Barbara Block: Tagging tuna in the deep ocean

Barbara Block: Derin okyanusta tuna etiketleme

Çeviri: Kerime Gunturk Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I've been fascinated for a lifetime

Tüm hayatım boyunca mavi yüzgeçli

by the beauty, form and function

dev tuna balığının güzelliği, şekli ve

of giant bluefin tuna.

fonksiyonu karşısında büyülenmişimdir.

Bluefin are warmblooded like us.

Mavi yüzgeçliler bizim gibi sıcakkanlıdır.

They're the largest of the tunas,

Tunaların içinde en büyükleridirler ve büyüklükleriyle

the second-largest fish in the sea -- bony fish.

denizde yaşayan kemikli balıkların arasında da ikinci sırada yer alırlar

They actually are a fish

Aynı bir memeli gibi

that is endothermic --

okyanusta sıcak kaslarıyla

powers through the ocean with warm muscles like a mammal.

ısı alma gücü olan balıklardır.

That's one of our bluefin at the Monterey Bay Aquarium.

Bu Monterrey Bay akvaryumundaki balıklarımızdan biri

You can see in its shape and its streamlined design

Şeklini ve okyanus yüzüşü için kuvvetlendirilmiş

it's powered for ocean swimming.

aerodinamik dizaynını görebilirsiniz

It flies through the ocean on its pectoral fins, gets lift,

Tüm okyanusu göğüs yüzgeçleri ile geçer,

powers its movements

kendini yükseltir ve

with a lunate tail.

hilal biçimli kuyruğuyla hareketlerine güç verir.

It's actually got a naked skin for most of its body,

Vücudunun büyük bir bölümünde derisi çıplaktır

so it reduces friction with the water.

Böylece sudaki sürtünmeyi azaltır.

This is what one of nature's finest machines.

Bu yüzden doğanın en iyi makinelerinden biridir.

Now, bluefin

Mavi yüzgeçli Tunalar

were revered by Man

tüm insanlık tarihi boyunca

for all of human history.

insanlardan saygı görmüştür.

For 4,000 years, we fished sustainably for this animal,

4000 yıldır bu balığı avlıyoruz,

and it's evidenced

Ve binlerce yıl önce

in the art that we see

şu an gördüğümüz bu sanat eserleri

from thousands of years ago.

üzerinde belirtilmişlerdir.

Bluefin are in cave paintings in France.

Mavi yüzgeçli Tunalar Fransa’da mağara çizimlerinde de bulunmuştur.

They're on coins

3000 yıllık geçmişe sahip

that date back 3,000 years.

madeni paraların üzerinde de varlar.

This fish was revered by humankind.

İnsanoğlu bu balığa saygı göstermiştir.

It was fished sustainably

Ve bizim neslimiz hariç

till all of time,

tüm zamanlar boyunca da

except for our generation.

sürekli bir şekilde avlanmıştır.

Bluefin are pursued wherever they go --

Mavi yüzgeçliler her nereye gittilerse takip edilmişlerdir.

there is a gold rush on Earth,

Bir devlet kuşu gibi

and this is a gold rush for bluefin.

mavi yüzgeçlilere hücum edilmiştir.

There are traps that fish sustainably

Yakın zamana kadar bu balıklar için

up until recently.

sürekli tuzaklar hazırlanıyordu.

And yet, the type of fishing going on today,

Ağlarla ve dev gibi kazıklarla yapılan avlanma

with pens, with enormous stakes,

bugün hala devam etmekte

is really wiping bluefin

ve mavi yüzgeçlileri ekolojik olarak

ecologically off the planet.

gezegenimizden silmektedir.

Now bluefin, in general,

Mavi yüzgeçliler genel olarak

goes to one place: Japan.

tek bir yere gider: Japonya

Some of you may be guilty

Bazılarınız mavi yüzgeçlilerin ölümüne katkı sağladığı için

of having contributed to the demise of bluefin.

kendilerini suçlu hissedebilir.

They're delectable muscle,

Onlar yağ bakımından zengin

rich in fat --

ve kesinlikle

absolutely taste delicious.

çok lezzetli nefis kas yığınlarıdır.

And that's their problem; we're eating them to death.

Ve problemleri de bizim onları öldüresiye yememiz.

Now in the Atlantic, the story is pretty simple.

Şimdi Atlantik’teki problem oldukça basit.

Bluefin have two populations: one large, one small.

Mavi yüzgeçlilerin iki popülasyonu vardır: bir büyük, bir küçük

The North American population

Kuzey Amerika popülasyonunun

is fished at about 2,000 ton.

yaklaşık 2000 tonu avlandı.

The European population and North African -- the Eastern bluefin tuna --

Avrupa ve kuzey Afrika popülasyonu ( doğulu mavi yüzgeçli Tunalar)

is fished at tremendous levels:

inanılmaz seviyelerde avlandılar.

50,000 tons over the last decade almost every year.

Son on yıldır nerdeyse her yıl 50.000 tonun üzerinde avlanıyorlar.

The result is whether you're looking

Sonuç olarak hangi tarafa bakarsanız bakın

at the West or the Eastern bluefin population,

ister batı ister doğu,

there's been tremendous decline on both sides,

1950ler deki verilere göre

as much as 90 percent

mavi yüzgeçli Tunaların popülâsyonunda

if you go back with your baseline

çok büyük bir azalma var,

to 1950.

bu oran %90lara kadar gidiyor.

