Why it's too hard to start a business in Africa -- and how to change it | Magatte Wade

Çeviri: Samihan Koza Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Today, what I want to share with you is something that happened to me,

Bugün sizinle yaklaşık dört hafta önce karşılaştığım bir olayı

actually, around four weeks ago, it happened.

paylaşmak istiyorum.

Words were said to me that I never thought I would ever hear it said to my face

Bir insan tarafından yüzüme

hiç beklemediğim sözler söylendi.

by another human being.

And those words, they shattered my heart.

O sözler kalbimi parçaladı

And at the same time, they filled it with so much hope.

ve aynı zamanda da umutla doldurdu.

And the whole experience renewed my commitment

Ve bütün bu tecrübe bugün sizinle paylaşmaya geldiğim

to the idea that I came to share with you today.

düşüncemi yeniledi.

You see, I tell everyone that I am a haunted person.

Herkese korku dolu biri olduğumu söylüyorum.

What haunts me is the impossible stories,

Beni korkutan şeyler ise imkânsız olan hikâyeler,

story after story after story after story

hikâye ardından hikâyeler,

of young people, my people, people like me

gençlerin, halkımın veya benim gibi insanların

dying out there on the ocean, right now, laying at the bottom of the ocean,

okyanusta öldükleri, şu anda okyanusun dibinde yattıkları

serving as fish food.

ve balıklara yem oldukları hikâyeler.

Do you really think that's the best we can do?

Bu gerçekten yapabileceğimizin en iyisi mi?

To serve as fish food?

Balıklara yem olmak?

And for those of them who are trying to migrate to Europe --

Ve Avrupa'ya göç etmek isteyenler...

because that's what it is all about,

Çünkü herşey buna dayanıyor,

iş bulmak için Avrupa'ya göç etmeye çalışıyorlar.

they are trying to migrate to Europe to find a job.

Libya'dan geçerek.

Going through Libya.

Do you know what happens to us when we're trying to cross through Libya

Libya'dan geçmeye çalıştığımızda eğer orada yakalanırsak

and we're trapped over there?

bizlere ne olduğunu biliyor musunuz?

Well, we're being sold as slaves.

Köle olarak satılıyoruz.

For 300 dollars, maybe sometimes 500 dollars.

300 dolara, bazen belki 500 dolara.

Sometimes I hear stories of bodies that fall off an airplane.

Bazen uçaktan düşen cesetlerin hikâyelerini duyuyorum.

Somebody hid in the landing gear of a plane

Birisi uçağın iniş takımına saklanmış

or in the cargo section of a plane,

veya biri kargo bölümüne saklanmış

and then you find them frozen to death.

ve sonra onları donarak ölmüş olarak buluyorsun.

Wouldn't you be haunted if, like me, from the moment you were a little girl,

Siz de küçüklüğünüzden beri bu tekrar eden hikâyeleri duysanız

you hear these stories and they keep repeating themselves,

benim gibi korkmaz mısınız?

over and over and over?

Tekrar ve tekrar ve tekrar.

Korkmaz mıydınız?

Wouldn't you be haunted?

That's my case.

İşte benim durumum böyle.

And at the same time, you know, as my people are dying,

Biliyor musunuz halkım ölürken

my culture is also dying.

aynı zamanda kültürüm de ölüyor.

There, I said it.

Evet buyurun, söyledim.

Because, you know, we have this culture inferiority,

Bilirsiniz işte, bizde bir kültür aşağılığı var,

which means that anything that comes from us is not good enough.

yani bizim yaptığımız hiçbir şey yeteri kadar iyi değildir.

But you know, in my situation,

Ama benim durumumda

and because I was raised to criticize by creating, it's Michelangelos.

ve ''oluşturarak eleştirmek'' üzere yetiştirildiğim için, Michelangelo gibi.

My father said, "Do not come to me with problems

Babam şöyle derdi: "En az iki çözümünü düşünmediğin

unless you thought of a couple alternatives.

bir problemle bana gelme''.

They don't have to be right,

Çözümler doğru olmayabilirler,

sadece çözümler üzerinde düşündüğünü bilmek istiyorum.''

but I just want to know that you thought of something."

So, I have this attitude in life -- something is wrong, find a way to fix it.

Hayata karşı böyle bir tavrım var.

Eğer yanlış bir şeyler varsa onu çözmenin yolunu bul.

