Rayma Suprani: Dictators hate political cartoons -- so I keep drawing them | TED

Çeviri: Nil Sanli Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

[This talk is delivered in Spanish with consecutive English translation]

[Bu konuşma ardıl İngilizce çevirisiyle İspanyolca olarak yapıldı]

(Rayma Suprani: Speaks Spanish)

(Rayma Suprani: İspanyolca konuşuyor)

Cloe Shasha: When I was a little girl,

Cloe Shasha: Ben küçük bir çocukken

I used to draw on all the walls of my house.

evimin tüm duvarlarına çizerdim.

(RS: Speaks Spanish)

(RS: İspanyolca konuşuyor)

CS: Until one day, my mother got angry and told me,

CS: Ta ki bir gün annem sinirlenip bana,

"You can only draw on one wall.

"Sadece bir duvara çizebilirsin.

Don't draw on any others."

Diğerlerine çizme" diyene kadar.

(Laughter)

(Kahkaha)

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

That was the first time I experienced an act of totalitarian censorship.

Bu deneyimlediğim ilk totaliter sansür eylemiydi.

(Laughter)

(Kahkaha)

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

But a lack of freedom stimulates creativity and empowers it.

Fakat özgürlüğün kısıtlanması yaratıcılığı teşvik eder ve güçlendirir.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

Many years have passed since my childhood,

Çocukluğumun üzerinden uzun yıllar geçti

but throughout my formal studies,

ancak okul derslerim boyunca,

I found myself drawing in the margins of my notebooks

dikkatimi profesörlerime vermek yerine

instead of paying attention to my professors.

kendimi defterlerimin kenarlarına çizerken buluyordum.

I studied journalism in college

İletişim ve yazma becerilerimi geliştirmek adına

with the intention of expanding my communication and writing skills,

üniversitede gazetecilik okudum

but the only thing that I felt connected to in life

ama hayatta kendimi bağlı hissettiğim tek şey

was drawing.

çizmekti.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

I was born in a democracy,

Ben şimdilerde bir diktatörlük olan

in a country called Venezuela, which is now a dictatorship.

Venezuela adında bir ülkede, bir demokraside doğdum.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

For 19 years,

19 yıl boyunca

I was the daily cartoonist for "El Universal,"

Venezuela'nın en büyük gazatelerinden biri olan

one of the biggest newspapers in Venezuela.

"El Universal"ın günlük karikatüristiydim.

I really enjoyed translating political and cultural current events into drawings.

Siyasi ve kültürel güncel olayları çizime dönüştürmekten gerçekten keyif aldım.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

In the year 2014,

2014 yılında,

I got fired from my job at the newspaper over a cartoon that I drew

Venezuela'daki sağlık sistemi ile ilgili çizdiğim bir karikatür yüzünden

alluding to the health care system in Venezuela.

gazetedeki işimden kovuldum.

I drew a flat line of a heartbeat monitor,

Düz bir kalp mönitörü çizgisi çizdim.

but I intentionally drew the heartbeat line

Ancak bu çizgiyi, kasıtlı olarak

in a way that resembled the signature of Hugo Chavez,

Venezuela'nın eski başkanı, Hugo Chavez'in

the former president of Venezuela.

imzasına benzeterek çizdim.

(Laughter)

(Kahkaha)

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

All of this happened after the newspaper was bought

Bütün bunlar, gazete bilinmeyen bir şirket tarafından

by an unknown company,

satın alındıktan sonra oldu

and some of us suspect

ve bazılarımız

that it was the Venezuelan government who was behind that deal.

bu anlaşmanın arkasında Venezuela hükûmetinin olduğundan şüphelendik.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

My work as a cartoonist became more and more of a nuisance

Bir karikatürist olarak çalışmam, diktatörlük için giderek

for the dictatorship.

daha fazla baş belası oldu.

They have no tolerance for any freedom of expression

Onların herhangi bir ifade özgürlüğüne ya da özgür düşünmeye

or free thinking.

hoşgörüsü yoktur.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

After I got fired,

Kovulduktan sonra

I started to feel unsafe in my own country.

kendi ülkemde güvensiz hissetmeye başladım.

I received anonymous calls and death threats.

İsimsiz çağrılar ve ölüm tehditleri aldım.

I was mocked publicly on national television.

Ulusal televizyonda alenen dalga geçildim.

I was eventually forced out of Venezuela,

Sonunda Venezuela'dan ayrılmak zorunda kaldım

and I now live in Miami, Florida,

ve şimdi özgürce, kendi çalışmalarımın editörü olduğum

where I am free to be my own editor for my work.