For that, bluefin have been given a status

Bu yüzden mavi yüzgeçlilere

equivalent to tigers, to lions,

kaplanlar, aslanlar,

to certain African elephants

Afrika filleri ve pandalarla

and to pandas.

eşit statü verilmiş

These fish have been proposed

Bu balıkların iki ay önce

for an endangered species listing in the past two months.

nesli tükenen canlılar listesinde yer alması teklif edildi.

They were voted on and rejected

Teklif, iki komitenin

just two weeks ago,

bu balığın CITES 1 kriterlerine uygun olduğuna dair

despite outstanding science

dikkat çeken bilimsel çalışmalarına rağmen

that shows from two committees

iki hafta önce oylandı

this fish meets the criteria of CITES I.

ve reddedildi.

And if it's tunas you don't care about,

Eğer konu Tunalarsa ilgilenmezsiniz

perhaps you might be interested

muhtemelen uluslar arası uzun hatlarla,

that international long lines and pursing

yakalanan Tunalarla yahut

chase down tunas and bycatch animals

kazara avlanan deniz kaplumbağaları,

such as leatherbacks, sharks,

köpek balıkları, kılıçbalıkları ve

marlin, albatross.

albatroslarla daha çok ilgilenebilirsiniz.

These animals and their demise

Bu hayvanların sudan çıkışı ve onların ölümü

occurs in the tuna fisheries.

tuna balıkçılığı sırasında meydana geliyor.

The challenge we face

Karşı karşıya kaldığımız problem

is that we know very little about tuna,

tuna balıkları hakkında çok az bilgiye sahip oluşumuz

and everyone in the room knows what it looks like

oysa bu odadaki hemen hemen herkes

when an African lion

bir Afrika aslanının

takes down its prey.

avını nasıl parçalara ayırdığını bilir.

I doubt anyone has seen a giant bluefin feed.

Oysa bu odadakilerin bir mavi yüzgeçli tunanın beslendiğini görmüş olabileceğinden şüphe duyuyorum.

This tuna symbolizes

Bu tuna balığı bu odadakilerin probleminin

what's the problem for all of us in the room.

ne olduğunu sembolize ediyor.

It's the 21st century, but we really have only just begun

21. yüzyıldayız ancak okyanuslar hakkında

to really study our oceans in a deep way.

derin çalışmalara daha yeni başladık.

Technology has come of age

Teknoloji öyle bir zamana geldi ki

that's allowing us to see the Earth from space

artık dünyadan uzayı görmemize,

and go deep into the seas remotely.

uzaktan okyanus diplerine ulaşmamıza izin veriyor

And we've got to use these technologies immediately

Ve okyanus diyarının

to get a better understanding

esas işinin ne olduğunu anlayabilmek için

of how our ocean realm works.

bu teknolojiyi hemen kullanmak zorundayız.

Most of us from the ship -- even I --

Pek çoğumuz hatta ben bile gemiden baktığımızda

look out at the ocean and see this homogeneous sea.

homojen bir okyanus görürüz.

We don't know where the structure is.

Temelin nerede olduğunu bilmeyiz.

We can't tell where are the watering holes

Afrika ovalarını gördüğümüz gibi

like we can on an African plain.

sudaki deliklerin nerede olduğunu söyleyemeyiz.

We can't see the corridors,

Sudaki koridorları göremeyiz

and we can't see what it is

ve bir tuna balığını, deniz kaplumbağasını

that brings together a tuna,

veya bir albatrosu nelerin bir araya

a leatherback and an albatross.

getirdiğini bilemeyiz

We're only just beginning to understand

Şu an sadece

how the physical oceanography

fiziksel ve biyolojik okyanus biliminin

and the biological oceanography

bir araya gelip mevsimsel bir güç yaratarak

come together

sıcak su akıntısı

to create a seasonal force

oluşturduğunu ve sıcak noktaları

that actually causes the upwelling

umut noktaları haline getirebileceğini

that might make a hot spot a hope spot.

yeni yeni anlamaya başladık.

The reasons these challenges are great

Bu sorunların bu kadar büyük olmasının nedeni

is that technically it's difficult to go to sea.

teknik olarak denize ulaşmanın zor oluşu.

It's hard to study a bluefin on its turf,

Kendi bölgelerinde Tunaları

the entire Pacific realm.

yahut tüm pasifik diyarı üzerinde çalışmak çok zor.

It's really tough to get up close and personal with a mako shark

Bir mako köpekbalığına kişisel olarak yaklaşmak ve

and try to put a tag on it.

üzerine bir etiket koymayı denemek gerçekten çok zor.

And then imagine being Bruce Mate's team from OSU,

Ve OSU dan Bruce Mate'in takımında olduğunuzu

getting up close to a blue whale

ve bir mavi balinaya yaklaştığınızı

and fixing a tag on the blue whale that stays,

o orda dururken üzerine bir etiket koymaya çalıştığınızı hayal edin.

an engineering challenge

Daha üstesinden gelmemiz gereken

we've yet to really overcome.

gerçek bir mühendislik sorunumuz var.

