The architectural wonder of impermanent cities | Rahul Mehrotra

Çeviri: Samil Yalcin Gözden geçirme: Sara Ozturk

On this planet today,

Bugün gezegenimizde

there are about 50 cities that are larger than five million people.

beş milyondan fazla insanın yaşadığı yaklaşık 50 tane şehir var.

I'm going to share with you the story of one such city,

Sizlerle bu şehirlerden birinin hikayesini paylaşacağım,

a city of seven million people,

yedi milyon insanın yaşadığı bir şehir

but a city that's a temporary megacity, an ephemeral megacity.

fakat geçici olarak kısa süreliğine mega şehir olan bir şehir.

This is a city that is built for a Hindu religious festival

Bu, her 12 yılda bir düzenlenen

called Kumbh Mela,

Kumb Mela adlı Hindu festivali için yapılmış bir şehir.

which occurs every 12 years, in smaller editions every four years,

Daha küçük versiyonları 4 yılda bir

and takes place at the confluence

Hindistan'daki Yamuna ve Ganj nehirlerinin birleştiği yerde yapılıyor.

of the Ganges and the Yamuna rivers in India.

And for this festival,

Bu festival için yaklaşık 100 milyon insan toplanıyor.

about 100 million people congregate.

The reason so many people congregate here,

Bu kadar çok insanın toplanmasının nedeni,

is the Hindus believe that during the festival,

Hindu inanışına göre, her 12 yıllık döngüde yapılan festival esnasında

the cycle every 12 years,

bu iki büyük nehrin birleştiği yerde banyo yaparsanız

if you bathe at the confluence of these two great rivers

you are freed from rebirth.

yeniden doğacağınıza inanılması.

It's a really compelling idea,

Dünyevi yaşamdan özgürleşiyor olmanız

you are liberated from life as we know it.

gerçekten çok ilginç bir düşünce.

And this is what attracts these millions.

Milyonları etkileyen işte bu.

And an entire megacity is built to house them.

Onlara ev sahipliği yapsın diye mega şehir inşa edildi.

Seven million people live there for the 55 days,

7 milyon insan 55 gün orada süreyle yaşayabiliyor

and the other 100 million visit.

100 milyon kişi de orayı ziyaret edebiliyor.

These are images from the same spot

Bunlar, şehrin ortaya çıkması için geçen

that we took over the 10 weeks

10 haftalık süre zarfında çekilen aynı noktanın fotoğrafları.

that it takes for the city to emerge.

After the monsoon,

Musondan sonra,

as the waters of these rivers begin to recede

bu nehirlerin suları çekilmeye başlar,

and the sand banks expose themselves,

kum tepeleri ortaya çıkar ve şehir arazisi sınırları içine girer.

it becomes the terrain for the city.

And by the 15th of January,

Ocak ayının 15'ine kadar,

starting 15th of October to 15th of January,

Ekim ayının 15'inden Ocak'ın 15'ine kadar,

in these weeks an entire city emerges.

tüm şehir ortaya çıkmış olur.

A city that houses seven million people.

7 milyon insana ev sahipliği yapan bir şehir.

What is fascinating is this city

Ne kadar da büyüleyici bir şehir

actually has all the characteristics of a real megacity:

aslında gerçek bir mega şehrin tüm karakteristiklerine sahip:

a grid is employed to lay the city out.

kafes şeklinde şehir düzeni mevcut.

The urban system is a grid

Şehir düzeni kafes örgü şeklinde olup

and every street on this city

şehrin tüm sokakları ponton köprü üzerinden

goes across the river on a pontoon bridge.

nehrin karşısına geçebiliyor.

Incredibly resilient,

İnanılmaz derecede dayanıklı, çünkü mevsim normalleri dışında

because if there's an unseasonal downpour or if the river changes course,

yağan yağmurda ya da nehir yön değiştirdiğinde

the urban system stays intact,

şehir düzeni bozulmadan kalabiliyor.

the city adjusts itself to this terrain which can be volatile.

