Charles Fleischer insists: All things are Moleeds

Translator: hassan qodusi Reviewer: soheila Jafari

I am going to be talking about secrets.

میخوام راجع به اسرار حرف بزنم

Obviously the best way to divulge a secret

مشخصه که بهترین راه برای برملا کردن یک راز

is to tell someone to not say anything about it.

اینه که از یه نفر بخواین اون رو جار نزنه.

(Laughter)

(خنده)

Secrets. I'm using PowerPoint this year

اسرار. امسال از پاور پوینت استفاده می‌کنم

just because, you know, I'm into the TED thing.

واسه اینکه٬ می‌دونید٬ سخنرانیای تد رو دوست دارم.

(Laughter)

(خنده)

And when you use these things you don't have to go like that.

وقتی از کنترل استفاده می‌کنین لازم نیست اینطور کنین.

You just press it.

فقط دکمه رو بزنین.

(Laughter)

(خنده)

Oh, man. Um, yes.

ای بابا٬ آم٬ آره.

(Laughter)

(خنده)

Yes. I'm sure! Just change it!

آره٬ مطمئنم! فقط برو اسلاید بعد!

(Laughter)

(خنده)

Is Bill Gates here?

بیل گیتس اینجا نیست؟

Change it! Come on! What?

عوضش کن! زود! چی؟

(Laughter)

(خنده)

Ah! Okay.

آه! باشه.

That's not my slides, but it's okay.

این اسلایدا مال من نیست٬ ولی اشکال نداره.

(Laughter)

(خنده)

As you can see, these are all maps.

همونطور که می‌بینید٬ اینا همه نقشه‌ هستن.

And maps are important devices for transferring information,

و نقشه‌ها ابزار مهمی‌ان برای انتقال اطلاعات.

especially if you have human cognitive ability.

مخصوصا اگه توانایی شناختیِ انسانی داشته باشین.

We can see that all formulas are really maps.

می‌بینیم که همه فرمول‌ها واقعا نقشه هستن.

Now, as humans, we make maps of places

حالا٬ ما آدم‌ها٬ نقشه‌ی مکان‌هایی رو می‌کشیم

that we seldom even go,

که کمتر به اونجاها می‌ریم٬

which seems a little wasteful of time.

که یه کمی وقت تلف کردنه.

This, of course, is a map of the moon.

این یکی٬ البته٬ یه نقشه‌ از ماهه.

There're some very delightful names.

اسم‌های بامزه‌ای هم داخلش هست.

Tranquilacalitis, [unclear]. My favorite is Frigoris.

ترنکویلاتیس٬ (مبهم)٬ مورد علاقه‌ی من فریگوریسه.

What are these people thinking? Frigoris?

اینا به چیا فکر می‌کنن؟ فریگوریس (سرما)؟

What the Frigoris you doing? Names are important.

چه فریگوریس بازیا. اسامی مهم‌ان.

Frigoris? This is the Moon. People could live there one day.

فریگوریس؟ این ماهه. آدما یه روزی اونجا ساکن می‌شن.

I'll meet you at Frigoris. No. I don't think so.

تو فریگوریس می‌بینمت. نه. فکر نمی‌کنم.

(Laughter)

(خنده)

There we see Mars, again with various names.

اینجا هم مریخ رو می‌بینیم٬ باز همراه اسامی مختلف.

And this is all done, by the way,

و در ضمن٬ این کار همگی توسطِ

by the International Astronomical Union.

اتحادیه‌ی ستاره‌شناسی بین‌المللی انجام شده

This is an actual group of people

این سازمان یه گروه رسمی از آدم‌هاست

that sit around naming planetary objects.

که کارشون اسم‌گذاری روی اشیاء سماویه.

This is from their actual book.

این دقیقا از کتاب اونهاست.

These are some of the names that they have chosen, ladies and gentlemen.

اینا هم بعضی اسامیه که اونا انتخاب کردن٬ آقایون و خانما.

I'll go through a little of them. Bolotnitsa.

بعضی‌هاشو مرور می‌کنیم. «بولوتنیتسا».

That, of course, is the Slavic swamp mermaid.

این البته٬ پری باتلاقی اسلاوهاست.

(Laughter)

(خنده)

Now I think the whole concept of a mermaid

خب فکر کنم کل مفهوم پری دریایی

doesn't really blend into the swamp feel.

هیچ قرابتی با باتلاق نداشته باشه.

(Laughter)

(خنده)

"Oh look! Mermaid come out of swamp. Oh boy!

«اه نگاه! پری دریایی از باتلاق اومد بیرون. اه پسر!

It's time for Bolotnitsa!"

وقت بولوتنیتسا است!»

(Laughter)

(خنده)

Djabran Fluctus.

«فلاکتوس (تپه‌ی) جبران».

If that don't flow off the tongue, what does?

اگر این روی زبان روان نیست٬ پس چیه؟

(Laughter)

(خنده)

I mean kids are studying this stuff

بچه‌ها این‌ها رو درس می‌خونن

and they've got the word "fluctus" up there. That's wrong.