Miami, Florida'da yaşıyorum.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

A political cartoon is a barometer of freedom in a country.

Siyasi bir karikatür, bir ülkede özgürlüğün barometresidir.

That's why dictators hate cartoonists

Diktatörlerin karikatüristlerden nefret etmesinin

and try to eradicate everything that involves humor

ve mizahı sosyal ve politik meselelerin aynası olarak içeren

as a mirror for social and political issues.

her şeyi yok etmeye çalışmalarının sebebi budur.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

A cartoon involves a delicate balance of ideas and drawings

Bir karikatür, gizli bir gerçeği ortaya çıkaran fikirlerin ve çizimlerin

that reveal a hidden truth.

hassas bir dengesini içerir.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

And a good cartoon is one that conveys a plot of a full-length movie

İyi bir karikatür, uzun metrajlı bir filmin

in a single frame.

tek bir karede tasvir edilmesidir.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

A cartoon needs to communicate the core of a story with its precision.

Bir karikatür, hikâyenin özünü hassasiyetiyle iletmeli.

And when it succeeds,

Başarılı olduğunda

its message can have the effect of inoculating people

mesajı insanlarda "bir doz şüphecilik aşılama"

with a dose of skepticism.

etkisi yaratabilir.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

Cartoons are drawn from observation and analysis.

Karikatürler gözlem ve analizden çıkarılır.

They are inspired by muses of mythology,

Klasik, modern ve paleolitik masalların yanı sıra

as well as classical, modern and paleolithic tales.

mitolojinin esinlerinden ilham alırlar.

(Laughter)

(Kahkaha)

When we are told that a modern-day emperor is wearing new clothes,

Modern bir imparatorun yeni kıyafetler giydiği söylendiğinde

cartoons reveal that the emperor just might still be naked.

karikatürler imparatorun hâlâ çıplak olabileceğini ortaya koyar.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

At one point in my career,

Kariyerimin bir noktasında

I drew pigs and compared them with politicians and national guards

domuzlar çizdim ve onları barışçıl öğrenci gösterilerini durdurmaktan sorumlu

who were responsible for stopping peaceful student demonstrations.

politikacılar ve ulusal muhafızlarla mukayese ettim.

One day, when I got back to my office,

Bir gün ofisime döndüğümde

I had a letter on my desk.

masamda bir mektup vardı.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

Mektup Venezuela Domuz Federasyonu'ndan geliyordu.

The letter was from the Venezuelan Swine Federation.

(Kahkaha)

(Laughter)

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

The letter said,

Mektupta,

"Please do not compare an animal as wonderful as a pig with politicians.

"Lütfen domuz kadar harika bir hayvanı politikacılarla karşılaştırmayın" diyordu.

(Laughter)

(Kahkaha)

Pigs are very friendly and noble,

"Domuzlar çok cana yakın ve asil,

they can be a great mascot,

harika bir maskot olabilirler,

they make good pets

iyi evcil hayvanlardır

and they provide sustenance to us in the form of pork."

ve etleriyle bize besin sağlarlar."

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

I think they were absolutely right.

Bence kesinlikle haklıydılar.

I didn't draw any more pigs,

Daha fazla domuz çizmedim

but I did keep drawing politicians.

ama politikacıları çizmeye devam ettim.

(Laughter)

(Kahkaha)

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

A cartoon travels on an information highway,

Bir karikatür birden fazla şeridi varmış gibi görünen

which seems like it has multiple lanes,

bir bilgi otoyolunda seyahat eder.

but in reality, all of these lanes

Ancak gerçekte, bu şeritlerin tümü

lead to a binary response of either positivity or rage.

ya pozitif ya da öfke gibi ikili bir yanıta yol açar.

"I like it" or "I don't like it."

"Beğendim" veya "Beğenmedim."

İnternette

Those are the only responses

that govern democratic thinking on the internet.

demokratik düşünceyi yöneten yanıt bunlardır.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

We have lost the space for nuanced debate,

Bizler detaylı tartışmalar için alanları kaybettik

we have no time,

ve zamanımız yok.

so we simply respond with approval or disdain,

Bu yüzden sadece onaylayarak veya küçümseyerek cevap veriyoruz

and we let algorithms take over.

ve algoritmaların devralmasına izin veriyoruz.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

But a cartoon is born from a space of deep, nuanced thinking.

Ancak bir karikatür derin bir alandan, detaylı bir düşünceden doğar.

