7 principles for building better cities | Peter Calthorpe | TED

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

So, let me add to the complexity

İçinde olduğumuz durumun

of the situation we find ourselves in.

karmaşıklığına ben de bir ek yapayım.

At the same time that we're solving for climate change,

Bir yandan iklim değişikliğini çözmeye çalışırken,

we're going to be building cities for three billion people.

diğer yandan üç milyar insan için şehirler kuracağız.

That's a doubling of the urban environment.

Bu, kentsel bölgenin iki katı.

If we don't get that right,

Eğer bunu doğru şekilde yapmazsak

I'm not sure all the climate solutions in the world will save mankind,

dünyadaki iklim değişikliği çözümlerinin insanlığı kurtaracağından emin değilim.

because so much depends on how we shape our cities:

Çünkü pek çok şey şehirlere nasıl şekil verdiğimize bağlı:

not just environmental impacts,

Sadece çevresel etkileri değil,

but our social well-being,

sosyal refahımız,

our economic vitality,

ekonomik gücümüz,

our sense of community and connectedness.

toplum ve bağlılık duygumuz.

Fundamentally, the way we shape cities is a manifestation

Temelde, yaşamak istediğimiz insanlığın türüne göre

of the kind of humanity we bring to bear.

şehirleri şekillendiriyoruz.

And so getting it right is, I think,

Bu nedenle, bugünün düzeni artık

the order of the day.

sanırım işi doğru yapmak.

And to a certain degree, getting it right can help us solve climate change,

İşi doğru yapmak bir ölçüde iklim değişikliğini çözmemizi de sağlayabilir,

because in the end,

çünkü sonuç olarak,

it's our behavior that seems to be driving the problem.

sorunun kaynağında davranışlarımız yatıyor.

The problem isn't free-floating,

Bu sorun kendi başına sürmüyor,

and it isn't just ExxonMobil and oil companies.

ve konu yalnızca ExxonMobil ve petrol şirketleri de değil.

It's us; how we live.

Sorun biziz; yaşayış şeklimiz.

How we live.

Yaşayış şeklimiz.

There's a villain in this story.

Bu hikâyede bir kötü adam var.

It's called sprawl, and I'll be upfront about that.

Buna yayılma deniyor, daha detaylı değineceğim.

But it's not just the kind of sprawl you think of, or many people think of,

Pek çoğumuzun düşündüğü tarzda bir yayılma değil ama,

as low-density development

metropolitan alandan

out at the periphery of the metropolitan area.

dışarı doğru düşük yoğunluklu geiişim.

Actually, I think sprawl can happen anywhere, at any density.

Aslında yayılma her yoğunlukta her yerde olabilir.

The key attribute is that it isolates people.

İlk özelliği insanları izole etmesi.

It segregates people into economic enclaves

İnsanları dışa kapalı ekonomik ve arazi kullanımlı

and land-use enclaves.

bölgelere ayırıyor.

It separates them from nature.

Onları doğadan ayırıyor.

It doesn't allow the cross-fertilization,

Çapraz verimlileşmeye,

the interaction,

etkileşime izin vermiyor,

that make cities great places

şehirleri harika yapan

and that make society thrive.

ve toplumu zenginleştiren etkeni kaldırıyor.

So the antidote to sprawl is really what we all need to be thinking about,

Bunun çaresi düşünmemiz gereken asıl şey,

especially when we're taking on this massive construction project.

özellikle büyük çapta bir inşaat projesi söz konusu olduğunda.

So let me take you through one exercise.

Sizi bir çalışmaya götüreyim.

We developed the model for the state of California

Kaliforniya eyaleti için bir model geliştirdik,

so they could get on with reducing carbon emissions.

böylece karbon salınımı azaltma konusunda çalışabileceklerdi.

We did a whole series of scenarios for how the state could grow,

Eyaletin gelişebilmesi için bir dizi senaryo üzerinde çalıştık,

and this is just one overly simplified one.

bu yalnızca basitleştirilmiş bir tanesi.

We mixed different development prototypes

Farklı geliştirme prototiplerini karıştırdık

and said they're going to carry us through the year 2050,

ve 2050'ye kadar bizi idare edeceklerini söyledik,

10 million new crew in our state of California.

Kaliforniya'da 10 milyon yeni ekip.

And one was sprawl.

Biri yayılmaydı.

It's just more of the same: shopping malls, subdivisions,

Aynı şeyin çok daha fazlası: AVM'ler, alt kuruluşlar,

office parks.

işyeri parkları.