So the story of our team, a dedicated team,

Bizim takımımızın, adanmış bir takımın hikayesi

is fish and chips.

balıklar ve çiplerdir.

We basically are taking

Uydu telefonunuzdaki ya da

the same satellite phone parts,

bilgisayarınızdaki çipleri

or the same parts that are in your computer, chips.

alıp kullanıyoruz aslında.

We're putting them together in unusual ways,

Onları normalden çok farklı bir şekilde bir araya getiriyoruz

and this is taking us into the ocean realm

ve bu bizi okyanus diyarının daha önce hiç gitmediğimiz

like never before.

yerlerine götürüyor.

And for the first time,

Böylece ilk defa

we're able to watch the journey of a tuna beneath the ocean

bir tuna balığının okyanus altındaki yolculuğunu

using light and photons

ışık ve foton kullanarak gün batımı ve

to measure sunrise and sunset.

gün doğumunu ölçerek izleyebildik.

Now, I've been working with tunas for over 15 years.

15 yıldan fazla bir süredir Tunalarla çalışıyorum

I have the privilege of being a partner

Monterrey Bay akvaryumunun

with the Monterey Bay Aquarium.

partneri olma ayrıcalığına sahibim

We've actually taken a sliver of the ocean,

Okyanustan küçük bir kesit alıp

put it behind glass,

mavi yüzgeçli Tunaları

and we together

ve sarı yüzgeçli Tunaları bir araya getirip

have put bluefin tuna and yellowfin tuna on display.

camekânın arkasında koyup sergiliyoruz.

When the veil of bubbles lifts every morning,

Her sabah baloncuk duvağının yukarıya çıkışında

we can actually see a community from the Pelagic ocean,

aslında açık denizlerdeki bir topluluğu,

one of the only places on Earth

dünya üzerinde dev mavi yüzgeçli tunanın

you can see giant bluefin swim by.

yüzebileceği tek yeri görüyorsunuz.

We can see in their beauty of form and function,

Onların şekillerindeki, fonksiyonlarındaki ve

their ceaseless activity.

bitmeyen hareketlerindeki güzelliği görebiliyorsunuz

They're flying through their space, ocean space.

Kendi alanlarında, okyanusta durmadan yüzüp duruyorlar.

And we can bring two million people a year

Yılda iki milyon insanı

into contact with this fish

bu balıklarla buluşturup,

and show them its beauty.

güzelliklerini onlara gösterebiliyoruz.

Behind the scenes is a working lab at Stanford University

Sahnenin arkasında Monterrey Bay akvaryumu

partnered with the Monterey Bay Aquarium.

diğer partneri Stanford Üniversitesi laboratuarıyla da çalışıyor.

Here, for over 14 or 15 years,

Burada 14-15 yıldan beri

we've actually brought in

mavi ve sarı yüzgeçli Tunaları

both bluefin and yellowfin in captivity.

bir arada tutabiliyoruz.

We'd been studying these fish,

Bu balıklar üzerinde çalışıyoruz.

but first we had to learn how to husbandry them.

İlk öğrenmemiz gereken de onları nasıl idare edeceğimizdi.

What do they like to eat?

ne yerler?

What is it that they're happy with?

ne ile mutlu olurlar?

We go in the tanks with the tuna -- we touch their naked skin --

Su tanklarına girdik ve onların çıplak tenlerine dokunduk

it's pretty amazing. It feels wonderful.

İnanılmaz harika hissettiren bir şey bu.

And then, better yet,

Ve sonra daha da iyisi

we've got our own version of tuna whisperers,

kendi tuna ustamızı chuck Farwellimizi,

our own Chuck Farwell, Alex Norton,

Alex Nortonumuzu bulduk.

who can take a big tuna

Bu adam tek bir hareketle tunayı tutup

and in one motion,

başka bir

put it into an envelope of water,

su havuzuna aktarabilir.

so that we can actually work with the tuna

Böylece bizde o tunayla çalışabiliyor

and learn the techniques it takes

ve açık denizde hiçbir sınır görmeyen

to not injure this fish

bu balığı

who never sees a boundary in the open sea.

incitmeme tekniklerini öğrenebiliyoruz

Jeff and Jason there, are scientists

Bilim adamları Jeff ve Jason

who are going to take a tuna

bir tuna balığını

and put it in the equivalent of a treadmill, a flume.

su kanalına eş değer bir banda koyacaklar

And that tuna thinks it's going to Japan, but it's staying in place.

Aynı yerde durduğu halde tuna kendini Japonya ya gidiyor sanıyor.

We're actually measuring its oxygen consumption,

Biz aslında balığın oksijen

its energy consumption.

ve enerji tüketimini ölçüyoruz.

We're taking this data and building better models.

Bu datayı alıyor ve daha iyi modeller üretiyoruz.

And when I see that tuna -- this is my favorite view --

Bu tunayı gördüğüm zaman—bu en favori manzaramdır.

I begin to wonder:

Merak etmeye başladım:

how did this fish solve the longitude problem before we did?

Daha biz boylam problemini çözemeden bu balık nasıl çözdü?

So take a look at that animal.

Şu balığa bir bakın

That's the closest you'll probably ever get.

