"The Sacred Art of the Ori" | Laolu Senbanjo

Tłumaczenie: Anna Kliza Korekta: Rysia Wand

[Yoruba: Freeborn Ijebu-Ode son,]

[Język Joruba: Wolny człowiek, syn Ijebu-Ode,]

[of true Ogbogbo Clan,]

[z Klanu Ogbogbo,]

[whose wealth and resources surpass all that Europe ever had,]

[którego bogactwo przewyższa całe bogactwo Europy,]

[whose altar is filled with gold.]

[którego ołtarz wypełniony jest złotem.]

This chant is called the oríkì.

Ta pieśń to oríkì.

My grandmother used to sing it to me when I was a child in Nigeria.

Moja babcia śpiewała mi to, gdy byłem dzieckiem w Nigerii.

See, an oríkì is the song of praise of the Yoruba people,

Oríkì jest pieśnią pochwalną ludu Joruba,

and this particularly speaks of treasures that the West does not have.

a ta konkretnie traktuje o bogactwach, których Zachód nie ma.

Mama -- that's what I call my grandmother --

Mama - tak zwracałem się do babci -

told me many stories about Yoruba mythology.

opowiadała mi wiele historii z mitologii Joruba.

You see, the Yorubas are an ethnic group from the southwestern part of Nigeria,

Jorubowie są grupą etniczną z południowo-zachodniej części Nigerii,

and I was always fascinated by these stories.

a mnie fascynowały te opowieści.

I was always intrigued.

Byłem zawsze zaintrygowany.

And Yoruba culture has inspired my art since I was a child.

Kultura Joruba inspirowała moją sztukę odkąd byłem dzieckiem.

You see, African art is not just what you buy at Harlem markets in New York.

Sztuka afrykańska to nie tylko rzeczy na targach w Harlemie w Nowym Jorku.

Every artist has a name,

Każdy artysta ma imię

and every artist has a story.

i każdy artysta ma swoją historię.

This is my story.

Oto moja historia.

See, mama had tattoos on her arms and her legs.

Mama miała tatuaże na rękach i nogach.

As a child, I thought she was born with them,

Jako dziecko myślałem, że się z nimi urodziła,

with beautiful black lines and detailed symbols.

z pięknymi czarnymi liniami i szczegółowymi symbolami.

And then she told me

Wtedy mi powiedziała,

that they were actually symbols from the Yoruba mythology.

że tak naprawdę są to symbole z mitologii Joruba.

I never knew how this was going to influence the artist that I am today.

Wywarło to nieoczekiwany wpływ na mnie jako artystę.

You see, as a young child, I saw art everywhere.

Jako dziecko wszędzie dostrzegałem sztukę.

I remember the house we lived in in Ilorin, in Stadium Road.

Pamiętam dom, w którym mieszkaliśmy w Ilorin, przy Stadium Road.

We had marble floors,

Mieliśmy marmurowe podłogi,

and you know, I would look at the marble floors,

a ja patrzyłem na nie

and I would see all sorts of patterns and designs in it,

i widziałem w nich przeróżne wzory.

and I thought everybody could see them.

Sądziłem, że każdy może je dostrzec.

So I would call my brother, and I would be like,

Wołałem brata i mówiłem:

"Ikeolu, come and see this marble design, see this pattern, see this mask."

"Ikeolu, chodź zobaczyć ten wzór w marmurze, tę maskę".

And he would tell me, "Laolu, I don't see anything."

Odpowiadał: "Laolu, nic tu widzę".

So I would use ink, and I would trace out what I saw on the floor.

Odrysowywałem tuszem to, co widziałem na podłodze.

And then when my mom noticed, she got really upset.

Gdy mama to zauważyła, była bardzo zła.

(Laughter)

(Śmiech)

But that didn't stop me.

Ale to mnie nie zatrzymało.

I switched from ink to chalk,

Przestawiłem się z tuszu na kredę,

because I got in trouble a lot with my teachers and my parents.

bo często denerwowałem nauczycieli i rodziców.