The other one was dominated by, not everybody moving to the city,

Diğerinde ise baskın çıkan, herkesin şehre taşınmadığı senaryo,

but just compact development,

kompakt gelişme,

what we used to think of as streetcar suburbs,

tramvaylı banliyöler ve yürüyüş yapılan mahalleler

walkable neighborhoods,

olarak düşündüğümüz

low-rise, but integrated, mixed-used environments.

yavaş yükselen ama entegre karışık kullanımlı çevreler.

And the results are astounding.

Sonuçlar göz kamaştırıcı.

They're astounding not just for the scale of the difference

Sadece şehir yapma alışkanlığımıza dair tek bir değişikliğin

of this one shift in our city-making habit

yarattığı ölçek yüzünden değil

but also because each one represents a special interest group,

her birinin özel bir ilgi grubu yaratması bunu göz kamaştırıcı yapıyor;

a special interest group that used to advocate for their concerns

her seferinde bir kez endişelerini dile getiren

one at a time.

özel bir ilgi grubu.

They did not see the, what I call, "co-benefits" of urban form

Başkalarına katılmalarını sağlayan şehir yaşamının

that allows them to join with others.

''ortak faydaları''nı göremediler.

So, land consumption:

Gelelim arazi tüketimine:

environmentalists are really concerned about this,

çevreciler bu konuda bir hayli kaygılı,

so are farmers;

çiftçiler de öyle;

there's a whole range of people,

büyük çapta insan var

and, of course, neighborhood groups that want open space nearby.

ve tabii mahalle grupları kendilerine yakın açık alan istiyorlar.

The sprawl version of California

Kaliforniya'nın yayılma hâli

almost doubles the urban physical footprint.

kentsel fiziksel yapıyı neredeyse ikiye katlıyor.

Greenhouse gas: tremendous savings,

Sera gazları: inanılmaz bir tasarruf

because in California, our biggest carbon emission comes from cars,

çünkü Kaliforniya'da en büyük karbon emisyonu sebebi arabalar

and cities that don't depend on cars as much

arabaya bu denli bağlı kalınmayacak kentler

obviously create huge savings.

dolayısıyla dev tasarruf sağlayacaklar.

Vehicle miles traveled: that's what I was just talking about.

Katedilen araç mesafesi: İşte bahsettiğim tam da buydu.

Just reducing the average 10,000 miles per household per year,

Her bir ailenin yılda ortalama 1.600 km daha az yol katetmesi,

from somewhere in the mid-26,000 per household,

aile başına yaklaşık 4.000 km'den azalttığımızı düşünerek,

has a huge impact not just on air quality and carbon

hava kalitesi ve karbon üzerine çok büyük etkisi olacak,

but also on the household pocketbook.

tabii ailenin cebine de.

It's very expensive to drive that much,

Bu kadar araba kullanmak çok masraflı,

and as we've seen,

gördüğümüz kadarıyla,

the middle class is struggling to hold on.

orta hâlli aileler zor geçiniyor.

Health care: we were talking about how do you fix it once we broke it --

Sağlık sigortası: Bir şeyi bir kez bozunca nasıl tamir ederiz?

clean the air.

Havayı temizleyelim.

Why not just stop polluting?

Kirletmeye son versek?

Why not just use our feet and bikes more?

Ayaklarımızı ve bisikletlerimizi kullanalım?

And that's a function of the kinds of cities that we shape.

Şekillendirdiğimiz şehirlerin türü ve işlevi bu şekilde.

Household costs:

Ev masrafları:

2008 was a mark in time,

2008 zamanda önemli bir tarihti,

not of just the financial industry running amok.

ekonomi sanayisinin kontrolden çıkması yüzünden değil.

It was that we were trying to sell too many of the wrong kind of housing:

Ev satışında yanlış olandan aşırı sayıda satmaya çalıştığımız için:

large lot, single family, distant,

geniş alan, tek aile, uzak,

too expensive for the average middle-class family to afford

orta hâlli ailenin karşılayabileceğinin çok üstünde

and, quite frankly, not a good fit to their lifestyle anymore.

ve doğrusu hayat tarzları için artık uygun da değil.

But in order to move inventory,

Ancak stok ilerletilmesi açısından,

you can discount the financing and get it sold.

indirim yapıp satmanız mümkün.

I think that's a lot of what happened.

Bu çok yaşandı.

Reducing cost by 10,000 dollars --

10.000 dolar kadar maliyeti azaltsak,

remember, in California the median is 50,000 --

unutmayın, Kaliforniya ortalaması 50.000 civarında,

this is a big element.

bu büyük bir etken.

That's just cars and utility costs.

Bunlar sadece araba ve kullanım masrafları.

