Indigenous knowledge meets science to take on climate change | Hindou Oumarou Ibrahim

Çeviri: Mehmet Fatih Erdem Gözden geçirme: Ezgisu Karakaya

I guess all of you have a smartphone or an iPhone,

Muhtemelen hepinizde akıllı telefon veya iPhone var

and this morning, probably you checked on the weather,

ve hepiniz bu sabah hava durumuna baktınız.

if its going to be rainy to carry your umbrella,

Yağmur yağacaksa şemsiyemi;

if it is going to be sunny to use your sunglasses,

güneşli olacaksa güneş gözlüklerimi;

or if it is going to be cold to have an extra coat.

soğuk olacaksa fazladan bir ceket alayım dediniz.

It's going to give you, sometime, good information and sometime not.

Bazen doğru, bazen yanlış bilgi verecek.

Let me tell you,

Bakın size ne diyeceğim:

my best app is my grandmother.

Benim en iyi uygulamam büyükannem.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

She's called Mamadda.

Kendisine Mamadda diyoruz.

She can tell you not only today's weather

Size sadece bugünkü hava durumunu değil

but she can predict the next 12 months,

gelecek 12 ayınkini tahmin edebiliyor.

if it's going to be a good rain season or not.

Verimli bir yağmur sezonu olup olmayacağını söyleyebiliyor.

She can tell you just by observing her environment,

Bu tahminleri sadece çevresini gözlemleyerek

by observing the wind direction,

rüzgar yönünü,

the cloud position,

bulut pozisyonunu,

the bird migration,

kuş göçlerini,

the size of fruits,

meyve büyüklüklerini

the plant flowers.

ve çiçekleri gözlemleyerek yapıyor.

She can tell you by observing the behavior of her own cattle.

Büyükbaş hayvanlarının davranışlarını gözlemleyerek tahminde bulunabilir.

That's how she knows better the weather and the ecosystem

Havayı ve yaşadığı ekosistemi

that she's living in.

bu nedenle daha iyi biliyor.

I'm coming from a pastoralist community

Sığır çobanlarıyla ilgilenen,

who are cattle herders.

göçebe bir topluluktan geliyorum.

We are nomadic.

Bizler konargöçeriz.

We move from one place to another one

Su ve otlak alan bulmak için

to find water and pasture.

bir yerden başka bir yere gideriz.

We can move up to a thousand kilometers, the size of California, within one year.

Bir yıl içinde, bin kilometre yani Kaliforniya kadar yol gidebiliyoruz.

And this life helps us to live in harmony with our ecosystem.

Bu hayat bize, ekosistemimizle uyum içinde yaşamamızda yardım ediyor.

We understand each other.

Birbirimizi anlıyoruz.

For us, the nature is our supermarket,

Doğa, bizim süpermarketimiz;

where we can collect our food,

yemeğimizi ve suyumuzu

our water.

oradan alırız.

It's our pharmacy where we can collect our medicinal plants.

Doğra, şifalı bitkileri topladığımız eczanemiz.

But it's our school,

Onu korumayı ve ihtiyacımız olan şeyleri

where we can learn better how to protect it

bize nasıl verebileceğini

and how it can give us back what we need.

daha iyi öğrendiğimiz okulumuz.

But with the climate change impact,

Fakat iklim değişikliği sebebiyle

we are experiencing a different impact.

farklı bir etki deneyimliyoruz.

In my community,

Benim topluluğumda,

we have one of the top five fresh waters in Africa.

Afrika'nın en taze beş su kaynağından birine sahibiz:

It's Lake Chad.

Çad Gölü.

When my mother was born,

Annem doğduğunda

Lake Chad used to be about 25,000 kilometers square of water.

Çad Gölü 25 bin kilometrekarelik su alanıydı.

When I was born, 30 years ago, it was 10,000 kilometers square.

30 yıl önce ben doğduğumda 10 bin kilometrekareydi.

And actually now,

Şimdi ise

it's about 1,200 kilometers square of water.

yaklaşık 1200 kilometrekare su.

Ninety percent of this water just evaporated, disappeared.

Yüzde 90'ı buharlaşıp yok oldu.

And you have more than 40 million people

40 milyondan fazla insan bu gölün etrafında yaşıyor

living around this lake and depending on it.

ve bu göle güveniyor.

They are pastoralists.

Onlar göçebe çobanlar.

They are fishermen.

Onlar balıkçılar.

And they are farmers.

Onlar çiftçiler.

