Charles Fleischer insists: All things are Moleeds

Charles Fleischer iddia ediyor: Her şey Moleeds.

Çeviri: Altan ÖZER Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I am going to be talking about secrets.

Sırlar hakkında konuşacağım.

Obviously the best way to divulge a secret

Açıkçası bir sırrı ortaya dökmenin en iyi yolu

is to tell someone to not say anything about it.

birisine, bu konuda hiç bir şey söylememesini söylemektir.

(Laughter)

(Kahkaha)

Secrets. I'm using PowerPoint this year

Sırlar. Bu yıl PowerPoint kullanıyorum.

just because, you know, I'm into the TED thing.

bilirsiniz, çünkü, TED şeyiyle ilgileniyorum.

(Laughter)

(Kahkaha)

And when you use these things you don't have to go like that.

Bunları kullanırken böyle yapmak zorunda değilsiniz.

You just press it.

Sadece basın.

(Laughter)

(Kahkaha)

Oh, man. Um, yes.

Hım. Hah evet..

(Laughter)

(Kahkaha)

Yes. I'm sure! Just change it!

Evet. Eminim! Değiştir artık!

(Laughter)

(Kahkaha)

Is Bill Gates here?

Bill Gates burada mı?

Change it! Come on! What?

Değiştir! Haydi! Ne?

(Laughter)

(Kahkaha)

Ah! Okay.

Ah! Tamam.

That's not my slides, but it's okay.

Bunlar benim slaytlarım değil, ama sorun değil.

(Laughter)

(Kahkaha)

As you can see, these are all maps.

Gördüğünüz gibi, bunların hepsi harita.

And maps are important devices for transferring information,

Ve haritalar bilgiyi aktarmada önemli araçlar,

especially if you have human cognitive ability.

özellikle insani kavrama yeteneğiniz varsa.

We can see that all formulas are really maps.

Tüm formüllerin gerçekten haritalar olduğunu görebiliriz.

Now, as humans, we make maps of places

İnsanlar olarak, yerlerlin haritalarını yaparız,

that we seldom even go,

belki de hiç gitmediğimiz yerlerin.

which seems a little wasteful of time.

Bu biraz zamanı boşa harcamakmış gibi geliyor.

This, of course, is a map of the moon.

Bu, tabii ki, ayın bir haritası.

There're some very delightful names.

Çok hoş bazı isimler var.

Tranquilacalitis, [unclear]. My favorite is Frigoris.

Tranquilacalitis. Benim favorim, Frigoris.

What are these people thinking? Frigoris?

Bu insanların aklından ne geçiyor? Frigoris?

What the Frigoris you doing? Names are important.

Ne Frigoris ediyorsun? İsimler önemlidir.

Frigoris? This is the Moon. People could live there one day.

Frigoris? Aydan bahsediyoruz. İnsanlar günün birinde orada yaşayabilir.

I'll meet you at Frigoris. No. I don't think so.

Seninle Frigoris'te buluşuruz. Hayır. Hiç sanmıyorum.

(Laughter)

(Kahkaha)

There we see Mars, again with various names.

İşte Mars' ı görüyoruz, yine çeşitli isimler.

And this is all done, by the way,

Ve bu arada bütün bunlar

by the International Astronomical Union.

Uluslararası Astronomi Birliği tarafından yapılıyor.

This is an actual group of people

Bu gerçekten de oturup

that sit around naming planetary objects.

gezegenleri isimlendiren bir grup insan.

This is from their actual book.

Bu mevcut kitaplarından.

These are some of the names that they have chosen, ladies and gentlemen.

Baylar ve bayanlar, bunlar seçtikleri isimlerden bazıları.

I'll go through a little of them. Bolotnitsa.

Bazıları üzerinden geçeceğim. Bolotnitsa.

That, of course, is the Slavic swamp mermaid.

Bu, elbette, Slav bataklık denizkızı.

(Laughter)

(Kahkaha)

Now I think the whole concept of a mermaid

Şimdi. Bence denizkızı kavramı,

doesn't really blend into the swamp feel.

bataklık hissiyle çok kaynaşmıyor.

(Laughter)

(Kahkaha)

"Oh look! Mermaid come out of swamp. Oh boy!

"Hey bak! Denizkızı bataklıktan çıkıyor. Vaay!

It's time for Bolotnitsa!"

Bolotnitsa zamanı!"

(Laughter)

(Kahkaha)

Djabran Fluctus.

Djabran Fluctus.

If that don't flow off the tongue, what does?

Bu dilden akıp kaymıyorsa, ne akar?

(Laughter)

(Kahkaha)

I mean kids are studying this stuff

Yani çocuklar bunları okuyor

and they've got the word "fluctus" up there. That's wrong.

ve orada "fluctus" kelimesi var. Bu yanlış.