So the affordable housing advocates, who often sit off in their silos

Yani ekonomik ev sahibi olma savunucuları

separate from the environmentalists, separate from the politicians,

genelde çevrecilerden de politikacılardan da uzakta dururlar,

everybody fighting with everyone,

herkes herkesle kavga ediyordur,

now begin to see common cause,

şimdi ortak bir neden görmeye başladılar

and I think the common cause is what really brings about the change.

ve bu ortak neden değişimi getirecek olan şey.

Los Angeles, as a result of these efforts,

Bu çalışmaların sonucu olarak Los Angeles,

has now decided to transform itself

daha aktarma yönelimli bir çevre

into a more transit-oriented environment.

olmak yönünde değişime sayfa açtı.

As a matter of fact, since '08,

Aslında 2008'den bu yana

they've voted in 400 billion dollars of bonds for transit

aktarmaya 400 milyar dolarlık senet için oy verirken

and zero dollars for new highways.

yeni karayolları için sıfır dolar verildi.

What a transformation:

Ne dönüşüm ama.

LA becomes a city of walkers and transit,

LA yayalar ve aktarmalı geçişlerden ibaret oluyor,

not a city of cars.

arabalardan değil.

(Applause)

(Alkış)

How does it happen?

Nasıl oluyor peki?

You take the least desirable land, the strip,

En istenmeyen araziyi alıyorsun, dar araziyi,

you add where there's space, transit

boşluk olan yeri ekliyorsun, aktarmayı

and then you infill mixed-use development,

ve sonra karma kullanımlı gelişimi dolduruyorsun,

you satisfy new housing demands

yeni ev taleplerini karşılıyorsun

and you make the existing neighborhoods

ve çevredeki tüm mahalleleri

all around it more complex,

daha komplike, daha ilginç

more interesting, more walkable.

ve yürünebilir hâle getiriyorsun.

Here's another kind of sprawl:

İşte başka bir tür yayılma:

China, high-density sprawl, what you think of as an oxymoron,

Çin, yüksek yoğunluklu yayılma, oksimoron da diyebilirsiniz

but the same problems, everything isolated in superblocks,

fakat yine aynı sorunlar, süper sitelerde her şey izole olmuş

and of course this amazing smog that was just spoken to.

ve tabii bu inanılmaz kirli hava da tam bahsettiğimiz gibi.

Twelve percent of GDP in China now is spent

Çin'de GYH'nin yüzde 12'si bunun doğurduğu

on the health impacts of that.

sağlık sorunlarına ayrılıyor.

The history, of course, of Chinese cities is robust.

Çin kentlerinin tarihi çok dirençli.

It's like any other place.

Tüm diğer yerler gibi.

Community was all about small, local shops

Toplum küçük yerel işyeri ve hizmetlere,

and local services and walking, interacting with your neighbors.

yürüyüşlere ve komşularla etkileşime ilgili.

It may sound utopian, but it's not.

Kulağa ütopik gelse de öyle.

It's actually what people really want.

İnsanlar aslında bunu istiyor.

The new superblocks --

Yeni süper siteler,

these are blocks that would have 5,000 units in them,

içlerinde 5.000 birim barındırabiliyorlar

and they're gated as well, because nobody knows anybody else.

ve ayrıca çok kapılılar çünkü kimse kimseyi tanımıyor.

And of course, there isn't even a sidewalk, no ground floor shops --

Kaldırım da yok, zeminde alışveriş yapılacak yer de.

a very sterile environment.

Çok verimsiz bir çevre.

I found this one case here in one of the superblocks

Süper sitelerin birinde şöyle bir durumla karşılaştım,

where people had illicitly set up shops in their garages

insanlar garajlarında yasadışı dükkanlar açmıştı,

so that they could have that kind of local service economy.

böylelikle yerel hizmet ekonomisine sahip olabiliyorlardı.

The desire of people to get it right is there.

İnsanların işi doğru yapma isteği işte burada.

We just have to get the planners on board and the politicians.

Tek yapmamız gereken planlayıcı ve siyasetçileri razı etmek.

All right. Some technical planning stuff.

Pekâlâ, gelelim teknik planlama kısmına.

Chongqing is a city of 30 million people.

Chongqing 30 milyon nüfuslu bir şehir.

It's almost as big as California.

Neredeyse Kaliforniya kadar büyük.

This is a small growth area.

Bu küçük bir büyüme alanı.

They wanted us to test the alternative to sprawl

Çin'de bazı şehirlerde yayılma alternatifini

in several cities across China.

test etmemizi istediler.

This is for four-and-a-half million people.

Bu gördüğünüz 4,5 milyon insan için.