Muhtemelen görebileceğiniz en yakın mesafeden bakıyorsunuz şu an

Now, the activities from the lab

Labaratuvar çalışmaları

have taught us now how to go out in the open ocean.

açık okyanusa nasıl gideceğimizi artık bize öğretti.

So in a program called Tag-A-Giant

Tag-a-gigant adlı programımız sayesinde

we've actually gone from Ireland to Canada,

İrlanda’dan kanadaya,

from Corsica to Spain.

korsikadan ispanyaya gidebiliyoruz.

We've fished with many nations around the world

Dünya üzerinde pek çok ülkeyle avlanıyoruz

in an effort to basically

bunu yaparkende

put electronic computers

dev tunaların içine

inside giant tunas.

elektronik bilgisayarlar koyuyoruz.

We've actually tagged 1,100 tunas.

Bugüne kadar 1100 tunayı etiketledik.

And I'm going to show you three clips,

Şimdi size 3 tane klip göstereceğim

because I tagged 1,100 tunas.

çünkü bu 1100 tunayı ben etiketledim.

It's a very hard process, but it's a ballet.

Çok zor bir işlem ama bir bale gibi.

We bring the tuna out, we measure it.

Tunayı sudan çıkarırız, ölçeriz ,

A team of fishers, captains, scientists and technicians

balıkçılar, kaptanlar, bilim adamları ve teknikerler den

work together to keep this animal out of the ocean

oluşan bir takım bu hayvanı

for about four to five minutes.

4-5 dakikalığına suyun dışında tutmaya çalışıyor

We put water over its gills, give it oxygen.

Solungaçlarına su dökerek ona oksijen veririz.

And then with a lot of effort, after tagging,

Etiketleme,bunun çevreyi algıladığından emin olduktan sonra,

putting in the computer,

veriyi bilgisayara girdikten sonra

making sure the stalk is sticking out so it senses the environment,

yine büyük bir eforla

we send this fish back into the sea.

onu suya bırakırız.

And when it goes, we're always happy.

Gittiği zaman hep mutlu oluruz.

We see a flick of the tail.

Kuyruğunun suya vurduğunu görürüz.

And from our data that gets collected,

Topladığımız veri sayesinde

when that tag comes back,

etiketlenen balık geri döndüğünde biliriz --

because a fisher returns it

bin dolarlık bir ödül için

for a thousand-dollar reward,

bir balıkçı o etiketi getirir--

we can get tracks beneath the sea

önümüzdeki 5 yıl boyunca

for up to five years now,

denizde o balığı

on a backboned animal.

takip edebiliriz.

Now sometimes the tunas are really large,

Bazı Tunalar gerçekten büyük olabilirler,

such as this fish off Nantucket.

mesela Nantucket adası yakınlarındaki bu balık gibi.

But that's about half the size

Ama bu bile benim bugüne kadar

of the biggest tuna we've ever tagged.

etiketlediğim en büyük tunanın yarısı kadar.

It takes a human effort,

Bir balığı tekneye almak

a team effort, to bring the fish in.

insan ve takım çabası gerektirir.

In this case, what we're going to do

Bu vakada tunaya otomatik açılan

is put a pop-up satellite archival tag on the tuna.

uydu arşiv etiketi koyuyoruz.

This tag rides on the tuna,

Bu etiket tunayla

senses the environment around the tuna

yola devam eder, tunanın etrafındaki çevreyi hisseder

and actually will come off the fish,

ve kendiliğinden balığı terk eder.

detach, float to the surface

Ayrılır ve su yüzeyinde yüzer,

and send back to Earth-orbiting satellites

üzerindeki elektronik işlemci sayesinde

position data estimated by math on the tag,

dünya yörüngesindeki yerine

pressure data and temperature data.

etiketteki basınç ve sıcaklık verileri hesaplanarak geri gönderilir.

And so what we get then from the pop-up satellite tag

Böylece bir insan kontağı olmadan

is we get away from having to have a human interaction

otomatik açılan uydu etiketini

to recapture the tag.

yerine geri göndeririz.

Both the electronic tags I'm talking about are expensive.

Bu haklarında konuştuğum iki elektronik etikette pahalı etiketler.

These tags have been engineered

Kuzey Amerika’daki çeşitli mühendisler

by a variety of teams in North America.

tarafından geliştirildiler,

They are some of our finest instruments,

Ve şu an okyanusta sahip olduğumuz

our new technology in the ocean today.

en iyi ve yeni teknolojiye sahip gereçlerimizden ikisidirler.

One community in general

Bize bir topluluk bugüne kadar

has given more to help us than any other community.

diğer tüm topluluklardan daha çok yardım etti.

And that's the fisheries off the state of North Carolina.

Bu toplulukta Kuzey Karolayna balıkçılar topluluğudur.

There are two villages, Harris and Morehead City,

Orda Harris ve Morehead isimli iki kasaba var.,

every winter for over a decade,

10 yılı aşkın bir süredir

held a party called Tag-A-Giant,

her kış Tag-a-Gigant isimli bir

and together, fishers worked with us

parti düzenliyorlar ve

to tag 800 to 900 fish.

balıkçılarla birlikte 800-900 balığı etiketliyoruz.