و توش نوشتن «فلاکتوس». اشتباه ست.

(Laughter)

(خنده)

One dyslexic kid and he could be ruining his life.

یه بچه دیسلکسی (اختلال یادگیری) داشته باشه زندگیش برفناس.

(Laughter)

(خنده)

"It fluctus up, Mama."

«فلاکتوسیه این٬ مامان.»

Hikuleo Fluctus.

(فلاکتوس هایکولیو).

That's a little more flowing. Hikuleo

این یه کم سلیس تره. (هایکولیو)

sounds like a kind of a Leonardo DiCaprio

مثل یه جور لئوناردو دی‌کاپریو می‌مونه

17 syllable thing.

یه اسم ۱۷ هجایی.

که خدای دنیای زیرینِ «تونگا»هاست.

And that's the Tonga underworld.

And one of my favorites is the Itoki Fluctus,

و یکی از مورد علاقه‌هام «فلاکتوس ایتوکی»هست٬

who is the Nicaraguan goddess of insects, stars, and planets.

که الهه‌ی حشرات٬ ستاره‌ها و سیارات در نیکاراگوئه است.

Now, if you're a goddess of stars and planets

خب٬ اگه الهه‌ی ستارگان و سیارات باشین

wouldn't you relegate insects to somebody else?

حشرات رو به یکی دیگه واگذار نمی‌کنین؟

(Laughter)

(خنده)

"No, no, really, I'm so busy with the stars.

«نه٬ واقعا٬‌ من خیلی وقتم درگیر ستارهاس

Would you mind taking the insects? Thank you darling.

میشه حشرات رو تو برداری؟ ممنون عزیزم.

Oh take the spiders too. I know they're not insects, but I don't care.

عنکبوت‌ها رو هم بردار. می‌دونم حشره نیستن برام مهم نیست.

Monkeys, chimps, just get rid of the hairy creatures."

میمون‌ها٬ شامپانزه‌ها٬ از شر هرچی موجود پشمالوه خلاصم کن.»

(Laughter)

(خنده)

Now, we're going to be going to Mars one day. And when we do,

خب٬ یه روزی قراره بریم به مریخ٬ و وقتی که بریم٬

it's going to be unfair for the people that are living there

برای کسانی که روی اونجان ناخوشایند میشه

to have to live with these ridiculous names.

چون مجبورن با این اسامی مسخره سر بکنن.

So, you'll be on Mars, and you're at

ساکن مریخ ٬ و در

Hellespointica Depressio

(دره‌ی هلسپوینتیکا) هستید

which has got to be a really "up" place.

که باید جای خیلی «بلندمرتبه»‌ای باشه.

(Laughter)

(خنده)

Yeah, I'm at the Depressio, and I want to get over to Amazonis

آره٬ من توی دپرسیو هستم و می‌خوام برم آمازونیس

so I plug it into the Mars map,

پس می‌رم سراغ نقشه‌ی مریخ،

and click the button and there's my directions.

و با فشار دادن دکمه مسیرم مشخص میشه.

I go to Chrysokeras.

میرم به کریسوکراس.

(Laughter) Left to the Thymiamata.

(خنده) طرف چپ ثایاماتا.

Then to Niliacus Lacus,

بعدش به (نیلاکس لاکاس)٬

which is not a bad name.

که اسم بدی نیست.

Niliacus Lacus, try to get the practice, slick-a-tick-a-bacus.

نیلاکس لاکاس٬ اگه ساده‌اش کنیم میشه یه ماهی چاق بگیر.

That's a cool name. I will say that.

اسم خوبیه. از این استفاده می‌کنم.

So, I hold back a little of my venom

خب٬ یه کمی درگیر کینه هستم

for these astronomical misnomers.

از این اسامی بی مسمای نجومی.

And then of course Arnon to Thoth.

و بعدش هم از (آرنون) به (ثورث).

And of course there will be advertisements.

و البته بعدش هم تبلیغات میاد.

This is from their rule book, the International Astronomical Union.

این از کتاب اصول‌شون هست٬ اتحادیه نجوم بین‌الملل.

And you know they're international because

و می‌دونین اونا بین‌المللی هستن چون

they put it "en Francais" as well.

فرانسوی‌اش رو هم می‌گن.

L'Union Astronomique Internationale,

L'Union Astronomique Internationale, اتحادیه اختدشناسی بین المللی

for those of you who don't speak French.

برای اون عده که فرانسوی بلد نیستن.

I thought I'd translate for you.

گفتم براتون ترجمه‌ش کنم.

From the rulebook: Nomenclature is a tool.

از کتاب اصول: نامگذاری یک ابزار است.

The first consideration, make it clear, simple and unambiguous.

اولین قانون٬ واضح بگو٬ ساده و بدون ابهام.

And I think that Djabran Fluctus,

و فکر کنم اون «فلاکتوس جبران»٬

that fits that mode.

تو این عبارت نگنجه.

(Laughter)

(خنده)

That's simple, the goddess of goats, very simple.

ساده است. الهه‌ی بزها٬ خیلی ساده.