(Laughter)

(Kahkaha)

One dyslexic kid and he could be ruining his life.

Okuma güçlüğü çeken tek bir çocuk ve hayatını perişan edebilir.

(Laughter)

(Kahkaha)

"It fluctus up, Mama."

''Fluctus yap gitsin, anne.''

Hikuleo Fluctus.

Hikuleo Fluctus.

That's a little more flowing. Hikuleo

Bu biraz daha akanı. Hikuleo

sounds like a kind of a Leonardo DiCaprio

sanki Leonardo DiCaprio' yu andırıyor.

17 syllable thing.

17 heceli şey.

And that's the Tonga underworld.

Ve bu da Tonga ölülerdiyarı.

And one of my favorites is the Itoki Fluctus,

ve benim favorilerimden birisi, Itoki Fluctus,

who is the Nicaraguan goddess of insects, stars, and planets.

Nikaragua böcekler, yıldızlar ve gezegenlerin tanrıçası.

Now, if you're a goddess of stars and planets

Şimdi... Yıldızların ve gezegenlerin tanrıçası olsaydınız,

wouldn't you relegate insects to somebody else?

böcekleri başka birisine havale etmez miydiniz?

(Laughter)

(Kahkaha)

"No, no, really, I'm so busy with the stars.

"Hayır, hayır, gerçekten, yıldızlarla çok meşgulüm.

Would you mind taking the insects? Thank you darling.

Böcekleri alır mısın? Teşekkür ederim canım.

Oh take the spiders too. I know they're not insects, but I don't care.

Ah örümcekleri de al. Biliyorum böcek değiller, ama umrumda değil.

Monkeys, chimps, just get rid of the hairy creatures."

Maymunlar, şempanzeler, sadece tüylü yaratıklardan kurtul."

(Laughter)

(Kahkaha)

Now, we're going to be going to Mars one day. And when we do,

Şimdi, Mars' a bir gün gidiyor olacağız. Ve bu olduğunda

it's going to be unfair for the people that are living there

Bu saçma isimlerle yaşamak zorunda olmak,

to have to live with these ridiculous names.

orada yaşayan insanlara haksıksızlık olacak.

So, you'll be on Mars, and you're at

Yani, Mars' ta olacaksınız ve

Hellespointica Depressio

Hellespointica Depressio' dasınız.

which has got to be a really "up" place.

gerçektende ''yukarı'' bir yer olmak için var.

(Laughter)

(Kahkaha)

Yeah, I'm at the Depressio, and I want to get over to Amazonis

Evet, Depressio' dayım ve Amazonis' e gitmek istiyorum.

so I plug it into the Mars map,

Mars haritasını takıyorum,

and click the button and there's my directions.

düğmeye basıyorum ve işte yol tarifi.

I go to Chrysokeras.

Chrysokeras' a gideceğim.

(Laughter) Left to the Thymiamata.

(Kahkaha) Thymiamata' dan sola.

Then to Niliacus Lacus,

Sonra Niliacus Lacus' a,

which is not a bad name.

hiç de fena bir isim değil.

Niliacus Lacus, try to get the practice, slick-a-tick-a-bacus.

♪Niliacus Lacus,alışmaya çalışın, kaygan-kene-bakus.♪

That's a cool name. I will say that.

♪Klas isim. Diyeceğim.♪

So, I hold back a little of my venom

Bu astronomik yanlış isimlendirmeler için

for these astronomical misnomers.

zehirimi birazcık tutacağım.

And then of course Arnon to Thoth.

Ve elbette Arnon' dan Thoth' a.

And of course there will be advertisements.

Elbette reklamlar da olacaktır.

This is from their rule book, the International Astronomical Union.

Bu Uluslararası Astronomi Birliğinin kural kitabından.

And you know they're international because

Uluslararası olduklarını anlıyorsunuz çünkü

they put it "en Francais" as well.

Fransızcasını da koymuşlar.

L'Union Astronomique Internationale,

Uluslararası Astronomi Birliği,

for those of you who don't speak French.

Fransızca bilmeyenleriniz için.

I thought I'd translate for you.

Sizin için tercüme edeceğim.

From the rulebook: Nomenclature is a tool.

Kural kitaplarından: Terminoloji bir araçtır.

The first consideration, make it clear, simple and unambiguous.

Öncelik, açık, basit ve net olmasını sağlamak.

And I think that Djabran Fluctus,

Ve sanırım Djabran Fluctus,

that fits that mode.

bu biçime uyuyor.

(Laughter)

(Kahkaha)

That's simple, the goddess of goats, very simple.

Basit, keçilerin tanrıçası, çok basit.

Djabran Fluctus.

Djabran Fluctus.