Şehir yapısı oluşan yeni araziye uyum sağlıyor.

It also replicates all forms of physical, as well as social, infrastructure.

Şehir, sosyal altyapı gibi tüm fiziksel formları da üretmiş;

Water supply, sewage, electricity,

su temini, kanalizasyon, elektrik,

there are 1,400 CCTV cameras that are used for security

kurulu büyük bir istasyon tarafından güvenlik için kullanılan

by an entire station that is set up.

1400 adet CCTV kamera da bulunmakta.

But also social infrastructure,

Aynı zamanda sosyal altyapı olarak,

like clinics, hospitals,

gerçek bir mega şehirde olması gerektiği gibi,

all sorts of community services,

klinik ve hastane benzeri

that make this function like any real megacity would do.

her türlü toplum hizmeti veren servisler bulunmakta.

10,500 sweepers are employed by the city.

Şehirde 10.500 adet süpürücü işe alınmış.

It has a governance system, a Mela Adhikari,

Şehrin bir yönetim sistemi var;

or the commissioner of the festival,

Mela Adhikari ya da festival komiseri,

that ensures that land is allocated,

arazilerin kişilere tahsisini sağlayan tüm bunlar için sistemler var.

there are systems for all of this,

that the system of the city, the mobility, all works efficiently.

Şehrin sistemi, hareket kabiliyeti hepsi verimli bir şekilde çalışıyor.

You know, it was the cleanest and the most efficient Indian city

Benim yaşadığım şehir, Hint şehirlerinin en temizi ve en verimlisiydi.

I've lived in.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And that's what it looks like in comparison to Manhattan,

Manhattan ile karşılaştırıldığında böyle görünüyor.

30 square kilometers,

Şehrin yüz ölçümü 30 kilometrekare.

that's the scale of the city.

And this is not an informal city or a pop-up city.

Bu gayri resmi ya da portatif bir şehir değil.

This is a formal city, this is a state enterprise,

Bu resmi bir şehir, eyalet girişimi ve bunu hükümet kuruyor.

the government sets this up.

In today's world of neoliberalism and capitalism,

Günümüz neoliberalizm ve kapitalizminde

where the state has devolved itself complete responsibility

devletin şehir yapma ve tasarlama konusundaki

from making and designing cities,

tüm sorumluklarını devrettiği bir zamanda

this is an incredible case.

bu inanılmaz bir durum.

It's a deliberate, intentional city, a formal city.

Bu resmi bir şehir, bilerek ve istenerek yapılmış bir şehir.

And it's a city that sits on the ground very lightly.

Bu şehir zemine çok nazikçe oturtulmuş.

It sits on the banks of these rivers.

Şehir, nehirlerin havzasına konuşlanmış,

And it leaves very little mark.

arkada en ufak iz bırakmıyor.

There are no foundations;

Temel atmak yok,

fabric is used to build this entire city.

tüm şehri kurmak için kumaş kullanılmış.

What's also quite incredible

Oldukça inanılmaz olan şey şu,

is that there are five materials that are used to build this settlement

7 milyon kişilik bu yerleşkeyi kurmak için beş tane materyal kullanılmış:

for seven million people:

eight-foot tall bamboo, string or rope,

2,4 metrelik bambu, ip ya da halat

nails or screw and a skinning material.

çivi ya da vida ve kaplama malzemesi.

Could be corrugated metal, a fabric or plastic.

Bu malzeme oluklu metal, kumaş ya da plastik olabilir.

And these materials come together and aggregate.

Bu materyaller bir araya geliyor ve bütünü oluşturuyor.

It's like a kit of parts.

Aynı parçalardan oluşan bir set gibi.

And it's used all the way from a small tent,

Tüm yol boyunca 5-6 kişiye ya da bir aileye

which might house five or six people, or a family,

ev sahipliği yapan küçük çadırlar

to temples that can house 500, sometimes 1,000 people.