Djabran Fluctus.

فلاکتوس جبران.

"Now, Frank is this clear to you, Djabran Fluctus?"

«فرانک این برات واضحه٬ جبران فلاکتوس؟»

"Yeah, that's the goat goddess right? The Abacazanian?

«آره٬ همون الهه‌ی بزهاست نه؟ تو آبخازیا؟»

(Laughter)

(خنده)

It's clear to me."

برای من که واضحه».

«گوش کن٬ من می‌خوام برگردم سراغ پری‌دریاییِ مرداب. می‌شه بعدا تماس بگیری؟»

"Listen, I'm going back to the swamp mermaid. Can you call me in a little while?"

(Laughter)

(خنده)

Also, from the actual document

همچنین٬ از اسناد واقعی

I highlighted a part I thought may be of interest.

من بخشی رو پررنگ کردم که شاید جالب باشه.

Anyone can suggest changing a name.

هرکسی می‌تونه پیشنهاد تغییر یک اسم رو بده.

So, I look to you, fellow member of the Earth community.

خب٬ نگاهم به شماست. عضو دائم انجمن زمین.

We've got to change this stuff up fast.

باید خیلی فوری این اسم رو عوض کنیم.

So, these are actual names of people that work there.

خب٬ این اسم کساییه که اونجا کار می‌کنن.

I did some more investigation.

من بازم بیشتر تحقیق کردم.

These are more people working for this group.

اینا افراد بیشتری‌ان که برای این گروه کار می‌کنن.

And, as you can see, they don't use their first names.

و٬ همونطور که پیداست٬ از اسم کوچک خودشون استفاده نکردن.

(Laughter)

(خنده)

These are people naming planets, and they won't use their first names.

اینا آدمایی‌ان که روی سیاره‌ها اسم میذارن٬ اما از اسم کوچیک خودشون استفاده نمی‌کنن.

Something is askew here.

یه کاسه ای زیر نیم کاسه است.

(Laughter)

(خنده)

Is it because his name is really Jupiter Blunck?

چرا چون اسم اولین نفر مشتری بلانکه؟

(Laughter)

(خنده)

Is that Ganymede Andromeda Burba?

یعنی دومی زن زنجیری گانیمیده؟

(Laughter)

(خنده)

Is that Mars Ya Marov?

یعنی چهارمی مریخ‌یا‌ماروفه؟

I don't know. But it's investigative material, no doubt.

نمی‌دونم. اما نیاز به بررسی داره. بی تردید.

There are some mapping people who do use their names.

افراد نقشه کشی هستن که از اسم خوداشون استفاده میکنن.

Witness please, Eugene Shoemaker,

شاهد لطفا٬ اوژین شوماخر٬

who, diligently, from a young boy

کسی که٬ مجدانه٬ از وقتی پسربچه بود

decided he wanted to make maps of celestial bodies.

تصمیم گرفت بره تو کار نقشه‌کشی اشیا سماوی.

Must have been a very interesting day in the Shoemaker house.

حتما روز خیلی جالبی تو خونه‌ی شوماخرینا بوده.

"Mom, I want to make maps."

«مامان٬ می‌خوام نقشه‌کش بشم».

"That's wonderful Eugene. You could make maps of Toronto."

«خیلی عالیه یوژن٬ می‌تونی نقشه‌ی تورنتو رو بکشی».

"No, I want to make maps of planets."

«نه٬ می‌خوام نقشه‌ی سیاره‌ها رو بکشم.»

"Yeah, go to your room."

«آره٬ برو تو اتاقت».

(Laughter)

(خنده)

(مریخی‌ها، ونوسی‌ها، مشتریایی‌ها)

Martians, Venusians, Jovians.

We have names for places where people don't exist.

اسامی‌ای در اختیار داریم برای جاهایی که آدم توش نیست.

That seems a little silly to me.

این یه کم احمقانه است واسه من.

There are no Jovians.

هیچ مشتریایی‌ای نداریم.

Getting back to my premise, I used stamps, by the way,

زمانی که دنبال فرضیه‌ام بودم٬ از تمبرهای پستی هم استفاده کردم

because you don't have to pay anybody for the rights.

چون نمی‌خواست به کسی پول استفاده‌شو بدم.

(Laughter)

(خنده)

(Applause)

(تشویق)

There is obviously Einstein, Niels Bohr,

معلومه که اینا اینشتین٬ نیلز بور٬

de Fermat's last theorem, and I'm not sure whether that's James Coburn

نظریه آخر فرما٬ هستند و مطمئن نیستم این آخری هم جیمز کوبرنه (بازیگر.)

or Richard Harris.

یا ریچار هریس (بازیگر.)

(Laughter)

(خنده)

قطعا یکی از این دوتاست. خیلی مطمئن نیستم کدوم یکیه.

It's definitely one of the two. I'm not really clear which one.

But obviously the point is that numbers are maps.

اما حرف اصلی‌اش اینه که شماره‌هام نقشه‌ان.

And within numbers, is there an underlying secret to the universe?