"Now, Frank is this clear to you, Djabran Fluctus?"

''Şimdi, Djabran Fluctus, Frank bu açık değil mi?''

"Yeah, that's the goat goddess right? The Abacazanian?

''Evet, keçi tanrıçası değil mi? Azerbeycan' dan?

(Laughter)

(Kahkaha)

It's clear to me."

gayet net.''

"Listen, I'm going back to the swamp mermaid. Can you call me in a little while?"

''Dinle, bataklık denizkızına geri dönüyorum. Sonra beni arayabilir misin?''

(Laughter)

(Kahkaha)

Also, from the actual document

Bu da yine aynı belgeden

I highlighted a part I thought may be of interest.

ilginç olduğunu düşündüğüm bir bölümü vurguladım.

Anyone can suggest changing a name.

Herhangi birisi bir ismin değiştirilmesini isteyebilir.

So, I look to you, fellow member of the Earth community.

Dünya toplumunun değerli üyesi, sizi bekliyoruz.

We've got to change this stuff up fast.

Bu şeyleri derhal değiştirmek zorundayıız.

So, these are actual names of people that work there.

Bu da orada çalışan insanların isimleri.

I did some more investigation.

Biraz daha araştırma yaptım.

These are more people working for this group.

Bunlar bu grupta çalışan insanlar.

And, as you can see, they don't use their first names.

Gördüğünüz gibi, ilk isimlerini kullanmıyorlar.

(Laughter)

(Kahkaha)

These are people naming planets, and they won't use their first names.

Gezegenleri isimlendiren insanlar, ilk isimlerini kullanmazlar.

Something is askew here.

Birşey burada eğreti duruyor.

(Laughter)

(Kahkaha)

Is it because his name is really Jupiter Blunck?

İsmi gerçekten Jupiter Blunck olabilir mi?

(Laughter)

(Kahkaha)

Is that Ganymede Andromeda Burba?

Peki bu Ganymede Andromeda Burba?

(Laughter)

(Kahkaha)

Is that Mars Ya Marov?

Mars Ya Marov?

I don't know. But it's investigative material, no doubt.

Bilmiyorum. Ama incelemeye değer bir malzeme, şüphesiz.

There are some mapping people who do use their names.

Kendi isimlerini kullanan bazı haritacı insanlar var.

Witness please, Eugene Shoemaker,

Örneğimiz, Eugene Shoemaker,

who, diligently, from a young boy

daha küçük bir çocuken

decided he wanted to make maps of celestial bodies.

kendini azimle gökcisimlerinin haritasını yapmaya adamış.

Must have been a very interesting day in the Shoemaker house.

Shoemaker' ların evinde oldukça ilginç bir gündü.

"Mom, I want to make maps."

''Anne, haritalar yapmak istiyorum.''

"That's wonderful Eugene. You could make maps of Toronto."

''Aferim Eugene. Toronto' nun haritalarını yapabilirsin.''

"No, I want to make maps of planets."

''Hayır, gezegenlerin haritalarını yapmak istiyorum.''

"Yeah, go to your room."

''Tamam, doğru odana gidiyorsun.''

(Laughter)

(Kahkaha)

Martians, Venusians, Jovians.

Marslılar, Venüslüler, Jüpiterliler.

We have names for places where people don't exist.

İnsanların bulunmadığı yerler için isimlerimiz var.

That seems a little silly to me.

Bu bana biraz aptalca geliyor.

There are no Jovians.

Jüpiterli kimse yok.

Getting back to my premise, I used stamps, by the way,

Önermeme dönelim. Bu arada, pulları kullandım.

because you don't have to pay anybody for the rights.

Çünkü kimseye telif hakkı ödemek zorunda değilsiniz.

(Laughter)

(Kahkaha)

(Applause)

(Alkış)

There is obviously Einstein, Niels Bohr,

Açıkça Einstein, Neils Bohr bunlar,

de Fermat's last theorem, and I'm not sure whether that's James Coburn

De Farmat' ın son teorisi, ve bu James Coburn mu değil mi? Emin değilim

or Richard Harris.

veya Richard Harris.

(Laughter)

(Kahkaha)

It's definitely one of the two. I'm not really clear which one.

Kesinlikle ikisinden biri. Hangisi olduğunu bilmiyorum.

But obviously the point is that numbers are maps.

Ama açıkça önemli olan nokta sayılar haritalardır.

And within numbers, is there an underlying secret to the universe?

Ve sayıların içinde, evrenin altında yatan bir sır var mı?

That is the premise of this particular presentation.

Bu özel sunumun önermesi bu.

By the way, that's a natural picture of Saturn,

Bu arada, bu Saturn' ün,

no adjustments. I mean that's just beautiful.

hiç bir ayarlama olmayan doğal bir fotoğrafı. Muhteşem.

