Indigenous knowledge meets science to take on climate change | Hindou Oumarou Ibrahim

Tłumaczenie: Aleksander Jędrzejak Korekta: Rysia Wand

I guess all of you have a smartphone or an iPhone,

Myślę, że wszyscy macie smartfona albo iPhone'a,

and this morning, probably you checked on the weather,

a dzisiejszego ranka pewnie sprawdziliście pogodę,

if its going to be rainy to carry your umbrella,

jeżeli ma padać - weźmiecie parasol,

if it is going to be sunny to use your sunglasses,

jeżeli będzie słońce - ciemne okulary,

or if it is going to be cold to have an extra coat.

a jeśli ma być zimno - dodatkowe okrycie.

It's going to give you, sometime, good information and sometime not.

Informacje są czasem dobre, czasem złe.

Let me tell you,

Powiem wam,

my best app is my grandmother.

że moją najlepszą aplikacją jest moja babcia.

(Laughter)

(Śmiech)

She's called Mamadda.

Nazywa się Mamadda.

She can tell you not only today's weather

Powie ci nie tylko, jaka będzie pogoda,

but she can predict the next 12 months,

ale może przewidzieć, czy w ciągu następnych 12 miesięcy

if it's going to be a good rain season or not.

będzie dobra pora deszczowa, czy nie.

She can tell you just by observing her environment,

Wystarczy jej obserwacja otoczenia,

by observing the wind direction,

obserwacja kierunku wiatru,

the cloud position,

pozycji chmur,

the bird migration,

migracji ptaków,

the size of fruits,

rozmiaru owoców,

the plant flowers.

czy kwiatów roślin.

She can tell you by observing the behavior of her own cattle.

Wystarczy jej obserwacja zachowania bydła.

That's how she knows better the weather and the ecosystem

W ten sposób lepiej zna pogodę i ekosystem,

that she's living in.

w którym żyje.

I'm coming from a pastoralist community

Jestem ze społeczności pasterskiej,

who are cattle herders.

która hoduje bydło.

We are nomadic.

Jesteśmy nomadami.

We move from one place to another one

Przenosimy się z jednego miejsca na drugie

to find water and pasture.

w poszukiwaniu wody i pastwisk.

We can move up to a thousand kilometers, the size of California, within one year.

Możemy się przenieść w ciągu roku o tysiąc kilometrów.

And this life helps us to live in harmony with our ecosystem.

Takie życie pozwala nam żyć w harmonii z ekosystemem.

We understand each other.

Rozumiemy się nawzajem.

For us, the nature is our supermarket,

Dla nas natura jest supermarketem,

where we can collect our food,

gdzie można zdobyć pożywienie,

our water.

wodę.

It's our pharmacy where we can collect our medicinal plants.

To nasza apteka z leczniczymi roślinami.

But it's our school,

To nasza szkoła,

where we can learn better how to protect it

gdzie uczymy się, jak chronić naturę

and how it can give us back what we need.

i jak otrzymać w zamian to, czego nam potrzeba.

But with the climate change impact,

Ale wraz z wpływem zmian klimatu

we are experiencing a different impact.

doświadczamy innego wpływu.

In my community,

Mój lud

we have one of the top five fresh waters in Africa.

ma jedną z pięciu najczystszych wód w Afryce.

It's Lake Chad.

To jezioro Czad.

When my mother was born,

Kiedy urodziła się moja matka,

Lake Chad used to be about 25,000 kilometers square of water.

jezioro Czad miało 25 000 km kwadratowych.

When I was born, 30 years ago, it was 10,000 kilometers square.

Kiedy ja się urodziłam, 30 lat temu, było to 10 000 km kwadratowych.

And actually now,

A w tym momencie

it's about 1,200 kilometers square of water.

to tylko 1 200 km kwadratowych.

Ninety percent of this water just evaporated, disappeared.

90% procent wody wyparowało, zniknęło.

And you have more than 40 million people

Obecnie ponad 40 milionów ludzi

living around this lake and depending on it.

mieszka wokół jeziora i polega na nim.

They are pastoralists.

To pasterze.

They are fishermen.

Rybacy.

And they are farmers.

A także rolnicy.

They do not depend on the end of the month's salary.

Nie polegają na comiesięcznej pensji.

They depend on the rainfall.

