Dean Kamen: Rolling along, helping students and the third world

Dean Kamen ile icat etmek ve sunmak

Çeviri: Göksel Gürsoy Gözden geçirme: Sancak Gülgen

As you pointed out, every time you come here, you learn something.

Sizin de gösterdiğiniz gibi, buraya bir şeyler öğrenmek için geldiniz.

This morning, the world's experts

Sanırım, bu sabah,dünya çapında tahminimce üç yada...

from I guess three or four different companies on building seats,

...dört farklı şirketten konusunda uzman kişiler, nihayet...

I think concluded that ultimately, the solution is, people shouldn't sit down.

...bunu sonlandırdılar, çözümleri insanın oturmaması gerektiği.

I could have told them that.

Bunu onlara bende söyleyebilirdim.

(Laughter)

...

Yesterday, the automotive guys gave us some new insights.

Dün, Otomotiv bize bazı kavrama yetenekleri kazandırdı.

They pointed out that, I believe it was between 30 and 50 years from today,

Benim de inandığım bugünden 30 ile 50 yıl arasında...

they will be steering cars by wire,

....hiç bir mekanik aksam olmadan otomotivlerin...

without all that mechanical stuff.

...kablolar ile kontrol edileceğidir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

That's reassuring.

Bu güven verici.

(Applause)

(Alkış)

They then pointed out that there'd be, sort of, the other controls by wire,

Bu sebeple bir nevi bütün mekanik aksamlardan kurtulmak için...

to get rid of all that mechanical stuff.

...diğer kontrollerin de kablo ile olacağını belirtiyorlar.

That's pretty good, but why not get rid of the wires?

Bu oldukça iyi, fakat neden kablodan da kurtulmuyoruz ?

Then you don't need anything to control the car, except thinking about it.

Bu şekilde, kontrol etmek için düşünmekten başka bir şeye ihtiyacımız olmaz.

I would love to talk about the technology,

Teknoloji hakkında konuşmayı seviyorum,...

and sometime, in what's past the 15 minutes,

...ve bazen geçen 15 dakika içinde burada etrafımda ki...

I'll be happy to talk to all the techno-geeks around here

...bütün teknoloji bağımlılarını burada neler olduğuna dair...

about what's in here.

...konuştuğum için mutlu olacağım.

But if I had one thing to say about this, before we get to first,

Fakat,size bunun la ilgili bir şeyler söyleyeceksem, biz ilk olmalıyız,...

it would be that from the time we started building this,

...Onu yapmaya başladığımız zamanda,...

the big idea wasn't the technology.

...henüz bu büyük fikir bir teknoloji değildi.

It really was a big idea in technology when we started applying it

IBOT u engelli toplumu için uyguladığımızda...

in the iBOT for the disabled community.

...gerçekten büyük bir teknoloji oldu.

The big idea here is, I think, a new piece of a solution

Buradaki büyük fikir ise, Benim için, ...

to a fairly big problem in transportation.

...ulaşımda oldukça büyük bir sorunun çözümünü için yeni bir katkı olacak.

And maybe to put that in perspective: there's so much data on this,

Ve belkide bu açıda çok fazla bilgi var,...

I'll be happy to give it to you in different forms.

...Size onları farklı şekillerde sunmaktan mutlu olacağım.

You never know what strikes the fancy of whom,

Kimin hayallerine ulaşacağını asla bilemezsiniz,...

but everybody is perfectly willing to believe the car changed the world.

ama ama herkes arabanın dünyayı değiştireceğine inanmaya hazırdır.

And Henry Ford, just about 100 years ago, started cranking out Model Ts.

Henry Ford, Sadece 100 yıl önce T modellerinin motorlarını çalıştırmaya başladı.

What I don't think most people think about

Insanların teknolojiyi nasıl uygulacaklarının içeriğiyle...

is the context of how technology is applied.

...alakalı bir şey düşünmüyorum.

For instance, in that time, 91 percent of America

Örneğin, O zaman Amerikanın yüzde 91'i....

lived either on farms or in small towns.

...çifliklerde yada küçük kasabalarında yaşıyordu.

So, the car --

Böylece, Araba --...

the horseless carriage that replaced the horse and carriage -- was a big deal;

...atsız araba olarak at ve at arabasıyla yer değiştirdi -- Çok önemli bir iş;...

it went twice as fast as a horse and carriage.

... at ve arabasından iki kat hızlı gidiyordu.

It was half as long.

Onun yarısı kadardı.

And it was an environmental improvement, because, for instance,

Ve Çevresel bir gelişimdi, çünkü durmu şöyle hayal edin,...

in 1903 they outlawed horses and buggies in downtown Manhattan,

...1903 yılında Manhattan şehir merkezinde at arabaların ve atların girişi yasaktı,...

because you can imagine what the roads look like

... bir milyon ata sahip olduğunuzda...

when you have a million horses,

...ve milyon tanesinin işeyip diğer şeyleri yaptığında...

and a million of them urinating and doing other things,

...yollarınızın nasıl görüneceğini hayal edin...

and the typhoid and other problems created were almost unimaginable.

