"The Sacred Art of the Ori" | Laolu Senbanjo

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

[Yoruba: Freeborn Ijebu-Ode son,]

''Dürüst Ogbogbo kabilesinden

[of true Ogbogbo Clan,]

hür doğan Ijebu-Ode oğul,

[whose wealth and resources surpass all that Europe ever had,]

o ki ki varlığı ve zenginliği tüm Avrupa'yı geçmiş,

[whose altar is filled with gold.]

ve altarı altınlarla doldurulmuştur.''

This chant is called the oríkì.

Bu dinsel şarkının adı oríkì.

My grandmother used to sing it to me when I was a child in Nigeria.

Ben Nijerya'da bir çocukken büyükannem bana söylerdi.

See, an oríkì is the song of praise of the Yoruba people,

Şöyle ki Oríkì Yoruba insanlarının övgü şarkısıdır

and this particularly speaks of treasures that the West does not have.

ve bu şarkı batıda özellikle batıda var olmayan hazineden bahseder.

Mama -- that's what I call my grandmother --

Mama, büyükanneme böyle seslenirdim,

told me many stories about Yoruba mythology.

Yoruba mitolojisiyle alakalı hikâyeler anlatırdı.

You see, the Yorubas are an ethnic group from the southwestern part of Nigeria,

Gördüğünüz gibi, Yorubalar Nijerya'nın güneybatısında yer alan bir etnik topluluk

and I was always fascinated by these stories.

ve ben her zaman bu hikâyelere hayrandım.

I was always intrigued.

Her zaman ilgimi çekti.

And Yoruba culture has inspired my art since I was a child.

Çocukluğumdan beri Yoruba kültürü sanatıma ilham verdi.

You see, African art is not just what you buy at Harlem markets in New York.

Afrikan sanatı New York'ta Harlem'de alabileceğiniz bir şey değil.

Every artist has a name,

Her ressamın bir ismi

and every artist has a story.

ve bir hikâyesi vardır.

This is my story.

Bu da benim hikâyem.

See, mama had tattoos on her arms and her legs.

Mama'nın kollarında ve bacaklarında dövmeler vardı.

As a child, I thought she was born with them,

Çocukken onlarla beraber doğduğunu düşünürdüm.

with beautiful black lines and detailed symbols.

Güzel siyah çizgiler ve detaylı sembollerle.

And then she told me

Ve bana şunu söyledi:

that they were actually symbols from the Yoruba mythology.

Bunlar aslında Yoruba mitolojisinden sembollerdi.

I never knew how this was going to influence the artist that I am today.

Bunun bugün olduğum sanatçıyı bu kadar etkileyeceğini bilmiyordum.

You see, as a young child, I saw art everywhere.

Yani küçük bir çocukken sanatı her yerde görürdüm.

I remember the house we lived in in Ilorin, in Stadium Road.

Iloerin'de yaşadığımız evi hatırlıyorum, Stadyum youlundaki.

We had marble floors,

Mermer zemini vardı

and you know, I would look at the marble floors,

ve mermer zemine bakardım

and I would see all sorts of patterns and designs in it,

ve onun içinde her çeşit kalıbı ve tasarımı görürdüm.

and I thought everybody could see them.

Herkesin de görebildiğini düşünürdüm.

So I would call my brother, and I would be like,

Kardeşimi çağırır şöyle derdim:

"Ikeolu, come and see this marble design, see this pattern, see this mask."

"Ikeolu, gel ve şu mermer desenine bak, modele bak, maskeye bak."

And he would tell me, "Laolu, I don't see anything."

O da "Laolu, hiçbir şey görmüyorum." derdi.

So I would use ink, and I would trace out what I saw on the floor.

Ben de mürekkep kullanarak zeminde ne gördüğümün çizerdim.

And then when my mom noticed, she got really upset.

Sonra annem mürekkebi fark edince gerçekten üzülürdü.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But that didn't stop me.

Ama bu beni durdurmadı.

I switched from ink to chalk,

Mürekkebi tebeşire çevirdim

because I got in trouble a lot with my teachers and my parents.

çünkü öğretmenlerim ve ailemle çok fazla sorunum vardı.