Polegają na opadach deszczu.

They depend on the crops that are growing

Polegają na uprawach

or the pasture for their cattle.

albo na pastwiskach dla trzód.

The shrinking resources,

Zasoby się zmniejszają.

you have many communities that are fighting to get access.

Wiele grup walczy o dostęp do wody.

The first come is the first served.

Kto przyjdzie pierwszy - wygrywa,

The second have to fight unto death.

pozostali muszą walczyć do śmierci.

So climate change is impacting our environment

Zmiany klimatyczne wpływają na otoczenie,

by changing our social life,

zmieniając życie społeczne,

because the role of man and woman in this region, it's different.

ponieważ rola mężczyzn i kobiet w tym regionie jest inna.

Man is supposed to feed his family,

Mężczyzna musi nakarmić rodzinę,

take care of his community,

zadbać o krewnych i sąsiadów.

and if he cannot do that,

Jeśli nie może tego zrobić,

his dignity is under threat.

cierpi jego godność.

He cannot do anything else to pay it back.

Nie da się jej niczym zastąpić.

So climate change takes our men far away from us.

Zmiany klimatyczne zabierają nam mężczyzn.

That is the migration.

To migracja.

They can migrate to a big city where they can stay for six or 12 months,

Migrują do wielkiego miasta, gdzie pozostają od 6 do 12 miesięcy,

where they get a job, they can send back money.

pracują i wysyłają pieniądze.

If they didn't get it,

Jeśli ich tam nie dostali,

they have to jump into the Mediterranean

muszą przepłynąć Morze Śródziemne

and migrate to Europe.

i migrować do Europy.

Some of them die there, but none of them stop going.

Niektórzy tam giną, ale to ich nie powstrzymuje.

Of course, it's sad for the hosting country,

Oczywiście jest to smutne dla kraju gospodarzy,

who are developed countries,

kraju rozwiniętego,

who have to adapt to host the migrants coming.

który musi zaadaptować się na przyjęcie imigrantów.

But how about those who are left behind,

Ale co z tymi, którzy pozostają,

the women and the children who have to play the role of men,

z kobietami i dziećmi, które muszą odgrywać rolę mężczyzn,

the role of women,

rolę kobiet,

who have to take care of the security,

które muszą zapewnić

of the food, of the health of the entire family,

jedzenie, zdrowie całej rodziny,

children and old people?

dzieci oraz ludzi starszych?

So those women for me, they are my heroes,

Uważam te kobiety za bohaterki,

because they are innovators, they are solution makers,

bo są innowatorkami, rozwiązują problemy,

they are changing the little of the resources

zmieniają te niewielkie zasoby

into the big for the community.

w coś wielkiego dla społeczności.

So those are my people.

To są moi ludzie.

So we use our indigenous people's traditional knowledge

Używamy tradycyjnej wiedzy,

to get better resilience to what we need to survive.

by uzyskać to, co potrzebne do przetrwania.

Our knowledge is not only for our communities.

Nasza wiedza nie ogranicza się tylko do naszych społeczności.

It's to share with each and others who are living with us.

Istnieje po to, by dzielić się nią z wszystkimi, którzy z nami żyją.

And indigenous peoples around the world

Ludność tubylcza z całego świata

are saving 80 percent of the world's biodiversity.

ratuje 80% światowej bioróżnorodności.

That's the scientists who say that.

Mówią o tym naukowcy.

Indigenous peoples in the Amazon,

Tubylcze ludy w Amazonii,

you can find the most diverse ecosystem, better than the national park.

mają najbardziej wszechstronny ekosystem, lepszy niż park narodowy.

The indigenous peoples from the Pacific,

Tubylcze ludy z Pacyfiku,

the grandma and the grandpa,

babcia i dziadek,

they know where to get food after the hurricane hits them.

wiedzą, gdzie szukać jedzenia po uderzeniu huraganu.

So the knowledge that our peoples know

Wiedza naszych ludów

is helping us to survive and helping other peoples also to survive

pomaga i nam, i innym

the climate change impact.

przetrwać wpływ zmian klimatycznych.

The world is losing.

Świat przegrywa.

We lost already 60 percent of the species,

Straciliśmy już 60% gatunków,

and it's increasing every day.

i procent ten rośnie każdego dnia.

So one day, I took a scientist to my community.