... bununla birlikde tifo ve yarattığı diğer sorunlar kesinlikle hayal bile edilemez.

So the car was the clean environmental alternative to a horse and buggy.

Yani araba at ve at arabasına temiz çevresel bir alternatif oldu.

It also was a way for people to get from their farm to a farm,

Ayrıca insanlar için kendi çifliklerinden başka birine,..

or their farm to a town, or from a town to a city.

...yada kendi çifliklerinden bir kasabaya veya bir kasabadan büyük bir şehre gitmek için bir araç oldu.

It all made sense, with 91 percent of the people living there.

Bunun orda yaşayan insanlar için anlamı büyük.

By the 1950s, we started connecting all the towns together

1950'ler ile birçok insanın dünyanın sekizinci harikası olarak...

with what a lot of people claim is the eighth wonder of the world, the highway system.

...öne sürdüğü anayol sistemleri ile şehirleri birbirine bağlamaya başladık.

And it is certainly a wonder.

Ve kesinlikle bir harikaydı.

And by the way, as I take shots at old technologies,

Yeri gelmişken, Eski teknolojiye ateş ediyorum gibi duruyor,...

I want to assure everybody, and particularly the automotive industry --

Fakat hepinize özellikle otomotiv endüstrisine söz vermek istiyorum.

who's been very supportive of us --

Bizim en büyük temsilcimiz kim?

that I don't think this in any way competes with airplanes, or cars.

Bunun bir şekilde rekabet içinde olduğumuz uçaklar yada otomotivler olduğunu sanmıyorum.

But think about where the world is today.

Fakat, Dünyanın bugün nerede olduğunu bir düşünün.

50 percent of the global population now lives in cities.

Küresel nufusun %50 si bugün şehirlerde yaşıyor.

That's 3.2 billion people.

Bu ise 3,2 milyar insan demek.

We've solved all the transportation problems

Bu güne kadar dünyanın ulaşım ...

that have changed the world to get it to where we are today.

... problemlerinin hep üstesinden geldik.

500 years ago, sailing ships started getting reliable enough;

500 yıl önce , güvenli bir şekilde denizlere açıldık;...

we found a new continent.

... ve yeni bir kıta bulduk.

150 years ago, locomotives got efficient enough, steam power,

150 yıl önce, lokomotiflerin yeterli buhar gücü ile...

that we turned the continent into a country.

... kıtayı bir ülkeye çevirdik.

Over the last hundred years, we started building cars,

Yüz yılı aşkın bir süredir, arbalar üretmeye, ...

and then over the 50 years we've connected every city to every other city

...ve 50 yılı aşkın bir süredir, her şehri bir diğeriyle ...

in an extraordinarily efficient way,

... olağan üstü bir ustalıla bağlamaya başladık...

and we have a very high standard of living as a consequence of that.

... bunun sonucu olarakta yüksek standartlarda hayatlarımız var.

But during that entire process, more and more people have been born,

Ama bu süreç esnasında daha fazla insan doğuyor,...

and more and more people are moving to cities.

... ve giderek artarak daha fazla insan şehirlere geliyor.

China alone is going to move four to six hundred million people

Yalnızca çinde, gelecek on yıl yada yarı zamanında...

into cities in the next decade and a half.

... dört ile altı milyon insan şehirlere göç edicek.

And so, nobody, I think, would argue that airplanes, in the last 50 years,

Ve hiç kimse bence son 50 yıl içinde ...

have turned the continent and the country now into a neighborhood.

... kıtaları komşu ülkelere çeviren uçakları tartışmamıştır bile.

And if you just look at how technology has been applied,

Şimdi, sadece teknolojinin nasıl uygulandığına bakarsak, ...

we've solved all the long-range, high-speed, high-volume,

Onun etrafındaki, uzun menzil, yüksek hız , geniş hacim, ....

large-weight problems of moving things around.

... fazla ağırlık sorunların hepsini çözeriz.

Nobody would want to give them up.

Ve hiç kimse onlardan vazgeçemez.

And I certainly wouldn't want to give up my airplane,

Bende kesinlikle uçağımdan ,..

or my helicopter, or my Humvee, or my Porsche.

...hummerımdan yada Porschemden vazgeçmek istemem.

I love them all. I don't keep any of them in my living room.

Hepsini seviyorum. Hiç birisini oturma odamda saklayamam.

The fact is, the last mile is the problem,

Durum şudur ki, Son adım bir sorun,...

and half the world now lives in dense cities.

... dünyanın yarısı kalabalık şehirlerde yaşıyor.

And people spend, depending on who they are,

Ve insanlar kim olduklarına bağlı olarak,...

between 90 and 95 percent of their energy getting around on foot.