So I remember my mom said, "Laolu, we are Christians.

Annemin bana şöyle derdi, "Laolu, biz Hristiyanız.

Why don't you draw like other people?

Neden diğer insanlar gibi çizmiyorsun?

Why don't you draw landscapes or maybe you draw chairs or furniture,

Neden manzara çizmiyorsun ya da belki sandalye veya mobilya,

or maybe even draw Jesus?"

veya belki Yüce İsa'yı?"

You know, I could paint the whole house if I had a chance,

Eğer bunu yapacak fırsatım olsa bütün evi boyardım,

but when I grew up, I knew being an artist was not an option,

ama büyüyünce sanatçı olmanın seçenek olmadığını biliyordum.

so I wanted to be the person my parents wanted me to be,

Ben de ailemin olmamı istediği kişi oldum,

so I went to law school.

hukuk fakültesine gittim.

Of course, that's my dad there. He was so proud that day.

Tabii ki babam oradaydı ve o gün çok gururluydu.

And this was what my notebooks looked like in law school.

Ve bu da hukuk fakültesinde notlarımın nasıl göründüğü.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Of course I would miss classes,

Tabii ki dersleri kaçırırdım,

and I would make up excuses why I wasn't going to class.

neden okula gitmediğimle ilgili bahaneler üretirdim.

But when I started working at the Human Rights Commission

Ancak İnsan Hakları Komisyonu'nda avukat olarak

as a human rights attorney,

çalışmaya başladığımda,

my mind was elsewhere.

aklım başka yerdeydi.

I saw a very tough reality.

Çok zor bir gerçekliği gördüm.

I worked with children

Eğitim veya evlenme

who had to choose between getting an education

arasında seçim yapmak zorunda kalan

and actually being forced into marriage.

çocuklarla tanıştım.

I was so frustrated seeing all the injustice around me,

Etrafımdaki adaletsizlik sinirlerimi altüst etmişti

and my only outlet was art,

ve tek yapabildiğim şey sanattı,

so I started painting.

ben de resim yapmaya başladım.

This piece is called "Dreamscape."

Bu parçanın ismi "Dreamscape".

So when you zoom into this piece,

Yaklaştığınız zaman,

you're going to see a girl child

Bir kız çocuğu göreceksiniz

and the accidental birth,

ve tesadüfi bir doğum,

the fact that our future is controlled by where we are born.

gelecek olgumuz nerede doğduğumuzla kontrol ediliyor.

Now, the next one you see a man and a man holding hands,

Gördüğünüz bir sonraki şey, erkek ve erkek el ele tutuşuyorlar,

a woman and a woman holding hands.

kadın ve kadın el ele tutuşuyorlar.

You see, in Nigeria, same-sex relationship is criminalized.

Nijerya'da hemcins birlikteliği bir suçtur.

You can actually get 14 years for that.

14 yıl yatabilirsiniz bundan dolayı.

With my art, I like to tell stories.

Sanatımla, hikâye anlatabilirim,

Through my art, I like to start a conversation.

Sanatım sayesinde, sohbet başlatabilirim.

So in this one, you see the map of Africa,

Bunun içinde Afrika haritasını görebilirsiniz.

you see the questions, you see crying,

Soruları, ağlamaları görebilirsiniz,

and there you see syringes plugged into Africa

Afrika'ya saplanmış şırıngayı görebilirsiniz,

and the natural resources being drained out.

doğal kaynakların akıp gittiğini.

So I asked myself, where does it go?

Ben de kendime sordum, bu nereye gidiyor?

Who benefits from all of this?

Bunlardan kim yarar sağlıyor?

You see, with my art,

Görüyorsunuz, sanatımla,

the way I weave my art around the patterns, the masks, the stories,

sanatımla modelleri, maskeleri, hikâyeleri ördüğüm yol,

and the way I use my lines,

çizgileri kullanışım,

it's all from the Yoruba culture.

hepsi Yoruba kültüründe.

So in 2013, I made a big gamble.

2013'te büyük bir kumar oynadım.

I quit my job and I moved to New York City to practice art full time.

