Indigenous knowledge meets science to take on climate change | Hindou Oumarou Ibrahim

Reviewer: Nguyen Hue

Tôi đoán rằng tất cả các bạn đều có một chiếc smartphone hoặc iPhone,

có lẽ, sáng nay các bạn cũng đã kiểm tra tình hình thời tiết

I guess all of you have a smartphone or an iPhone,

nếu trời mưa thì mang theo ô,

and this morning, probably you checked on the weather,

nếu trời nắng thì đeo kính râm

hoặc trời lạnh để mang thêm áo khoác.

if its going to be rainy to carry your umbrella,

Các thông tin này có lúc chính xác, lúc lại không

if it is going to be sunny to use your sunglasses,

or if it is going to be cold to have an extra coat.

Các bạn biết không,

dự báo thời tiết tuyệt vời nhất với tôi chính là bà tôi.

It's going to give you, sometime, good information and sometime not.

(Cười)

Let me tell you,

Tên bà là Mamadda.

my best app is my grandmother.

Bà không chỉ biết thời tiết hôm nay như thế nào

(Laughter)

mà còn có thể dự đoán được 12 tháng tới

She's called Mamadda.

có phải là mùa mưa hay không.

She can tell you not only today's weather

Bà biết được chỉ qua việc quan sát môi trường xung quanh,

but she can predict the next 12 months,

if it's going to be a good rain season or not.

theo dõi hướng gió thổi,

vị trí của mây,

She can tell you just by observing her environment,

chim di cư,

kích thước của trái cây,

và hoa.

by observing the wind direction,

Bà biết được qua việc quan sát hành vi đàn gia súc của bà.

the cloud position,

the bird migration,

the size of fruits,

the plant flowers.

Đấy là cách bà biết về thời tiết và hệ sinh thái

She can tell you by observing the behavior of her own cattle.

ở nơi bà đang sống.

Tôi đến từ một cộng đồng di cư

That's how she knows better the weather and the ecosystem

với những người chăn nuôi gia súc.

that she's living in.

Chúng tôi là dân du mục.

Chúng tôi di chuyển từ nơi này qua nơi khác

I'm coming from a pastoralist community

để tìm nguồn nước và đồng cỏ.

who are cattle herders.

Chúng tôi có thể di chuyển 1000km, bằng kích thước California, trong 1 năm.

We are nomadic.

We move from one place to another one

to find water and pasture.

Cuộc sống như vậy giúp chúng tôi hòa hợp với hệ sinh thái.

We can move up to a thousand kilometers, the size of California, within one year.

Chúng tôi hiểu rõ nhau.

And this life helps us to live in harmony with our ecosystem.

Với chúng tôi, thiên nhiên là siêu thị

nơi chúng tôi có thể lấy thức ăn

We understand each other.

và nước uống.

Đó cũng là nhà thuốc, nơi chúng tôi thu được cây thuốc chữa bệnh.

For us, the nature is our supermarket,

Nhưng, đó cũng là trường học

where we can collect our food,

nơi chúng tôi có thể học về cách bảo vệ chính nó

our water.

It's our pharmacy where we can collect our medicinal plants.

và cách nó có thể đem lại cho chúng tôi thứ mà chúng tôi cần.

But it's our school,

where we can learn better how to protect it

Nhưng với ảnh hưởng của biến đổi khí hậu,

and how it can give us back what we need.

chúng ta đang trải qua một kiểu tác động khác.

But with the climate change impact,

Trong cộng đồng của tôi,

we are experiencing a different impact.

chúng tôi có nguồn nước sạch thuộc top 5 ở châu Phi.

Đó là hồ Chad.

In my community,

Khi mẹ tôi được sinh ra,

we have one of the top five fresh waters in Africa.

Hồ Chad từng có diện tích vào khoảng 25.000 km2 nước.

It's Lake Chad.

When my mother was born,

Đến khi tôi ra đời, vào 30 năm trước, nó chỉ còn 10.000 km2.

Lake Chad used to be about 25,000 kilometers square of water.