...enerjilerin yüzde 90 ile 95 ini yürümeye harcıyor.

I think there's -- I don't know what data would impress you,

Sizi nasıl bir şey etkiler bilmiyorum ama, ...

but how about, 43 percent of the refined fuel produced in the world

... dünyada rafine edilmiş petrolun yüzde 43 ünün...

is consumed by cars in metropolitan areas in the United States.

...Amerikada ki metropollerde ki arabalar tarafından kullanıyor olmasına ne dersiniz.

Three million people die every year in cities due to bad air,

Her yıl hava kirliliği yüzünden üç milyon insan ölüyor, ...

and almost all particulate pollution on this planet

... ve gezegende ki kirliliğin hemen hemen hepsi ...

is produced by transportation devices, particularly sitting in cities.

... şehirlerde ki araçlar tarafından üretiliyor.

And again, I say that not to attack any industry,

Ve size yeniden hiç bir sanayiye saldırmadığı mı söylüyorum, ...

I think -- I really do -- I love my airplane,

... bence uçağımı ve otobanda saate 60mil(96 km)...

and cars on highways moving 60 miles an hour

... hıza çıkan olağanüstü süratli olan...

are extraordinarily efficient,

...arabalarımıda hem teknik...

both from an engineering point of view,

... bir açıdan hemde tüketimsel,...

an energy consumption point of view, and a utility point of view.

... ve kullanımsal açıdan seviyorum.

And we all love our cars, and I do.

Yani hepimiz arabalarımızı severiz.

The problem is, you get into the city and you want to go four blocks,

Sorun şu ki şehrin içinde sıkıştık, ve dört blok öteye ,...

it's neither fun nor efficient nor productive.

... gitmek istememiz ne hızlı nede verimli.

It's not sustainable.

Bu dayanılmaz.

If -- in China, in the year 1998, 417 million people used bicycles;

Eğer Çin de 1998 yılı olsaydı 417 milyon kişi bisiklet;...

1.7 million people used cars.

...1.7 milyon kişi ise otomotiv kullanırdı.

If five percent of that population became, quote, middle class,

Eğer nüfusun yüzde beşi orta sınıf olsaydı,...

and wanted to go the way we've gone in the last hundred years

...ve son yüz yılda geldiğimiz yolu gitmek isteselerdi...

at the same time that 50 percent of their population are moving into cities

...bununla birlikte bu insanlarının şehre gitmek isteyen yarısı...

of the size and density of Manhattan, every six weeks --

...her altı haftada Mannhattan nın genişliği ve yoğunluna ulaşırdı.

it isn't sustainable environmentally;

...Çevresel olarak dayanılmaz olur,...

it isn't sustainable economically -- there just ain't enough oil --

...ekonomik olarak da dayanılmaz, yeterli petrol yok.

and it's not sustainable politically.

Ve politik açıdan da dayanılmaz olurdu.

I mean, what are we fighting over right now?

Demek istediğim, ne için mücadele ediyoruz ?

We can make it complicated, but what's the world fighting over right now?

Durumu karmaşıklaştırabiliriz fakat dünya şuan ne için mücadele ediyor?

So it seemed to me that somebody had to work on that last mile,

Yani bana birinin son mil teknolojisi için çalışması gerektiği gibi geldi,...

and it was dumb luck. We were working on iBOTs,

... ve acemi şansına bakın ki ; biz IBOT ların üzerine çalışıyorduk.

but once we made this, we instantly decided

Önce onu yaptık ve akabinde bunun jet skiler için...

it could be a great alternative to jet skis. You don't need the water.

....mükemmel bir alternatif olucağına karar verdik. Suya ihtiyacınız bile olmazdı.

Or snowmobiles. You don't need the snow.

Yada kar araçlarına olabilir. Karada ihtiyacınız yoktu.

Or skiing. It's just fun, and people love to move around doing fun things.

Belki de kayak. Eğlenceden ibaret ve insanlar eğlenmeyi seviyorlar.

And every one of those industries, by the way --

Ve bu iş kollarından her biri , aklıma gelmişken söyliyeyim...

just golf carts alone is a multi-billion-dollar industry.

... yalnızca golf arabası bile milyar dolarlık bir pazardır.

But rather than go license this off, which is what we normally do,

Fakat, sınıflandırmadan ziyade, normalde ne yaptığımızla alakalı...

it seemed to me that if we put all our effort not into the technology,

...Bana bütün çabalarımızı teknolojiye değil ama...

but into an understanding of a world that's solved all its other problems,

...dünyayı anlamaya ve diğer sorunlarını çözmeye harcıyoruz gibi geldi.

but has somehow come to accept that cities -- which,

Fakat, Her nasılsa yunan mimarisinden geriye doğru ...

right back from ancient Greece on, were meant to walk around,

... gelen şehirler kabul ediliyor,bunun anlamı...

cities that were architected and built for people --

....üzerinde dolaştığımız insanlar için tasarlanan ....

now have a footprint that,

... ve inşa edilen şehirler, şuan sorunlar içinde.

while we've solved every other transportation problem --

Bütün diğer ulaşım sorunları çözüğümüz süre içinde ...

and it's like Moore's law.