So I remember my mom said, "Laolu, we are Christians.

Pamiętam słowa mamy: "Laolu, jesteśmy chrześcijanami.

Why don't you draw like other people?

Dlaczego nie rysujesz jak inni?

Why don't you draw landscapes or maybe you draw chairs or furniture,

Dlaczego nie rysujesz krajobrazów albo może krzesła albo mebli,

or maybe even draw Jesus?"

albo może nawet Jezusa?".

You know, I could paint the whole house if I had a chance,

Pomalowałbym cały dom, gdybym mógł,

but when I grew up, I knew being an artist was not an option,

ale gdy dorosłem, wiedziałem, że artysta to nie jest sposób na życie.

so I wanted to be the person my parents wanted me to be,

Chciałem zostać tym, kim chcieli rodzice,

so I went to law school.

więc poszedłem na studia prawnicze.

Of course, that's my dad there. He was so proud that day.

Oczywiście, to mój tata. Był taki dumny tego dnia.

And this was what my notebooks looked like in law school.

A tak wyglądały moje notatki ze studiów.

(Laughter)

(Śmiech)

Of course I would miss classes,

Oczywiście opuszczałem zajęcia

and I would make up excuses why I wasn't going to class.

i zmyślałem wymówki dla nieobecności.

But when I started working at the Human Rights Commission

Ale kiedy zacząłem pracować

w Komisji Praw Człowieka jako prawnik,

as a human rights attorney,

my mind was elsewhere.

myślami byłem gdzie indziej.

I saw a very tough reality.

Widziałem ciężką rzeczywistość.

I worked with children

Pracowałem z dziećmi,

who had to choose between getting an education

które musiały wybierać między edukacją

and actually being forced into marriage.

a przymusowym małżeństwem.

I was so frustrated seeing all the injustice around me,

Byłem tak sfrustrowany niesprawiedliwością wokół mnie.

and my only outlet was art,

Jedynym ujściem emocji była sztuka, więc zacząłem malować.

so I started painting.

This piece is called "Dreamscape."

Ten obraz nazywa się "Krajobraz snu".

So when you zoom into this piece,

W powiększeniu

you're going to see a girl child

widać dziewczynkę

and the accidental birth,

i przypadkowość narodzin,

the fact that our future is controlled by where we are born.

fakt, że nasza przyszłość zależy od miejsca urodzenia.

Now, the next one you see a man and a man holding hands,

Potem widać dwóch mężczyzn trzymających się za ręce

a woman and a woman holding hands.

i dwie kobiety trzymające się za ręce.

You see, in Nigeria, same-sex relationship is criminalized.

W Nigerii związki jednopłciowe są niezgodne z prawem.

You can actually get 14 years for that.

Można za to dostać 14 lat.

With my art, I like to tell stories.

Lubię opowiadać historie poprzez sztukę.

Through my art, I like to start a conversation.

Lubię zaczynać rozmowy przez sztukę.

So in this one, you see the map of Africa,

Na tym obrazie widać mapę Afryki,

you see the questions, you see crying,

widać pytania, widać płacz,

and there you see syringes plugged into Africa

widać strzykawki wbite w Afrykę

and the natural resources being drained out.

i wysysające zasoby naturalne.

So I asked myself, where does it go?

Zapytałem siebie: do czego to zmierza?

Who benefits from all of this?

Kto z tego korzysta?

You see, with my art,

W mojej sztuce

the way I weave my art around the patterns, the masks, the stories,

sposób wykorzystania wzorów, masek, opowieści

and the way I use my lines,

i to, jak używam linii,

it's all from the Yoruba culture.

to wszystko pochodzi z kultury Joruba.

So in 2013, I made a big gamble.

W 2013 roku podjąłem wielkie ryzyko.

I quit my job and I moved to New York City to practice art full time.

Rzuciłem pracę i przeniosłem się do Nowego Jorku, by skupić się na sztuce.

Of course, my parents were like,

Oczywiście rodzice myśleli:

"Oh, [it's just a phase.] He'll come back."