Và thực tế hiện nay,

When I was born, 30 years ago, it was 10,000 kilometers square.

nó chỉ còn khoảng 1.200 km2 nước.

90% nước trong hồ đã bốc hơi và biến mất.

And actually now,

it's about 1,200 kilometers square of water.

Và có đến hơn 40 triệu người

Ninety percent of this water just evaporated, disappeared.

sống xung quanh hồ và phụ thuộc vào nó.

Họ là dân du mục.

And you have more than 40 million people

Họ là ngư dân.

Và họ là nông dân.

living around this lake and depending on it.

Họ không sống phụ thuộc vào tiền lương cuối tháng.

They are pastoralists.

Họ sống phụ thuộc vào lượng mưa.

They are fishermen.

Họ sống phụ thuộc những cánh đồng đang phát triển

And they are farmers.

They do not depend on the end of the month's salary.

hoặc đồng cỏ cho gia súc của họ.

They depend on the rainfall.

Tài nguyên đang dần cạn kiệt,

They depend on the crops that are growing

và có rất nhiều cộng đồng như vậy đang đấu tranh để được tiếp cận chúng.

or the pasture for their cattle.

Người đến trước được phục vụ trước.

The shrinking resources,

you have many communities that are fighting to get access.

Người đến sau phải chiến đấu tới chết.

The first come is the first served.

Do đó, biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng tới môi trường sống của chúng tôi

The second have to fight unto death.

bằng cách thay đổi đời sống xã hội của chúng tôi,

So climate change is impacting our environment

bởi vì vai trò của đàn ông và phụ nữ ở vùng chúng tôi không giống nơi khác.

by changing our social life,

Đàn ông có nhiệm vụ kiếm miếng ăn,

because the role of man and woman in this region, it's different.

chăm lo cho cộng đồng.

và nếu anh ta không thể làm việc đó,

Man is supposed to feed his family,

danh dự của anh ta sẽ bị đe dọa.

take care of his community,

and if he cannot do that,

Anh ta không thể làm gì khác để lấy lại nó.

his dignity is under threat.

Vì thế, biến đổi khí hậu đã đưa những người đàn ông của chúng tôi đi.

He cannot do anything else to pay it back.

Đó chính là sự di cư.

So climate change takes our men far away from us.

Họ di cư đến thành phố lớn, nơi họ có thể ở lại trong 6 hoặc 12 tháng,

That is the migration.

nơi họ có thể kiếm việc làm, và gửi tiền về cho gia đình.

They can migrate to a big city where they can stay for six or 12 months,

Nếu họ không làm được,

họ sẽ phải nhảy xuống biển Địa Trung Hải

where they get a job, they can send back money.

và di cư đến châu Âu.

Một số người đã bỏ mạng tại đó, nhưng không một ai dừng lại.

If they didn't get it,

they have to jump into the Mediterranean

and migrate to Europe.

Tất nhiên, đó là một việc đáng buồn cho nước chủ nhà,

Some of them die there, but none of them stop going.

những đất nước phát triển

phải điều chỉnh để tiếp nhận người di cư.

Of course, it's sad for the hosting country,

Nhưng còn những người bị bỏ lại phía sau thì sao,

who are developed countries,

phụ nữ và trẻ em phải làm luôn vai trò của cả đàn ông

who have to adapt to host the migrants coming.

But how about those who are left behind,

và phụ nữ,

và phải chăm lo đến sự an toàn

của thức ăn, sức khỏe và cả gia đình,

the women and the children who have to play the role of men,

gồm trẻ nhỏ và người già?

the role of women,

who have to take care of the security,

Vì vậy, những người phụ nữ ấy là những người hùng đối với tôi,

of the food, of the health of the entire family,

children and old people?

bởi họ là những người đổi mới sáng tạo, họ là những người đưa ra giải pháp,

So those women for me, they are my heroes,

họ đang biến một lượng ít tài nguyên

because they are innovators, they are solution makers,

thành lượng lớn cho cả cộng đồng.