They do not depend on the end of the month's salary.

Onlar ay sonu maaşına bağlı değiller.

They depend on the rainfall.

Yağış miktarına bağlılar.

They depend on the crops that are growing

Onlar yetişen mahsullere

or the pasture for their cattle.

ya da büyükbaş hayvanlarının otlaklarına bağlılar.

The shrinking resources,

Bunlar, birçok topluluğun

you have many communities that are fighting to get access.

ulaşmak için savaştığı azalan kaynaklar.

The first come is the first served.

İlk gelen bu kaynaklardan rahatça yararlanır.

The second have to fight unto death.

İkinci gelen bu kaynaklar için ölüm pahasına savaşmak zorunda.

So climate change is impacting our environment

İklim değişimi, sosyal hayatımızı değiştirerek

by changing our social life,

çevremizi etkiliyor.

because the role of man and woman in this region, it's different.

Bu bölgede erkek ve kadının rolleri farklıdır.

Man is supposed to feed his family,

Erkek ailesini besler,

take care of his community,

topluluğuna göz kulak olur.

and if he cannot do that,

Bunu yapmazsa

his dignity is under threat.

itibarı tehlikeye girer.

He cannot do anything else to pay it back.

Başka bir şey yaparak durumu düzeltemez.

So climate change takes our men far away from us.

İklim değişimi erkeklerimizi bizden alıp götürüyor.

That is the migration.

Göç budur.

They can migrate to a big city where they can stay for six or 12 months,

Büyük bir şehre taşınıp 6-12 ay kalıyorlar.

where they get a job, they can send back money.

Bir iş bulup eve para yolluyorlar.

If they didn't get it,

Eğer iş bulamazlarsa

they have to jump into the Mediterranean

Akdeniz'i kullanarak

and migrate to Europe.

Avrupa'ya göçüyorlar.

Some of them die there, but none of them stop going.

Bazıları orada ölüyor fakat kimse gitmekten vazgeçmiyor.

Of course, it's sad for the hosting country,

Tabii ki durum, göç alan

who are developed countries,

gelişmiş ülkeler için üzücü.

who have to adapt to host the migrants coming.

Göçmenleri ağırlamaya alışmaları lazım.

But how about those who are left behind,

Peki ya geride kalanlar ne olacak?

the women and the children who have to play the role of men,

Erkeğin rolünü oynamaları gereken

the role of women,

kadın ve çocuklar;

who have to take care of the security,

yemek, sağlık, aile,

of the food, of the health of the entire family,

çocuklar ve yaşlıların güvenliğini

children and old people?

sağlamak zorundalar.

So those women for me, they are my heroes,

O kadınlar, benim kahramanlarım.

because they are innovators, they are solution makers,

Onlar yenilikçi, çözüm üretici.

they are changing the little of the resources

Çok küçük bir kaynağı topluluk için

into the big for the community.

büyük bir şeye dönüştürüyorlar.

So those are my people.

Bunlar benim insanlarım.

So we use our indigenous people's traditional knowledge

Yerel insanlarımızın geleneksel bilgilerini,

to get better resilience to what we need to survive.

hayatta kalmak için dayanıklı hale gelelim diye kullanıyoruz.

Our knowledge is not only for our communities.

Bilgilerimiz; sadece kendi topluluğumuz için değil

It's to share with each and others who are living with us.

bizimle yaşayan herkesle paylaşmak için var.

And indigenous peoples around the world

Dünya çapında yerli insanlar,

are saving 80 percent of the world's biodiversity.

dünyadaki biyolojik çeşitliliğin yüzde 80'ini kurtarıyor.

That's the scientists who say that.

Bunu bilim insanları söylüyor.

Indigenous peoples in the Amazon,

Amazon'daki yerli insanlar,

you can find the most diverse ecosystem, better than the national park.

ulusal parktan bile daha iyi, en çeşitli ekosistemi bulabilirsiniz.

The indigenous peoples from the Pacific,

Pasifikteki yerli halk,

the grandma and the grandpa,

büyükanne ve büyükbaba,

they know where to get food after the hurricane hits them.

kasırgadan sonra nereden yemek bulacaklarını biliyordu.

So the knowledge that our peoples know

Bizim insanlarımızın bilgileri,

is helping us to survive and helping other peoples also to survive

bize ve diğer insanlara

the climate change impact.

iklim değişiminde hayatta kalma konusunda yardım ediyor.

The world is losing.

Dünya kaybediyor.