And that's why I start the businesses that I start,

Ve kurduğum firmaları bu yüzden kuruyorum,

genellikle tüketici markaları olan bu firmalara

that's usually consumer brands,

that have embedded in them the very best of my African culture.

Afrika kültürümün en iyi yanları yerleştirilmiştir.

And what I do is it's all packaged, 21st century, world-class tendered,

Ve ben 21. yüzyıl, dünya standartlarına uygun olan ürünlerimi

and I bring that to one of the most sophisticated markets in the world,

dünyanın en gelişmiş pazarlarından birine,

which is the US.

ABD pazarına getiriyorum.

First company was a beverage company,

İlk şirketim bir içecek şirketiydi,

second one is a skin care company, third one is launching next month,

ikincisi cilt bakımı şirketi, üçüncüsü önümüzdeki ay kurulacak

and they all have that in common.

ve onların hepsinin ortak noktası bu.

So, why are these people leaving?

Peki, bu insanlar neden ayrılıyor?

They're leaving because they have no jobs.

İşleri olmadığı için ayrılıyorlar.

Bulundukları yerde iş olmadığı için ayrılıyorlar.

They're leaving because where they are, there's no jobs.

So ...

Yani ...

But poverty, that's really striking them, is the root cause of why they're leaving.

Ama onları asıl yıpratan, ayrılmalarının temel nedeni, fakirlik.

Now, why are people poor?

Peki, insanlar neden fakirler?

Paraları olmadıkları için.

People are poor because they have no money.

Bir gelir kaynağınız olmadığı için paranız olmaz.

You have no money because you have no source of income.

Ve çoğumuz için bir gelir kaynağı nedir?

And for most of us, what is a source of income?

For most of us, what is our source of income, what is it, tell me?

Bizim için gelir kaynağı nedir, söyleyin bana?

Meslekler, teşekkür ederim.

Jobs, thank you.

Where do jobs come from?

Meslekler nereden gelir?

Evet, nereden?

Come from where?

Businesses, thank you.

Şirketlerden, teşekkür ederim.

Now, if jobs is what fixes poverty,

Şimdi, eğer fakirliği çözen şey mesleklerse

and jobs come from businesses,

ve meslekler şirketlerden geliyorsa

don't you think --

sizce de

especially, they come from small and medium size enterprises, SMEs --

özellikle de küçük ve orta yapılı kuruluşlardan geliyor, KOBİ'lerden,

then don't you think, maybe for a second,

o zaman bir saniye için düşünüp de

that we should focus on making it easy for a small-business person

küçük girişimciler için iş kurmayı kolaylaştırmaya

odaklanmamız gerekmez mi?

to start and run their business?

Don't you think that it makes sense?

Sizce de bu mantıklı değil mi?

Why is it that when I look at the Doing Business index ranking

Neden dünyadaki bütün ülkelerde

iş kurmanın zorluğu veya kolaylığını gösteren

of the World Bank,

that ranks every country in the world

Dünya Bankası İş Kurma Endeksi sıralamasına

in terms of how easy or hard it is to start a company,

her baktığımda

you tell me why African countries,

Afrika ülkelerinin,

bütün 50 tanesinin de

all 50 of them,

are basically at the bottom of that list?

listenin en altında görüyorum?

That's why we're poor.

Fakir olmamızın nedeni bu.

We're poor because it is literally impossible

Fakiriz çünkü bu ülkelerde iş kurmak

to do businesses in these countries of ours.

tam manasıyla imkansız.

Ama benim gibi işin içinde olan birisi için

But I'm going to tell you exactly what it means on the ground

ne manaya geldiğini söyleyeceğim.

for someone like me.

Senegal'da bir üretim tesisim var.

I have a manufacturing facility in Senegal.

Ülkemde bulunmadığı için yurtdışından aldığım her hammadde için

Did you know that for all my raw material that I can't find in the country,

I have to pay a 45 percent tariff on everything that comes in?

%45 gümrük vergisi ödemem gerektiğini biliyor muydunuz?

Forty-five percent tariff.

%45 gümrük vergisi.

Do you know that, even to look for fine cardboard

Hazır ürünlerimi ABD'ye göndermek için

to ship my finished products to the US,

paketleme kartonları bulamadığımı

I can't find new, finished cardboard?

yeni, hazır karton bulamadığımı biliyor musunuz?

Impossible.

İmkânsız.

Because the distributors are not going to come here

Çünkü dağıtımcılar iş kurmak için

to start their business,

buraya gelmiyorlar,

because it makes no sense, either.