Vì vậy, đó là những người của chúng tôi.

they are changing the little of the resources

Vì vậy, chúng tôi áp dụng tri thức bản địa

into the big for the community.

So those are my people.

để có được khả năng phục hồi tốt hơn với những thứ mà chúng tôi cần để tồn tại.

So we use our indigenous people's traditional knowledge

Tri thức ấy không chỉ cho riêng cộng đồng chúng tôi.

to get better resilience to what we need to survive.

Mà còn để chia sẻ với những người đang cùng sinh sống với chúng tôi.

Our knowledge is not only for our communities.

Những người dân bản địa trên ở khắp nơi

It's to share with each and others who are living with us.

đang cứu tới 80% sự đa dạng sinh học của thế giới này.

Các nhà khoa học đã bảo vậy.

And indigenous peoples around the world

are saving 80 percent of the world's biodiversity.

Những người bản địa ở Amazon,

nơi có hệ sinh thái đa dạng nhất, hơn cả một vườn quốc gia.

That's the scientists who say that.

Indigenous peoples in the Amazon,

Những người bản địa ở Thái Bình Dương,

you can find the most diverse ecosystem, better than the national park.

những người ông, người bà,

họ biết nơi nào có thể tìm thức ăn sau cơn bão.

The indigenous peoples from the Pacific,

the grandma and the grandpa,

Kiến thức mà chúng tôi biết

they know where to get food after the hurricane hits them.

đang giúp chúng tôi tồn tại và giúp đỡ những người khác tồn tại

trước tác động của biến đổi khí hậu

So the knowledge that our peoples know

Thế giới đang biến mất.

is helping us to survive and helping other peoples also to survive

Chúng ta đã mất 60% các loài sinh vật,

the climate change impact.

và con số đó đang tăng lên từng ngày.

The world is losing.

We lost already 60 percent of the species,

Một ngày nọ, tôi dẫn một nhà khoa học đến thăm cộng đồng của tôi.

and it's increasing every day.

Tôi nói, ông nhận được những thông tin thời tiết có ích thông qua TV và đài,

So one day, I took a scientist to my community.

vậy thì hãy đến chỗ chúng tôi?

I said, you are giving the good weather information through the TV and radio,

Và họ đã tới,

và ngồi cùng nhau,

đột nhiên, chúng tôi, vốn là dân du mục, bắt đầu thu dọn đồ đạc,

but how about coming to my people?

And then they come,

và họ hỏi, 'Chúng ta sẽ di chuyển sao?'

they sit around,

Tôi bảo, ‘Không, chúng ta không đi đâu. Trời sắp mưa thôi.’

and suddenly, as we are nomadic, we just start packing our stuff,

Và họ nói, ‘Ồ, trời không có mây. Sao bạn biết là sắp mưa thế?’

and then they say, like, "Are we moving?"

Chúng tôi bảo, “Vâng, trời sắp mưa.” Chúng tôi dọn dẹp đồ đạc.

I'm like, "No, we are not moving. It's going to rain."

Bỗng nhiên, trời bắt đầu mưa to,

And they're like, "Oh, there's no cloud. How do you know it's going to rain?"

và chúng tôi thấy nhà khoa học ấy chạy quanh, trú dưới các gốc cây

We're like, "Yeah, it's going to rain." We pack our stuff.

và bảo vệ đồ của họ khỏi ướt.

Suddenly, heavy rain starts coming,

Chúng tôi thì đã xong xuôi rồi.

(Cười)

and we are seeing the scientist running around, hiding under trees

Sau cơn mưa đó, một cuộc thảo luận nghiêm túc bắt đầu.

and protecting their stuff.

We already packed ours.

Họ hỏi, 'Làm sao bạn biết là trời sẽ mưa?'

(Laughter)

After the end of the rain, the serious discussion starts.