We lost already 60 percent of the species,

Türlerin yüzde 60'ını çoktan kaybettik

and it's increasing every day.

ve bu sayı her geçen gün artıyor.

So one day, I took a scientist to my community.

Bir gün, bir bilim insanını topluluğuma götürdüm.

I said, you are giving the good weather information through the TV and radio,

"TV ve radyoda havanın iyi olacağını söylüyorsunuz

but how about coming to my people?

peki benim insanlarımın yanına gelmeye ne dersiniz?" dedim.

And then they come,

Geldiler.

they sit around,

Birlikte oturdular.

and suddenly, as we are nomadic, we just start packing our stuff,

Birden biz göçebeler eşyalarımızı toplamaya başladık.

and then they say, like, "Are we moving?"

"Bir yere mi gidiyoruz?" dediler.

I'm like, "No, we are not moving. It's going to rain."

"Hayır, gitmiyoruz. Yağmur yağacak," dedim.

And they're like, "Oh, there's no cloud. How do you know it's going to rain?"

"Hiç bulut yok. Yağmur yağacağını nereden biliyorsunuz?" dediler.

We're like, "Yeah, it's going to rain." We pack our stuff.

"Evet, yağmur yağacak." deyip eşyalarımızı topladık.

Suddenly, heavy rain starts coming,

Birden sağanak yağış başladı.

and we are seeing the scientist running around, hiding under trees

Bilim insanları koşturdu,

ağaçların altında saklanıp eşyalarını korumaya çalıştılar.

and protecting their stuff.

We already packed ours.

Biz eşyalarımızı çoktan toplamıştık.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

After the end of the rain, the serious discussion starts.

Yağmur dinince ciddi bir tartışma başladı.

They say, "How do you know that it's going to rain?"

"Yağmur yağacağını nasıl bildiniz?" dediler.

We say, "Well, the old woman observed the insects

Dedik ki: "Yaşlı kadınlar, böceklerin

taking the eggs inside their homes,

yumurtalarını evlerine götürdüğünü gözlemlediler.

and while the insect cannot talk or watch TV,

Böcekler konuşur veya televizyon izleyemezler.

they know how to predict to protect their generations,

Fakat nesillerini ve yemeklerini

how to protect their food.

nasıl koruyacaklarını öngörebiliyorlar.

So for us it's the sign that it's going to rain

Bizim için bu, en fazla birkaç saat içinde

in at maximum a couple of hours."

yağmur yağacağına işarettir."

And then they say,

Bunun üzerine onlar

well, we do have knowledge,

biz bilgiye sahibiz fakat ekolojik bilgiyi

but we do not combine ecological knowledge and weather knowledge all together.

ve hava durumu bilgisini birleştiremiyoruz, dediler.

So that's how I started working

Meteoroloji uzmanları ve kendi topluluğumla

with meteorological scientists and my communities

insanları iklim değişimine adapte edebilmek,

to give better information to get peoples adapted to climate change.

onlara daha iyi bilgi vermek üzere çalışmaya başladım.

I think, if we put together all the knowledge systems that we have --

Bana sorarsanız, elimizde olan bütün bilgi sistemlerini birleştirirsek

science, technology,

bilim, teknoloji,

traditional knowledge --

geleneksel bilgi --

we can give the best of us to protect our peoples,

gezegenimizi ve insanımızı koruyup

kaybettiğimiz ekosistemi restore etmek için

to protect our planet,

to restore the ecosystem that we are losing.

elimizden gelenin en iyisini yapmış oluruz.

I did that in another way, also.

Bunu başka bir yoldan da yaptım.

I used a tool that I really love a lot.

Çok sevdiğim bir aleti kullandım.

It's called a 3D participatory mapping:

Üç boyutlu katılımcı harita sistemi deniliyor.

participatory, because it can bring women, men,

Kadın, erkek, genç, yaşlı,

youth, elders,

kuşaklararası her insanı

all the intergenerational peoples.

bir araya getirebildiği için katılımcı diyoruz.

Then they use science-based knowledge,

Bilimsel bilgileri kullanıyorlar.

and the community comes together, they build this map,

Topluluk bir araya gelip bu haritayı yapıyor.

they figure out all the knowledge that we have

Kutsal ormanlarımızın, su dağıtma yerimizin,

about where is our sacred forest, where is our water point,

geçitlerimizin,

her mevsimde gittiğimiz yerlerin

where is our corridor,

where is the place that we move during each season.

nerelerde olduğunu çözüyorlar.