500 kişiyi hatta bazen 1000 kişiyi alabilen tapınaklar bulunuyor.

And this kit of parts, and this imagination of the city,

Bu parçaların seti, şehrin bu hayal gücü,

allows it to be disassembled.

demonte edilebilir olmasına olanak sağlıyor.

And so at the end of the festival, within a week,

Festivalin sonundaki son bir hafta içinde tüm şehir demonte ediliyor.

the entire city is disassembled.

These are again images from the same spot.

Bu fotoğraflar aynı noktaya ait.

And the terrain is offered back to the river,

Arazi geri nehirlere bırakılıyor,

as with the monsoon the water swells again.

musonla birlikte sular yine kabarıyor.

And it's this sort of imagination as a kit of parts

Bu, sökülebilen ve kullanılan tüm materyallerin geri kazanımını sağlayan

that allows this disassembly

and the reabsorption of all this material.

parçalar bütününün bir çeşit hayal gücü.

So the electricity poles go to little villages in the hinterland,

Yani elektrik direkleri iç bölgedeki küçük köylere gidiyor,

the pontoon bridges are used in small towns,

ponton köprüler küçük şehirlerde kullanılıyor,

the material is all reabsorbed.

tüm materyaller doğaya geri dönüyor.

Fascinating, it's amazing.

Büyüleyici, inanılmaz bir şey.

Now, you may embrace these Hindu beliefs or not.

Bu Hindu inançlarını kabul edersiniz ya da etmezsiniz

But you know, this is a stunning example,

fakat şunu bilmelisiniz ki bu çarpıcı bir örnek

and it's worthy of reflection.

ve bu düşünmeye değer.

Here, human beings spend an enormous amount of energy and imagination

Burada insanlar şehrin tersine döneceğini bilerek,

knowing that the city is going to reverse,

şehirin söküleceğini bilerek,

it's going to be disassembled,

yok olacağını ve kısa ömürlü bir mega şehir olduğunu bilerek

it's going to disappear,

it's the ephemeral megacity.

muazzam bir hayal gücü ve enerji harcıyor.

And it has profound lessons to teach us.

Bize çok anlamlı dersler veriyor.

Lessons about how to touch the ground lightly,

Doğaya nasıl nazikçe dokunulacağına dair,

about reversibility,

geri dönüşüm ve ayrıştırma hakkındaki dersler.

about disassembly.

Rather amazing.

Oldukça şaşırtıcı.

And you know, we are, as humans, obsessed with permanence.

Bilirsiniz, bizler insan olarak kalıcılığa takıntılıyız.

We resist change.

Değişime direniriz.

It's an impulse that we all have.

Bu hepimizde olan bir dürtü.

And we resist change in spite of the fact

Değişim belki de hayatımızdaki

that change is perhaps the only constant in our lives.

tek sabit olmasına rağmen değişime direniz.

Everything has an expiry date,

Her şeyin bir son kullanma tarihi var,

including Spaceship Earth, our planet.

gezegenimiz olan Uzay Gemisi-Dünya dahil.

So what can we learn from these sorts of settlements?

Peki bu tür yerleşim yerlerinden ne öğrenebiliriz?

Burning Man, of course much smaller,

Burning Man festivali tabii ki çok daha küçük ama geri dönüştürebilir.

but reversible.

Or the thousands of markets for transaction,

Ya da dünyanın her yerinde görülen

that appear around the globe

park alanlarının hafta sonunda canlı ve sürekli devam eden bir döngüde olduğu

in Asia, Latin America, Africa, this one in Mexico,

ve yaklaşık 50.000 satıcının bulunduğu

where the parking lots are animated on the weekends, about 50,000 vendors,

Asya'da, Latin Amerika'da, Afrika'da, Meksika'daki alışveriş marketleri.

but on a temporal cycle.