آیا درون اعداد٬ هیچ راز پنهانی درباره جهان نهفته هست؟

That is the premise of this particular presentation.

این فرض اساسی در این سخنرانی خاصه.

By the way, that's a natural picture of Saturn,

در ضمن٬ این هم یه عکس طبیعی از زحله٬

no adjustments. I mean that's just beautiful.

بدون هیچ روتوشی. منظورم اینه که زیباست.

So beautiful that I will even give up a laugh

اونقدر زیباست که حتی از خنده می‌گذرم

to explain my love of this particular planet,

تا عشقی که به این سیاره‌ی خاص دارمو توضیح داده باشم٬

and the day Saturday, named after it, wonderfully.

و روز شنبه٬ که اسمش رو از این گرفته٬ شگفت آوره.

So, formulas relate number to form.

خب٬ فرمول‌ها رابط اعداد و نموداران.

That's Euler, his formula

این اویلره. فرمول اون

was one of the inspirations that lead to the beginning of string theory

یکی از ایده‌هایی بود که به آغاز تئوری ریسمان منجر شد

which is kind of cool, not that funny, but it is cool.

که جالبه٬ خنده‌دار نیست٬ اما جالبه.

(Laughter)

(خنده)

He was also famous for having no body.

اون همچنین به نداشتن بدن معروف بود.

(Laughter)

(خنده)

Which a lot of you are like, "How did he figure that out?"

که بیشترتون می‌گین «از کجا اینا رو فهمیده؟»

He's got no body, no man, just a head floating high.

اون بدن نداشته٬ نه آدمی٬ فقط یه کله که تو فضا سیر می‌کنه.

Here comes Euler.

اویلر ظاهر می‌شود.

(Laughter)

(خنده)

And that's an icosahedron,

و این یه بیست‌وجهیه٬

which is one of the five sacred solids, very important shapes.

که یکی از پنج شکل مقدسه٬ شکل‌هایی بسیار مهم.

You see the icosahedron again.

دوباره بیست‌وجهی رو می‌بینید.

The dodecahedron, it's dual.

دوازده وجهی٬ دو تاییه.

There is a dodecahedron which I had to do in my room last night.

اینم یه دوازده وجهی که دیشب توی اتاقم درستش کردم.

The five sacred solids, as you can see there.

پنج شکل مقدس٬ همونطور که می‌بینید.

Which is not to be confused with the five sacred salads.

که نباید با پنج سالاد مقدس اشتباه بشه.

(Laughter)

(خنده)

پنیر آبی٬ دامداری٬ روغن و سرکه٬ سالاد هزار جزیره و سالاد خونه.

Blue cheese, ranch, oil and vinegar, thousand islands and house.

I suggest the house.

من سالاد خونه رو پیشنهاد می‌کنم.

The reality, now here is something important.

واقعیته٬ حالا اینم یه چیز مهم.

What's important about this is

چیزی که درمورد این مهمه اینکه

these shapes are duals of each other.

این شکل‌ها دوقلوی همدیگر هستن.

And you can see how the icosahedron

و می‌بینید که چطور بیست‌وجهی

withdraws into the dodecahedron

به دوازده‌وجهی تبدیل می‌شه

and then they just merge into each other.

و بعد در همدیگه ترکیب می‌شن.

So, the whole concept of branes in the universe,

خب٬ مهفوم کلی برین‌ها (نقطه) در کائنات٬

if the universe is shaped like a dodecahedron

اگر عالم به شکل یک دوازده‌وجهی باشه

this is a very good map of what could possibly be.

این نقشه‌ی خوبیه از ظاهر احتمالی اون.

And that is, of course, what we are here to talk about.

و این٬ البته٬ چیزیه که برای صحبت درباره‌ش اینجاییم.

What a coincidence!

چه تصادفی!

October 9th, in France, Jean-Pierre Luminet

نهم اکتبر٬ در فرانسه٬ ژان پیر لومینت (اختر فیزیکدان)

said that the universe is probably shaped like a dodecahedron,

گفت که جهان احتمالاً به شکل یه دوازده‌وجهی هست٬

based on information that they got from this probe.

بر اساس اطلاعاتی که از کاوش‌هاشون بدست آوردن.

This would be a normal wave pattern.

این شاید یه الگوی موج عادی باشه.

But what they're seeing, way out there in the far reaches

اما چیزی که اونا می‌بینن٬ بیرون در گستره‌ی

of the microwave background,

امواج مایکرویو زمینه٬

is this kind of odd undulation.

این نوسان عجیبیه.

It doesn't plug in to what they suspected a flat universe would be.

این با چیزی که گمان می‌کردن جهان باید تخت باشه نمی‌خونه.

So, you can kind of get an idea from this

خب٬ می‌شه یه ایده‌ای از این درآورد

extrapolating that back under this huge picture,

که پی ببریم به اسرار پشت این عکس بزرگ.

so we get this idea of what the primal universe looked like.

خب ما به این ایده رسیدیم که جهان نخستی چه شکلی بوده.

And judging from this, it looks a little like a cheeseburger.