And these tools are amazing, because it's building capacity of women,

Bu aletler kadınların kapasitesini inşa ettiği için harikalar.

because in our communities

Bizim topluluğumuzda

women and men cannot sit together.

kadınlar ve erkekler birlikte oturamaz.

Men talk always, women just sitting there,

Erkekler sürekli konuşur;

but in the back.

kadınlarsa arkada oturur.

They are not there to take any decision.

Karar vermek için orada değiller.

So after the men figure out all the knowledge,

Erkekler olayı çözdükten sonra

we say, well, you call the women, "Come and have a look."

onlara, kadınları bakmaları için çağırmalarını söylüyoruz.

They say, "Yes, sure,"

Erkekler "Tamam" diyorlar

because they've already done the first work.

çünkü ilk işi çoktan yaptılar.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

When the women come,

Kadınlar gelip haritaya bakınca

and they look at the map, they're like, "Mm, no."

"Aa, hayır," diyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

"This is wrong.

"Bu yanlış.

Here's where I collect the medicine. Here's where I collect the food.

İlacı buradan, yemeği şuradan alıyoruz.

Here's where I collect --"

Şuradansa --"

So we changed the knowledge in the map,

Harita üzerindeki bilgileri değiştirip

and we called the men.

erkekleri çağırdık.

Well, they think about what women say.

Kadınların dedikleri hakkında düşündüler.

All of them shaking their heads.

Hepsi kafalarını salladı.

"They are right. They are right.

"Evet haklılar, gerçekten haklılar.

They are right."

İnanılmaz haklılar."

So that's how we build the capacity of the women

Bu şekilde kadınların kapasitesini inşa ettik.

in giving them a voice

Üç boyutlu katılımcı harita sisteminde

in this 3D participatory mapping,

onlara söz hakkı vererek.

so women get the detailed knowledge

Kadınlar adapte olma konusunda

that can help the community to adapt.

topluluğa yardım etmek için gerekli ayrıntıları alır.

And man have the bigger picture knowledge.

Erkeklerse büyük resmin bilgisine sahip.

So when we put it together,

Bunları bir araya getirince bu harita

this map helps them to discuss

onlara tartışmalarında yardım ediyor.

but to mitigate the conflict between the communities

Kaynaklara ulaşmak,

to access the resources,

kaynakları daha iyi paylaşmak,

to share better these resources,

onları yenilemek

to restore it

ve uzun dönem sürdürmek için

and to manage it for the long term.

topluluklar arasındaki kavgayı azaltıyor.

Our knowledge is very useful.

Bizim bilgimiz gerçekten yararlı.

Indigenous peoples' knowledge

Yerli insanların bilgisi

are very crucial for our planet.

gezegenimiz için çok önemli.

It's crucial for all the peoples.

Tüm insanlar için hayati önemde.

Science knowledge was discovered 200 years ago,

Bilimsel bilgi 200 yıl önce keşfedildi;

technology 100 years ago,

teknoloji 100 yıl önce,

but indigenous peoples' knowledge, it's thousands of years ago.

yerli insanların bilgisi ise 1000 yıl önce.

So why we cannot put all of these together,

Peki neden bu üçünü bir araya getirip

combine those three knowledges

bu üç bilgiyi birleştirip

and give the better resilience

iklim değişiminden etkilenenlere

to the peoples who are getting the impact of climate change?

daha iyi dayanma gücü vermiyoruz ki?

And now it's not only the developing countries.

Artık yalnızca gelişmekte olan ülkeler değil

It's the developed countries also.

gelişmiş ülkeler de etkileniyor.

We saw the hurricane. We saw the flood around all the places.

Kasırga gördük. Her yeri sel bastı.

We saw the fire, even here in California.

Burada, Kaliforniya'da bile yangın gördük.

So we need all this knowledge to come together.

Tüm bu bilgilerin bir araya gelmesi lazım.

We need the people in the center.

İnsanları da merkeze koymalıyız.

And we need the decision makers to change,

Karar merciilerinin de değişmesi lazım.

scientists tell them,

Bilim insanları söylüyor,

and we tell them,

biz söylüyoruz;

and we do have this knowledge.

biz bu bilgiye sahibiz.

We have 10 years to change it.

Bunu değiştirmemiz için 10 yılımız var.

Ten years is nothing,

10 yıl hiçbir şey.

so we need to act all together

Bunun için birlikte çalışmamız gerekiyor

and we need to act right now.

ve hemen şimdi harekete geçmeliyiz.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)