çünkü bunu yapmak gerçekten mantıksız.

So right now, I have to mobilize 3000 dollars' worth of cardboard

Şimdi ben kartonum bulunsun diye 3000 dolar değerinde kartonu

in my warehouse, so that I can have cardboard,

depoya yerleştirmek için satın alacağım

and they won't arrive for another five weeks.

ve onlar buraya en az beş hafta içerisinde gelecek.

En anlamsız yasalarla bastırılıyoruz.

The fact that we are stifled with the most nonsensical laws out there.

That's why we can't run businesses.

İşte iş kuramamızın nedeni bu.

It's like swimming through molasses.

Pekmezin içerisinde yüzmek gibi.

So, what can you do about that?

Peki, bugün bunun hakkında ne yapabiliriz?

I told you today that someone said to me words that marked me,

Size az önce birinin, bana bende iz bırakan sözler söylediğini söylemiştim

because I explained the same thing to my employees in Senegal.

çünkü aynı şeyleri Senegal'daki çalışanlarıma da anlatmıştım.

And one of them started crying -- her name is Yahara.

Ve biri ağlamaya başladı, ismi Yahara'ydı.

She started crying.

Ağlamaya başladı.

I said, "Why are you crying?"

"Neden ağlıyorsun?" dedim.

She said, "I'm crying because I had come to believe --

Dedi ki: "Ağlıyorum, çünkü bizlerin

always seeing us represented as poor people --

hep zavallı insanlar olarak görülmesi,

I had come to believe that maybe, yes, maybe we are inferior.

beni belki de gerçekten daha değersiz olduğumuza inandırdı.

Because, otherwise, how do you explain

Çünkü eğer öyle değilse

that we're always in the begging situation?"

hep yalvaran tarafta olmamızı nasıl açıklarsın?''

That's what broke my heart.

Kalbimi parçalayan bu oldu.

Ama aynı zamanda bu hikayeyi

But at the same time that she said that,

size anlattığım gibi onlara da anlattığımdan,

because of how I explained just what I explained to you,

''Ama artık sorunun ben olmadığını anladım.

she said, "But now, I know that I am not the problem.

Yaşadığım çevre, sorun o.'' dedi.

It is my environment in which I live, that's my problem."

I said, "Yes."

"Evet" dedim.

And that's what gave me hope --

Bana umut veren şey bu oldu,

that once people get it, they now change their outlook on life.

insanlar bunu anladığında hayata karşı bakış açılarını değiştirebilirler.

Here, what are some of our solutions, then?

Şimdi bazı çözümlerimiz nedir o zaman?

If jobs is a solution,

Eğer çözüm mesleklerse

don't you think, then, that we should be simplifying

o zaman bütün bu ülkeler için

iş ortamını kolaylaştırmalı değil miyiz?

the business environment of all of these countries?

Don't you think?

Öğle değil mi?

And along with you,

Sizinle birlikte

I would like for all of your friends from the other 50 countries

listenin sonunda olan bu 50 ülkedeki tüm dostlarınızın da

that are on the bottom of that list to do the same thing.

aynı şey yapmasını isterim.

You do that, we do the rest of the job.

Siz bunu yaparsanız gerisini biz yaparız.

I'm doing my part of the game, what are you doing?

Ben üzerime düşeni yapıyorum, peki siz ne yapıyorsunuz?

(Alkış)

(Applause)

Siz ne yapıyorsunuz?

What are you doing?

(Applause)

(Alkış)

What are you doing?

Siz ne yapıyorsunuz?

(Applause)

(Alkış)

Ve bu salondaki herkes için söylüyorum,

And as for you, everybody here in this room,

size iki tane emir veriyorum.

I leave you with two marching orders.

İşin içinde olun,

Get in the game,

bunun yolu ise kendinizi eğitin,

and the way you get in it is educate yourself,

etrafınızda farkındalık oluşturun,

build awareness around yourself,

and then also advocate for e-government solutions.

daha sonra da e-devlet çözümlerinin yanında olun.

Birisi '' yolsuzluk, yolsuzlukla nasıl mı mücadele edeceğiz?'' dedi.

He said, "Oh, corruption, how do we fight corruption?"

Well, as a matter of fact, I'm here to tell you

Fakat, aslına bakarsanız ben size

bunu kalemin bir çizgisiyle yapabileceğinizi söylemeye geldim.

that yes, you can do it by the stroke of a pen.

You do not need anyone to tell you when and how to do that.