Pewnego dnia zabrałam do mojej wioski naukowca.

I said, you are giving the good weather information through the TV and radio,

Powiedziałam: "Przekazujecie prognozy pogody przez TV i radio,

but how about coming to my people?

a może odwiedzicie mój lud?".

And then they come,

I wtedy przyszli,

they sit around,

rozsiedli się,

and suddenly, as we are nomadic, we just start packing our stuff,

nagle, jako że jesteśmy nomadami, zaczęliśmy się pakować,

and then they say, like, "Are we moving?"

a oni pytają:, "Czy się przenosimy?".

I'm like, "No, we are not moving. It's going to rain."

Ja na to: "Nie przenosimy się. Będzie padało".

And they're like, "Oh, there's no cloud. How do you know it's going to rain?"

Mówią: "Przecież nie ma chmur. Skąd wiesz, że będzie padało?".

We're like, "Yeah, it's going to rain." We pack our stuff.

My na to: "Tak, będzie padać". Spakowaliśmy rzeczy.

Suddenly, heavy rain starts coming,

Nagle lunęło jak z cebra,

and we are seeing the scientist running around, hiding under trees

a my patrzyliśmy, jak naukowcy biegają dookoła, chowają się pod drzewami

and protecting their stuff.

i chronią swój sprzęt.

We already packed ours.

My dawno spakowaliśmy nasz.

(Laughter)

(Śmiech)

After the end of the rain, the serious discussion starts.

Po deszczu rozpoczęła się poważna dyskusja.

They say, "How do you know that it's going to rain?"

Zapytali: "Skąd wiecie kiedy będzie padało?".

We say, "Well, the old woman observed the insects

Powiedzieliśmy: "Staruszka zauważyła,

taking the eggs inside their homes,

że owady chowają jajeczka do domków,

and while the insect cannot talk or watch TV,

i choć owady nie mówią i nie oglądają TV,

they know how to predict to protect their generations,

wiedzą, jak przewidzieć zagrożenie, by ochronić przyszłe pokolenia,

how to protect their food.

jak chronić pożywienie.

So for us it's the sign that it's going to rain

To znaczy, że będzie padać

in at maximum a couple of hours."

za maksimum parę godzin".

And then they say,

Wtedy to oni stwierdzili:

well, we do have knowledge,

"My mamy wiedzę,

but we do not combine ecological knowledge and weather knowledge all together.

ale nie łączymy wiedzy ekologicznej z wiedzą na temat pogody".

So that's how I started working

Wtedy zaczęłam pracować

with meteorological scientists and my communities

z meteorologami i moimi wspólnotami,

to give better information to get peoples adapted to climate change.

żeby dzięki lepszym informacjom pomóc w adaptacji do zmian klimatu.

I think, if we put together all the knowledge systems that we have --

Uważam, że jeśli połączymy razem posiadane systemy wiedzy:

science, technology,

naukę, technologię,

traditional knowledge --

i tradycyjną wiedzę,

we can give the best of us to protect our peoples,

możemy dać z siebie wszystko, żeby chronić nasze ludy,

to protect our planet,

chronić naszą planetę,

to restore the ecosystem that we are losing.

odbudować ekosystem, który tracimy.

I did that in another way, also.

Robiłam to też w inny sposób.

I used a tool that I really love a lot.

Używałam narzędzi, które bardzo kocham.

It's called a 3D participatory mapping:

Nazywa się je trójwymiarowym mapowaniem partycypacyjnym:

participatory, because it can bring women, men,

nazywa się tak, bo zbiera kobiety, mężczyzn,

youth, elders,

młodych, starych,

all the intergenerational peoples.

różne pokolenia.

Then they use science-based knowledge,

Używając wiedzy opartej na nauce,

and the community comes together, they build this map,

społeczność zbiera się i tworzy taką mapę.

they figure out all the knowledge that we have

Wyliczają całą naszą wiedzę o tym,

about where is our sacred forest, where is our water point,

gdzie jest święty las, źródło wody,

where is our corridor,

korytarz,

where is the place that we move during each season.

którym przemieszczamy się w danej porze roku.

And these tools are amazing, because it's building capacity of women,

Te narzędzia są wspaniałe, bo budują umiejętności kobiet.

because in our communities

W naszej wspólnocie

women and men cannot sit together.

kobiety i mężczyźni nie mogą siedzieć razem.