The farmer's market in the Americas:

Mesela Amerika'daki çiftçi pazarı,

it's an amazing phenomenon, creates new chemistries,

örneğin otoparklar gibi kullanılmayan

veya en iyi şekilde kullanılmayan yerler için

extends the margin of space

that is unused or not used optimally, like parking lots, for example.

yeni kimyalar yaratan ve boşluk payını genişleten inanılmaz bir olay.

In my own city of Mumbai,

Benim şehrimde, mimar ve plancı olarak çalıştığım Mumbai'de

where I practice as an architect and a planner,

I see this in the everyday landscape.

günlük olarak bu manzarayı görüyorum.

I call this the Kinetic City.

Kinetik Şehir diyorum buna.

It twitches like a live organism; it's not static.

Canlı bir organ gibi hareket ediyor, sabit değil.

It changes every day,

Her gün değişiyor,

on sometimes predictable cycles.

bazen tahmin edilebilir döngülerde.

About six million people

Yaklaşık 6 milyon kişi böyle geçici yerleşim yerlerinde,

live in these kinds of temporary settlements.

Like -- unfortunately, like refugee camps,

ne yazık ki mülteci kampları, Mumbai'nin kenar mahalleleri,

the slums of Mumbai, the favelas of Latin America.

Latin Amerika'nın favelalarında gibi yerlerde yaşıyor.

Here, the temporary is becoming the new permanent.

Burada, geçicilik yeni kalıcılık oluyor.

Here, urbanism is not about grand vision,

Burada şehircilik büyük vizyonla alakalı değil,

sadece ayarlayabilmekle alakalı.

it's about grand adjustment.

On the street in Mumbai, during the Ganesh festival,

Ganesh festivali süresince Mumbai'de bir sokaktaki değişim bu.

a transformation.

A community hall is created for 10 days.

10 gün süresince bir topluluk salonu oluşturulur,

Bollywood films are shown,

Bollywood filmleri gösterilir,

thousands congregate for dinners and celebration.

kutlama ve akşam yemeği için binlerce insan toplanır.

It's made out of paper-mache and plaster of Paris.

Salon, kağıt hamurundan ve Paris alçısından yapılır.

Designed to be disassembled,

Demonte edilebilecek şekilde dizayn edilmiştir.

and in 10 days, overnight, it disappears,

10 gün içinde bir gecede kaybolur,

and the street goes back to anonymity.

sokak eski haline döner.

Or our wonderful open spaces, we call them maidans.

Ya da meydan dediğimiz bizim harika açık alanlarımıza döner.

And it's used for this incredibly nuanced and complicated,

Bu meydanlar inanılmaz derecede narin ve karmaşık,

fascinating Indian game, called cricket,

büyüleyici bir Hint oyunu olan kriket oynamak için kullanılır

which, I believe, the British invented.

ki bence bu İngilizlerin icat ettiği bir oyun.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And in the evenings,

Akşamüstü kriket sahasının etrafını düğünler sarar.

a wedding wraps around the cricket pitch --

Dikkat edin, kriket sahasına dokunulmaz, saha kutsal alandır.

Notice, the cricket pitch is not touched, it's sacred ground.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But here, the club members and the wedding party

Fakat burada kulüp üyeleri ve düğün partisine katılanlar

partake in tea through a common kitchen.

ortak bir mutfaktan çay içebilir.

And at midnight, it's disassembled,

Gece yarısı her şey kaldırılır ve alan şehre geri bırakılır.

and the space offered back to the city.

Here, urbanism is an elastic condition.

Burada, şehircilik esnek bir durumdur.

And so, if we reflect about these questions,

Eğer bu sorular hakkında düşünürsek

I mean, I think many come to mind.

demek istediğim çok fazla seçenek aklıma geliyor.

But an important one is,

Ama önemli bir noktaya değineyim;

are we really, in our cities,

bizler, kendi şehirlerimizde, şehircilik konusundaki hayal gücümüzde

in our imagination about urbanism,

making permanent solutions for temporary problems?

geçici sorunlar için kalıcı çözümler üretiyor muyuz?