"Och, przejdzie mu. Wróci".

But life as an artist in New York was not easy,

Ale życie artysty w Nowym Jorku nie było łatwe,

because I was broke,

bo byłem spłukany,

no money, no gallery agents, no representation,

żadnych pieniędzy, żadnych agentów, żadnego reprezentowania,

so no gallery would show my work.

więc też żadnych wystaw w galeriach.

So I thought to myself, I need to survive.

Myślałem sobie, że muszę przeżyć.

So I started painting on clothes to make a living.

Zacząłem malować na ubraniach, by zarobić na życie.

I started painting on shoes.

Zacząłem malować na butach.

I started customizing things for people.

Zacząłem dostosowywać rzeczy dla klientów.

And then soon I realized the power,

Wkrótce zdałem sobie sprawę z siły,

because people were so proud to wear their stories.

bo ludzie byli dumni z noszenia własnych historii.

So I started painting on everything.

Zacząłem malować na wszystkim.

I painted on guitars,

Na gitarach.

I started doing murals,

Zacząłem robić murale,

anything I could find my hand on I painted,

malowałem na czymkolwiek się dało

and everything became my canvas.

i wszystko stawało się moim płótnem.

So one day, I was just going on my Instagram feed,

Pewnego dnia przeglądałem Instagram

and I saw this picture.

i zobaczyłem to zdjęcie.

It was Reign. She took a picture standing in front my art,

To była Reign.

Zrobiła zdjęcie przy moim obrazie i gdy zobaczyłem to zdjęcie,

and the moment I saw that photo,

something happened in that moment.

coś się wydarzyło.

I could actually see my artwork go into her and come out of her literally,

Widziałem jak sztuka i ona się przenikały

and that's how I started painting on human bodies.

i tak oto zacząłem malować na ludzkich ciałach.

As a child I saw art on the marble floors,

Jako dziecko widziałem sztukę w marmurowych podłogach,

I saw art on walls,

widziałem sztukę na ścianach,

but now I see art on people's faces and people's bodies.

ale teraz widzę sztukę na ludzkich twarzach i ciałach.

I remember my grandmother,

Pamiętam babcię

and I realized that most of my creative instincts

i zauważyłem, że większość moich instynktów twórczych

were actually based on my childhood memories

wywodzi się z wspomnień z dzieciństwa

and the art on my grandmother's skin.

i sztuki na ciele mojej babci.

Now I look at all the people I painted, and I think to myself, like,

Teraz patrzę na ludzi, których pomalowałem

i zastanawiam się, jak by wyglądało, gdybyśmy wszyscy wyglądali

what would it look like if we all walked around

like gods and goddesses from Yoruba mythology?

jak bogowie i boginie z mitologii Joruba?

And boom, that's how The Sacred Art of the Ori was born.

No i boom, tak powstała Święta sztuka Ori.

You see, Ori in Yoruba mythology

Ori w mitologii Joruba

means your soul, it means your essence, it means your instincts.

oznacza twoją duszę, twoją istotę, oznacza twoje instynkty.

And I realized that only when you tap into your Ori,

Zauważyłem, że tylko w połączeniu z Ori

then you can actually move mountains.

można przenosić góry.

So there's something so immediate about painting on human bodies.

W malowaniu ludzkich ciał jest coś bezpośredniego.

It's like art in motion.

To jest jak sztuka w ruchu.

It's like a 3D experience.

Jak przeżycie w 3D.

So one day, I was just doing my regular work in Brooklyn,

Pewnego dnia, w zwykły dzień pracy

and I got an email that said,

dostałem emaila o treści:

"Hi, I'm a big fan of your work.

"Cześć, jestem wielką fanką tego, co robisz.

Would you like to paint for my music video?

Chciałbyś namalować coś do mojego teledysku?

Signed, Beyoncé."

Podpisane: Beyoncé".

Like, Beyoncé emailed me.

Beyoncé napisała do mnie maila.

I was like, what?