....Sorun Moore yasası gibi hep ikiye katlanıyor.

I mean, look at the time it took to cross a continent in a Conestoga wagon,

Demek istediğim, Önceden kıtayı tren ve ...

then on a railroad, then an airplane.

....uçaktan ziyade atlı bir arabanın içinde geçerlerdi.

Every other form of transportation's been improved.

Şimdi diğer ulaşım şekilleri gelişiyor.

In 5,000 years, we've gone backwards in getting around cities.

5,000 yılda şehirlerde geçmişe doğru gidiyoruz.

They've gotten bigger; they're spread out.

Onlar daha da büyüyor ve genişliyor.

The most expensive real estate on this planet in every city --

Gezegendeki her şehirden birçok değerli gayrimenkul de...

Wilshire Boulevard, or Fifth Avenue, or Tokyo, or Paris --

... örneğin, Wilshire Bulvarı, 5. Cadde,Tokyo yada Paris gibi...

the most expensive real estate is their downtowns.

...en pahalıları da şehir merkezlerinde olan gayrimenkuller .

65 percent of the landmass of our cities are parked cars.

Ama dünya üzerinde ki en büyük yirmi şehirde .

The 20 largest cities in the world.

Alanların yüzde 65 i park yeri olarak kullanılıyor.

So you wonder, what if cities could give to their pedestrians

Şimdi merak ettiniz , ya şehirler yayalara verilseydi ...

what we take for granted as we now go between cities?

... şehir içinde giderken neyi olağan karşılarız?

What if you could make them fun, attractive, clean,

Ya yaşam alanımızı eğlenceli, cazip, temiz...

environmentally friendly?

... ve çevre dostu yaparsak ?

What if it would make it a little bit more palatable

Ya biz onu bu şeye izin vererek daha hoşa gidicek...

to have access via this, as that last link to mass transit,

... şekilde düzenlersek, toplu taşımaya son bir katkı olarak,...

to get out to your cars so we can all live in the suburbs

... arabalarımızı yollardan çekip banliyölerde yaşayıp...

and use our cars the way we want,

...arabalarımız isteğimiz yolda kullanabilirsek,...

and then have our cities energized again?

...belki bu yolla şehirlerimiz yeniden hareketlenebilir?

We thought it would be really neat to do that,

Gerçekten düzeltilebiğini sandığımız,...

and one of the problems we really were worried about

... ve üzerine kafa yorduğumuz sorunlardan biri...

is: how do we get legal on the sidewalk?

... yaya kaldırımı üzerinde kullanımının nasıl serbest olabileceğiydi...

Because technically I've got motors; I've got wheels -- I'm a motor vehicle.

...çünkü teknik olarak motorum ve tekerlerim var.

I don't look like a motor vehicle.

Ben motorlu bir taşıtım ama öyle gözükmüyorum.

I have the same footprint as a pedestrian;

Yaya kadar yer kaplıyorum.

I have the same unique capability

Kalabalık alanı diğer yayalarla paylaşabilmek için ...

to deal with other pedestrians in a crowded space.

...yeterli kabiliyete sahibim.

I took this down to Ground Zero,

Sıfır bölgesine gittim ve,...

and knocked my way through crowds for an hour.

... bir saat boyunca önümdeki kalabalığa çarptım durdum.

I'm a pedestrian. But the law typically lags technology by a generation or two,

Ben bir yayayım ama kanun genellikle kanunlar teknolojiden...

and if we get told we don't belong on the sidewalk, we have two choices.

... bir yada iki nesil geride kalır, eğer onun kaldırımlara uygun olmadığını söylüyorsak,iki tane seçeneğimiz var.

We're a recreational vehicle that doesn't really matter,

Eğlenceli bir araç olması geçekten önemli değil, ...

and I don't spend my time doing that kind of stuff.

... ve zamanımı sevimli olmasına harcamıyorum.

Or maybe we should be out in the street

Yada belkide biz yollarda Greyhound marka ...

in front of a Greyhound bus or a vehicle.

...bir otobüsün veya bir taşıtın önünde olmalıyız.

We've been so concerned about that,

Bu konuyla alakalı olarak ...

we went to the Postmaster General of the United States,

...daha önceden tanımadığımız ,...

as the first person we ever showed on the outside,

... ABD posta bakanına gittik ...

and said, "Put your people on it. Everybody trusts their postman.

...ve ona insanlara sorabilceğini,''herkesin postacısına güvendiğini'...

And they belong on the sidewalks, and they'll use it seriously."