Men talk always, women just sitting there,

Tylko mężczyźni mówią,

kobiety trzymają się z tyłu.

but in the back.

They are not there to take any decision.

Nie są tam po to, by podejmować decyzje.

So after the men figure out all the knowledge,

Kiedy mężczyźni wszystko już wykombinują,

we say, well, you call the women, "Come and have a look."

kobiety chcą przyjść zobaczyć.

They say, "Yes, sure,"

Oni na to: "Jasne",

because they've already done the first work.

bo już podjęli pierwsze kroki.

(Laughter)

(Śmiech)

When the women come,

Wtedy przychodzą kobiety,

and they look at the map, they're like, "Mm, no."

patrzą na mapę i mówią "Nie".

(Laughter)

(Śmiech)

"This is wrong.

"To jest źle.

Here's where I collect the medicine. Here's where I collect the food.

Tutaj zbieram rośliny lecznicze. Tutaj zbieram rośliny do jedzenia.

Here's where I collect --"

Tutaj zbieram..."

So we changed the knowledge in the map,

Zmieniłyśmy pewne rzeczy na mapie,

and we called the men.

a potem wezwałyśmy mężczyzn.

Well, they think about what women say.

Wtedy oni myślą o słowach kobiet.

All of them shaking their heads.

Kiwają głowami.

"They are right. They are right.

"Mają rację. Mają rację.

They are right."

Mają rację".

So that's how we build the capacity of the women

W ten sposób buduje się możliwości kobiet,

in giving them a voice

dając im głos

in this 3D participatory mapping,

w tym mapowaniu trójwymiarowym.

so women get the detailed knowledge

Kobiety posiadają szczegółową wiedzę,

that can help the community to adapt.

która może pomóc wspólnocie w adaptacji.

And man have the bigger picture knowledge.

Mężczyźni mają wiedzę ogólną.

So when we put it together,

Kiedy to połączyć,

this map helps them to discuss

mapa pomoże im w dyskusji,

but to mitigate the conflict between the communities

ale też pomoże ograniczyć konflikt między społecznościami,

to access the resources,

uzyskać dostęp do zasobów,

to share better these resources,

lepiej dzielić te zasoby,

to restore it

odnawiać je

and to manage it for the long term.

i zarządzać nimi długoterminowo.

Our knowledge is very useful.

Nasza wiedza jest bardzo użyteczna.

Indigenous peoples' knowledge

Wiedza rdzennych ludów

are very crucial for our planet.

jest kluczowa dla naszej planety.

It's crucial for all the peoples.

Jest kluczowa dla wszystkich ludzi.

Science knowledge was discovered 200 years ago,

Wiedza naukowa została odkryta 200 lat temu,

technology 100 years ago,

technologia 100 lat temu,

but indigenous peoples' knowledge, it's thousands of years ago.

ale wiedza rdzennych ludów to tysiące lat.

So why we cannot put all of these together,

Dlaczego nie połączyć ich razem,

combine those three knowledges

połączyć te trzy gałęzie wiedzy

and give the better resilience

i dać większą odporność ludziom,

to the peoples who are getting the impact of climate change?

którzy cierpią na skutek zmian klimatu?

And now it's not only the developing countries.

W tym momencie nie chodzi tylko o kraje rozwijające się.

It's the developed countries also.

Chodzi także o kraje rozwinięte.

We saw the hurricane. We saw the flood around all the places.

Widzieliśmy huragan. Widzieliśmy powodzie.

We saw the fire, even here in California.

Widzieliśmy ogień, nawet tu w Kalifornii.

So we need all this knowledge to come together.

Cała ta wiedza musi się połączyć.

We need the people in the center.

Potrzebujemy ludzi w centrum.

And we need the decision makers to change,

Musimy także wpłynąć na osoby decyzyjne,

scientists tell them,

naukowcy powiedzą im,

and we tell them,

my także im powiemy

and we do have this knowledge.

i my mamy tę wiedzę.

We have 10 years to change it.

Mamy 10 lat, by to zmienić.

Ten years is nothing,

Dziesięć lat to tyle co nic,

so we need to act all together

więc musimy działać wspólnie

and we need to act right now.

i musimy działać już teraz.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)