Myślałem sobie: "że co?".

(Laughter)

(Śmiech)

I was like, what, how did she even know me?

Zastanawiałem się, skąd ona o mnie wie?

I thought this can't be true. Of course I thought it was a scam.

Myślałem, że to niemożliwe. Myślałem, że to ściema.

The Nigerian in me was like, nah.

Jako Nigeryjczyk myślałem: "nie".

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

But incredibly enough, it was real, it was true,

Wydaje się to niewiarygodne, ale było prawdziwe,

and things happened really fast.

i wydarzyło się bardzo szybko.

You see, Beyoncé wanted to pay homage to New Orleans,

Beyoncé chciała złożyć hołd Nowemu Orleanowi,

and my art reminded her of her creole origins.

a moja sztuka przypominała jej o jej kreolskich korzeniach.

So when "Lemonade" dropped, of course,

Kiedy "Lemonade" zostało wydane,

boom, everything just went from zero to 100 real fast.

wszystko nagle całkowicie się zmieniło.

People featured me in magazines,

Pisano o mnie w czasopismach,

interviews.

przeprowadzano wywiady.

People stopped me in the street.

Ludzie zatrzymywali mnie na ulicy.

People knew my name, like --

Znali moje imię,

And sometimes I had to step back

a ja czasami musiałem wycofać się

and just chill, and, like, take everything in.

i na spokojnie wszystko ogarnąć.

You know, as artists, we work so hard all our lives

Jako artyści pracujemy ciężko całe życie,

for our art to be recognized,

by nasza sztuka była rozpoznawalna,

and for this I feel blessed.

i za to jestem wdzięczny.

However, the attorney in me is still there,

Jednakże nadal jestem prawnikiem,

so I use my art to fight for what I believe in.

więc używam sztuki, by walczyć o to, w co wierzę.

My Yoruba heritage is always there.

Dziedzictwo Joruba jest częścią mnie.

I'd like to share with you tonight some of my art in motion.

Chciałbym podzielić się z wami moją sztuką w ruchu.

Please, welcome with me on stage.

Powitajcie ją razem ze mną.

(Music)

(Muzyka)

(Applause)

(Brawa)

Now, this is Geli, and this is Reign.

To jest Geli, a to Reign.

These are the first two people I ever painted in my life,

To są dwie pierwsze osoby, które pomalowałem w życiu,

and I spent the past day painting on them.

i cały wczorajszy dzień spędziłem na malowaniu ich.

Tonight, they represent my hopes and my fears.

Dziś one przedstawiają moje nadzieje i lęki.

Now, I put my fears on the back.

Umieszczam lęki na plecach.

I put my hopes in front.

A nadzieje z przodu.

What are my hopes?

Jakie są moje nadzieje?

I hope that people know

Mam nadzieję, że ludzie wiedzą,

that Africa is not just one huge, nameless continent

że Afryka nie jest tylko wielkim, bezimiennym kontynentem,

that is all the same.

gdzie wszystko jest jednakowe.

I also hope that people know

Mam też nadzieję, że ludzie wiedzą,

that in Nigeria, we have over 350 ethnic groups and languages,

że w Nigerii jest ponad 350 grup etnicznych i języków,

and I am just one artist from one of them.

a ja jestem tylko jednym artystą z jednej z nich.

(Applause)

(Brawa)

I also hope that you know that I hope I will be able to change

Ponadto mam nadzieję, że uda mi się zmienić to,

the way people talk about African art on the continent and here,

jak mówi się o sztuce afrykańskiej na kontynencie i tutaj,

and I hope you know that African art

mam nadzieję, że wiecie, że sztuka afrykańska

is not just what you buy at Harlem markets in New York

to nie tylko towary z Harlemu w Nowym Jorku,

and that every piece of art you see has a story,

i że każde dzieło sztuki, które widzicie, ma swoją historię,

and every artist has a name.

i że każdy artysta ma imię.

Thank you very much.

Dziękuję wam bardzo.

(Applause)

(Brawa)