Dean Kamen: Rolling along, helping students and the third world

Tłumaczenie: Krystian Aparta Korekta: Dorota Konowrocka

As you pointed out, every time you come here, you learn something.

Człowiek zawsze dowiaduje się tu czegoś nowego.

This morning, the world's experts

Dziś światowi eksperci

from I guess three or four different companies on building seats,

z 4 różnych firm omawiali budowę krzeseł

I think concluded that ultimately, the solution is, people shouldn't sit down.

i w końcu orzekli, że najlepiej nie siadać.

I could have told them that.

Mogli mnie o to zapytać.

(Laughter)

(Śmiech)

Yesterday, the automotive guys gave us some new insights.

Wczoraj ludzie od motoryzacji dali nam do myślenia.

They pointed out that, I believe it was between 30 and 50 years from today,

Mówili, że za 30-50 lat

they will be steering cars by wire,

samochodami będziemy sterować elektronicznie,

without all that mechanical stuff.

bez tej całej mechaniki.

(Laughter)

(Śmiech)

That's reassuring.

Dobrze wiedzieć.

(Applause)

(Brawa)

They then pointed out that there'd be, sort of, the other controls by wire,

Powiedzieli, że dodadzą więcej elektroniki

to get rid of all that mechanical stuff.

i całkiem usuną mechanikę.

That's pretty good, but why not get rid of the wires?

A czemu nie pozbyć się też elektroniki?

Then you don't need anything to control the car, except thinking about it.

Wtedy moglibyśmy kierować autem myślami.

I would love to talk about the technology,

Pogadałbym o technologii

and sometime, in what's past the 15 minutes,

i po tych piętnastu minutach

I'll be happy to talk to all the techno-geeks around here

zbiorę technomaniaków

about what's in here.

i powiem, co mam pod maską.

But if I had one thing to say about this, before we get to first,

Ale chciałem podkreślić,

it would be that from the time we started building this,

że kiedy zaczęliśmy to konstruować,

the big idea wasn't the technology.

nie chodziło o technologię.

It really was a big idea in technology when we started applying it

Rzeczywiście, to był technologiczny przełom,

in the iBOT for the disabled community.

zastosowanie tego w wózku inwalidzkim iBOT.

The big idea here is, I think, a new piece of a solution

Jednak prawdziwy przełom to częściowe rozwiązanie

to a fairly big problem in transportation.

niebagatelnego problemu transportu.

And maybe to put that in perspective: there's so much data on this,

Przedstawię to w szerszej perspektywie, bo ta kwestia

I'll be happy to give it to you in different forms.

jest już głęboko przebadana.

You never know what strikes the fancy of whom,

Trudno dyskutować o gustach,

but everybody is perfectly willing to believe the car changed the world.

ale wszyscy są zgodni, że samochód zmienił świat.

And Henry Ford, just about 100 years ago, started cranking out Model Ts.

100 lat temu Henry Ford wypuścił na rynek Model T.

What I don't think most people think about

Często jednak zapominamy

is the context of how technology is applied.

o kontekście wdrożenia nowej technologii.

For instance, in that time, 91 percent of America

W tamtych czasach 91% Amerykanów

lived either on farms or in small towns.

mieszkało na farmach lub w małych miejscowościach.

So, the car --

Dlatego samochód,

the horseless carriage that replaced the horse and carriage -- was a big deal;

który zastąpił powóz konny, stał się przełomem.

it went twice as fast as a horse and carriage.

Jeździł dwukrotnie szybciej.

It was half as long.

Był o połowę krótszy.

And it was an environmental improvement, because, for instance,

Mniej zanieczyszczał środowisko.

in 1903 they outlawed horses and buggies in downtown Manhattan,

W 1903 roku zakazano powozów na Manhattanie,

because you can imagine what the roads look like

bo wiadomo, jak wyglądają ulice,

when you have a million horses,

jeśli w mieście jest milion koni

and a million of them urinating and doing other things,

załatwiających potrzeby na jezdnię,

and the typhoid and other problems created were almost unimaginable.

co stwarza zagrożenie tyfusem i inne problemy.