İşimden ayrıldım ve bütün zamanımı ayırıp alıştırma yapmak için NewYork'a yerleştim.

Of course, my parents were like,

Tabii ailem şu tavırdaydı,

"Oh, [it's just a phase.] He'll come back."

"Oh, [bu bir aşama] Geri gelecektir.

But life as an artist in New York was not easy,

Ancak hayat New York'ta bir sanatçı için kolay değildi,

because I was broke,

Çünkü fakirdim,

no money, no gallery agents, no representation,

para yok, galeri temsilciliği yok, intibah yok,

so no gallery would show my work.

hiçbir galeri beni kabul etmezdi.

So I thought to myself, I need to survive.

Kendi kendime düşündüm, hayatta kalmalıyım.

So I started painting on clothes to make a living.

Ben de yaşamak için kıyafetlere çizim yapmaya başladım.

I started painting on shoes.

Ayakkabıları boyadım.

I started customizing things for people.

İnsanlara eşyaları kişiselleştirmeye başladım.

And then soon I realized the power,

Çok geçmeden gücü fark ettim.

because people were so proud to wear their stories.

Çünkü insanlar hikâyelerini giymekten gururlanıyorlardı.

So I started painting on everything.

Ben de her şeyin üstüne çizmeye başladım.

I painted on guitars,

Gitarları boyadım,

I started doing murals,

duvar resimleri yaptım.

anything I could find my hand on I painted,

Bulabildiğim her şeyi boyadım

and everything became my canvas.

ve her şey tuvalim oldu.

So one day, I was just going on my Instagram feed,

Bir gün Instagram'da geziyordum,

and I saw this picture.

bir resim gördüm.

It was Reign. She took a picture standing in front my art,

Bu Reign'di. Sanatımın önünde fotoğraf çekmişti.

and the moment I saw that photo,

O fotoğrafı gördüğüm an,

something happened in that moment.

o an bir şey oldu.

I could actually see my artwork go into her and come out of her literally,

Gerçek anlamda sanatımın onun içinden geçip sonra da dışarı çıktığını gördüm

and that's how I started painting on human bodies.

ve bu şekilde insan vücudunu boyamaya başladım.

As a child I saw art on the marble floors,

Çocukken zeminde sanat gördüm,

I saw art on walls,

duvarda sanat gördüm

but now I see art on people's faces and people's bodies.

ama şimdi insanların yüzünde ve vücudunda görüyorum.

I remember my grandmother,

Büyükannemi hatırlıyorum

and I realized that most of my creative instincts

ve fark ettim ki bütün yaratıcı içgüdüm

were actually based on my childhood memories

aslında çocukluk hatıralarımdan kaynaklı

and the art on my grandmother's skin.

ve büyükannemin derisi üstündeki sanatta.

Now I look at all the people I painted, and I think to myself, like,

Şimdi bütün boyadığım insanlara bakıp şöyle düşünüyorum:

what would it look like if we all walked around

Acaba hepimiz Yoruba mitolojisindeki

like gods and goddesses from Yoruba mythology?

tanrı ve tanrıçalar gibi yürüsek nasıl görünürdü?

And boom, that's how The Sacred Art of the Ori was born.

Ve boom, Kutsal Ori Sanatı böyle doğdu.

You see, Ori in Yoruba mythology

Yoruba mitolojisinde Ori

means your soul, it means your essence, it means your instincts.

ruhunuz, özünüz, içgüdüleriniz anlamına gelir.

And I realized that only when you tap into your Ori,

Ben de sadece Orinize dokunduğunuzda

then you can actually move mountains.

dağları oynatabileceğinizi fark ettim.

So there's something so immediate about painting on human bodies.

İnsan bedenine resim yapmak konusu o kadar heyecan verici ki

It's like art in motion.

hareketli resim gibi.

It's like a 3D experience.

3 boyutlu bir deneyim gibi.

So one day, I was just doing my regular work in Brooklyn,

Bir gün Brooklyn'de işimi yapıyordum,

and I got an email that said,

şöyle bir eposta aldım:

"Hi, I'm a big fan of your work.

''Selam, çalışmalarının büyük bir hayranıyım.