و اونطور که ارزیابی می‌کنه٬ دنیا شبیه یه چیزبرگره.

(Laughter)

(خنده)

So, I'm thinking the universe is either a dodecahedron or a cheeseburger.

خب٬ دارم فکر میکنم دنیا یه دوازده سطحیه یا یه چیزبرگر.

And for me, that's a win-win.

و برای من که٬ دوسر سوده.

Everybody goes, I'm happy.

همه راضی٫ منم خوشحال.

(Laughter)

(خنده)

Better really hurry up.

بهتره عجله کنم.

I just threw this in because

من این رو گذاشتم چونکه

as important as all of our intellectual abilities are,

همونقدر که توانایی‌های هوشی ما بالاست٬

without heart and without love it's just -- it's all meaningless.

بدون قلب و عشق -- همه‌ش بی معنیه.

And that, to me, is really beautiful.

و این واسه من خیلی زیباست.

(Laughter)

(خنده)

Except for that creepy guy in the background.

به جز اون یارو بدقواره که اون پشته.

(Laughter)

(خنده)

Getting back to the point of my particular presentation,

برگردم به موضوع ارائه‌ی ویژه خودم٬

Kepler, one of my great heroes,

کپلر٬ یکی از قهرمانای بزرگمه٬

who realized that these five solids, which I spoke of earlier,

که فهمید این پنج شکل٬ که الان صبحتش شد٬

were related somehow to the planets,

یه جورایی به سیارات مربوطن٬

but he couldn't prove it. It freaked him out.

اما نتونست اثبات کنه. و این کلافه‌ش کرد.

But it did lead to Newton discovering gravity.

اما منجر شد به کشف گرانش توسط نیوتون.

So, maps of things leading to organized understandings

پس٬ نقشه‌ی چیزا منجر به کشف‌های هیجان‌انگیزی میشه

of the universe in which we emerge.

از دنیایی که توش هستیم.

Now this is Isaac from a Vietnamese stamp.

حالا این ایزاک هست از یه تمبر ویتنامی.

(Laughter)

(خنده)

من اصلا نمی‌خوام بگم که برادران و خواهران ویتنامیم

I am not suggesting at all that my Vietnamese brothers and sisters

could maybe use a little art class here and there. But ...

می‌تونن یه کم هنر به خرج بدن ولی ...

(Laughter)

(خنده)

that's not a good picture.

عکسش خوب نیست.

(Laughter)

(خنده)

Not a good picture. Now, my friends in the island of Nevis

عکس خوبی نیست. حالا٬ دوستانم در جزیره‌ی (نویس)

are a little better. Look at that! That's Isaac Newton.

کمی با سلیقه ترن. نگاه کن! اون ایزاک نیوتونه.

That guy is rockin'.

اون یارو فوق‌العادس.

(Laughter)

(خنده)

What a handsome cat.

چه گربه‌ی خوش تیپی.

Once again, Nicaragua let me down.

یه بار دیگه٬ نیکاراگوئه به حرفم گوش نمیده.

(Laughter)

(خنده)

And Copernicus looks like Johnny Carson, which is really weird.

و کوپرنیک شبیه جانی کارسونه (کمدین) که واقعا عجیبه.

(Laughter)

(خنده)

I don't get that at all.

اصلا باورم نمیشه.

Once again, these guys rock it out.

یه بار دیگه٬ این آقایون کارو یه سره کردن.

Isaac is kickin' ass. Man, he looks like a rock star.

ایزاک داره کیف میکنه. پسر٬ شبیه یه ستاره راک شده.

This is freaky is a major way.

واقعا خیلی زیاد توی ذوقه.

This is Sierra Leone.

این مال سیه‌را لئونه.

They got little babies in there, floating in there.

چندتا بچه اونجا گذاشتن که معلق‌ان

(Laughter)

(خنده)

Man. I don't really need to comment on this.

پسر. اصلا لازم نیست درباره این یکی نظر بدم

But I didn't know that Isaac Newton was in the Moody Blues. Did you?

اما نمیدونستم ایزاک نیوتون طرفدار مودی بلوز (گروه راک) بوده میدونستید؟

(Laughter)

(خنده)

When did this happen?

از کی اینطور شد؟

(Laughter)

(خنده)

It's a different kind of course. And they've got five apples?

این داستان فرق داره اونا پنج تا سیب دارن؟؟

I mean these guys are extrapolating in realms

میگم اینا توی دنیاهایی سیاحت می‌کنن

that are not necessarily valid.

که الزاما منطقی نیست

Although five is a good number, of course.

هرجند پنج عدد خوبیه البته.

Ecuador, my friend Kepler,

اکوادور، دوستم کپلر

as you can see, they call him Juan.

همونطور که میبینید اونجا بهش میگن خوان

(Laughter)

(خنده)

Juan? No! Johannes, not Juan.

خوان؟ نه! یوهان نه خوان.

It wasn't Carlos Chaplain. It's wrong.

