 12 năm 2000,

And then in December of 2000,

tôi cùng hàng trăm người nhập cư khác

I joined hundreds of other immigrants

tại một sảnh ở Brooklyn

in a hall in Brooklyn

where we pledged our loyalty

nơi chúng tôi tuyên thề lòng trung thành

to a country that we had long considered home.

tới đất nước từ lâu chúng tôi đã coi là nhà.

My journey from international student to American citizen took 16 years,

Hành trình của tôi từ sinh viên quốc tế tới công dân Mỹ mất 16 năm,

a short timeline when you compare it to other immigrant stories.

một khoảng thời gian ngắn nếu so với câu chuyện của người nhập cư khác.

And soon after I had taken that formal step

Và sớm sau đó tôi đã thực hiện bước chính thức

to becoming an American,

để trở thành một công dân Mỹ,

cuộc tấn công ngày 11 tháng 9, năm 2001,

the attacks of September 11, 2001,

đã thay đổi khung cảnh nhập cư trong vài thập kỉ tới.

changed the immigration landscape for decades to come.

My city, New York City,

Thành phố tôi, thành phố New York,

was reeling and healing,

khi đó đang quay cuồng và hồi phục,

and in the midst of it,

và giữa chuyện ấy,

we were in an election cycle.

chúng tôi đang trong một chu kỳ bầu cử.

Two things happened

Hai điều đã xảy ra

as we coped with loss and recovery in New York City.

khi chúng tôi đối mặt với sự mất mát và cuộc hồi phục ở New York.

Voters elected Michael Bloomberg mayor of New York City.

Cử chi bầu Michael Bloomberg là thị trưởng thành phố New York.

We also adopted by ballot referendum

Chúng tôi cũng nhận đề nghị một cuộc trưng phiếu

the Office of Immigrant Affairs for the City of New York.

Văn phòng Sở Nhập cư cho thành phố New York.

Five months after that election,

Năm tháng sau cuộc bầu cử đó,

the newly elected mayor

thị trưởng mới được bầu

appointed me the first Commissioner of Immigrant Affairs

chỉ định tôi làm Ủy viên đầu tiên ở Sở Nhập cảnh

for this newly established office.

cho văn phòng mới được thành lập này.

I want you to come back to that time.

Tôi muốn bạn quay lại thời điểm đó.

I was a young immigrant woman from Belize.

Tôi còn là một phụ nữ trẻ nhập cư từ Belize.

I had basically floundered in various jobs in America

Tôi phải loạng choạng với rất nhiều công việc ở Mỹ

before I started a community-based organization

trước khi tôi bắt đầu một tổ chức cộng đồng

in a church basement in Queens.

trong một tầng hầm nhà thờ ở Queens.

The attacks of September 11 sent shock waves through my community.

Cuộc tấn công 11/9 đã đem những cú sốc lớn tới cộng đồng của tôi.

People who were members of my family, young people I had worked with,

Những thành viên gia đình tôi, những người trẻ tôi làm việc cùng,

were experiencing harassment

đã chịu đựng sự quấy rối liên tiếp

ở trường, ở nơi làm việc và ở sân bay.

at schools, at workplaces and in airports.

And now I was going to represent their concerns

Và tôi bây giờ cũng sẽ diễn tả nỗi lo lắng của họ

về chính phủ.

in government.

No job felt more perfect for me.

Không công việc nào hoàn hảo cho tôi hơn.

And here are two things I learned when I became Commissioner.

Và đây là 2 điều tôi đã học được khi trở thành Ủy viên.

First, well-meaning New Yorkers

Đầu tiên, những người New York có ý tốt

ở trong chính quyền thành phố nắm giữ những vị trí chính phủ

who were in city government holding government positions

had no idea how scared immigrants were

không biết những người nhập cư sợ hãi như thế nào

of law enforcement.

với việc thực thi pháp luật.