So beautiful that I will even give up a laugh

O kadar güzel ki, ben bile gülmekten vazgeçiyorum

to explain my love of this particular planet,

bu özel gezegene ve adıyla anılan Cumartesi gününe

and the day Saturday, named after it, wonderfully.

olan hayranlığımdan.

So, formulas relate number to form.

Evet, formüller sayıyı şekille ilişkilendirir.

That's Euler, his formula

Bu Euler, formülü

was one of the inspirations that lead to the beginning of string theory

Sicim Teorisinin başlangıcına yönelten ilhamlardan biriydi.

which is kind of cool, not that funny, but it is cool.

Bir bakıma klas, o kadar komik değil, ancak klas.

(Laughter)

(Kahkaha)

He was also famous for having no body.

Aynı zamanda gövdesi olmamasıyla bilinir.

(Laughter)

(Kahkaha)

Which a lot of you are like, "How did he figure that out?"

birçoğunuzu olduğu gibi, ''Bunu nasıl buldu?''

He's got no body, no man, just a head floating high.

Gövdesi yok, kimsesi yok, sadece yukarıda asılı duran bir baş.

Here comes Euler.

İşte, Eular geliyor.

(Laughter)

(Kahkaha)

And that's an icosahedron,

Bu da bir yirmiyüzlü (geometrik şekil) ,

which is one of the five sacred solids, very important shapes.

beş kutsal katıdan birisi, çok önemli şekiller.

You see the icosahedron again.

Yirmiyüzlü' yü yine görüyorsunuz.

The dodecahedron, it's dual.

Onikiyüzlü şekil, öz-çifteş çokyüzlüdür.

There is a dodecahedron which I had to do in my room last night.

Dün gece odamda yapmak zorunda kaldığım bir onikiyüzlü.

The five sacred solids, as you can see there.

Beş kutsal katı cisim, gördüğünüz üzere.

Which is not to be confused with the five sacred salads.

Beş kutsal salata ile karıştırılmamalı.

(Laughter)

(Kahkaha)

Blue cheese, ranch, oil and vinegar, thousand islands and house.

Rokfor peynirli, çiftlik, yağ ve sirkeli, bin ada ve müesese.

I suggest the house.

Müeseseden olanı tavsiye ederim.

The reality, now here is something important.

Aslında, işte şimdi önemli bir şey.

What's important about this is

Burada önemli olan

these shapes are duals of each other.

bu şekiller birbirlerinin öz-çifteş çokyüzlüleridir.

And you can see how the icosahedron

Yirmiyüzlünün nasıl

withdraws into the dodecahedron

onikyüzlünün içine çekildiğini

and then they just merge into each other.

ve sonra birbirlerinin içinde eridiklerini görüyorsunuz.

So, the whole concept of branes in the universe,

Yani, evrendeki brane (ince zar) görüşü,

if the universe is shaped like a dodecahedron

eğer evren onikiyüzlü olarak şekillenmişse

this is a very good map of what could possibly be.

bu, muhtemelen ne olabileceğinin çok güzel bir haritasıdır.

And that is, of course, what we are here to talk about.

Ve elbette, bunun hakkında konuşmak için buradayız.

What a coincidence!

Tesadüfe bak!

October 9th, in France, Jean-Pierre Luminet

9 Ekim' de, Fransa' da, Jean-Pierre Luminet

said that the universe is probably shaped like a dodecahedron,

evrenin büyük olasılıkla onikiyüzlü olarak şekillenmiş olabileceğini söyledi.

based on information that they got from this probe.

Bu sondadan aldıkları bilgiye dayanarak.

This would be a normal wave pattern.

Bu normal bir dalga modeli olabilir.

But what they're seeing, way out there in the far reaches

Ama mikrodalga arka planın ulaştığı

of the microwave background,

çok uzaklarda,

is this kind of odd undulation.

bu tür tuhaf bir dalgalanma görüyorlar.

It doesn't plug in to what they suspected a flat universe would be.

Düz bir evrenin olabileceği şüpheleriyle örtüşmüyor.

So, you can kind of get an idea from this

Bundan bir şekilde fikir alarak

extrapolating that back under this huge picture,

bu muaazzam resmin ışığında yeniden anlam çıkartarak

so we get this idea of what the primal universe looked like.

evrenin başlangıçta nasıl göründüğü fikrine ulaşıyoruz.

And judging from this, it looks a little like a cheeseburger.

Buna bakarak, cheeseburgere benziyor.

(Laughter)

(Kahkaha)

So, I'm thinking the universe is either a dodecahedron or a cheeseburger.

Yani evrenin, ya bir onikiyüzlü ya da bir cheeseburger olduğunu düşünüyorum.