So the car was the clean environmental alternative to a horse and buggy.

Samochód był wówczas ekologiczną alternatywą.

It also was a way for people to get from their farm to a farm,

Ułatwiał też przemieszczanie się między farmami,

or their farm to a town, or from a town to a city.

dojazd do najbliższej miejscowości.

It all made sense, with 91 percent of the people living there.

Przecież 91% ludzi mieszkało poza miastem.

By the 1950s, we started connecting all the towns together

W latach 50. zaczęliśmy łączyć miasteczka

with what a lot of people claim is the eighth wonder of the world, the highway system.

ósmym cudem świata: autostradami.

And it is certainly a wonder.

To chyba rzeczywiście cud.

And by the way, as I take shots at old technologies,

Nabijam się ze starych technologii,

I want to assure everybody, and particularly the automotive industry --

ale uspokajam, szczególnie przemysł motoryzacyjny,

who's been very supportive of us --

który bardzo nas wspiera,

that I don't think this in any way competes with airplanes, or cars.

Segway nie konkuruje z samochodami i samolotami.

But think about where the world is today.

Ale zastanówcie się nad współczesnym światem.

50 percent of the global population now lives in cities.

Połowa populacji mieszka w dużych miastach.

That's 3.2 billion people.

3,2 miliarda ludzi.

We've solved all the transportation problems

Po drodze do tego wyniku

that have changed the world to get it to where we are today.

pokonaliśmy wszystkie problemy z transportem.

500 years ago, sailing ships started getting reliable enough;

500 lat temu poprawiła się jakość statków,

we found a new continent.

odkryliśmy nowy kontynent.

150 years ago, locomotives got efficient enough, steam power,

150 temu pojawiły się lepsze lokomotywy parowe

that we turned the continent into a country.

i kontynent zmienił się w kraj.

Over the last hundred years, we started building cars,

Od stu lat budujemy samochody,

and then over the 50 years we've connected every city to every other city

50 lat temu połączyliśmy wszystkie miasta

in an extraordinarily efficient way,

w bardzo sprawny sposób,

and we have a very high standard of living as a consequence of that.

osiągając bardzo wysoki standard życia.

But during that entire process, more and more people have been born,

Ale rodzi się coraz więcej ludzi

and more and more people are moving to cities.

i rośnie populacja miast.

China alone is going to move four to six hundred million people

W samych Chinach nawet 600 milionów ludzi

into cities in the next decade and a half.

przeniesie się do miast w ciągu 15 lat.

And so, nobody, I think, would argue that airplanes, in the last 50 years,

Nikt nie zakwestionuje, że w ostatnim półwieczu samoloty

have turned the continent and the country now into a neighborhood.

sprowadziły kontynent i kraj do skali dzielnicy.

And if you just look at how technology has been applied,

Technologia rozwiązała problemy

we've solved all the long-range, high-speed, high-volume,

szybkiego przemieszczania na duże odległości

large-weight problems of moving things around.

dużych ilości ciężkich towarów.

Nobody would want to give them up.

Nie chcemy tego odrzucić.

And I certainly wouldn't want to give up my airplane,

Nie chciałbym pozbyć się swojego samolotu,

or my helicopter, or my Humvee, or my Porsche.

helikoptera, dżipa czy Porsche.

I love them all. I don't keep any of them in my living room.

Kocham je, choć nie trzymam ich w salonie.

The fact is, the last mile is the problem,

Problemem jest ostatni kilometr.

and half the world now lives in dense cities.

Połowa świata mieszka w zatłoczonych miastach.

And people spend, depending on who they are,

Ludzie zużywają

between 90 and 95 percent of their energy getting around on foot.

do 95% energii na chodzenie pieszo.