Are we locking resources into paradigms

Bizler, kaynaklarımızı, önümüzdeki 10 yıl için

that we don't even know will be relevant in a decade?

geçerli olacağını dahi bilmediğimiz paradigmalara mı kilitliyoruz?

This becomes, I think,

Bana kalırsa, bu araştırmadan ilginç bir soru ortaya çıkıyor.

an interesting question that arises from this research.

I mean, look at the abandoned shopping malls in North America,

Demek istediğim Kuzey Amerika banliyösündeki

suburban North America.

terk edilmiş alışveriş merkezlerine bakın.

Retail experts have predicted that in the next decade,

Perakande uzmanlarının tahminine göre önümüzdeki on yılda

of the 2,000 malls that exist today,

bugün var olan 2.000 alışveriş merkezinin

yüzde 50'si kapatılacak.

50 percent will be abandoned.

Massive amount of material, capturing resources,

Doğal kaynaklardan elde edilen muazzam miktarda malzeme,

yakında yok olacak.

that will not be relevant soon.

Or the Olympic stadiums.

Olimpiyat stadyumlarını düşünelim.

Around the globe, cities build these

Dünya genelinde, muazzam kaynaklarla

under great contestation with massive resources,

büyük bir mücadele içerisinde, şehirler buraların etrafına inşa ediliyor,

but after the games go,

oyunlar bittikten sonra,

şehrin doğal yaşantısının içine de çekilemiyor.

they can't often get absorbed into the city.

Couldn't these be nomadic structures, deflatable,

Bu yapılar taşınılabilir ya da şişirilebilir olamaz mı?

we have the technology for that,

Bunun için yeterli teknolojiye sahibiz,

that get gifted to smaller towns around the world or in those countries,

gelecek Olimpiyatlar için dünya çapında veya bu ülkelerde daha küçük kasabalara

taşınabilen ya da depolanabilen yapılar hediye edilemez mi?

or are stored and moved for the next Olympics?

Yığınla kaynak verimsiz kullanılıyor.

A massive, inefficient use of resources.

Like the circus.

Sirkler mesela.

I mean, we could imagine it like the circus,

Demek istediğim, sirkleri bir düşünün,

şehirlerde çadır kuran bu harika kurum,

this wonderful institution that used to camp in cities,

set up this lovely kind of visual dialogue with the static city.

şehrin durgunluğuyla hoş bir görsel diyalog kuruyor.

And within it, the amazement.

Şaşkınlık verici bir durum.

Children of different ethnic groups become suddenly aware of each other,

Farklı etnik gruplardaki çocuklar birbirilerinin farkına varıyor,

people of color become aware of others,

beyaz olmayan insanlar başkalarının farkına varıyor,

income groups and cultures and ethnicities

gelir grupları, kültürler ve etnik kökenler

all come together around the amazement of the ring with animals and performers.

hepsi sirk çalışanlarının ve hayvanların olduğu bir gösteride bir araya geliyor.

New chemistries are created, people become aware of things,

Yeni kimyalar yaratılır, insanların farkındalığı artar

and this moves on to the next town.

ve bu bir sonraki şehre taşınır.

Or nature, the fluxes of nature, climate change,

Doğayla, doğanın değişimiyle, iklim değişikliğiyle

how do we deal with this, can we be more accommodating?

nasıl başa çıkacağız? Doğayla daha uyumlu olabilir miyiz?

Can we create softer urban systems?

Daha yumuşak kentsel sistemler yapabilir miyiz?

Or are we going to challenge nature continuously

Yoksa zaten başarısız olarak sürdürdüğümüz

with heavy infrastructure,

ağır altyapı sistemlerimizle doğayla durmadan

which we are already doing, unsuccessfully?

mücadele mi edeceğiz?