(کارلوس چاپلین) نبود که. اشتباست

(Laughter)

(خنده)

René Descartes, of course. Once again

رنه دکارت. البته. یه بار دیگه

these Grenada people, this is like way too sick

این مردم گرانادا، انگار تصورات‌شون

for anybody's imagination.

در مورد همه خیلی بیماره.

He's all murky. There is little kids leaning on his leg,

همه‌جاش سیاهه. بچه‌های کوچیک جلو پاش درس می‌گیرن،

little ghosts flying around. We gotta clean this stuff up

روح‌های کوچولویی که پرواز می‌کنن. باید این وضعیت رو تمیز کنیم.

fast, ladies and gentlemen.

سریع، خانم‌ها آقایون.

(Laughter)

(خنده)

This is, of course, the Cartesian coordinates.

این، البته، مختصات دکارتی هست.

Once again, that's Sierra Leone.

یه بار دیگه، این سیه‌را لئونه.

This is again, indicating how numbers

این بازم، بیانگر اینه که اعداد چطوری

relate to space relate to form, maps of the universe.

وابسته به فضا وابسته به شکل و نقشه‌های دنیا هستن

Because that's why we're here, really, I think to figure stuff out and to love each other.

چون برای این اینجاییم، واقعاً، به نظرم برای کشف کردن و دوست داشتن همدیگه.

Descartes. (Laughter)

دکارت. (خنده)

Before the horse. (Laughter)

قبل از اسب. (جوک فلسفی)

Now, Monaco took Descartes, and just flipped him around.

حالا، موناکو دکارت رو گرفت و برعکسش کرد.

Now, Monaco is problematic for me, and I'll show you why.

اینجا، موناکو برای من مشکل سازه، و میگم چرا.

این یه نقشه‌ست. اما جز کازینو چیزی نداره

Here is a map. All they have is a casino on it.

(Laughter)

(خنده)

And why Franklin Delano Roosevelt is on their map

و چرا (فرانکلین دلانو روزولت) روی نقشه‌ی اوناست

I don't even want to hazard a guess.

حتی نمی‌خوام حدس بزنم.

But I'd say he'd been to Hellespointica Depressio recently.

اما می‌خوام بگم اون اخیراً توی (دره‌ی هلیسپوینتیکا) بوده

(Laughter)

(خنده)

This is the flag of Monaco. Ladies and gentlemen,

این پرچم موناکو ست. آقایون و خانم‌ها.

the flag of Indonesia. Please examine.

پرچم اندونزی. لطفا بررسی کنین

(Laughter)

(خنده)

(Applause)

(تشویق)

Not sure how this came to be, but it's not right.

با یقین نمی‌شه گفت چطوری ولی این درست نیست

In Monaco, "No, what are you talking about?

به موناکو: «نه، از چی حرف می‌زنی؟

They are so different.

اینا خیلی فرق دارن.

Look, ours is more red, it's longer.

نگاه، مال ما بیشتر قرمزه، بلندتره.

They stole our flag! They stole our flag!"

اونا پرچم مارو دزدیدن! پرچم مون رو دزدیدن!

(Laughter)

(خنده)

قانون بود (مدار سیاره‌ها) مال اون نبود. یه نفر به اسم تایتس بود.

Bode's law wasn't even his law. It was a guy named Titus.

And the reason I just bring this up because it is a law that doesn't really work.

و دلیل اینکه چرا این رو مطرح کردم اینه که واقعاً عمل نمی‌کنه.

That's Jude Law and some of his films recently didn't work.

اینم قانون جود و بعضی فیلم‌هاش که اخیراً کار نکرد.

(Laughter)

(خنده)

Just a correlation that indicates how things are misinterpreted.

فقط یک ارتباطه که میگه چطور مسائل بدفهمیده می‌شن.

And I wonder if the photographer said, "Okay, Jude,

و موندم آیا عکاس گفته: «خیلی‌خب، جود،

could you touch your tooth? That's good."

می‌تونی دندونت رو لمس کنی؟ خوبه.»

Just a tip, if you're being photographed

نکته، اگر ازتون داشتن ازتون عکس می‌گرفتن

for press pictures, don't touch your teeth.

برای مطبوعات، به دندون‌تون دست نزنید

(Laughter)

(خنده)

Prime numbers, Gauss, one of my favorites.

اعداد اول، گاوس، یکی از علاقه‌هام.

Golden section, I've been obsessed with this thing

نسبت طلایی، من شیفته‌ی این مورد بودم

since before I was born.

از پیش از تولدم.

I know that scares a lot of you,

می‌دونم خیلی از شما رو می‌ترسونه

but that was my purpose entirely.

اما قصد منم همین بود.

اینجا اعداد فیبوناچی رو در رابطه با نسبت طلایی می‌بینید.

There we can see Fibonacci numbers related to the Golden Section,

because Fibonacci and Golden Section

چون فیبوناچی و نسبت طلایی

relate to the unfolding of the measured meter of matter, as I refer to it.

با کمیت ظاهری موضوع سروکار دارن، همونی که من بهش ارجاع می‌دم.