And for me, that's a win-win.

Bence bu bir kazan-kazan durumu.

Everybody goes, I'm happy.

Herkes mutlu, ben mutluyum.

(Laughter)

(Kahkaha)

Better really hurry up.

Acele etsem iyi olacak.

I just threw this in because

Bunu ortaya atttım çünkü

as important as all of our intellectual abilities are,

entellektüel yeteneklerimiz ne kadar önemliyse,

without heart and without love it's just -- it's all meaningless.

yüreğimiz ve duygularımız olmadan, sadece -- hiç bir anlamı yok.

And that, to me, is really beautiful.

Ve bu, bana göre gerçekten çok güzel.

(Laughter)

(Kahkaha)

Except for that creepy guy in the background.

Şu arka plandaki tüyler ürpertici tip dışında.

(Laughter)

(Kahkaha)

Getting back to the point of my particular presentation,

Bu sunumumun anafikrine dönecek olursak,

Kepler, one of my great heroes,

Kepler' in, -ki büyük kahramanlarımdan biridir,

who realized that these five solids, which I spoke of earlier,

ortaya attığı, daha önce bahsettiğim bu beş katı cisim

were related somehow to the planets,

bir şekilde gezegenlerle ilintiliydi,

but he couldn't prove it. It freaked him out.

ama bunu ispatlayamadı. Bu onun ödünü patlattı.

But it did lead to Newton discovering gravity.

Fakat bu Newton' u yerçekiminin keşfine götürdü.

So, maps of things leading to organized understandings

Yani, birşeylerin haritaları, içine ortaya çıktığımız evrenin

of the universe in which we emerge.

daha iyi anlaşılmasına götürüyor.

Now this is Isaac from a Vietnamese stamp.

Bu bir Vietnam pulundan Isaac.

(Laughter)

(Kahkaha)

I am not suggesting at all that my Vietnamese brothers and sisters

Kesinlikle Vietnamlı kardeşlerimizin

could maybe use a little art class here and there. But ...

orada burada birazcık sanat dersi almalarını önermiyorum. Ama...

(Laughter)

(Kahkaha)

that's not a good picture.

bu pek iyi bir resim değil.

(Laughter)

(Kahkaha)

Not a good picture. Now, my friends in the island of Nevis

İyi bir resim değil. Şimdi, Nevis adasındaki arkadaşlarım

are a little better. Look at that! That's Isaac Newton.

biraz daha iyiler. Şuna bakın! İşte bu Isaac Newton.

That guy is rockin'.

Bu adam çok sıkı.

(Laughter)

(Kahkaha)

What a handsome cat.

Ne yakışıklı parça.

Once again, Nicaragua let me down.

Bir kez daha Nikaragua, yüzümü kara çıkaran.

(Laughter)

(Kahkaha)

And Copernicus looks like Johnny Carson, which is really weird.

Ve Johnny Carson' benzeyen Kopernik, ki bu oldukça tuhaf.

(Laughter)

(Kahkaha)

I don't get that at all.

Hiç anlamıyorum.

Once again, these guys rock it out.

Bir kez daha, bu adamlar çok sıkı.

Isaac is kickin' ass. Man, he looks like a rock star.

Isaac kıça tekmeyi basıyor. Adamım, rock yıldızına benziyor.

This is freaky is a major way.

Bu genel olarak çok garip.

This is Sierra Leone.

Bu Siera Leone.

They got little babies in there, floating in there.

Orada burada küçük bebekler var havada asılı.

(Laughter)

(Kahkaha)

Man. I don't really need to comment on this.

Adamım. Bunu yorum yapmama gerek bile yok.

But I didn't know that Isaac Newton was in the Moody Blues. Did you?

Ama Isaac Newton' un Moody Blues grubunda olduğunu bilmiyordum. Siz?

(Laughter)

(Kahkaha)

When did this happen?

Bu ne zaman oldu?

(Laughter)

(Kahkaha)

It's a different kind of course. And they've got five apples?

Bu başka bir tür. Ve beş elmaları var?

I mean these guys are extrapolating in realms

Kastım, bu adamlar geçerli olması gerekmeyen

that are not necessarily valid.

alemlerden anlamlar çıkarıyorlar.

Although five is a good number, of course.

Elbette beş iyi bir sayı olmakla birlikte,

Ecuador, my friend Kepler,

Ekvator, arkadaşım Kepler,

as you can see, they call him Juan.

gördüğünüz gibi ona Juan diyorlar.

(Laughter)

(Kahkaha)

Juan? No! Johannes, not Juan.

Juan? Hayır! Johan, Juan değil.

It wasn't Carlos Chaplain. It's wrong.

Bu Carlos Chaplain değildi. Bu yanlış.