Now, I'm not arguing

Şu an şehirlerimizi bir sirk gibi inşa etmemiz gerektiğini söylemiyorum.

that we've got to make our cities like a circus,

I'm not arguing that cities must be completely temporary.

Şehirlerin tamamen geçici olması gerektiğini söylemiyorum.

I'm only making a plea

Sadece savunma yapıyorum,

that we need to make a shift in our imagination about cities,

şehirler konusundaki hayallerimizde değişiklik yapmalıyız,

where we need to reserve more space

zamansal ölçekte kullanmak üzere

for uses on a temporal scale.

kendimize daha fazla yer ayırmalıyız.

Where we need to use our resources efficiently,

Gezegenimizin son kullanma tarihini uzatmak için

to extend the expiry date of our planet.

kaynaklarımızı daha verimli kullanmaya ihtiyacımız var.

We need to change planning urban design cultures,

Demonte edilebilir, geri dönüştürülebilir ve uzun süreli olması için

to think of the temporal, the reversible,

kentsel tasarım kültürü planlarımızı değiştirmemiz gerekiyor.

the disassembleable.

And that can be tremendous

Tüm bunlar hayatımızda olursa

in terms of the effect it might have on our lives.

etki açısından muazzam olabilir.

I often think back to the Kumbh Mela

Bazen çalıştığım ve öğrencilerimle ziyaret ettiğim

that I visited with my students and I studied,

Kumbh Mela'yı tekrar düşünüyorum

and this was a moment where the city had been disassembled.

ve o an, şehrin sökülmüş olduğu bir andı.

A week after the festival was over.

Festivalden bir hafta sonra yok olmuştu.

There was no mark.

Hiçbir iz kalmamıştı.

The terrain was waiting to be covered over by the water,

Arazi yok olmak için nehir sularıyla kaplanmayı bekliyordu.

to be consumed.

And I went to thank a high priestess

Teşekkür etmek için

bize ve öğrencilerime araştırma konusunda ve bu süreçte yardımcı olan

who had helped us and my students through our research

and facilitated us through this process.

baş rahibenin yanına gittim.

And I went to her with great enthusiasm,

Büyük bir hayranlıkla baş rahibenin yanına gittiğimde

and I told her about how much we had learned

altyapı, şehir, şehrin verimliliği, şehrin mimarisi

about infrastructure, the city, the efficiency of the city,

ve şehirde kullanılan 5 tane malzeme hakkında

the architecture, the five materials that made the city.

ne kadar çok şey öğrendiğimizi söyledim.

She looked really amused, she was smiling.

Çok memnun görünüyordu ve gülümsüyordu.

In any case, she leaned forward

Öne doğru eğildi, elini başıma koydu ve beni kutsadı.

and put her hand on my head to bless me.

And she whispered in my ear, she said,

Kulağıma fısıldayarak

"Feel blessed that the Mother Ganges

"Ganj Ana sizi kutsasın

allowed you all to sit in her lap for a few days."

kucağında bir kaç güzel gün geçirmenizi dilerim" dedi.

I've often thought about this,

Ne dediğini sık sık düşündüm

and of course, I understood what she said.

ve tabii ki ne dediğini anladım.

She said, cities, people, architecture will come and go,

Şehirler, insanlar, mimari gelip geçer

but the planet is here to stay.

ama dünya hep var olacak, dedi.

Touch it lightly, leave a minimal mark.

Nazikçe dokun, geride olabildiğince iz bırakma.

And I think that's an important lesson for us as citizens and architects.

Şehirde yaşan insanlar ve mimarlar olarak bu bizim için çok önemli bir ders.

And I think it was this experience

Bence bu deneyim,

that made me believe that impermanence is bigger than permanence

geçiciliğin, kalıcılıktan ve bizden, hepimizden

çok daha büyük ve önemli olduğuna beni inandırdı.

and bigger than us all.

Thank you for listening.

Beni dinlediğiniz için teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)