Kimsenin bunu size ne zaman ve nasıl yapacağınızı söylemesine ihtiyacınız yok.

It is one thing, actually,

Yalnızca tek bir şey aslında,

that you don't need to wait for anyone to do, so do it.

kimsenin yapmasını beklemeyin ve yapın.

Otherwise, don't come and tell me that you want to fix corruption.

Yoksa bana gelip de yolsuzluğu çözmek istediğinizi söylemeyin.

You and your other 50 friends from the other 50 countries

Siz ve o listenin dibinde yer alan

50 ülkedeki 50 arkadaşınız.

that are at the bottom of that list.

That's how you fight corruption.

Yolsuzlukla böyle mücadele edilir.

If you were only charging me 5 percent to get my stuff in the country,

Eğer eşyalarımı, hammadelerimi ülkeme sokmak için

my raw material,

%45 yerine

instead of the 45 percent,

%5 vergi koysanız

do you really think that I would have to go a pay a bribe?

o zaman rüşvet vermek zorunda kalır mıyım sanıyorsunuz?

That's what breeds corruption.

Yolsuzluğu doğuran şey bu.

Bad laws, sets of horrible, nonsense laws.

Kötü yasalar, saçma sapan yasalar.

(Applause) (Cheers)

(Alkış)

Right?

Öyle değil mi?

(Applause)

(Alkış) (Tezahürat)

Yolsuzlukla mücadele mi etmek istiyorsunuz?

You want to fight corruption?

Yapmanız gereken bunlar.

That's what you do.

And again, remember, you don't need to wait for anyone.

Ve tekrar söylüyorum, kimseyi beklemenize gerek yok.

You can do that by yourself.

Kendiniz yapabilirsiniz.

Yok eğer bana hiç hakimiyetinizin olmadığını söylüyorsanız,

Unless you're telling me that maybe you have no sovereignty,

o zaman o bambaşka bir sorun.

and that's a whole other problem.

OK, so, from here on, I have simple words for our "leaders."

Evet, buradan itibaren ''liderlerimiz'' için basit kelimeler söyleyeceğim.

This can go two ways.

Bunun iki yolu var.

It can go the nasty way,

Kötü yol ile sonuçlanabilir

because we have hundreds of millions of young people

çünkü şu an burada hayata gelen

coming to life right now, here,

yüzlerce milyonlarca genç insanımız var

and if they don't have an outlook in life,

ve eğer onların hayata bir bakış açısı olmazsa

they are going to go for a revolution.

Bir devrim peşinde olacaklardır.

They're going to go for violence.

Şiddetin peşinde olacaklardır.

And none of us wants that.

Bunu hiçbirimiz istemeyiz.

None, none of us.

Hiçbirimiz.

That's the one way it can go.

Bu birinci yol.

Or the second way it can go is,

Diğer bir yol ise

all this happens peacefully, productively, and everything is good,

bütün bunlar barışçıl, verimli bir şekilde olur ve her şey iyi olur

and you do what you need to do, you get out of my way,

ve siz yapmanız gerekeni yapıp yolumdan çekilir,

you let people like me do our job, we create all these jobs we need,

İşlerimizi yapmamıza izin verir, biz de ihtiyacımız olan işleri açarsak

and then Africa becomes this very prosperous country

o zaman Afrika kaderinde olan uzun zamandır olması gerektiği gibi

that it's designed to be, it should have been for a long time.

refah seviyesi yüksek bir ülke hâline gelir.

It happens like that, everybody's happy, we move on with our lives.

Bu şekilde olursa herkes mutlu olur hayatımıza devam ederiz.

It can happen in two ways --

İki şekilde gerçekleşebilir.

pick violence or you pick the calm, productive way.

Şiddeti ya da sakin, kazançlı yolu seçersiniz.

I want the calm, productive way.

Ben sakin, kazançlı yolu istiyorum.

None of us should ever, ever even try to think

Hiçbirimiz eğer o yolu seçmezsek

about what else could happen if we don't go there.

neler olacağını düşünmek zorunda kalmamalı.

So, please.

Bu yüzden, lütfen.

And the time has come.

Ve zamanı da geldi.

This type of picture -- prosperity, happiness, human flourishing --

Bu tarz bir fotoğraf; başarı, mutluluk, insanların güzelleşmesi

that's what I see if we do our job.

eğer işimizi yaparsak olacaklar bunlar.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause) (Cheering)

(Alkış) (Tezahürat)

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)