In this case, we're actually going to measure the fish.

Bu görüntüde balığın ölçümünü yapıyoruz.

We're going to do something that in recent years we've started:

Ve son yıllarda yapmaya başladığımız bir şeyi yapacağız:

take a mucus sample.

mukus örneği alacağız.

Watch how shiny the skin is; you can see my reflection there.

Derisinin ne kadar parlak olduğuna bir bakın, benim yansımamı görebiliyorsunuz.

And from that mucus, we can get gene profiles,

Ve bu mukus sayesinde bir gen profili oluşturabiliyoruz.

we can get information on gender,

Cinsiyet üzerine bilgi topluyor,

checking the pop-up tag one more time,

otomatik açılan uydu etiketini bir kez daha kontrol edebiliyor

and then it's out in the ocean.

ve sonra okyanusa bırakıyoruz.

And this is my favorite.

Bu benim favorim.

With the help of my former postdoc, Gareth Lawson,

Doktoralı öğrencim Gareth Lawson un yardımıyla

this is a gorgeous picture of a single tuna.

tek bir tunanın muhteşem resmi.

This tuna is actually moving on a numerical ocean.

Bu tuna çok sayıda okyanusta geziniyor.

The warm is the Gulf Stream,

Sıcak olan körfez akıntısı,

the cold up there in the Gulf of Maine.

yukarda soğuk olan da Maine Körfezi akıntısı.

That's where the tuna wants to go -- it wants to forage on schools of herring --

İşte orası tunanın gitmek istediği yer. Ringa balık sürüsünde yem aramak istiyor.

but it can't get there. It's too cold.

Ama oraya gidemez, çünkü çok soğuk.

But then it warms up, and the tuna pops in, gets some fish,

Ama sonra sular ısınıyor, tuna da dalıp biraz balık avlıyor

maybe comes back to home base,

Belki sonra evine geri gelir,

goes in again

sonra geri gidebilir.

and then comes back to winter down there in North Carolina

Kışın aşağıya Kuzey Karolayna ya geliyor.

and then on to the Bahamas.

Sonrada Bahamalara geçiyor.

And my favorite scene, three tunas going into the Gulf of Mexico.

Ve benim favori görüntüm: üç tuna Meksika körfezine gidiyor.

Three tunas tagged.

Üç tunada etiketlenmiş.

Astronomically, we're calculating positions.

Astronomik olarak pozisyonlarını hesaplıyoruz.

They're coming together. That could be tuna sex --

Bir araya geliyorlar. Bu tuna çiftleşmesi olabilir.

and there it is.

Ve işte orada,

That is where the tuna spawn.

Tunalar yavruluyor

So from data like this,

Ve bunun gibi datalar sayesinde

we're able now to put the map up,

bir harita oluşturabiliyoruz,

and in this map

bu haritada son 10 yılda

you see thousands of positions

ve etiketlemenin yarısıyla meydana getirilmiş

generated by this decade and a half of tagging.

binlerce pozisyon görüyorsunuz.

And now we're showing that tunas on the western side

Şimdi batı tarafından

go to the eastern side.

doğuya giden tunaları gösteriyoruz

So two populations of tunas --

İki tuna popülasyonu var

that is, we have a Gulf population, one that we can tag --

bunlardan birisi etiketlediğimiz körfez popülasyonu,

they go to the Gulf of Mexico, I showed you that --

onlar körfeze doğru gidiyorlar daha önce size göstermiştim

and a second population.

ve ikinci popülasyon var.

Living amongst our tunas -- our North American tunas --

Kuzey Amerika tunalarımız arasında yaşayanlar

are European tunas that go back to the Med.

Avrupa tarafında yaşayan tunalarımız suların kabardığı yöne doğru gidiyor,

On the hot spots -- the hope spots --

sıcak bölge ümit bölgesi oluyor

they're mixed populations.

iki tuna popülâsyonu birbirine karışıyor.

And so what we've done with the science

Bilimsel olarak her ne yaptıysak

is we're showing the International Commission,

Uluslar arası Komiteye gösteriyoruz,

building new models,

yeni modeller yapıyor,

showing them that a two-stock no-mixing model --

two-stock-no mixing modeli gösteriyoruz –

to this day, used to reject

ki CITES anlaşmasını

the CITES treaty --

reddetmekte kullanılıyordu-

that model isn't the right model.

bu model doğru bir model değil

This model, a model of overlap,

Bu model bir örtüşme modeli,

is the way to move forward.

daha ileriye gitmenin yolu.

So we can then predict

Bu modelle idare yerinin

where management places should be.

neresi olması gerektiğini tahmin edebiliriz.

Places like the Gulf of Mexico and the Mediterranean

Meksika körfezi ve Akdeniz gibi yerler

are places where the single species,

tek bir türün, tek bir popülasyonunun

the single population, can be captured.

yakalanabileceği yerler.,

These become forthright in places we need to protect.

Buralar derhal korumamız gereken yerler arasında geliyor.

The center of the Atlantic where the mixing is,

Karışım Atlantiğin ortasında meydana geliyor.

I could imagine a policy that lets Canada and America fish,

Amerika ve Kanadanın avlanmasına izin veren bir yasa hayal edebiliyorum.

because they manage their fisheries well,

Çünkü balıkçılarını iyi idare ediyorlar,

they're doing a good job.

iyi iş çıkarıyorlar.