...postacıların kaldırımlara ait olduğunu ve onu ciddi bir şekilde kullandıklarını''söyledik.

He agreed. We went to a number of police departments

Buna katıldı. Emniyetten arka sokaklarda 70 poundluk...

that want their police officers back in the neighborhood

...malzemelerle gezen polis memurlarına gittik.

on the beat, carrying 70 pounds of stuff. They love it.

Onlar bunu seviyorlar.

And I can't believe a policeman is going to give themselves a ticket.

Ve bir polis memurun kendilerine ceza yazmasına inanamadım.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So we've been working really, really hard,

Yani, biz gerçekten çok sıkı çalışıyoruz,...

but we knew that the technology would not be as hard to develop

...fakat neyin önemli olduğunu ve teknolojiye nasıl uygulancağı...

as an attitude about what's important, and how to apply the technology.

... konusunda gelişimin zor olmadığını biliyoruz.

We went out and we found some visionary people

Dışarı çıktık yeterli bütçeyle bize bunları...

with enough money to let us design and build these things,

...tasarlayayıp yapabilicek birkaç kişi bulduk,...

and in hopefully enough time to get them accepted.

...ve kabul etmelerini umarak biraz zaman verdik .

So, I'm happy, really, I am happy to talk about this technology as much as you want.

Ben gerçekten mutluyum, bu konu hakkında sizin isteğiniz üzere konuşmak beni mutlu ediyor.

And yes, it's really fun, and yes, you should all go out and try it.

Ve o gerçekten eğlenceli, onla dışarı çıkıp mutlaka denemelisiniz.

But if I could ask you to do one thing,

Fakat, Size yapcağınız bir şey sorarsam, ...

it's not to think about it as a piece of technology,

...sorum teknolojinin bir bölümüyle alakalı olmayacak,...

but just imagine that, although we all understand somehow

...sadece hepmizin saatte 60mil (96km)...

that it's reasonable that we use our 4,000-pound machine,

...hızla giden 4,000 pound değerinde sizi gitmek...

which can go 60 miles an hour,

... istedğiniz her yere götürebilcek akla yatkın...

that can bring you everywhere you want to go,

... bir makineden anladığınız neyse, hayal edin...

and somehow it's also what we used for the last mile,

... ve ayrıca bir şekilde de son mil hareketi içinde kullandğımızı,...

and it's broken, and it doesn't work.

... ama bozulduğunu ve çalışmadığını.

One of the more exciting things that occurred to us

Heyecan verici şeylerden biride Californiyada...

about why it might get accepted, happened out here in California.

...buranın dışında onun neden kabul edilebilir olucağını aklıma getirmemiz oldu.

A few weeks ago, after we launched it,

Onu yaptıktan birkaç hafta sonra, ...

we were here with a news crew on Venice Beach, zipping up and back,

... biz yeni bir ekiple burada Venedik Plajındaydık, heyecanladık,durulduk,...

and he's marveling at the technology,

...ve o teknolojiye hayret ediyordu,...

and meanwhile bicycles are zipping by,

...bu sırada bisikletler teşvik etti,...

and skateboarders are zipping by,

... kaykaylar teşvik etti,...

and a little old lady -- I mean, if you looked in the dictionary,

... ve küçük yaşlı bir hanımefendi, Ne kastettiğimi sözlüğe bakarsanız görebilirsiniz,...

a little old lady -- came by me --

... ve küçük tatlı hanfendi bana yaklaştı,...

and now that I'm on this, I'm the height of a normal adult now --

... o an ben bunun üzerindeyim, normal uzunlukta ve yetişkinim,...

and she just stops, and the camera is there, and she looks up at me

... bir an durdu, kamerada oradaydı ve kafasını kaldırıp bana baktı...

and says, "Can I try that?"

... ve ''Deneyebilirmiyim?'' dedi.

And what was I -- you know, how are you going to say anything?

Ben öylece kalakaldım, Bilirsiniz bir şey söyleyemezken nasıl olursunuz ?

And so I said, "Sure."

Ve '' Elbette'' diye cevapladım.

So I get off, and she gets on, and with a little bit of the usual, ah,

Akabinde,Ben indim ve o bindi bu biraz sıra dışıydı,...

then she turns around, and she goes about 20 feet,

...Sonrasında kendi etrafında döndü ve 6 metre kadar gitti,...

and she turns back around, and she's all smiles.

...sonra geri döndü bütün gücüyle gülüyordu.

And she comes back to me and she stops, and she says,

...geri geldi durdu ve bütün gülümsemesiyle bana dediki,...

"Finally, they made something for us."

...''Sonunda bizim içinde bir şey yaptılar.''

And the camera is looking down at her.

Kamera aşşağıya doğru ona bakıyordu.

I'm thinking, "Wow, that was great --

Düşündüm ki'' Vay canına bu müthiş birşey...

(Laughter)

(Gülüşmeler)

-- please lady, don't say another word."