Would you like to paint for my music video?

Klibim için resim yapmak ister misin?

Signed, Beyoncé."

İmza, Beyonce.''

Like, Beyoncé emailed me.

Beyonce bana eposta atmıştı.

I was like, what?

Afalladım.

(Laughter)

(Kahkaha)

I was like, what, how did she even know me?

Beni nasıl tanıyor ki dedim kendime.

I thought this can't be true. Of course I thought it was a scam.

Doğru olamaz dedim. Oyun olduğunu düşündüm.

The Nigerian in me was like, nah.

İçimdeki Nijeryalı hayır diyordu.

(Laughter)

(Kahkaha)

(Applause)

(Alkış)

But incredibly enough, it was real, it was true,

İnanılmaz bir şekilde doğruydu. Tamamen doğruydu

and things happened really fast.

ve her şey çok hızlı gelişti.

You see, Beyoncé wanted to pay homage to New Orleans,

Beyonce New Orleans'ı takdir etmek istiyordu

and my art reminded her of her creole origins.

ve sanatım ona kreole resimlerini hatırlattı.

So when "Lemonade" dropped, of course,

Bu yüzden ''Lemonade'' çıktığında,

boom, everything just went from zero to 100 real fast.

her şey sıfırdan 100'a çok hızlı bir şekilde yükseldi.

People featured me in magazines,

Dergilere, söyleşilere

interviews.

konu oldum.

People stopped me in the street.

Beni yolda durdurmaya başladılar.

People knew my name, like --

İsmimi biliyorlardı.

And sometimes I had to step back

Bazen de bir adım geride durup

and just chill, and, like, take everything in.

sakinleşmem, olan biteni hazmetmem gerekiyordu.

You know, as artists, we work so hard all our lives

Biz hayatımız boyunca sanatımızın tanınması için

for our art to be recognized,

o kadar çok çalışıyorlar ki

and for this I feel blessed.

kendimi çok özel hissettim.

However, the attorney in me is still there,

Ancak o avukat yine de içimde,

so I use my art to fight for what I believe in.

sanatımı kullanarak inandığım şey için savaşıyorum.

My Yoruba heritage is always there.

Yoruba mirasım her zaman burada.

I'd like to share with you tonight some of my art in motion.

Bu gece sizlerle sanatımı canlı olarak paylaşmak istiyorum.

Please, welcome with me on stage.

Lütfen benimle sahneye gelin.

(Music)

(Müzik)

(Applause)

(Alkışlar)

Now, this is Geli, and this is Reign.

Bu Geli, bu da Reign.

These are the first two people I ever painted in my life,

Üzerlerinde sanatımı çalıştığım ilk iki insan

and I spent the past day painting on them.

son günlerimi bu çizimlerle geçirdim.

Tonight, they represent my hopes and my fears.

Bu gece onlar benim umut ve korkularımı temsil ediyorlar.

Now, I put my fears on the back.

Korkularımı sırtlarına,

I put my hopes in front.

umutlarımı ise önlerine çizdim.

What are my hopes?

Umutlarım neler?

I hope that people know

Umuyorum ki

that Africa is not just one huge, nameless continent

Afrika tek bir büyük ve tamamen aynı

that is all the same.

bir kıta olarak kalmayacak.

I also hope that people know

Yine umuyorum ki

that in Nigeria, we have over 350 ethnic groups and languages,

Nijerya'da 350 etnik gtup ve dil var,

and I am just one artist from one of them.

bu grupların sadece birinden bir ressamım.

(Applause)

(Alkışlar)

I also hope that you know that I hope I will be able to change

İnsanların Afrika sanatı hakkında

the way people talk about African art on the continent and here,

konuştuklarını değiştirebileceğimi umuyorum,

and I hope you know that African art

Afrikan sanatının,

is not just what you buy at Harlem markets in New York

New York'ta sadece Harlem marketlerinde bulunanan bir şey olmadığını

and that every piece of art you see has a story,

gördüğünüz her parçanın bir tarihi, bir hikâyesi ve bir ismi

and every artist has a name.

olduğunu anlatacağım.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)