But in the international realm,

Ama uluslar arası alanda

where fishing and overfishing has really gone wild,

balıkçılık ve aşırı balık avlanma iyice çılgınlaştı.

these are the places that we have to make hope spots in.

Bu yerlerde umut noktaları oluşturmalıyız.

That's the size they have to be to protect the bluefin tuna.

İşte bu korumaları gereken mavi yüzgeçli tunanın boyutları.

Now in a second project

Şimdi ikinci projemizin ismi

called Tagging of Pacific Pelagics,

Pasifik Pelagiclerini Etiketleme

we took on the planet as a team,

Deniz hayatında sayım yapan bizler

those of us in the Census of Marine Life.

gezegeni bir takım gibi ele alıyoruz

And, funded primarily through Sloan Foundation and others,

Öncelikle Sloan vakfı ve diğerleri tarafından

we were able to actually go in, in our project --

maddi olarak destekleniyoruz,

we're one of 17 field programs

böylece projelerimizi gerçekleştirebiliyoruz.

and begin to take on tagging large numbers of predators,

17 alan programından birisiyiz ve sadece tunaları değil

not just tunas.

çok miktarda diğer yırtıcılarıda etiketlemeye başladık

So what we've done

Yani bizim yaptığımız

is actually gone up to tag salmon shark in Alaska,

Alaskaya somon köpek balığını etiketlemeye gitmek,

met salmon shark on their home territory,

kendi bölgelerinde onlarla iletişime geçmek.

followed them catching salmon

Onları somon yakalarken izlemek

and then went in and figured out

ve sonra eğer yolları üzerine

that, if we take a salmon and put it on a line,

somon bırakırsak

we can actually take up a salmon shark --

onları yakalayabileceğimi fark ettik

This is the cousin of the white shark --

Bu beyaz balinanın kuzeni

and very carefully --

ve çok dikkatle dikkat edin

note, I say "very carefully," --

çok dikkatle dedim,

we can actually keep it calm,

onu gerçekten sakinleştirebiliriz,

put a hose in its mouth, keep it off the deck

hortumu ağzına koyuyoruz, güverteden kaldırıp

and then tag it with a satellite tag.

uydu etiketiyle etiketliyoruz.

That satellite tag will now have your shark phone home

Bu uydu etiketiyle köpek balığı ev telefonunuz olacak

and send in a message.

ve mesaj gödeebileceksiniz.

And that shark leaping there, if you look carefully, has an antenna.

Köpek balığı burada sıçrıyor eğer dikkatle bakarsanız bir anteni var.

It's a free swimming shark with a satellite tag

Bu somon avlayan, uydu etiketli

jumping after salmon,

özgürce yüzen ve bu sırada

sending home its data.

bize veri yollayan bir köpek balığı.

Salmon sharks aren't the only sharks we tag.

Somon köpek balıkları haricinde etiketlediğimiz başka köpek balıklarıda var.

But there goes salmon sharks with this meter-level resolution

Ama burada somon köpek balıkları üzerlerindeki metre seviye çözünürlüğüyle

on an ocean of temperature -- warm colors are warmer.

okyanusta gidiyorlar, sıcak renklerin olduğu yerde su ısısı daha yüksek.

Salmon sharks go down

Somon köpek balıkları yavrulamak için

to the tropics to pup

aşağıya tropiklere gidiyor

and come into Monterey.

sonra Monterrey’e geliyorlar.

Now right next door in Monterey and up at the Farallones

Şimdi hemen Monterrey’in yanında yukarıda Farrolone’de

are a white shark team led by Scott Anderson -- there --

Scott Anderson ve Sal Jorgenson’un liderlik ettiği

and Sal Jorgensen.

bir beyaz köpekbalığı takımı var.

They can throw out a target --

Hedefi dışarı atabilirler,-

it's a carpet shaped like a seal --

bu fok balığı şeklinde bir halı-

and in will come a white shark, a curious critter

beyaz köpek balığı meraklı bir hayvandır buna gelecektir.

that will come right up to our 16-ft. boat.

4.8 metre uzunluğundaki botumuza yaklaşacaklar

It's a several thousand-pound animal.

Bu bir kaç ton ağırlığında bir hayvan.

And we'll wind in the target.

Hedefin etrafında dolanacağız.

And we'll place an acoustic tag

ve akustik bir etiket koyacağız, akustik sonarlı.

that says, "OMSHARK 10165,"

Etiketin ismi: OMSHARK 101065,

or something like that, acoustically with a ping.

ya da bunun gibi bir şey,

And then we'll put on a satellite tag

Ve sonra üzerine uydu etiketi koyacağız.

that will give us the long-distance journeys

Bu etiket bize köpek balığının uzun mesafe seyahatleri hakkında bilgi verecek.

with the light-based geolocation algorithms

Bunu da hayvanın üzerindeki bilgisayar ışık tabanlı

solved on the computer that's on the fish.

jeolojik algoritması sayesinde çözecek.