Creating a good cartoon involves repeated failures,

İyi bir karikatür oluşturmak, bir taslak ve sonra bir taslak daha,

draft after draft.

tekrarlanan başarısızlıkları içerir

And a cartoonist must shed their own taboos

ve bir karikatürist, çalışmalarıyla bir çatışmadan ziyade

to spark a conversation, rather than a confrontation,

bir konuşmayı başlatmak için

kendi tabularını yıkmak zorunda.

through their work.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

In the year 2013, President Chavez died,

2013 yılında Başkan Chavez öldü

and I had to think about what to draw as the cartoon of the day

ve "El Universal"da günün karikatürü olarak

at "El Universal."

ne çizeceğimi düşünüyordum.

I was personally happy that he had passed away,

Şahsen vefat ettiği için mutluydum

because I thought that the end of his power

çünkü gücünün sona ermesinin

would potentially bring our country closer to freedom and better times.

ülkemizi özgürlüğe ve daha iyi zamanlara yaklaştıracağını düşünüyordum.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

But there were many other people who were mourning the death of Chavez,

Ancak Chavez'in ölümü için yas tutan birçok insan vardı.

so there was a divided sentiment in Venezuela.

Venezuela'da bölünmüş bir düşünce vardı.

Some were celebrating,

Bazıları kutlama yapıyor,

and others were crying at the loss of their leader.

diğerleri ise liderlerini kaybettiklerine ağlıyordu.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

I felt stuck,

Kendimi hapsedilmiş hissettim.

I really didn't know what to draw in this historic moment.

Bu tarihi anda ne çizeceğimi gerçekten bilmiyordum.

And I knew that I couldn't allow my happiness to seep into my work,

Mutluluğumun işime karışmasına izin vermemem ve olgun bir şekilde

that I should take the higher road and respect people's grief.

insanların üzüntüsüne saygı duymam gerektiğini biliyordum.

So what could I draw?

Peki ne çizebilirdim?

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

I spent many hours drafting and throwing out papers.

Taslaklar çizerek ve onları atarak uzun saatler harcadım.

My editor called me and said

Editörüm beni arayıp

everything was late for that day's newspaper

"o günün gazetesi için her şeyin geciktiğini" söyledi

and asked me when I'd be done.

ve "benim ne zaman bitireceğimi" sordu.

It was in the middle of the night that the idea came to me.

Gecenin ortasında aklıma bir fikir geldi

And we then published a cartoon

ve sonra tarihsel bir anı gösteren

that represented a historical moment in time.

bir karikatür yayınladık.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

A fallen king chess piece in red.

"Kırmızı renkli düşmüş bir şah satranç taşı."

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

A good cartoon has a lot of power.

İyi bir karikatür çok fazla güce sahiptir.

It can generate action and reaction.

Eylem ve reaksiyon üretebilir.

That's why a cartoonist must exercise their power responsibly,

Bu yüzden bir karikatürist güçlerini sorumlu bir şekilde kullanmalı,

showcasing the truth

gerçeği göstermeli

and drawing without the fear of consequences.

ve sonuçlardan korkmadan çizebilmeli.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

Bir görüşe sahip olmanın bedeli var

Having an opinion has a cost,

and in some countries, that cost is high.

ve bazı ülkelerde bu bedel ağır.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

In Venezuela,

Venezuela'da

many young people have been killed for protesting peacefully.

barışçıl protesto gösterileri nedeniyle birçok genç öldürüldü.

Demir parmaklıklar ardında "politik mahkumlar"

There are men and women who are stuck behind bars

as political prisoners.

olarak kalan kadın ve erkekler var.

So over the years,

Bu nedenle yıllar boyunca

I've drawn the faces of imprisoned women,

hapsedilmiş kadınların yüzlerini çizdim

because I don't want them to be forgotten by the community.

çünkü onların toplum tarafından unutulmasını istemiyorum.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

This year at an event called El Foro Penal,

Bu yıl, bir grup avukatın Venezuela siyasi mahkumları için

which is a criminal forum

pro bono çalışması yaptığı,

where a group of lawyers do pro bono work

bir suç forumu olan

for Venezuelan political prisoners,

El Foro Penal adlı etkinlikte

a young woman approached me and she said,

genç bir kadın bana yaklaştı

"I was imprisoned,

ve "Hapse atıldım

and then you drew my face and my story.

ve sonra sen yüzümü ve hikâyemi çizdin.

It's because of that drawing that people knew who I was.

Bu çizim sayesinde insanlar kim olduğumu biliyordu.