Most of us don't really know the difference, do we,

Phần lớn chúng ta không thực sự biết được điểm khác,

giữa một cảnh sát trưởng, một cảnh sát địa phương và một đặc vụ FBI.

between a sheriff and local police and the FBI.

And most of us, when we see someone in uniform

Và phần lớn chúng ta, khi thấy ai đó mặc đồng phục

going through our neighborhoods

đi qua khu phố

feel curiosity, if not concern.

sẽ thấy tò mò hoặc là lo lắng.

Vậy nên nếu bạn là cha mẹ nhập cư không có giấy tờ,

So if you're an undocumented parent,

mỗi ngày khi bạn nói tạm biệt với con bạn,

every day when you say goodbye to your child,

tiễn chúng tới trường và đi làm,

send them off to school and go to work,

you don't know what the chances are

bạn không biết có bao nhiêu phần trăm

that you're going to see them at the end of the day.

rằng bạn sẽ được gặp chúng vào cuối ngày.

Because a raid at your workplace,

Bởi vì một cuộc đột kích ở nơi làm việc của bạn,

a chance encounter with local police

cơ hội chạm trán với cảnh sát địa phương

có thể thay đổi cuộc đời bạn mãi mãi.

could change the course of your life forever.

The second thing I learned is that when people like me,

Điều thứ hai tôi học được đó là khi những người như tôi,

who understood that fear,

những ai hiểu nỗi sợ đó,

ai đã học một ngôn ngữ mới, ai đã điều hướng hệ thống mới,

who had learned a new language, who had navigated new systems,

when people like us were sitting at the table,

khi những người như chúng tôi đang ngồi ở bàn,

we advocated for our communities' needs in a way that no one else could or would.

chúng tôi ủng hộ những nhu cầu cộng đồng khác với người khác có thể làm.

I understood what that feeling of fear was like.

Tôi hiểu cảm giác sợ hãi là như thế nào.

Những người nhà tôi đã trải qua nó.

People in my family were experiencing it.

Young people I had worked with were being harassed,

Những người trẻ tôi đã làm cùng đã bị quấy rối,

not just by classmates,

không chỉ bởi bạn cùng lớp,

but also by their teachers.

mà còn bởi giáo viên của họ.

My husband, then boyfriend,

Chồng tôi, rồi đến bạn trai tôi,

thought twice before he put a backpack on or grew a beard

nghĩ kĩ trước khi đeo ba lô hay để mọc râu

because he traveled so much.

bởi vì anh ấy đi du lịch quá nhiều.

What I learned in 2001 was that my vote mattered

Điều tôi học được vào năm 2001 đó là phiếu bầu của tôi quan trọng

but that my voice and vantage point also mattered.

nhưng rằng giọng nói và quan điểm của tôi cũng quan trọng.

And it's these three things --

Và đó là ba thứ sau ---

immigrants' votes, voices and vantage points --

phiếu bầu, giọng nói và quan điểm của người nhập cư -

that I think can help make our democracy stronger.

làm tôi nghĩ có thể giúp cho nền dân chủ của ta mạnh mẽ hơn.

Chúng ta thực sự có sức mạnh

We actually have the power

để thay đổi kết quả của các cuộc bầu cử,

to change the outcome of elections,

để giới thiệu những vấn đề mới vào cuộc tranh luận chính sách

to introduce new issues into the policy debate

and to change the face of the pale, male, stale leadership

và để thay đổi bộ mặt của sự lãnh đạo nam quyền người da trắng, cũ nhạt

mà chúng ta có ở đất nước ta ngày nay.

that we have in our country today.

So how do we do that?

Vậy ta làm điều đó thế nào?

Well, let's talk first about votes.

Nào, đầu tiên hãy nói về những phiếu bầu.

It will come as no surprise to you

Nó sẽ không làm bạn ngạc nhiên

that the majority of voters in America are white.

rằng đa số cử tri ở nước Mỹ là da trắng.

Nhưng nó sẽ khiến bạn ngạc nhiên biết rằng

But it might surprise you to know

that one in three voters are black, Latino or Asian.

cứ ba cử tri thì một người là da đen, người La Tinh hay người Châu Á.