... lütfen hanımefendi, başka bir şey demeyin.''

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And the camera is down at her,

Kamera onu çekiyordu,...

and this guy has to put the microphone in her face,

... ve mikrofonu ona doğru tutan çocuk ,...

said, "What do you mean by that?"

... ''Bu ne anlama geliyor?'' diye sordu.

And I figured, "It's all over now,"

Meseleyi o an çözdüm''İşte şimdi tamamlanmıştı,''

and she looks up and she says, "Well,"

Sonrasında kafasını kaldırdı ve ''İyiydi'' dedi''...

she's still watching these guys go; she says, "I can't ride a bike," no,

...Bize bakmaya devam etti ve ekledi ''Ben motora binemem''...

she says, "I can't use a skateboard, and I've never used roller blades,"

...hayır,'' Kaykayda kullanamam, ve asla paten de sürmedim.''...

she knew them by name;

...onları isimleriyle biliyordu;...

she says, "And it's been 50 years since I rode a bicycle."

...ve devam etti'' En son bisiklete binmemim üzerinden 50 yıl geçti ''.

Then she looks up, she's looking up, and she says,

Sonrasında dik durmaya çalışarak,...

"And I'm 81 years old, and I don't drive a car anymore.

...81 yaşımdayım ve o kadar fazla araba kullanmadım,...

I still have to get to the store, and I can't carry a lot of things."

... hala markete gidiyor ve birçok şey taşıyorum.''dedi.

And it suddenly occurred to me, that among my many fears,

Bu bana aniden bununda benim korkum olduğunu...

were not just that the bureaucracy and the regulators

...henüz bürokrasinin, düzenleyicin ...

and the legislators might not get it --

...ve yetkililerin ona izin vermediğini hatırladım,...

it was that, fundamentally, you believe there's pressure among the people

....aslında, insanların arasında kaldırımların...

not to invade the most precious little bit of space left,

dışında kalan değerli alanları işgal etmemeleri için...

the sidewalks in these cities.

... baskı olduğuna inanırsınız.

When you look at the 36 inches of legal requirement for sidewalk,

36 inç lik(91 cm) standart uzunlukda ki bir kaldırıma baktığımızda...

then the eight foot for the parked car, then the three lanes,

...orada 8 ayak boyunda araba park yeri ve paraler ...

and then the other eight feet -- it's --

...üç çizgi ve onun gibi olan bütününün...

that little piece is all that's there.

...küçük parçalarını görürüz.

But she looks up and says this,

Bana baktı bunları söyledi...

and it occurs to me, well, kids aren't going to mind these things,

... ve aklıma geldi, cocuklar bu işe kafa yormuyordu,...

and they don't vote, and business people and then young adults

...oyda vermiyorlar. İş adamları ...

aren't going to mind these things -- they're pretty cool --

...ayrıca genç yetişkinlerde oldukça ilgisizdi...

so I guess subliminally I was worried

....bu nedenle sanırım bilinçaltımda...

that it's the older population that's going to worry.

...endişem yaşlı nüfusun bunla ilgili olmasıydı.

So, having seen this, and having worried about it for eight years,

Yani, bunu sekiz yıldır görüyor ve üzerine kafa yoruyordum,...

the first thing I do is pick up my phone and ask our marketing and regulatory guys,

...bende bir gün telefonumu çıkartım ilk iş olarak bizim pazarlama ve düzenleme ile uğraşan çocukları çağırdım...

call AARP, get an appointment right away.

... ve hemen AARP'i dearayıp bir randevu aldım.

We've got to show them this thing.

Onlara bunun gösterdik.

And they took it to Washington; they showed them;

Ve onlarda onu Washingtona götürdü, ve oradakilere...

and they're going to be involved now,

...gösterdi,onlarda en son bıraktığımda onu kurcalıyorlardı,...

watching how these things get absorbed in a number of cities,

....şuan Atlanta gibi şehirlere nasıl nasıl duracağını gözlemliyorlar,...

like Atlanta, where we're doing trials to see if it really can, in fact,

Aslında bizde şehirm merkezlerinde yenilenebilir enerjiyle...

help re-energize their downtown.

... çalışabilmesi için denemeler yapıyoruz.

(Applause)

(Alkış)

The bottom line is, whether you believe the United Nations,

Asıl nokta,Amerika Birleşik Devletine yada herhangi bir,...

or any of the other think tanks --

... düşünce kuruluşuna inanıp inanmasınızda...

in the next 20 years, all human population growth on this planet

...gelecek yirmi yıl içinde gezegende büyüyen....

will be in cities.

....tüm insan nufusu şehirlerde olucak.

In Asia alone, it will be over a billion people.

Yalnızca Asyada, bir milyondan fazla insan.

They learned to start with cell phones.

Cep telefonları ile öğrenmeye başladı.

They didn't have to take the 100-year trip we took.