Chúng tôi bảo, ’Thật ra, một người phụ nữ lớn tuổi đã thấy các con côn trùng

đưa trứng vào tổ,

They say, "How do you know that it's going to rain?"

và khi những con côn trùng đó không thể nói hoặc xem TV,

We say, "Well, the old woman observed the insects

chúng lại biết cách dự đoán thời tiết để bảo vệ nòi giống

taking the eggs inside their homes,

and while the insect cannot talk or watch TV,

và nguồn thức ăn của chúng.

Đối với chúng tôi, đó là dấu hiệu để nhận biết trời mưa

they know how to predict to protect their generations,

trong tối đa khoảng vài giờ nữa."

how to protect their food.

Và rồi họ bảo,

hay nhỉ, chúng tôi cũng có kiến thức,

So for us it's the sign that it's going to rain

nhưng lại không thể kết hợp kiến thức sinh thái và kiến thức thời tiết với nhau.

in at maximum a couple of hours."

And then they say,

well, we do have knowledge,

Đó là lí do tôi bắt đầu làm việc

but we do not combine ecological knowledge and weather knowledge all together.

với những nhà khí tượng học và cộng đồng chúng tôi

So that's how I started working

để đưa ra thông tin tốt hơn giúp mọi người thích nghi với biến đổi khí hậu.

with meteorological scientists and my communities

Tôi nghĩ, nếu chúng ta vận dụng hết toàn bộ hệ thống kiến thức mà ta có

to give better information to get peoples adapted to climate change.

khoa học, công nghệ,

I think, if we put together all the knowledge systems that we have --

kiến thức truyền thống -

chúng ta sẽ có những thứ tốt nhất để bảo vệ chính mình,

science, technology,

để bảo vệ hành tinh chúng ta,

traditional knowledge --

để phục hồi hệ sinh thái đang dần mất đi.

we can give the best of us to protect our peoples,

Tôi cũng đã làm điều đó theo cách khác.

to protect our planet,

Tôi sử dụng một công cụ mà tôi rất thích.

to restore the ecosystem that we are losing.

Đấy là công cụ lập bản đồ 3D:

I did that in another way, also.

I used a tool that I really love a lot.

có sự tham gia là vì nó mang phụ nữ, đàn ông,

It's called a 3D participatory mapping:

người già, người trẻ,

participatory, because it can bring women, men,

vào nhóm gồm tất cả các thế hệ

Tiếp theo, họ sử dung kiến thức khoa học.

youth, elders,

và cả cộng đồng đến với nhau, cùng xây dựng bản đồ này,

all the intergenerational peoples.

họ tìm ra tất cả kiến thức mà chúng tôi có về

Then they use science-based knowledge,

nơi có cánh rừng linh thiêng, nơi có nguồn nước

and the community comes together, they build this map,

nơi là địa phận của chúng tôi,

they figure out all the knowledge that we have

nơi mà chúng tôi di chuyển mỗi mùa.

about where is our sacred forest, where is our water point,

Và những công cụ này rất tuyệt vời vì xây dựng năng lực cho những phụ nữ,

where is our corridor,

where is the place that we move during each season.

bởi trong cộng đồng của chúng tôi

đàn ông và phụ nữ không thể ngồi với nhau.

And these tools are amazing, because it's building capacity of women,

Đàn ông luôn nói, phụ nữ chỉ ngồi nghe

because in our communities

nhưng ở phía sau.

Họ không ở đó để được đưa ra quyết định.

women and men cannot sit together.

Nên sau khi những người đàn ông tìm ra tất cả kiến thức,

Men talk always, women just sitting there,

chúng tôi bảo họ, hãy gọi những phụ nữ, “Hãy đến đây và xem thử.”

but in the back.

They are not there to take any decision.

Họ bảo, "Đồng ý,"

bởi họ đã thực hiện xong công việc trước tiên.

So after the men figure out all the knowledge,

(Cười)

we say, well, you call the women, "Come and have a look."

Khi những người phụ nữ đến

nhìn vào bản đồ, họ bảo, "Ừm, không."

They say, "Yes, sure,"

because they've already done the first work.

(Cười)

"Cái này sai rồi.