(Laughter)

(Kahkaha)

René Descartes, of course. Once again

Rene Descartes elbette. Tekrar

these Grenada people, this is like way too sick

bu Grenada insanları, bu herhangi birinin

for anybody's imagination.

hayal dünyası için bile bayağı hastaca.

He's all murky. There is little kids leaning on his leg,

Çok kasvetli. Küçük çocuk bacağına sarılmış,

little ghosts flying around. We gotta clean this stuff up

küçük hayalaletler etrafta uçuşuyor. Bu saçmalıklarından kurtulmamız lazım.

fast, ladies and gentlemen.

hemen, baylar ve bayanlar.

(Laughter)

(Kahkaha)

This is, of course, the Cartesian coordinates.

Bu da Kartezyen koordinatları.

Once again, that's Sierra Leone.

Birkez daha Siera Leone.

This is again, indicating how numbers

İşte bu yine sayıların uzayla

relate to space relate to form, maps of the universe.

biçimle ilintilerini gösteriyor, evrenin haritaları.

Because that's why we're here, really, I think to figure stuff out and to love each other.

Çünkü bu sayede burada varız, gerçekten, bunları ve birbirimizi sevmeyi anlamaya çalışıyorum.

Descartes. (Laughter)

Descartes. (Kahkaha)

Before the horse. (Laughter)

Attan önce. (Kahkaha)

Now, Monaco took Descartes, and just flipped him around.

Şimdi. Monao Descartes' i almış ve ters çevirmiş.

Now, Monaco is problematic for me, and I'll show you why.

Monaca benim için problemli, nedeninin göstereceğim.

Here is a map. All they have is a casino on it.

İşte bir harita. Haritada gösterilen tek şey bir kumarhane.

(Laughter)

(Kahkaha)

And why Franklin Delano Roosevelt is on their map

Ve Franklin Delano Roosevelt neden haritalarında yer alıyor.

I don't even want to hazard a guess.

Tahmin etme riskine bile girmek istemiyorum.

But I'd say he'd been to Hellespointica Depressio recently.

Ama kısa zaman önce Hellespointica Depressio' da bulunduğunu söyleyebilirim.

(Laughter)

(Kahkaha)

This is the flag of Monaco. Ladies and gentlemen,

Bu Monaco' nun bayrağı. Baylar ve bayanlar,

the flag of Indonesia. Please examine.

Endonezya bayrağı. Lütfen inceleyin.

(Laughter)

(Kahkaha)

(Applause)

(Alkış)

Not sure how this came to be, but it's not right.

bunu nasıl buldum emin değilim, ama bu doğru değil.

In Monaco, "No, what are you talking about?

Monaco' da, ''Hayır, sen neyden bahsediyorsun?'

They are so different.

Tamamen farklılar.

Look, ours is more red, it's longer.

Bak, bizimki daha kırmızı, daha uzun.

They stole our flag! They stole our flag!"

Bayrağımız çalmışlar! Bayrağımızı çalmışlar!''

(Laughter)

(Kahkaha)

Bode's law wasn't even his law. It was a guy named Titus.

Bode' un kuralı kendisinin bile değildi, Titus adında bir adamındı.

And the reason I just bring this up because it is a law that doesn't really work.

Bundan bahsediyorum çünkü gerçekten de işe yaramayan bir kuraldı.

That's Jude Law and some of his films recently didn't work.

Bu da Jude Law ve son zamanlarda bazı filmleri işe yaramadı.

(Laughter)

(Kahkaha)

Just a correlation that indicates how things are misinterpreted.

Sadece bazı şeylerin yanlış anlaşıldığını gösteren bir ilişki.

And I wonder if the photographer said, "Okay, Jude,

Merak ediyorum, fotoğrafçı, ''Tamam, Jude,

could you touch your tooth? That's good."

dişine dokunabilir misin? Bu iyi.''

Just a tip, if you're being photographed

Bir tavsiye, fotoğraf çektirecekseniz

for press pictures, don't touch your teeth.

örneğin basına vermek üzere, dişlerinize dokunmayın.

(Laughter)

(Kahkaha)

Prime numbers, Gauss, one of my favorites.

Asal sayılar, Gauss, favorilerimden biri.

Golden section, I've been obsessed with this thing

Altın oran, kendimi bildim bileli

since before I was born.

bu şeye takıntılı olmuşumdur.

I know that scares a lot of you,

Bu birçoğunuzu bayağı korkutuyor, biliyorum,

but that was my purpose entirely.

zaten amacım tamamen buydu.

There we can see Fibonacci numbers related to the Golden Section,

Burada Altın Oranla iligili Fibonacci sayılarını görüyoruz,

because Fibonacci and Golden Section

çünkü Fibonacci ve Altın Oran

relate to the unfolding of the measured meter of matter, as I refer to it.

kasdettiğim gibi, maddenin düzenli ölçüsünü ortaya çıkarmakla ilişkili.