Yüz yıl süren bir yolculuk gerekmiyor.

They start at the top of the technology food chain.

Teknoloji zincirinde başta olmayı başardılar.

We've got to start building cities and human environments

150 poundluk(70kg) bir kişinin zengin yeşil bir alanda,...

where a 150-pound person can go a couple of miles

...birkaç mil boyunca bunu yapmak için ...

in a dense, rich, green-space environment,

...4000 poundluk(190kg)bir makinesi olmadan...

without being in a 4,000-pound machine to do it.

...gidebilmesi için şehirler ve yaşam ortamları inşa etmeye başlamalıyız.

Cars were not meant for parallel parking;

Arabalar yan yana park edilmek için değil;...

they're wonderful machines to go between cities, but just think about it:

...şehirler arasından yolculuk yapmak için mükemmel araçlardır:...

we've solved all the long-range, high-speed problems.

...yalnızca şunu düşünün uzun menzil, yüksek hız sorunlarının hepsini çözüyoruz.

The Greeks went from the theater of Dionysus to the Parthenon in their sandals.

Yunanlar Dionysus'un tiyatrosundan Parthenona sandaletleriyle yürürdü.

You do it in your sneakers.

Size ise spor ayakkabılarınızla yapıyorsunuz.

Not much has changed.

Fazla bir değişiklik yok.

If this thing goes only three times as fast as walking -- three times --

Eğer bu şey yürüyüşünüzden üç kat hızlı olsa...

a 30-minute walk becomes 10 minutes.

...30 dakikalık bir yürüyüş 10 dakika olur.

Your choice, when living in a city, if it's now 10 minutes --

Seçim sizin, Şehirde yaşarken, Eğer şimdi 10 dakika ise...

because at 30 minutes you want an alternative, whether it's a bus, a train --

...bir otobüs ve trene 30 dakikada alternatif isteyip istemediğinizle alakalı.

we've got to build an infrastructure -- a light rail --

Alyapı inşa edebiliyoruz, hafif raylı sistem...

or you're going to keep parking those cars.

...yada arabaları park halinde tutabileceğiniz yerler.

But if you could put a pin in most cities,

Fakat, şehirlierin büyük kısmını hareket edilemez hale sokarsanız,...

and imagine how far you could, if you had the time, walk in one half-hour, it's the city.

....yarım saatlik yürüşüş mesafesinde birbirnize nasılda uzak kalırcağınızı hayal etsenize.

If you could make it fun, and make it eight or 10 minutes,

Bunu daha eğlenceli bir yolla ve 8 yada 1o dakikada yaparsanız,...

you can't find your car, un-park your car, move your car,

...arabanızı bulamazsınız,çıkartıp gittikden sonra,...

re-park your car and go somewhere;

... yeniden park eder ve başka bir yere gidersiniz;...

you can't get to a cab or a subway.

...metroya yada taksiye binemezsiniz.

We could change the way people allocate their resources,

İnsanların kaynaklarının dağıtımını,...

the way this planet uses its energy,

...gezegenin kendi enerjisini kullanarak daha eğlelenceli...

make it more fun.

...bir yolla değiştirebiliriz.

And we're hoping to some extent history will say we were right.

Ve tarih süreci içinde haklı olucağımızın söylenmesini umuyoruz.

That's Segway. This is a Stirling cycle engine;

Bu Segway, Sterling çevirimli motor;...

this had been confused by a lot of things we're doing.

...yaptığım birçok şey ile gelişti.

This little beast, right now, is producing a few hundred watts of electricity.

Bu küçük hayvan, şuanda birkaç walt elektirik üretiyor.

Yes, it could be attached to this,

Ve buna bağlı,...

and yes, on a kilogram of propane,

...ve sadece bir kilogram propanda,...

you could drive from New York to Boston if you so choose.

....istediğiniz taktirde, New York tan Bostona sürebilirsiniz.

Perhaps more interesting about this little engine is it'll burn any fuel,

Belkide daha ilginç olanı bu küçük motorun hiç bir yakıt yakmıyor oluşudur,...

because some of you might be skeptical

... bazılarımızın bırakacağı etkiler...

about the capability of this to have an impact,

... üzerini kuşkuları var...

where most of the world you can't simply plug into your 120-volt outlet.

...dünyanın çoğunda 120 volt elektriği kolayca şarj edemezsiniz.

We've been working on this,

Bunun üstüne de çalışıyoruz,...

actually, as an alternative energy source,

...aslında,Johson&Johson ile ibot ta kullanmak için...

starting way back with Johnson & Johnson, to run an iBOT,

... alternatif enerji kaynakları araştırması başladı...

because the best batteries you could get --

... çünkü elde edebileceğiniz en iyi piller...

10 watt-hours per kilogram in lead,

...her bir kg kurşunda saate 10 volt...

20 watt-hours per kilogram nickel-cadmium,

...her bir kg nikel-cadmiumda saate 20 volt...