(Laughter)

Đây là nơi tôi đến hái cây thuốc. Đây là nơi tôi đến tìm thức ăn.

When the women come,

and they look at the map, they're like, "Mm, no."

Đây là nơi tôi đến lấy ...”

Rồi chúng tôi điều chỉnh kiến thức trên bản đồ,

(Laughter)

"This is wrong.

và gọi những người đàn ông.

Here's where I collect the medicine. Here's where I collect the food.

Tuyệt vời, họ nghĩ về điều người phụ nữ nói,

Here's where I collect --"

Tất cả họ đều gật đầu,

So we changed the knowledge in the map,

"Đúng rồi. Họ nói đúng rồi.

and we called the men.

Họ nói đúng rồi."

Đó là cách chúng tôi xây dựng năng lực của phụ nữ

Well, they think about what women say.

All of them shaking their heads.

bằng cách để họ lên tiếng

"They are right. They are right.

trong việc bản đồ 3D này,

They are right."

vì phụ nữ có kiến thức chi tiết

So that's how we build the capacity of the women

có thể giúp cộng đồng thích nghi.

in giving them a voice

Và đàn ông có kiến thức toàn cảnh.

in this 3D participatory mapping,

Nên khi chúng tôi kết hợp chúng lại,

so women get the detailed knowledge

that can help the community to adapt.

bản đồ này giúp họ thảo luận

And man have the bigger picture knowledge.

nhưng để giảm thiểu xung đột giữa các cộng đồng người,

So when we put it together,

để tiếp cận nguồn tài nguyên,

this map helps them to discuss

để san sẻ tài nguyên hiệu quả hơn,

để phục hồi lại chúng,

but to mitigate the conflict between the communities

và để quản lý chúng cho lâu dài.

to access the resources,

to share better these resources,

Kiến thức của chúng tôi vô cùng hữu ích.

to restore it

and to manage it for the long term.

Kiến thức của người bản địa

rất quan trọng cho hành tinh chúng ta.

Our knowledge is very useful.

Nó quan trọng cho tất cả mọi người.

Indigenous peoples' knowledge

are very crucial for our planet.

Kiến thức khoa học được khám phá từ 200 năm trước,

It's crucial for all the peoples.

công nghệ từ 100 năm trước

nhưng kiến thức của người bản địa thì từ hàng ngàn năm trước.

Science knowledge was discovered 200 years ago,

technology 100 years ago,

Thế thì tại sao ta không thể gộp những thứ này lại với nhau,

but indigenous peoples' knowledge, it's thousands of years ago.

kết hợp cả 3 nguồn kiến thức này

và tăng khả năng phục hồi

So why we cannot put all of these together,

cho những cộng đồng người đang chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu?

combine those three knowledges

Và giờ không chỉ những nước đang phát triển.

and give the better resilience

to the peoples who are getting the impact of climate change?

Mà những nước phát triển cũng vậy.

Chúng ta đã chứng kiến bão. Chúng ta đã chứng kiến lũ lụt ở khắp nơi.

And now it's not only the developing countries.

Chúng ta chứng kiến hỏa hoạn, thậm chí tại California.

It's the developed countries also.

Vậy ta cần mọi kiến thức kết hợp lại với nhau.

We saw the hurricane. We saw the flood around all the places.

Chúng ta cần những người ở trung tâm.

We saw the fire, even here in California.

Và chúng ta cần những người ra quyết định thay đổi,

các nhà khoa học nói với họ,

So we need all this knowledge to come together.

và chúng tôi nói với họ,

We need the people in the center.

và chúng tôi có kiến thức này.

And we need the decision makers to change,

Chúng tôi có 10 năm để thay đổi nó.

scientists tell them,

and we tell them,

10 năm không là gì cả,

and we do have this knowledge.

vì vậy chúng ta cần phải hành động cùng nhau

We have 10 years to change it.

và chúng ta phải hành động ngay bây giờ.

Xin cảm ơn các bạn.

Ten years is nothing,

(Vỗ tay)

so we need to act all together

and we need to act right now.

Thank you.

(Applause)