I think there's -- I don't know what data would impress you,

Nie wiem, czy to zrobi na was wrażenie,

but how about, 43 percent of the refined fuel produced in the world

ale 43% paliw rafinowanych wytwarzanych na świecie

is consumed by cars in metropolitan areas in the United States.

pochłaniają samochody w miastach USA.

Three million people die every year in cities due to bad air,

3 mln ludzi rocznie umiera przez zanieczyszczenie powietrza,

and almost all particulate pollution on this planet

źródłem większości zanieczyszczeń cząstkami stałymi

is produced by transportation devices, particularly sitting in cities.

są miejskie środki transportu.

And again, I say that not to attack any industry,

Nikogo tu nie atakuję,

I think -- I really do -- I love my airplane,

kocham swój samolot,

and cars on highways moving 60 miles an hour

a jazda autostradą 100 km na godzinę

are extraordinarily efficient,

jest bardzo sprawna,

both from an engineering point of view,

zarówno z punktu widzenia inżynierii,

an energy consumption point of view, and a utility point of view.

jak zużycia energii i wygody.

And we all love our cars, and I do.

Uwielbiam samochody, jak wszyscy.

The problem is, you get into the city and you want to go four blocks,

Ale co kiedy chcemy przejechać 4 przecznice?

it's neither fun nor efficient nor productive.

To nieprzyjemne, niewydajne i nieproduktywne.

It's not sustainable.

Nieodpowiedzialne ekologicznie.

If -- in China, in the year 1998, 417 million people used bicycles;

W Chinach w 1998 r. 416 mln osób jeździło na rowerach.

1.7 million people used cars.

1,7 mln ludzi miało samochody.

If five percent of that population became, quote, middle class,

Gdyby 5% tej populacji stało się "klasą średnią"

and wanted to go the way we've gone in the last hundred years

i poszło tą samą drogą, co my w poprzednim wieku,

at the same time that 50 percent of their population are moving into cities

kiedy połowa ludności Chin przenosi się właśnie do miast

of the size and density of Manhattan, every six weeks --

wielkości i gęstości zaludnienia Manhattanu,

it isn't sustainable environmentally;

środowisko by nie wytrzymało,

it isn't sustainable economically -- there just ain't enough oil --

nie wytrzymałaby gospodarka: mamy za mało ropy.

and it's not sustainable politically.

To też problem polityczny.

I mean, what are we fighting over right now?

Bo o co toczy się wojna?

We can make it complicated, but what's the world fighting over right now?

To nie takie proste, ale o co teraz walczymy?

So it seemed to me that somebody had to work on that last mile,

Ktoś musiał się zająć tym ostatnim kilometrem.

and it was dumb luck. We were working on iBOTs,

Miałem szczęście. Pracowaliśmy nad iBOT-em.

but once we made this, we instantly decided

Po zakończeniu prac uznaliśmy,

it could be a great alternative to jet skis. You don't need the water.

że to świetna alternatywa dla nart wodnych

Or snowmobiles. You don't need the snow.

albo skuterów śnieżnych,

Or skiing. It's just fun, and people love to move around doing fun things.

albo nart. To zabawne, a ludzie kochają ruch i zabawę.

And every one of those industries, by the way --

Każdy z tych produktów,

just golf carts alone is a multi-billion-dollar industry.

nawet wózki golfowe, to wielomilardowy rynek.

But rather than go license this off, which is what we normally do,

Zamiast sprzedać licencję, jak zwykle,

it seemed to me that if we put all our effort not into the technology,

woleliśmy włożyć wysiłek nie w samą technologię,

but into an understanding of a world that's solved all its other problems,

ale w zrozumienie świata, który rozwiązał szereg problemów,

but has somehow come to accept that cities -- which,

ale pogodził się z tym, że miasta,

right back from ancient Greece on, were meant to walk around,

które już w starożytnej Grecji projektowano dla pieszych,

cities that were architected and built for people --

miasta budowane dla ludzi

now have a footprint that,

teraz niszczą środowisko.

while we've solved every other transportation problem --

To nierozwiązany problem.

and it's like Moore's law.

