How protest is redefining democracy around the world | Zachariah Mampilly

Çeviri: Necip Asım Arslan Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

Like many of you, I'm often frustrated by the democratic process.

Demokratik süreç, çoğunuz gibi beni de sık sık hayal kırıklığına uğratıyor.

It's messy, it's complicated,

Dağınık, karmaşık,

it's often inefficient.

çoğu kez de yetersiz.

Our political leaders feel disconnected

Siyasi liderlerimiz kendilerini

from the concerns of ordinary people.

sıradan insanların sorunlarından kopuk hissediyor.

Many feel that voting every few years

Çoğu, birkaç yılda bir yapılan oylamaların

for leaders disconnected from their daily challenges

kendilerini günlük zorluklardan alıkoyup koparmasını

is pointless.

anlamsız buluyor.

But before we reject democracy,

Ancak demokrasiyi reddetmeden önce

let's imagine what it could be.

neler olabilir onu hayal edelim.

And I believe that African activists are redefining democracy

İnanıyorum ki Afrikalı aktivistler, demokrasinin merkezine protestoyu koyarak

by putting protest at its center,

ki buna "protesto demokrasisi" diyorum,

what I refer to as "protest democracy."

demokrasiyi yeniden tanımlıyorlar.

International organizations and academic experts

Uluslararası organizasyonlar ve akademik uzmanlar demokrasiyi,

define democracy as regular, multiparty electoral competition.

genelde çok partili seçim yarışması şeklinde tanımlıyor.

But democracy should not only be about elites competing at the ballot box.

Ancak demokrasi, yalnızca seçkinlerin oy sandığında yarıştığı bir şey olmamalı.

For it to have meaning,

Eğer bir anlamı olmasını istiyorsak

it's something we must engage in every day.

her gün etkileşime girdiğimiz bir şey olmak zorunda.

When I say "protest democracy,"

"Protesto demokrasisi" diyerek

I'm challenging how we think about democratic action.

demokratik eylem üzerindeki düşünüş şeklimizi zorluyorum.

Viewing democracy as only elections is no longer adequate

Demokrasiyi sadece seçimler çevresinde açıklamak artık yeterli değil

and threatens democracy itself.

ve bu tabir demokrasinin kendisini tehdit ediyor.

So we must protest democracy to give it a renewed meaning.

Bu nedenle demokrasiyi protesto ederek ona yeni bir anlam vermeliyiz.

What would this look like?

Peki bunu nasıl yapabiliriz?

We need to turn to African societies,

Hayatlarını dönüştürmek üzere sokaklara çıkan

where ordinary people are increasingly taking to the streets

sıradan insanların her geçen gün arttığı Afrika topluluklarına

to transform their lives.

dönüp bakmalıyız.

African social movements have often been at the forefront

Afrika'daki toplumsal hareketler, demokrasiyi bu şekilde kavramlaştırmada

of conceptualizing democracy in this way.

sıklıkla ön planda olmuştur.

This may come as a surprise to those of who think

Bu, Afrikalıların, yalnızca silahın namlusuyla

that the only way Africans engage in politics

siyaset yapabildiklerini düşünenler için

is through the barrel of the gun.

şaşırtıcı gelebilir.

But increasingly, young people are taking to the streets

Gençler, giderek daha çok sokağa çıkıyor

and abandoning organized violence

ve organize şiddeti, daha etkili olan

in favor of more effective nonviolent action.

şiddetsiz eylemin lehine terk ediyor.

I've spent much of the past two decades talking to African activists,

Son yirmi yılda zamanımın çoğunu şiddete başvuran ve başvurmayan

both violent and nonviolent.

Afrikalı aktivistlerle konuşarak geçirdim.

Across Africa, young people are rising up

Afrika genelinde, insanlığın bildiği

to challenge almost every type of regime known to humanity.

neredeyse her tür rejimle mücadele edecek genç insanlar yetişiyor.

This is my friend Thiat.

Bu benim arkadaşım Thiat.

He's a rapper from Senegal.

Kendisi Senegalli bir rapçi.

He led a large movement in Senegal

Senegal'de devlet başkanının

that was successful in preventing the president from stealing a third term.

üçüncü dönemi çalmasını başarıyla önleyen devasa bir harekete öncülük etti.

From Morocco to Lesotho,

Fas'tan Lesotho'ya kadar

young people are rising up against entrenched monarchies:

genç insanlar, yerleşik monarşilere karşı;

in Egypt and Sudan,

Mısır ve Sudan'da

against brutal dictatorships;

zalim diktatörlüklere karşı;

in Uganda and Ethiopia,

Uganda ve Etiyopya'da

against powerful militarized states

yarım-demokrasi ile cilalanmış

with quasi-democratic veneers;

güçlü askeri devletlere karşı;

in South Africa, where this image was taken,

bu resmin çekildiği Güney Afrika'da

and Burundi,

ve Burundi'de

against democratically elected leaders

sıradan insanların yaşam koşullarını

who have done little to improve the conditions for ordinary people.