If Fibonacci had been on Paxil,

Eğer Fibonacci Lustral (antidepresan) kullanıyor idiyse,

(Laughter)

(Kahkaha)

that would be the Fibonacci series.

Bu Fibonacci serisi olurdu.

"Ten milligram, 20 milligram."

"10 miligram, 20 miligram."

"Leonardo, dinner's ready, put down those books and take your pills."

''Leonardo, yemek hazır, o kitapları bırak ve hapını iç.''

"Yes, Mama."

''Tamam, Anne.''

(Laughter)

(Kahkaha)

Alright where is this going? That's a good question.

Pekala buradan nereye varıyoruz? Güzel soru.

Here is the premise that I began 27 years ago.

İşte 27 yıldır üzerinde çalıştığım önerme.

If numbers can express

Eğer sayılar

the laws of this incredible universe that we live,

yaşadığımız olağanüstü evrenin kurallarını ifade edebilirse,

I reason, through some sort of reverse engineering,

onlardan bir tür tersine mühendislikle

we could extrapolate from them

bu evrenin bazı basit yapı taşlarını

some basic structural element of this universe.

açığa çıkarabiliriz.

And that's what I did. Twenty-seven years ago

İşte yaptığım şey bu. 27 yıl önce

I started working on this.

bunun üzerinde çalışmaya başladım.

And I tried to build a particle accelerator.

Ve bir parçacık hızlandırıcısı yapmaya çalıştım.

(Laughter)

(Kahkaha)

And that didn't work out well.

Ama işe yaramadı.

So, then I thought a calculator is a metaphor.

Sonra, hesap makinesini bir benzetme olarak düşündüm.

I can just divide numbers, that's like atom smashing.

Sayıları sadece bölebilirim, aynen atomu parçalamak gibi.

That's what I did. That's how I found Moleeds.

Yaptığım şey buydu. ''Moleeds'' i böyle keşfettim.

Moleeds are what I believe

İnanıyorum ki Moleeds

the thing that will allow string theory to be proved.

Sicim Teorisinin ispatlanmasını sağlayacak.

They are the nodes on the string,

Sicimlerdeki düğümler,

patterns and relationships, 27, 37.

motif ve ilişkiler, 27,37.

That was the first chart I came up with.

Bu ortaya çıkarttığım ilk grafikti.

You can see, even if you don't go for the numbers,

Sayıları bir kenara bıraksanız bile,

the beauty of the symmetry.

simetrinin güzelliğini görebilirsiniz.

The numbers from one to 36, divided into six groups.

Birden 36' ya kadar, altı gruba ayrılmış sayılar.

Symmetry, pairs.

Simetri, çiftler.

Every top adds up to 37.

Tepeler 37' ye kadar toplanmış.

Bottom, all 74.

Altlar, hepsi 74.

There is so many intricate relationships that I'm not going to go there now,

Çok fazla karmaşık ilişkiler var bu nedenle oralara girmiyeceğim,

because you would say, "Hey, go back to the Fluctus part."

çünkü, ''Hey Fluctus konusuna geri dön.'' dersiniz.

(Laughter)

(Kahkaha)

Circle of Fifths, acoustic harmony, geometric symmetry.

Beşincilerin Çemberi, akuistik uyum, geometrik simetri.

I knew those two were related.

Bu ikisinin birbiriyle ilişkili olduğunu biliyordum.

Once again, the Cartesian kind of cross-over.

Yine, Kartezyen tip kesişme.

So, I said if I'm going to put a circle,

Sonra dedim ki, bir daire koyacak olursam,

see what kind of patterns I get, boom, the Red System.

ne tür bir motif elde ederim, boom, Kırmızı Sistem.

Look at that. You can't just make this stuff up, ladies and gentlemen.

Şuna bakın. Böyle bir şey, sadece uyduramazsınız, baylar bayanlar.

(Laughter)

(Kahkaha)

You can't just go around going, "Oh, I'm going to put some triangles in a circle

Gidip, ''Bir dairenin içine bazı üçgenler koyacağım

and they're going to be symmetrical. And they're all going to add up,

ve bunlar simetrik olacaklar. Ve hepsi toplanacak,

and it's going to be, oh yeah, I figured that out."

ve sonra, aha evet, buldum.''

This is beyond anything anybody could just make up.

Bu herhangi birinin uydurması olamaz.

There is the Orange System.

Turuncu Sistem.

(Laughter)

(Kahkaha)

And you'll see over here, these are multiples of the number 27.

Ve burada, bunların 27' nin çarpımları olduğunu göreceksiniz.