Przypomnijcie sobie prawo Moore'a.

I mean, look at the time it took to cross a continent in a Conestoga wagon,

Ile trwała podróż przez kontynent krytym wozem,

then on a railroad, then an airplane.

ile samochodem, a ile samolotem?

Every other form of transportation's been improved.

Ulepszyliśmy wszystkie inne formy transportu,

In 5,000 years, we've gone backwards in getting around cities.

lecz w ciągu 5 tys. lat cofnęliśmy się w komunikacji miejskiej.

They've gotten bigger; they're spread out.

Miasta przecież rosną.

The most expensive real estate on this planet in every city --

Najdroższe nieruchomości w każdym mieście,

Wilshire Boulevard, or Fifth Avenue, or Tokyo, or Paris --

Wilshire Boulevard, Piąta Aleja, Tokio, Paryż,

the most expensive real estate is their downtowns.

najdrożej jest w centrum.

65 percent of the landmass of our cities are parked cars.

65% powierzchni miast to zaparkowane auta.

The 20 largest cities in the world.

20 największych miast świata.

So you wonder, what if cities could give to their pedestrians

Gdyby miasta mogły dać pieszym to,

what we take for granted as we now go between cities?

co jest oczywiste w komunikacji międzymiastowej?

What if you could make them fun, attractive, clean,

Gdyby to coś było zabawne, ładne, czyste,

environmentally friendly?

ekologiczne?

What if it would make it a little bit more palatable

Byłby to atrakcyjny środek transportu,

to have access via this, as that last link to mass transit,

ostatnie połączenie z transportem publicznym,

to get out to your cars so we can all live in the suburbs

dowozi do auta, więc możemy żyć na przedmieściach

and use our cars the way we want,

i używać samochodu, jak chcemy,

and then have our cities energized again?

ożywiając w ten sposób miasto.

We thought it would be really neat to do that,

Spodobała się nam ta wizja,

and one of the problems we really were worried about

ale martwiła nas kwestia

is: how do we get legal on the sidewalk?

legalnego przemieszczania się po chodniku.

Because technically I've got motors; I've got wheels -- I'm a motor vehicle.

Mam silnik i koła - jestem pojazdem silnikowym,

I don't look like a motor vehicle.

chociaż na to nie wyglądam.

I have the same footprint as a pedestrian;

Zabieram tyle miejsca, co pieszy,

I have the same unique capability

i tak samo potrafię

to deal with other pedestrians in a crowded space.

omijać innych pieszych w tłumie.

I took this down to Ground Zero,

Zabrałem to do Strefy Zero

and knocked my way through crowds for an hour.

i godzinę przebijałem się przez tłumy.

I'm a pedestrian. But the law typically lags technology by a generation or two,

Jestem pieszym, ale prawo nie nadąża za technologią,

and if we get told we don't belong on the sidewalk, we have two choices.

więc jeśli przegonią nas z chodników, mamy dwie opcje.

We're a recreational vehicle that doesn't really matter,

Uznać to za pojazd rekreacyjny,

and I don't spend my time doing that kind of stuff.

ale takimi rzeczami się nie zajmuję,

Or maybe we should be out in the street

lub jeździć ulicami,

in front of a Greyhound bus or a vehicle.

wymijając autokary i samochody.

We've been so concerned about that,

Tak nas to martwiło,

we went to the Postmaster General of the United States,

że poprosiliśmy poczmistrza generalnego,

as the first person we ever showed on the outside,

który jako pierwszy zobaczył nasz produkt,

and said, "Put your people on it. Everybody trusts their postman.

żeby dał go listonoszom, którym każdy ufa.

And they belong on the sidewalks, and they'll use it seriously."

Nikt ich nie przegoni i podejdą do sprawy poważnie.