çok az iyileştirmiş, demokratik yollarla seçilmiş liderlere karşı duruyorlar.

Across the continent, protest is not exceptional,

Kıta genelinde, protesto hayatın normal bir parçası,

but a normal part of life.

yani istisnai bir durum değil.

Africans use protests to challenge both dictators

Afrikalılar protestoyu elektrik kesintisinde olduğu gibi

as well as power cuts.

diktatörlerle mücadele için kullanırlar.

In a way, Africans are protesting democracy itself,

Bir bakıma Afrikalılar, demokrasinin kendisini protesto ediyorlar,

enriching its possibilities for us all.

bizim için olasılıklarını zenginleştiriyorlar.

There have been two major waves of African protest,

Afrika protesto tarihinde iki büyük dalga oldu

and we are currently living through the third,

ve biz şu anda 2005'te başlamış olan

which began around 2005.

bir üçüncüsünü deneyimliyoruz.

It includes the so-called Arab Spring,

Bu, çoğunlukla kıta üzerinde gerçekleşen

which took place mostly on the continent.

sözde Arap Baharı'nı da içeriyor.

The first wave took place in the 1940s and 1950s

İlk dalga 1940 ve 1950'lerde gerçekleşti ve Afrika'daki

and led to Africa's decolonization.

sömürge kolonilerinin bağımsızlığına öncülük etti.

Kwame Nkrumah led a broad coalition in Ghana

Kwame Nkrumah, Gana'da Britanya egemenliğini deviren

that overthrew British rule,

geniş bir koalisyona öncülük ederek

providing a template for nonviolent movements globally.

küresel anlamda şiddetsiz hareketlere bir şablon sağladı.

The second wave took place in the 1980s and 1990s

İkinci dalga, Afrika ekonomilerinde, sert koşullara dayandırılan

against austerity measures that imposed harsh conditions

kemer sıkma önlemlerine karşı

on African economies.

1980 ve 1990'larda gerçekleşti.

These protests led to the overthrow of autocratic regimes

Bu protestolar, otokratik rejimleri devirmeye öncülük etti

and led to the introduction

ve kıta genelinde çok partili

of multiparty elections across the continent.

seçimlerin tanıtımının yapılmasına önayak oldu.

The ongoing third wave is correcting the shortcomings of the earlier two.

Devam eden üçüncü dalga, daha önceki iki dalganın eksikliklerini düzeltiyor.

If the first wave brought liberation but not democracy,

İlk dalga bağımsızlığı getirse de demokrasiyi eksik bıraktı,

and the second, elections but only for the elites,

ikincisi ise seçimleri getirdi ancak bunu yalnızca seçkinlere özgü kıldı,

then it is the third wave

sonrasında ise üçüncü dalga

that is most concerned with transforming democracy

dalgalar arasında, demokrasiyi insanların yönetimine

into the rule of the people.

dönüştürmekte en kaygılı olanı.

It includes movements like Y'en a Marre in Senegal,

Bu, Senegal'deki Y'en a Marre hareketlerini de

Le Balai Citoyen in Burkina Faso,

Burkina Faso'daki Le Balai Citoyen'i,

Tajamuka in Zimbabwe,

Zimbabwe'deki Tajamuka'yı,

LUCHA and Filimbi in the Democratic Republic of Congo,

Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki LUCHA ve Filimbi'yi kapsar;

movements that work outside of more conventional nongovernmental organizations

daha geleneksel sivil toplum örgütlerinin dışında çalışan hareketler

and political parties

ve siyasi partiler

to challenge the economic and political system itself,

çoğu zaman, içinde bulundukları ekonomik ve siyasi sistemle

often at great risk.

mücadele ederek büyük risktedirler.

Brilliant young activists like LUCHA's Fred Bauma

LUCHA'nın Fred Bauma'sı gibi görkemli genç aktivistler

have been detained and tortured,

gözaltana alındı, onlara işkence edildi,

often with little to no outcry from the international community.

buna rağmen uluslararası kamuoyundan çok az tepki geldi, bazen de hiç gelmedi.

The list goes on, as you can see from some of the data we collected.

Gördüğünüz gibi topladığımız verilerin birkaçında liste uzayıp gidiyor.