But here's the thing:

Nhưng vấn đề là đây:

it doesn't just matter who can vote, it matters who does vote.

nó không quan trọng ai có thể bỏ phiếu, nó quan trọng ai bỏ phiếu.

So in 2012, half of the Latino and Asian-American voters

Vậy nên năm 2012, nửa số cử tri La tinh và Mỹ-Châu Á

did not vote.

đã không bỏ phiếu.

And these votes matter not just in presidential elections.

Và những phiếu bầu này không chỉ quan trọng trong bầu cử tổng thống.

They matter in local and state elections.

Chúng quan trọng với cả bầu cử địa phương và bang.

In 2015, Lan Diep,

Năm 2015, Lan Diep,

the eldest son of political refugees from Vietnam,

người con trai cả của một người tị nạn chính trị từ Việt Nam,

ran for a seat in the San Jose City Council.

tranh cử một vị trí vào Hội đồng thành phố San Jose.

He lost that election by 13 votes.

Anh ta thua cuộc bầu cử với 13 phiếu.

This year, he dusted off those campaign shoes

Năm nay, anh ấy phủi thất bại của chiến dịch đó

and went back to run for that seat,

và quay lại tranh cử vị trí đó,

and this time he won, by 12 votes.

và lần này anh ta thắng, với 12 phiếu bầu.

Từng lá phiếu của chúng ta đều quan trọng.

Every one of our votes matters.

And when people like Lan are sitting at the policy table,

Và khi những người như Lan đang ngồi ở bàn chính trị,

they can make a difference.

họ có thể tạo nên khác biệt.

We need those voices.

Ta cần những giọng nói đó.

Ta cần những giọng nói đó

We need those voices

in part because American leadership

một phần bởi vì nền lãnh đạo Mỹ

does not look like America's residents.

không giống với cư dân Mỹ.

Có hơn 500,000 văn phòng địa phương và bang ở Mỹ.

There are over 500,000 local and state offices in America.

Fewer than 2 percent of those offices are held by Asian-Americans or Latinos,

Ít hơn 2% những văn phòng đó phụ trách bởi người Mỹ-Châu Á hay La tinh,

hai nhóm người nhập cư lớn nhất ở nước ta.

the two largest immigrant groups in our country.

In the city of Yakima, Washington,

Ở thành phố Yakima, Washington,

where 49 percent of the population is Latino,

có 49% dân số là người Mỹ-La tinh,

there has never been a Latino on the city council until this year.

chưa hề có một người La tinh nào trong hội đồng thành phố tới năm nay.

Three newly elected Latinas joined the Yakima City Council in 2016.

Ba người La tinh mới được nhận vào Hội đồng thành phố Yakima năm 2016.

One of them is Carmen Méndez.

Một trong số đó là Carmen Mesndez.

She is a first-generation college student.

Cô ấy là thế hệ đầu tiên học đại học.

Cô lớn lên phần thì ở Colima, Mexico,

She grew up partly in Colima, Mexico,

and partly in Yakima, Washington.

và phần còn lại ở Yakima, Washington.

She's a single mother, a community advocate.

Cô ấy là một bà mẹ đơn thân, một người ủng hộ cộng đồng.

Her voice on the Yakima City Council

Giọng nói của cô ấy trong Hội đồng thành phố Yakima

đang ủng hộ thay mặt cộng đồng La tinh

is advocating on behalf of the Latino community

and of all Yakima residents.

và toàn bộ cư dân Yakima.

And she's a role model for her daughter

Và cô là một tấm gương cho con gái mình

and other Latinas.

và những người La Tinh khác.

Nhưng điều thứ ba chưa được khai thác ở nền dân chủ Mỹ

But the third most untapped resource in American democracy

is the vantage point that immigrants bring.

là quan điểm mà dân nhập cư mang lại.

Ta đã phải đấu tranh được ở đây.

We have fought to be here.