40 watt-hours per kilogram in nickel-metal hydride,

...her bir kg nikel-metal hidritte saatte 40 volt...

60 watt-hours per kilogram in lithium,

...her bir kg lityum da saatte 60 volttur.

8,750 watt-hours of energy in every kilogram of propane or gasoline --

Propan ve benzinin her bir kg da ise 8,760 volttur.

which is why nobody drives electric cars.

Buda neden elektrikli arabaların tercih edilmediğinin nedeni.

But, in any event, if you can burn it with the same efficiency --

Fakat,herhangi bir şekilde aynı verimlilikte yapabilirseniz...

because it's external combustion -- as your kitchen stove,

...çünkü o mutfaktaki fırınınız gibi dıştan yanmalı bir motordur,...

if you can burn any fuel, it turns out to be pretty neat.

...eğer yakıt yakmazsanız, oldukça temiz olur.

It makes just enough electricity to, for instance, do this,

Bunu sağlamak için dünyanın gecenin yaşadığı...

which at night is enough electricity, in the rest of the world,

...zamanda ki dolaşan elektrik yeterli olur,...

as Mr. Holly -- Dr. Holly -- pointed out,

...buda Dr.Holly'nin yada Bay. Holly ininde belirtiği gibi...

can run computers and a light bulb.

...bir bilgisayar yada ampulü çalıştırabilir.

But more interestingly, the thermodynamics of this say,

Fakat, daha ilginci, termodinamiğin söylediği,...

you're never going to get more than 20 percent efficiency.

...asla yüzde yirmiden fazla bir randıman sağlayamayacağınız.

It doesn't matter much -- it says if you get 200 watts of electricity,

Bu çokta önemli değil, farz edilen eğer 200 volt,...

you'll get 700 or 800 watts of heat.

... elektriği sağlarsanız ısısının 700 yada 800 volt unu elde edersiniz.

If you wanted to boil water and re-condense it at a rate of 10 gallons an hour,

Sıvıyı kaynatıp yeniden yoğunlaştırmak isterseniz, saatte 10 galon(45lt) azalır.

it takes about 25, a little over 25.3 kilowatt --

Buda gidebilmek için yaklaşık 25 yada...

25,000 watts of continuous power -- to do it.

... küsuratıyla 25.3 kilovolt enerji demektir.

That's so much energy, you couldn't afford to desalinate

Bu çok fazla enerji ,Bununla tuzdan arındırma...

or clean water in this country that way.

...yada bu ülkedeki gibi temiz suyu sağlamayazdınız.

Certainly, in the rest of the world, your choice is to devastate the place,

Kesinlikle, seçiminiz dünyanın geri kalan kısmında yakılıp ısıya dönüşebilecek...

turning everything that will burn into heat, or drink the water that's available.

...her şeyi yakmak yada suyu mümkün olduğunca içilebilir yapmak olacak.

The number one cause of death on this planet among humans is bad water.

Gezegende ki ölüm sebepleri arasında birinci sırada kirli su vardır.

Depending on whose numbers you believe,

Durum kimin rakamlarına inanacağınıza göre değişir ama...

it's between 60 and 85,000 people per day.

...rakam günde 60 ile 85.000 insan arasındadır.

We don't need sophisticated heart transplants around the world.

Kalp nakliyle ilgili bilgili olmaya ihtiyacımız yok.

We need water.

Suya ihtiyacımız var.

And women shouldn't have to spend four hours a day looking for it,

Kadınlar zamanlarını ya suyun peşinde...

or watching their kids die.

...yada çocuklarının ölümünü izlemek için harcıyorlar.

We figured out how to put a vapor-compression distiller on this thing,

Elektriğin küçük bir kısmını kullanmakta ziyade...

with a counter-flow heat exchanger to take the waste heat,

...artık ısıyı kullanmak buhar sıkıştırma yönteminin...

then using a little bit of the electricity control that process,

...nasıl kullanacağımızı anladık.

and for 450 watts, which is a little more than half of its waste heat,

Onu soğutacak hiçbir şey olmadan...

it will make 10 gallons an hour of distilled water

...10 galon da(45lt) artık ısının yarısından biraz fazlası...

from anything that comes into it to cool it.

...450 volt elektriğe eşittir.

So if we put this box on here in a few years,

Yani eğer bir kaç yıl içinde ona yatırım yaparsak,...

could we have a solution to transportation, electricity,

...60 poundluk(27kg) bir paketle...

and communication, and maybe drinkable water

... ulaşım, elektrik, iletişim, belkide içilebilir su ...

in a sustainable package that weighs 60 pounds?

... için bir çözümümüz olabilir mi?

I don't know, but we'll try it.

Bilmiyorum fakat, kesinlikle deneyeceğiz.

I better shut up.

Şimdi sussam daha iyi.

(Applause)

(Alkış)