He agreed. We went to a number of police departments

Zgodził się. Odwiedziliśmy też komisariaty

that want their police officers back in the neighborhood

kierujące patrole na ulice

on the beat, carrying 70 pounds of stuff. They love it.

z kilogramami wyposażenia. Kochają to.

And I can't believe a policeman is going to give themselves a ticket.

A policjant raczej nie wlepi sobie mandatu.

(Laughter)

(Śmiech)

So we've been working really, really hard,

Pracowaliśmy ciężko,

but we knew that the technology would not be as hard to develop

ale wiedzieliśmy, że nie technologia będzie wyzwaniem,

as an attitude about what's important, and how to apply the technology.

ale wykształcenie postaw i wdrożenie wynalazku.

We went out and we found some visionary people

Znaleźliśmy kilku wizjonerów,

with enough money to let us design and build these things,

którzy sfinansowali budowę naszego pojazdu,

and in hopefully enough time to get them accepted.

przez co zdążyliśmy zyskać pozwolenia.

So, I'm happy, really, I am happy to talk about this technology as much as you want.

Więc chętnie opowiem o technologii,

And yes, it's really fun, and yes, you should all go out and try it.

Segway jest bardzo fajny, przekonacie się sami,

But if I could ask you to do one thing,

ale nie myślcie o nim

it's not to think about it as a piece of technology,

jako o urządzeniu.

but just imagine that, although we all understand somehow

Wszyscy zgadzamy się,

that it's reasonable that we use our 4,000-pound machine,

że rozsądnie jest jeździć dwutonową maszyną

which can go 60 miles an hour,

osiągającą prędkość 100 km/h,

that can bring you everywhere you want to go,

która zawiezie nas wszędzie,

and somehow it's also what we used for the last mile,

ale pokonujemy nią też ostatni kilometr,

and it's broken, and it doesn't work.

gdzie się kompletnie nie sprawdza.

One of the more exciting things that occurred to us

Pewne ekscytujące wydarzenie

about why it might get accepted, happened out here in California.

podpowiedziało nam, że to się przyjmie.

A few weeks ago, after we launched it,

Krótko po premierze

we were here with a news crew on Venice Beach, zipping up and back,

bawiliśmy się Segwayem z dziennikarzami,

and he's marveling at the technology,

których fascynował ten wynalazek.

and meanwhile bicycles are zipping by,

Obok jeździły rowery

and skateboarders are zipping by,

i ludzie na deskorolkach.

and a little old lady -- I mean, if you looked in the dictionary,

Podeszła do nas starsza pani,

a little old lady -- came by me --

typowa starsza pani.

and now that I'm on this, I'm the height of a normal adult now --

Na Segwayu jestem przeciętnego wzrostu.

and she just stops, and the camera is there, and she looks up at me

Zatrzymała się, podniosła na mnie wzrok

and says, "Can I try that?"

i spytała: "Mogę się przejechać?"

And what was I -- you know, how are you going to say anything?

I co ja miałem powiedzieć?

And so I said, "Sure."

Odpowiedziałem: "Jasne".

So I get off, and she gets on, and with a little bit of the usual, ah,

Zszedłem, nauczyłem ją podstaw,

then she turns around, and she goes about 20 feet,

przejechała 5 metrów,

and she turns back around, and she's all smiles.

zawróciła z wielkim uśmiechem.

And she comes back to me and she stops, and she says,

Podjechała do mnie i powiedziała:

"Finally, they made something for us."

"Nareszcie zrobili coś dla nas".

And the camera is looking down at her.

Wszystko było filmowane.

I'm thinking, "Wow, that was great --

Myślę, świetnie!

(Laughter)

(Śmiech)

-- please lady, don't say another word."

Niech pani już nic nie mówi...

(Laughter)

(Śmiech)

And the camera is down at her,

Kamera nadal ją kręci,

and this guy has to put the microphone in her face,

ktoś podaje jej mikrofon

said, "What do you mean by that?"

i prosi o dłuższą wypowiedź.