If Fibonacci had been on Paxil,

اگر فیبوناچی روی پاکسیل (قرص اعصاب) بود

(Laughter)

(خنده)

that would be the Fibonacci series.

می‌شد سری فیبوناچی

"Ten milligram, 20 milligram."

«ده میلی‌گرم، بیست میلی‌گرم.»

"Leonardo, dinner's ready, put down those books and take your pills."

«لئوناردو، شام آماده ست، اون کتاب‌ها رو ول کن و قرص‌هات رو بخور»

"Yes, Mama."

«چشم، مامان.»

(Laughter)

(خنده)

Alright where is this going? That's a good question.

خیلی‌خوب این به کجا می‌رسه؟ سوال خوبیه.

Here is the premise that I began 27 years ago.

این فرضیه‌ی منه که ۲۷ سال پیش شروعش کردم.

If numbers can express

اگر اعداد بتونن نشون بدن

the laws of this incredible universe that we live,

قوانین این دنیای شگفت‌انگیزو که توش هستیم،

I reason, through some sort of reverse engineering,

من استدلال می‌کنم، با نوعی مهندسی معکوس،

we could extrapolate from them

می‌تونیم استقراء کنیم ازشون

some basic structural element of this universe.

بعضی از عناصر ساختاری اصلی دنیا رو.

And that's what I did. Twenty-seven years ago

و من این کارو کردم. بیست و هفت سال پیش

I started working on this.

شروع به کار روش کردم.

And I tried to build a particle accelerator.

و سعی کردم یه شتاب‌دهنده‌ی ذرات بسازم.

(خنده)

(Laughter)

And that didn't work out well.

و خیلی خوب از آب در نیومد.

So, then I thought a calculator is a metaphor.

پس، بعد فکر کردم ماشین حساب یه استعاره است.

I can just divide numbers, that's like atom smashing.

می‌تونم اعداد رو تقسیم کنم، که مثل شکافت اتمی می‌مونه.

That's what I did. That's how I found Moleeds.

این کارم کردم. این جوری بود که به مولیدها رسیدم.

Moleeds are what I believe

مولیدها چیزایی‌ان که معتقدم

the thing that will allow string theory to be proved.

اثبات نظریه‌ی ریسمان رو ممکن می‌کنن.

They are the nodes on the string,

اونها گره‌های روی رشته هستن.

patterns and relationships, 27, 37.

الگوها و روابط، ۲۷، ۳۷.

That was the first chart I came up with.

این اولین نموداری بود که بهش رسیدم.

You can see, even if you don't go for the numbers,

می‌بینید ، حتی اگه دنبال اعداد نباشین،

the beauty of the symmetry.

زیبایی تقارن دیده می‌شه.

The numbers from one to 36, divided into six groups.

اعداد از یک تا ۳۶، که در شش گروه تقسیم شدن

Symmetry, pairs.

تقارن، جفت جفت.

Every top adds up to 37.

جمع همه‌ی قله‌ها می‌شه ۳۷.

Bottom, all 74.

همه‌ی دره‌ها می‌کنه ۷۴ تا.

There is so many intricate relationships that I'm not going to go there now,

خیلی روابط پیچیده‌تری هست که در حال حاضر نمی‌خوام واردش بشم.

because you would say, "Hey, go back to the Fluctus part."

چون می‌خواین بگید، «هی، برگرد به قسمت فلاکتوس.»

(Laughter)

(خنده)

Circle of Fifths, acoustic harmony, geometric symmetry.

چرخه‌ی یک پنجم‌ها، هم‌آهنگی و تقارن هندسی.

I knew those two were related.

می‌دونستم این دوتام مرتبطن

Once again, the Cartesian kind of cross-over.

یه بار دیگه، در نوعی رابطه‌ی دکارتی.

So, I said if I'm going to put a circle,

پس، گفتم بذار در یه دایره ترسیم‌شون کنم،

see what kind of patterns I get, boom, the Red System.

ببینم چه الگوهایی به دست می‌ده، پق، سیستم سرخ

Look at that. You can't just make this stuff up, ladies and gentlemen.

نگاه کنین، نمی‌شه اینا رو همینطوری ساخت آقایون خانم‌ها

(Laughter)

(خنده)

نمی‌تونید بیاید بگین، «آه، می‌رم چندتا مثلث رو جا می‌دم تو دایره

You can't just go around going, "Oh, I'm going to put some triangles in a circle

and they're going to be symmetrical. And they're all going to add up,

و اونام متقارن دربیان. و منطقی باشن،

and it's going to be, oh yeah, I figured that out."

و درستم بشه، آه آره، بلد شدم.»

This is beyond anything anybody could just make up.

این فراتر از اونه که هرکسی بخواد جورش کنه.

There is the Orange System.

اینم سامانه نارنجیه.

(Laughter)

(خنده)

And you'll see over here, these are multiples of the number 27.

و در اینجا می‌بینید که، اینا مضرب‌های عدد ۲۷ هستن

And they recapitulate that shape,

و اون شکل رو تکرار می‌کنن،

even though that's a circle of nine and that's a circle of 36. It's nuts.