So in this case, Sal's looking at two tags there,

Bu olayda Sal hayvanın üzerindeki iki etikete bakıyor.

and there they are: the white sharks of California

İşte oradalar; Kaliforniya beyaz köpek balığı diğer beyaz köpekbalıklarıyla

going off to the white shark cafe and coming back.

köpekbalıkları kafesine gidip geri dönüyor.

We also tag makos with our NOAA colleagues,

NOAA’da ki meslektaşlarımızla Makos ve

blue sharks.

Mavi Köpekbalıklarını da etiketliyoruz.

And now, together, what we can see

Ve şimdi birlikte

on this ocean of color that's temperature,

bu renkler okyanusunda gördüğümüz şey; ısı.

we can see ten-day worms of makos and salmon sharks.

10 günlük Makos larvalarını ve somon köpekbalıklarını görebiliyoruz.

We have white sharks and blue sharks.

Beyaz ve mavi köpekbalıklarımız var.

For the first time,

Ve ilk kez

an ecoscape as large as ocean-scale,

bir ecoscape – okyanus ölçeği kadar büyük-

showing where the sharks go.

köpekbalıklarının nereye gittiğini gösterdi.

The tuna team from TOPP has done the unthinkable:

TOPP’ tan bir tuna takımı hiç düşünülmeyeni yaptı.

three teams tagged 1,700 tunas,

Aynı zamanda 1700 tunayı,

bluefin, yellowfin and albacore

mavi yüzgeçlileri, sarı yüzgeçlileri ve akorkinoz balığını etiketledi.

all at the same time --

Bizim kullandığımız

carefully rehearsed tagging programs

etiketleme programlarını kullanarak

in which we go out, pick up juvenile tunas,

sensorlu etiketleri dikkatlice

put in the tags that actually have the sensors,

yavru tunalara naklettiler.

stick out the tuna

Ve sonra onları tekrar

and then let them go.

okyanusa bıraktılar.

They get returned, and when they get returned,

Tunalar geri döndüler, döndükleri zaman

here on a NASA numerical ocean

NASA’nın sayısal okyanusunda

you can see bluefin in blue

mavi yüzgeçlileri mavi renkte,

go across their corridor,

koridorlarında karşıya geçerken

returning to the Western Pacific.

batı pasifiğe dönerken görebilirsiniz.

Our team from UCSC has tagged elephant seals

UCSC’den takımımız fil fok balıklarını kafalarının üzerinden etiketlediler.

with tags that are glued on their heads, that come off when they slough.

Deri değiştiklerinde etikette çıkıyordu.

These elephant seals cover half an ocean,

Okyanusun yarısını fil fok balıkları kapsıyor,

take data down to 1,800 feet --

548m. Derinlikten inanılmaz

amazing data.

veri aldık.

And then there's Scott Shaffer and our shearwaters

Ve sonra Scott Shaffer yelkovan kuşlarına

wearing tuna tags, light-based tags,

hafif imalat tuna etiketleri taktılar.

that now are going to take you from New Zealand to Monterey and back,

Şimdi bu etiketler sizi Yeni Zelanda’dan alıp Monterrey’e ve sonra tekrar geriye götürecek.

journeys of 35,000 nautical miles

Ki bu 35.000 deniz mili eder

we had never seen before.

daha önce böyle bir şey görmedik.

But now with light-based geolocation tags that are very small,

Ve şimdi hafif imal edilmiş,küçücük,yer belirten etiketlerle

we can actually see these journeys.

bu yolculuğu gerçekten görebiliyoruz.

Same thing with Laysan albatross

Aynı şeyi bazen okyanusu

who travel an entire ocean

bir yolculukta geçen Laysan Albatroslarında da yaptık.

on a trip sometimes,

Onlarda tunalarla

up to the same zone the tunas use.

aynı güzergâhı takip ediyorlar.

You can see why they might be caught.

Neden yakalanabileceklerini görebilirsiniz

Then there's George Schillinger and our leatherback team out of Playa Grande

Sonra George Shillinger ve Playa Grande’den

tagging leatherbacks

deniz kaplumbağası takımımız daha önce bulunduğumuz

that go right past where we are.

yere doğru giden deniz kaplumbağalarını etiketlediler.

And Scott Benson's team

Ve Scott Benson’un takımı

that showed that leatherbacks go from Indonesia

deniz kaplumbağalarının Endenozyadan

all the way to Monterey.

Monterrey’e kadar geldiklerini gösterdi.

So what we can see on this moving ocean

Sonunda bu hareketli okyanusta

is we can finally see where the predators are.

yırtıcıların nerede olduklarını görebiliyoruz.

We can actually see how they're using ecospaces

Onların okyanus kadar geniş ecospace’leri

as large as an ocean.

nasıl kullandıklarını görebiliyoruz.

And from this information,

Bu bilgi sayesinde

we can begin to map the hope spots.

artık ümit noktalarını haritaya aktarabiliyoruz.

So this is just three years of data right here --

Buradaki veri üç yıllık.

and there's a decade of this data.

Bu verinin 10 yıllığıda var.

We see the pulse and the seasonal activities

Bu hayvanların yaptıkları mevsimsel

that these animals are going on.

aktivitelerin sinyalini görebiliyoruz.

So what we're able to do with this information

Yani bu bigiyi özetleyip

is boil it down to hot spots,

sıcak noktalarda kullanabiliyoruz.