And I figured, "It's all over now,"

Byłem pewien, że to koniec.

and she looks up and she says, "Well,"

Pani popatrzyła na rowerzystów i powiedziała,

she's still watching these guys go; she says, "I can't ride a bike," no,

"Nie mogę już jeździć na rowerze,

she says, "I can't use a skateboard, and I've never used roller blades,"

ani na desce, a rolek nawet nie próbowałam".

she knew them by name;

Wiedziała, jak się nazywają.

she says, "And it's been 50 years since I rode a bicycle."

"A ostatnio na rowerze jechałam 50 lat temu".

Then she looks up, she's looking up, and she says,

Potem spojrzała w kamerę i dodała:

"And I'm 81 years old, and I don't drive a car anymore.

"Mam 81 lat, już nie jeżdżę samochodem,

I still have to get to the store, and I can't carry a lot of things."

ale muszę dostać się do sklepu i wrócić z zakupami".

And it suddenly occurred to me, that among my many fears,

Wtedy uświadomiłem sobie, że moje obawy

were not just that the bureaucracy and the regulators

obejmowały nie tylko niezrozumienie urzędów,

and the legislators might not get it --

biurokratów i prawodawców,

it was that, fundamentally, you believe there's pressure among the people

ale też niechęć mieszkańców miast do intruzów

not to invade the most precious little bit of space left,

zawłaszczających resztki przestrzeni dla pieszych,

the sidewalks in these cities.

czyli chodniki.

When you look at the 36 inches of legal requirement for sidewalk,

Prawo wymaga 90 cm na chodnik,

then the eight foot for the parked car, then the three lanes,

potem 2,5 m na zaparkowanie samochodu,

and then the other eight feet -- it's --

trzy pasy i drugie 2,5 metra.

that little piece is all that's there.

Na chodnik zostaje niewiele.

But she looks up and says this,

Ale kiedy ta pani to powiedziała...

and it occurs to me, well, kids aren't going to mind these things,

Dzieciom Segway nie będzie przeszkadzał,

and they don't vote, and business people and then young adults

a poza tym nie głosują, a ludzie biznesu i młodzi dorośli

aren't going to mind these things -- they're pretty cool --

uważają, że Segway jest cool,

so I guess subliminally I was worried

więc podświadomie bałem się,

that it's the older population that's going to worry.

że będzie przeszkadzał osobom starszym.

So, having seen this, and having worried about it for eight years,

Po ośmiu latach zmartwień i rozmowie z tą panią,

the first thing I do is pick up my phone and ask our marketing and regulatory guys,

poprosiłem ludzi od marketingu i przepisów,

call AARP, get an appointment right away.

żeby zadzwonili do organizacji seniorów AARP.

We've got to show them this thing.

Chciałem im to pokazać.

And they took it to Washington; they showed them;

Po prezentacji w Waszyngtonie

and they're going to be involved now,

zaczęli się angażować,

watching how these things get absorbed in a number of cities,

obserwując, jak Segway wchodzi do miast

like Atlanta, where we're doing trials to see if it really can, in fact,

takich jak Atlanta, gdzie testujemy go, by sprawdzić,

help re-energize their downtown.

czy rzeczywiście ożywi centrum.

(Applause)

(Brawa)

The bottom line is, whether you believe the United Nations,

Jeśli wierzyć ONZ

or any of the other think tanks --

i innym think-tankom,

in the next 20 years, all human population growth on this planet

w ciągu następnych 20 lat przyrost populacji

will be in cities.

odnotujemy tylko w miastach.

In Asia alone, it will be over a billion people.

W samej Azji przybędzie ponad miliard ludzi.

They learned to start with cell phones.

Zaczynali od telefonii komórkowej.

They didn't have to take the 100-year trip we took.

Nie przeszli tej stuletniej drogi, co my,

They start at the top of the technology food chain.

zaczęli od najnowocześniejszych technologii.