درحالی‌که اون چرخه‌ای از ۹ و اون یکی چرخه‌ای از ۳۶ هست. دیوانه‌واره

(Laughter)

(خنده)

That's the Green System. It all folds in half

این سامانه سبزه. همه‌شون نصف می‌شن

on the Green System, right between 18 and 19.

تو سامانه سبز، درست بین ۱۸ و ۱۹.

The Blue System. The Violet. It's all there.

سیستم آبی. بنفش. همه‌ش هست.

(Laughter)

(خنده)

Look at that! I mean you cannot make that stuff up.

اینو ببین! عمراً نمی‌شه سمبلش کرد.

(Laughter)

(خنده)

That just doesn't fall out of a tree, ladies and gentlemen.

این که از روی درخت نیومده. آقایون خانم‌ها.

Twenty-seven years of my life!

بیست و هفت سال از زندگی من!

(Laughter)

(خنده)

And I'm presenting it here at TED. Why?

و اینجا توی تد دارم ارائه‌ش می‌دم. چرا؟

چون جاییه که اگه فضاییا بخوان فرود بیان امیدوارم اینجا باشه

Because this is the place if aliens land, I hope they come here.

(Laughter)

(خنده)

"We are going to destroy the Earth. Hmmm ... maybe not."

«بریم زمین رو نابود کنیم. هممم ... شایدم نه.»

(Laughter)

(خنده)

In this last year I have found these subsequent systems

پارسال این سیستمای متوالی رو کشف کردم

which allow for the mathematic possibilities

که در ریاضیات امکانِ ساختنِ

of the Calabi-Yau manifolds

خمینه‌های کالابی-یائو رو می‌ده

in a way that doesn't necessitate these little hidden dimensions.

به روشی که نیازی به این ابعاد پنهان ریز نداره.

Which works mathematically, but it just doesn't seem God-like to me.

که از لحاظ ریاضی (نظری) عملیه، اما برای من خدایی‌وار نیست.

It just seems like it's not sexy and elegant, it's hidden.

به نظر نمی‌رسه جذاب و دلربا باشه. مخفیه.

I don't want hidden, I want to see it.

نمی‌خوام مخفی باشه، می‌خوام ببینم‌ش.

(Laughter)

(خنده)

I found other pairs all have symmetry,

جفت‌های متقارن دیگه‌ای هم پیدا کردم،

even though, unlike the master one, their symmetry is split.

اما، برخلاف بهترین‌شون، تقارن‌شون نامنظمه.

Unbelievable. This is like crazy.

باورنکردنیه. دیوونگیه.

Am I the only one that sees this?

فقط منم که اینو می‌بینم؟

(Laughter)

(خنده)

You know, I didn't just draw this in a day, by the way.

می‌دونید، اینو یه روزه نکشیدم. البته.

You know, try making some charts like this at home.

می‌دونید، تو خونه سعی کنین چندتا مثل این بکشین.

You gotta be accurate! There's measurement involved, increments.

باید تیزبین باشین! اندازه‌گیری می‌خواد، فاصله‌گذاری.

These are maps, by the way.

اینا نقشه‌ان. ناسلامتی.

Not stamps, but one day.

تمبر نیستن. اما یه روزی می‌شن.

(Laughter)

(خنده)

Okay, I'm getting to the punch. Golden Ratio, it's crazy.

خیلی‌خوب، می‌رم اصل مطلب. نسبت طلایی. دیوونگیه.

And look at this, built within it is the Golden Ratio.

اینو ببینید، طبق نسبت طلایی ساخته شده.

I start looking at that, and look at them again.

بارها و بارها نگاشون کردم

They start looking like planets.

کم‌کم شبیه سیاره‌ها شدن.

I go to JPL.

من رفتم آزمایشگاه پیشرانه جت.

I look at the orbits of the planets.

به مدار سیاره‌ها نگاه کردم.

I find 18 examples of it in our solar system.

۱۸ تا شبیه‌ش رو توی منظومه خورشیدی پیدا کردم.

I never told anybody. This is the first thing. This could be history.

به هیشکی نگفتم. اولین باره. شاید تاریخیه.

(Laughter)

(خنده)

Kepler was right.

حق با کپلر بود.

(Laughter)

(خنده)

هجده و ۱۹، میانه‌ی مولیدها. ۰/۶۱۸ نسبت طلاییه.

Eighteen and 19, the middle of the Moleeds, 0.618 is the golden section.

Multiply them together, 18.618 x 19.618 is 365.247.

ضربدر هم ۱۸/۶۱۸ × ۱۹/۶۱۸ میشه ۳۶۵/۲۴۷

Which is .005 different from the number of days in a year.

که ۰/۰۰۵ با تعداد روزای سال فرق داره.

Hey, you can't make this up.

هی. اینا من درآوردی نیست.

(Laughter)

(خنده)

Thank you very much.

خیلی ممنون.

(Applause)

(تشویق)

Thank you.

ممنونم.

(Applause)

(تشویق)

Thank you.

ممنونم.

(Applause)

(تشویق)