There have been large popular protests

2005'ten bu yana, 40'tan fazla Afrika ülkesinde

in over 40 African countries since 2005,

büyük popüler protestolar gerçekleşti

and if you look, you'll recognize that in 2011,

ve dikkat ederseniz Arap Baharı olarak adlandırılan 2011 yılının

the year of the so-called Arab Spring,

aslında daha büyük bir dalganın

was actually the spike of this broader wave.

habercisi olduğunu fark edeceksiniz.

Contrary to popular belief,

Popüler inancın aksine

many of these protests have been successful.

bu protestoların birçoğu başarılı oldu.

We know of the dictators falling in Tunisia and in Egypt,

Tunus ve Mısır'da diktatörlerin devrildiklerini biliyoruz

but popular movements have prevented presidents from stealing third terms

ancak bunun yanında Senegal'de, Malawi'de ve Burkina Faso'da da popüler hareketler

in Senegal, in Malawi and Burkina Faso as well.

üçüncü dönem de başkanlığı ele geçirmeye çalışan liderleri de önledi.

What's driving this upsurge of protest?

Peki protestonun yükselişini sağlayan ne?

Demographically, Africa is both the youngest

Halkıyla yöneticileri arasında en geniş yaş aralığına sahip olan Afrika,

and the fastest-growing continent,

demografik olarak hem en genç

with the largest age gap between the people and their rulers.

hem de en hızlı nüfus artış oranına sahip bir kıta.

It is urbanizing at a tremendous pace.

Çok büyük bir hızla kentleşiyor.

Economically, African countries have been growing for over a decade now,

On yıldan fazla bir süredir ekonomik anlamda Afrika ülkeleri

largely driven by investments from Asia.

çoüunluğu Asya kaynaklı yatırımlarla büyüyor.

But little of this wealth is trickling down.

Ancak bu varlığın bir kısmı tükeniyor.

Formal jobs in the industrial sector are actually decreasing,

Sanayi sektöründe resmi mesleklerde azalma var ve kayıt dışı çalışmayla

with informal labor the only option left for people to eke out a living.

insanlara hayatlarını sürdürebilecek tek seçenek bırakılmakta.

As a result, inequality is skyrocketing,

Sonuç olarak eşitsizlik hızla artmakta

and political leaders are increasingly disconnected

ve siyasi liderler, giderek kendi genç nüfuslarından

from their much younger populations.

uzaklaşıp kopuyor.

For those of us from outside of Africa,

Afrika'nın dışında bulunan bizler,

we're familiar with parts of this story:

şu hikâyeye oldukça aşinayız:

a massive spike in inequality,

bir zamanlar gelişmiş toplumların

the product of a decline in good jobs for good wages

göstergesi olan "iyi bir maaş için iyi bir iş" anlayışının

that were once considered the hallmark of an advanced society;

düşüşüyle çıkmış eşitsizlikteki devasa bir uçurum;

the capture of our political parties by elites

bir zamanlar sıradan insanların sesi olmuş

accompanied by the hollowing out of civil society

siyasi partilerin, sivil toplumun kökünün kazınmasına eşlik eden

that once provided a voice to ordinary people;

seçkinler tarafından ele geçirilmesi;

that sinking feeling that no matter what you do,

küresel ekonomiyle ilişkili olan dış faktörlerin

external factors related to the global economy

hayatlarımızı daha da kötüleştirebileceğine dayanan

can disrupt our lives for the worse.

çaresizlik içindeki dibe vurma hissi.

Our political leaders seem helpless,

Kamu mallarının azalışı yıllarca görülmeyen

insisting on austerity,

seviyelerde olsa dahi,

siyasi liderlerimiz çaresizce kemer sıkma poilitikalarında ısrar ediyor.

even as public goods diminish to levels unseen in decades.

And this is when they're not succumbing to exclusionary nationalism,

Bu noktada, dışlayıcı milliyetçiliğe yenik düşmediklerinde,

blaming our woes on the weak rather than the powerful.

beceriksizliklerini güçlüye değil, güçsüzün üstüne atıyorlar.

What those of us from North America and Western Europe consider to be new

Kuzey Amerika ve Batı Avrupalı olan bizlerin yeni olduğunu düşündüğü şey

has been the normal condition of African life since the 1970s.

1970'lerden beri Afrika'da normal bir hayat koşulu.

So who better to learn from

O hâlde, bu şartlara en uzun süre

than those who have been engaged in resistance to these conditions

dayanıklıık gösterip demokrasiyi böyle öğrenenlerden

for the longest period of time?

kim daha iyi olabilir ki?

What can we learn from African protest democracy?

Afrika protesto demokrasisinden ne öğrenebiliriz?

First, democracy must begin with ordinary people.

İlk olarak demokrasi sıradan insanlarla başlamalı.

Viewing democracy as only elections has led to widespread disillusionment.

Demokrasiyi sadece seçimler olarak görmek yaygın bir hayal kırıklığına yol açtı.