We've got to start building cities and human environments

Musimy zacząć budować miasta,

where a 150-pound person can go a couple of miles

w których ktoś ważący 75 kg przejedzie kilka kilometrów

in a dense, rich, green-space environment,

w zatłoczonym, ekologicznym środowisku,

without being in a 4,000-pound machine to do it.

ale nie w dwutonowej maszynie.

Cars were not meant for parallel parking;

Samochodem trudno parkować równolegle.

they're wonderful machines to go between cities, but just think about it:

Świetnie sprawdza się na trasach międzymiastowych,

we've solved all the long-range, high-speed problems.

ale długi dystans i dużą prędkość już opanowaliśmy.

The Greeks went from the theater of Dionysus to the Parthenon in their sandals.

Grecy szli z Teatru Dionizosa do Partenonu w sandałach.

You do it in your sneakers.

My w trampkach.

Not much has changed.

Niewiele się zmieniło.

If this thing goes only three times as fast as walking -- three times --

Jeśli Segway porusza się 3 razy szybciej niż pieszy,

a 30-minute walk becomes 10 minutes.

30-minutowy spacer trwa 10 minut.

Your choice, when living in a city, if it's now 10 minutes --

Od was zależy, czy to będzie 10 minut,

because at 30 minutes you want an alternative, whether it's a bus, a train --

bo przy 30 minutach zaczyna się szukać alternatywy.

we've got to build an infrastructure -- a light rail --

Potrzebujemy nowej infrastruktury

or you're going to keep parking those cars.

albo parkingi będą rosnąć.

But if you could put a pin in most cities,

W większości miast można dojść piechotą

and imagine how far you could, if you had the time, walk in one half-hour, it's the city.

z rynku na obrzeża centrum w pół godziny.

If you could make it fun, and make it eight or 10 minutes,

Można skrócić ten czas do 10 minut

you can't find your car, un-park your car, move your car,

bez szukania samochodu, jazdy w korkach

re-park your car and go somewhere;

i znajdowania miejsca do parkowania,

you can't get to a cab or a subway.

i bez pogoni za taksówką czy metrem.

We could change the way people allocate their resources,

Zmienilibyśmy sposób alokacji zasobów

the way this planet uses its energy,

i wykorzystania źródeł energii,

make it more fun.

dodalibyśmy frajdy.

And we're hoping to some extent history will say we were right.

Mamy nadzieję, że historia przyzna nam rację.

That's Segway. This is a Stirling cycle engine;

To Segway. To silnik Stirlinga.

this had been confused by a lot of things we're doing.

Chciałem wyjaśnić parę nieporozumień.

This little beast, right now, is producing a few hundred watts of electricity.

Ta bestia generuje kilkaset watów.

Yes, it could be attached to this,

Można by to doczepić

and yes, on a kilogram of propane,

i na kilogramie propanu

you could drive from New York to Boston if you so choose.

dojechalibyśmy z Nowego Jorku do Bostonu.

Perhaps more interesting about this little engine is it'll burn any fuel,

Co ciekawe, silnik działa na dowolnym paliwie.

because some of you might be skeptical

Może jesteście sceptyczni

about the capability of this to have an impact,

co do potencjału Segwaya,

where most of the world you can't simply plug into your 120-volt outlet.

skoro nie wszędzie da się go podłączyć do gniazdka.

We've been working on this,

Pracowaliśmy nad tym

actually, as an alternative energy source,

jako alternatywnym źródłem mocy

starting way back with Johnson & Johnson, to run an iBOT,

dla iBOT-a, jeszcze z Johnson & Johnson,

because the best batteries you could get --

bo najlepsze dostępne akumulatory...