We have come for economic and educational opportunity.

Chúng ta đến vì cơ hội kinh tế và học tập.

We have come for political and religious freedom.

Ta đến vì tự do chính trị và tôn giáo.

We have come in the pursuit of love.

Chúng ta đến trong cuộc theo đuổi tình yêu.

Sự tận tâm đó,

That dedication,

sự cam kết với nước Mỹ

that commitment to America

we also bring to public service.

chúng ta cũng mang đến dịch vụ công cộng.

People like Athena Salman,

Những người như Athena Salman,

who just last week won the primary

người lần đầu tiên thắng

for a seat in the Arizona State House.

một chỗ trong Nhà bang Arizona tuần trước.

Athena's father grew up in the West Bank

Bố Athena lớn lên tại bờ Tây

and moved to Chicago,

và chuyển tới Chicago,

where he met her mother.

nơi ông ấy gặp mẹ cô.

Her mother is part Italian,

Mẹ cô ấy mang một phần dòng máu Ý,

part Mexican and part German.

một phần Mexico và một phần Đức.

Together they moved to Arizona and built a life.

Họ cùng nhau chuyển đến Arizona và xây dựng cuộc sống.

Athena, khi cô vào nhà bang,

Athena, when she gets to the statehouse,

is going to fight for things like education funding

sẽ đấu tranh cho nguồn cấp tiền giáo dục

that will help give families like hers a leg up

mà sẽ giúp cho những gia đình như gia đình mình

để họ có thể đạt được ổn định về tài chính

so they can achieve the financial stability

mà chúng ta luôn mong muốn.

that we all are looking for.

Immigrants' votes, voices and vantage points

Lá phiếu, tiếng nói và quan điểm của dân nhập cư

are what we all need to work to include in American democracy.

là những thứ mà tất cả chúng ta cần phải hành động để đưa vào nền dân chủ Mỹ.

It's not just my work. It's also yours.

Nó không chỉ là việc của tôi. Mà cũng là việc của bạn.

And it's not going to be easy.

Và nó sẽ không dễ dàng.

We never know

Chúng ta không bao giờ biết

what putting a new factor into an equation will do.

khi đưa thêm một yếu tố mới vào phương trình sẽ thay đổi những gì.

And it's a little scary.

Và có một chút đáng sợ.

You're scared that I'm going to take away your place at the table,

Bạn sợ rằng tôi sẽ cướp vị trí của bạn trên bàn,

and I'm scared that I'm never going to get a place at the table.

và tôi sợ rằng tôi sẽ không bao giờ có một vị trí trên bàn.

And we're all scared

Và tất cả chúng ta đều sợ

that we're going to lose this country that we know and love.

rằng chúng ta sẽ mất đất nước này mà chúng ta biết và yêu thương.

I'm scared you're going to take it away from me,

Tôi sợ rằng bạn sẽ cướp nó khỏi tôi,

and you're scared I'm going to take it away from you.

và bạn sợ rằng tôi sẽ cướp nó khỏi bạn.

Hãy nhìn xem, năm nay cuộc bầu cử diễn ra rất cam go,

Look, it's been a rough election year,

a reminder that people with my immigration history

điều nhắc nhở là những người có lịch sử nhập cư như tôi

có thể bị loại bỏ bởi ý thích của một nhà lãnh đạo.

could be removed at the whim of a leader.

But I have fought to be in this country

Nhưng tôi đã chiến đấu để ở đất nước này

and I continue to do so every day.

và tôi sẽ tiếp tục làm vậy mỗi ngày.

So my optimism never wavers,

Nên sự lạc quan của tôi chưa bao giờ lung lay,

because I know that there are millions of immigrants just like me,

bởi tôi biết có hàng triệu người nhập cư như tôi,

in front of me, behind me and all around me.

trước mặt tôi, sau lưng tôi và quanh tôi.

Đó cũng là đất nước của chúng ta.

It's our country, too.

Thank you.

Cảm ơn.

(Vỗ tay)

(Applause)