We must instead work to center ordinary people in democratic life.

Bunun yerine sıradan insanları demokratik yaşamın merkezine koymaya çalışmalıyız.

Protest provides us one way to do that.

Protesto bunu yapabilmemiz için bize bir yol sağlıyor.

Regardless of your age, sexuality, your gender,

Yaşınız, cinsiyetiniz ne olursa olsun,

whether you're a citizen or a non-citizen, able-bodied or disabled,

vatandaş olup olmamanız, güçlü kuvvetli veya engelli olmanız

anyone can participate.

fark etmeksizin herkes katılabilir.

In contrast to elections,

Seçimlerle karşılaştırıldığında

protests are not confined by rigid electoral cycles.

protestolar, katı seçim döngüleriyle sınırlı değildir.

İçinde bulunduğumuz anlık geri bildirim çağına uygun

They offer a much more immediate form of action

in our era of instant feedback.

daha hızlı bir eylem biçimi sunarlar.

Second, while protests may be messy,

İkinci olarak, protestolar dağınık olabilirler,

this is what makes them powerful.

öyle ki onları güçlü kılan budur.

Protests are contentious and contested processes,

Protesolar eksik organizasyonlarca karakterize edilen

defined by contingent actions,

sıklıkla açık bir mesajdan yoksun

often devoid of clear messaging,

rastlantısal eylemlerle belirlenen

characterized by incomplete organization.

çekişmeli ve tartışmalı süreçlerdir.

These dynamics are what makes it easy to dismiss protests as riots

Bu dinamikler, protestoları, isyan olarak görmeyi kolaylaştıran şeylerdir

or to assume they are of limited political utility.

veya onları sınırlı siyasi yarar olarak kabul etmektir.

But it also makes them easier to suppress.

Ancak bu onları zapt etmemizi de kolaylaştırıyor.

Too often, governments do not view protests as elementary to democracy.

Çoğu kez, hükûmetler, protestoları demokrasinin temeli olarak görmüyor.

Instead, they violently crush social movements

Bunun yerine, şiddet kulanarak sosyal hareketleri bastırıyor

or work to discredit their message.

ya da mesajlarını itibarsızlaştırıyorlar.

Third, as I already hinted,

Üçüncü olarak, daha önce ima ettiğim üzere

protest is the space from which new political imaginations may emerge.

protesto yeni siyasi hayallerin gün yüzüne çıkabileceği bir alandır.

Protests are about coloring outside the lines,

Protestolar, çizgilerin dışını da boyamak gibi

a way for ordinary people to rewrite the rules of the game

sıradan insanların çoğunun bu çizgiler karşısında ezilmiş hissetmesine rağmen

that too many feel are stacked against them.

oyunun kurallarını yeniden yazması için bir yoldur.

Many young people in Africa have grown up in societies

Afrika'daki çoğu genç, hayatlarının tamamının

where a single ruler has ruled their entire lives.

tek bir yönetici tarafından yönetildiği topluluklarda büyür.

Protest is the space for new possibilities to emerge,

Protesto, gençlerin kendi güçlerini keşfetmeye başlaması gibi

as young people begin to discover their own power.

yeni olasılıkların günyüzüne çıktığı bir alandır.

Consider the situation of my friend Linda Masarira,

Arkadaşım Linda Masarira'nın durumunu göz önüne alın;

a single mother of five,

5 çocuk annesi,

who is leading protests against the Mugabe regime in Zimbabwe.

Zimbabwe'deki Mugabe rejimine karşı protestolara liderlik eden biri.

She has been beaten, arrested, harassed.

Dövüldü, tutuklandı, taciz edildi.

But Linda perseveres, because as she told me a few months ago,

Ancak Linda sabrediyor çünkü birkaç ay önce bana dediği üzere

protest has given her a sense of meaning and direction.

protesto ona bir anlam ve yön hissi vermişti.

And though she knows the odds against her,

Karşısındaki ihtimalleri bildiği hâlde

Linda perseveres.

Linda sabrediyor.

Like Linda and other young African activists,

Linda gibi diğer genç Afrikalı aktivistlerle

we all must work to redefine democracy

hep birlikte, seçim ve siyasi partilerden

as something more than just elections and political parties.

daha fazlası olan demokrasiyi, yeniden tanımlamalıyız.

Democracy is a creative process,

Demokrasi yaratıcı bir süreç

and protest has always been the vehicle

ve protesto her zaman bizim aracımızdı,

for expanding our political imaginations beyond what we are told is possible.

ki bize mümkün olduğu söylenenin ötesinde siyasi hayallerimizi genişletsin.

(In Swahili) Thank you very much.

(Svahili dilinde) Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)