10 watt-hours per kilogram in lead,

Ołowiowy: 10 watogodzin na kg,

20 watt-hours per kilogram nickel-cadmium,

niklowo-kadmowy: 20 Wh,

40 watt-hours per kilogram in nickel-metal hydride,

niklowo-metalowo-wodorkowy: 40 Wh,

60 watt-hours per kilogram in lithium,

litowo-jonowy: 60 Wh,

8,750 watt-hours of energy in every kilogram of propane or gasoline --

8750 Wh na kilogram propanu lub benzyny.

which is why nobody drives electric cars.

Stąd brak samochodów elektrycznych.

But, in any event, if you can burn it with the same efficiency --

Jeśli spalanie zewnętrzne będzie tak wydajne,

because it's external combustion -- as your kitchen stove,

jak zwykły piec kuchenny,

if you can burn any fuel, it turns out to be pretty neat.

i wykorzysta każde paliwo, to będzie dobre rozwiązanie.

It makes just enough electricity to, for instance, do this,

Generuje tyle prądu, że wystarczy na to,

which at night is enough electricity, in the rest of the world,

a w niektórych miejscach więcej nie trzeba,

as Mr. Holly -- Dr. Holly -- pointed out,

jak powiedział doktor Holly,

can run computers and a light bulb.

to zasili komputer i żarówkę.

But more interestingly, the thermodynamics of this say,

Co ciekawe, termodynamika mówi,

you're never going to get more than 20 percent efficiency.

że wydajność spalania nie przekroczy 20%.

It doesn't matter much -- it says if you get 200 watts of electricity,

Uzyskując 200 watów mocy,

you'll get 700 or 800 watts of heat.

dostaniemy ok. 800 watów ciepła.

If you wanted to boil water and re-condense it at a rate of 10 gallons an hour,

Ugotowanie i skroplenie 37,8 litrów wody

it takes about 25, a little over 25.3 kilowatt --

wymaga trochę ponad 25,3 kilowatów,

25,000 watts of continuous power -- to do it.

25 tys. watów prądu stałego.

That's so much energy, you couldn't afford to desalinate

Tak nie opłaca się uzdatniać wody nawet w Stanach.

or clean water in this country that way.

Tak nie opłaca się uzdatniać wody nawet w Stanach.

Certainly, in the rest of the world, your choice is to devastate the place,

Reszta świata ma do wyboru spalić, co się da,

turning everything that will burn into heat, or drink the water that's available.

albo pić wodę dostępnej jakości.

The number one cause of death on this planet among humans is bad water.

Najwięcej ludzi umiera z powodu brudnej wody.

Depending on whose numbers you believe,

Podaje się różne statystyki,

it's between 60 and 85,000 people per day.

między 60 a 85 tys. zgonów dziennie.

We don't need sophisticated heart transplants around the world.

Świat nie potrzebuje przeszczepów serca,

We need water.

lecz wody.

And women shouldn't have to spend four hours a day looking for it,

Kobiety nie powinny szukać jej całymi dniami

or watching their kids die.

patrzeć, jak dzieci umierają.

We figured out how to put a vapor-compression distiller on this thing,

Można podłączyć do tego destylator termokompresyjny

with a counter-flow heat exchanger to take the waste heat,

z przeciwprądowym wymiennikiem ciepła,

then using a little bit of the electricity control that process,

elektrycznie kontrolujemy cały proces.

and for 450 watts, which is a little more than half of its waste heat,

Wykorzystując 450 W, połowę ciepła odpadowego,

it will make 10 gallons an hour of distilled water

dostajemy 37,8 litra wody

from anything that comes into it to cool it.

destylowanej z wody chłodzącej.

So if we put this box on here in a few years,

Jeśli za kilka lat dodamy tu to pudło,

could we have a solution to transportation, electricity,

może będzie to rozwiązanie problemu transportu,

and communication, and maybe drinkable water

elektryczności i dostępności wody pitnej

in a sustainable package that weighs 60 pounds?

w ekologicznym, 30-kilogramowym pakiecie.

I don't know, but we'll try it.

Będziemy się starać.

I better shut up.

Może już się zamknę.

(Applause)

(Brawa)