And they recapitulate that shape,

Ve o şekli yineleyecekler,.

even though that's a circle of nine and that's a circle of 36. It's nuts.

hatta bu dukuzun ya da 36' nın dairesi olsalar bile. Çılgınca.

(Laughter)

(Kahkaha)

That's the Green System. It all folds in half

Bu da Yeşil Sistem. Yeşil Sistemin yarısından katlanır,

on the Green System, right between 18 and 19.

18 ve 19' un arasından.

The Blue System. The Violet. It's all there.

Mavi Sistem. Mor. Hepsi orada.

(Laughter)

(Kahkaha)

Look at that! I mean you cannot make that stuff up.

Şuna bakın! Yani, bunu öylesine uyduramazsınız.

(Laughter)

(Kahkaha)

That just doesn't fall out of a tree, ladies and gentlemen.

Bu yalnızca ağaçtan düşme değil baylar ve bayanlar.

Twenty-seven years of my life!

Hayatımın 27 yılı!

(Laughter)

(Kahkaha)

And I'm presenting it here at TED. Why?

Ve bunu burada TED' de sunuyorum. Neden?

Because this is the place if aliens land, I hope they come here.

Çünkü umarım gelirler ve eğer uzaylılar gelecekse, inecekleri yer burası.

(Laughter)

(Kahkaha)

"We are going to destroy the Earth. Hmmm ... maybe not."

''Dünyayı yok edeceğiz. Hımm... belki de etmeyiz.''

(Laughter)

(Kahkaha)

In this last year I have found these subsequent systems

Geçtiğimiz yıl

which allow for the mathematic possibilities

matematik olasılıklara izin veren

of the Calabi-Yau manifolds

Calabi-Yau dallanmalarını

in a way that doesn't necessitate these little hidden dimensions.

bir bakıma küçük gizli boyutları gerektirmeyen bu takip eden sistemleri buldum.

Which works mathematically, but it just doesn't seem God-like to me.

Matematiksel olarak doğru, ama bana pek de ilahi gibi gelmiyor.

It just seems like it's not sexy and elegant, it's hidden.

Sanki şey gibi, seksi ve seçkin değil, gizli.

I don't want hidden, I want to see it.

Gizli olmasını istemiyorum, görmek istiyorum.

(Laughter)

(Kahkaha)

I found other pairs all have symmetry,

Diğer tüm eşlerin de simetrisi olduğunu buldum,

even though, unlike the master one, their symmetry is split.

Ana unsur gibi olmasa da, simetrileri paylaşılıyor.

Unbelievable. This is like crazy.

İnanılmaz. Bu çılgınlık.

Am I the only one that sees this?

Bunu bir tek ben mi görüyorum?

(Laughter)

(Kahkaha)

You know, I didn't just draw this in a day, by the way.

Bu arada, bunu bir günde çizmedim.

You know, try making some charts like this at home.

Evde bunu gibi grafikler hazırlamaya çalışın.

You gotta be accurate! There's measurement involved, increments.

Dikkatli ve eksiksiz olmalısınız! İşin içinde ölçü var, artış var.

These are maps, by the way.

Bunlar harita bu arada.

Not stamps, but one day.

Pul değiller, ama bir gün...

(Laughter)

(Kahkaha)

Okay, I'm getting to the punch. Golden Ratio, it's crazy.

Baskıyı hissediyorum. Altın Oran, çılgınca.

And look at this, built within it is the Golden Ratio.

Şuna bakın, Altın Oran çerçevesinde oluşturulmuş.

I start looking at that, and look at them again.

Bakmaya başladım ve tekrar baktım.

They start looking like planets.

Gezegenler gibi görünmeye başladılar.

I go to JPL.

JPL i açtım.

I look at the orbits of the planets.

Gezegenlerin yörüngelerine baktım.

I find 18 examples of it in our solar system.

Güneş sistemimizde bunun 18 örneğini buldum.

I never told anybody. This is the first thing. This could be history.

Daha önce hiç bahsedilmedi. Bu bir ilk oluyor. Bu tarihe geçebilir.

(Laughter)

(Kahkaha)

Kepler was right.

Kepler haklıydı.

(Laughter)

(Kahkaha)

Eighteen and 19, the middle of the Moleeds, 0.618 is the golden section.

18 ve 19, Moleeds in ortası, 0.618 Altın Oran.

Multiply them together, 18.618 x 19.618 is 365.247.

Birbiriyle çarparsanız, 18.618 x 19.618 = 365.247 yapar.

Which is .005 different from the number of days in a year.

Bu da bir yıldaki gün sayısından .005 fazlası.

Hey, you can't make this up.

Hey, bunu uyduramazsınız.

(Laughter)

(Kahkaha)

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)