4,000 deployments,

4000 görevlendirme.

a huge herculean task,

dev gibi başarması zor bir görev,

2,000 tags

bir bölgede 2000 etiket,

in an area, shown here for the first time,

ilk kez burada gösteriliyor.

off the California coast,

Kaliforniya’nın toplanma bölgesi

that appears to be a gathering place.

olduğu ortaya çıktı.

And then for sort of an encore from these animals,

Sonra bu hayvanlardan bir çeşit tekrar istediğimizde

they're helping us.

bize yardımcı oluyorlar.

They're carrying instruments

2000 metre derinlikten

that are actually taking data down to 2,000 meters.

veri alan araçlar taşıyorlar.

They're taking information from our planet

Gezegenimizden, Antartika

at very critical places like Antarctica and the Poles.

ve Kutuplar gibi çok kritik bölgelerden bilgi topluyor.

Those are seals from many countries

Bunlar pek çok ülkeden gelen fok balıkları

being released

bizim için

who are sampling underneath the ice sheets

buz katmanlarının altından örnek alıyor

and giving us temperature data of oceanographic quality

ve her iki kutupla ilgili okyanus bilimi niteliğinde

on both poles.

ısı verisi veriyorlar.

This data, when visualized, is captivating to watch.

Bu veri gözünüzde canlandırdığınızda izlemesi büyüleyici bir şey.

We still haven't figured out best how to visualize the data.

Bu veriyi hala nasıl canlandıracağımıza dair bir çözüm bulamadık.

And then, as these animals swim

Ve sonra bu hayvanlar yüzdükçe,

and give us the information

bize iklim problemleriyle ilgili bilgi verdikçe

that's important to climate issues,

bu bilgiyi halka iletmenin

we also think it's critical

çok kritik olduğunu düşündük,

to get this information to the public,

bu çeşit bir veriye

to engage the public with this kind of data.

halkın ilgisini çekmeyi düşündük.

We did this with the Great Turtle Race --

Bunu büyük kaplumbağa yarışı düzenleyerek-

tagged turtles, brought in four million hits.

ki bu kaplumbağalar etiketliydi- 4 milyon kişinin dikkatini çekerek başardık.

And now with Google's Oceans,

Ve şimdi Google Okyanus ile

we can actually put a white shark in that ocean.

okyanusa bir beyaz köpekbalığı koyabiliriz.

And when we do and it swims,

Bunu yapınca köpekbalığı yüzer

we see this magnificent bathymetry

ve siz okyanusun büyüleyici derinliklerini görebilirsiniz.

that the shark knows is there on its path

Ve köpekbalığı Kaliforniya’dan

as it goes from California to Hawaii.

Hawaii’ye gittiği gibi yolunu bulur.

But maybe Mission Blue

Ama belki mavi görev

can fill in that ocean that we can't see.

bizim göremediğimiz şekilde okyanusu doldurabilir.

We've got the capacity, NASA has the ocean.

Kapasitemiz var, Nasa’nın okyanusu var.

We just need to put it together.

Sadece bir araya getirmeye ihtiyacımız var.

So in conclusion,

Şöyle özetlersek,

we know where Yellowstone is for North America;

Kuzey Amerika’da Yellow Stone ulusal parkının nerede olduğunu biliyoruz,

it's off our coast.

kıyılarımızın hemen dışında.

We have the technology that's shown us where it is.

Bize nerede olduğunu gösterecek teknolojiye sahibiz.

What we need to think about perhaps for Mission Blue

Ne hakkında düşünmeye ihtiyacımız var? Belki Mavi Görevin

is increasing the biologging capacity.

artan bir biyolojik blog kapasitesi olduğunu düşünmeliyiz.

How is it that we can actually

Bu nasıl olur,

take this type of activity elsewhere?

bu çeşit bir hareketliliği herhangi bir yere alabilirmiyiz?

And then finally -- to basically get the message home --

Ve sonunda bir mesaj merkezi oluşturup

maybe use live links

belki mavi balina ya da beyaz köpekbalığı

from animals such as blue whales and white sharks.

gibi hayvanlardan gelen canlı bağlantıları kullanacağız.

Make killer apps, if you will.

Eğer yaparsanız öldürücü telefon uygulamaları yapın.

A lot of people are excited

Golden Gate köprüsü altından köpekbalıkları geçtiğinde

when sharks actually went under the Golden Gate Bridge.

pek çok insan gerçekten çok heyecanlanmıştı.

Let's connect the public to this activity right on their iPhone.

Gelin halk bu çeşit aktivitelere hemen iphone’larından bağlanabilsin.

That way we do away with a few internet myths.

Böylece bazı internet efsanelerinden uzaklaşabiliriz.

So we can save the bluefin tuna.

Böylece mavi yüzgeçli tunayı kurtarabiliriz.

We can save the white shark.

Beyaz köpekbalığını kurtarabiliriz.

We have the science and technology.

Bunu yapacak bilime ve teknolojiye sahibiz.

Hope is here. Yes we can.

Ümit burada, evet yapabiliriz.

We need just to apply this capacity

Sadece bu kapasiteyi okyanuslarımıza

further in the oceans.

daha fazla uygulamamız gerekiyor.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)