Your cartoon helped me survive my days in prison.

Karikatürün hapisteki günlerime katlanmama yardım etti.

Thank you."

Teşekkür ederim" dedi.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

This was a moment that meant a lot to me,

Bu benim için çok önemli bir andı

because I had found a way to collaborate

çünkü ülkemin anılarıyla ve insanlarıyla

with the memories of my country and its people.

iş birliği yapmanın bir yolunu bulmuştum.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

Last year, I started making drawings about immigration.

Geçen yıl göçmenlikle ilgili çizimler yapmaya başladım.

I drew my own world, my fears,

Kendi dünyamı, korkularımı,

my suitcase, my roots

valizim, köklerimi

and everything that I had to leave behind in Venezuela.

ve Venezuela'da geride bırakmak zorunda olduğum her şeyi çizdim.

I also drew my joy in the face of this new opportunity

ABD'de bir göçmen olarak karşıma çıkan

as an immigrant in the United States.

yeni fırsatlara olan sevincimi de çizdim.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

From there, I worked on a series of drawings

Sonrasında göçmenlik deneyimini

that represented the experience and psychology of immigration.

ve psikolojisini temsil eden bir dizi çizim üzerinde çalıştım.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

Being an immigrant is like moving to another planet.

Göçmen olmak başka bir gezegene taşınmak gibidir.

At first, you don't understand anything about your new world.

İlk başta yeni dünyanla ilgili hiçbir şey anlamazsın.

There are new codes, a new language

Yeni hayatınıza uyum sağlamanız için

and unfamiliar tools you need to learn how to use

nasıl kullanıldığını öğrenmeniz gereken yabancı araçlar,

in order to adapt to your new life.

yeni kurallar ve yeni bir dil vardır.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

Being an immigrant is the closest thing to being an astronaut

Bir göçmen olmak Ay'a inen bir astronot olmaya

who landed on the moon.

en yakın şey.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

Over time, that series of drawings became a traveling exhibition,

Zamanla, bu çizimler serisi

"Ben, Göçmen" adlı gezici bir sergi hâline geldi.

called "I, Immigrant."

And the exhibition traveled to multiple cities,

Sergi Miami, Houston, Madrid, Barcelona da dâhil olmak üzere

including Miami, Houston, Madrid, Barcelona,

birçok şehre gitti

and we're hoping for more places.

ve daha fazla yere ulaşacağını da umuyoruz.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

The show has become a meeting space for the diaspora,

Sergi, diasporanın,

insanların toplandıkları ve "göçmenliğin getirdiği ortak acı deneyimlerini"

for people to gather and recognize their shared experiences of suffering

paylaştıkları bir buluşma alanı hâline geldi.

that come with immigration.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

What I want these drawings to convey

Bu çizimlerle anlatmak istediğim,

is that an immigrant is not a criminal.

bir göçmenin suçlu olmadığı.

An immigrant is a person whose life has been broken.

Bir göçmen, hayatı parçalanmış bir insandır.

A person who has very likely been separated from their family

Muhtemelen insancıl olmayan koşullarla

under inhumane conditions.

ailesinden koparılmış bir insandır.

Who has been forced to leave their country in search of a better life.

Daha iyi bir yaşam için ülkelerini terk etmek zorunda kalanlardır.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

A drawing can be a synthesis of a place,

Bir çizim bir yerin, bir evrenin, bir ülkenin

a universe, a country or a society.

ya da bir toplumun birleşimi olabilir.

It can also represent the inner workings of someone's mind.

Aynı zamanda birinin zihninin işleyişini de temsil edebilir.

For me, drawing cartoons is a form of resistance.

Benim için karikatür çizmek bir direniş şekli.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

A cartoon is like a Rosetta stone.

Bir karikatür Rosetta taşı gibidir.

If we throw it into outer space,

Eğer onu uzaya fırlatırsak

a future alien would be able to know with certainty

gelecekteki bir uzaylı geçmişte bir zamanlar

that in the past,

özgür düşüncesi olan

we once had a civilized world with free thinking.

uygar bir dünyaya sahip olduğumuzu kesinlikle bilecektir.

(Speaks Spanish)

(İspanyolca konuşuyor)

That one wall that my mother gave me the freedom to draw on feels infinite.

Annemin bana çizme özgürlüğünü verdiği bu tek duvar bana sonsuz gibi geliyor.

And it's for that reason that I am still drawing.

Bu yüzden de hâlâ çiziyorum.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Cheers and applause)

(Tezahürat ve alkışlar)