What the takeaway from this image is,

Buradan çıkarılacak sonuç,

every one of those circles is a walking radius

bu çemberlerdeki herkes bir aktarma istasyonu çevresinde

around a transit station --

yarıçap kadar yürüyorlar,

massive investment in metro and BRT,

metro ve otobüs üzerine devasa yatırım

and a distribution that allows everybody

ve herkesin işe yürüyüş mesafesinde

to work within walking distance of that.

yaşamasını mümkün kılan bir dağılma.

The red area, this is a blow-up.

Kırmızı alan, bu bir patlama.

All of a sudden, our principles called for green space

Birden bire yeşil alan ilkelerimiz

preserving the important ecological features.

önemli ekolojik değerleri korumaya alıyor.

And then those other streets in there are auto-free streets.

Oradaki diğer sokaklar ise arabasız sokaklar.

So instead of bulldozing, leveling the site

Alanı buldozerlerle düzleştirmek

and building right up to the river,

ve nehrin hemen yanına inşaat yapmak yerine

this green edge was something that really wasn't normative in China

bu yeşil kenar Çin'de çok normak olmayan bir şeydi,

until these set of practices

ta ki bu uygulamalar

began experimentation there.

orada denenmeye başlanıncaya kadar.

The urban fabric, small blocks,

Kentsel doku, küçük bina grupları,

maybe 500 families per block.

bina grubu başına 500 aile.

They know each other.

Birbirlerini tanıyorlar.

The street perimeter has shops

Çevre boyunca mağazalar var,

so there's local destinations.

yani yerel duraklar mevcut.

And the streets themselves become smaller,

Sokakların kendi de küçülüyor

because there are more of them.

çünkü sayıca fazlalaşıyorlar.

Very simple,

Çok basit,

straightforward urban design.

doğrudan kentsel tasarım.

Now, here you have something I dearly love.

Burada çok sevdiğim bir şeye sahipsiniz.

Think of the logic.

Mantık kavramına.

If only a third of the people have cars,

İnsanların sadece üçte birinde araba olsa,

why do we give 100 percent of our streets to cars?

Sokaklarımızın %100'ünü niçin arabalara verelim?

What if we gave 70 percent of the streets

Sokakların yüzde 70'ini

to car-free, to everybody else,

arabasız olan herkese versek?

so that the transit could move well for them,

Böylece transit onlar için iyi çalışoyor olur,

so that they could walk, so they could bike?

yürüyebilirler, bisiklet sürebilirler.

Why not have --

Neden --

(Applause)

(Alkışlar)

geographic equity

sirkülasyon sistemimizde

in our circulation system?

coğrafi eşitlik olmasın?

And quite frankly, cities would function better.

Açıkçası şehirler çok daha işlevsel olurlar.

No matter what they do,

Ne yaparlarsa yapsınlar,

no matter how many ring roads they build in Beijing,

Beijing'de ne kadar ring yol olursa olsun,

they just can't overcome complete gridlock.

tıkanıklığın üstesinden gelemezsiniz.

So this is an auto-free street, mixed use along the edge.

Bu arabasız bir sokak, çok kullanımlı aynı zamanda.

It has transit running down the middle.

Ortasında transit var.

I'm happy to make that transit autonomous vehicles,

Bu transitin özerk araçlar olması da beni memnun ediyor

but maybe I'll have a chance to talk about that later.

belki bununla ilgili daha sonra konuşurum.

So there are seven principles that have now been adopted

Çin hükümeti üst makamlarınca kabul edilmiş

by the highest levels in the Chinese government,

7 prensip var

and they're moving to implement them.

ve bunları uygulamaya sokacaklar.

And they're simple,

Prensipler çok basit

and they are globally, I think, universal principles.

ve küresel çaptalar, bence evrensel prensipler.

One is to preserve the natural environment, the history

Biri doğal çevreyi korumak;

and the critical agriculture.

tarihi ve önemli tarımı.

Second is mix.

İkincisi karma.

Mixed use is popular, but when I say mixed,

Karma kullanım popüler ama karma dediğim zaman,

I mean mixed incomes, mixed age groups

karma gelirler, karma yaş grupları

as well as mixed-land use.

ve karma arazi kullanımını kastediyorum.

Walk.

Yürüme.

There's no great city that you don't enjoy walking in.

Yürüyüş yapmayı sevmediğiniz harika bir şehir yoktur.

You don't go there.

O yerlere gitmezsiniz.

The places you go on vacation are places you can walk.

Tatile gittiğiniz yerler yürüyüş yaptığınız yerlerdir.

Why not make it everywhere?

Bunu neden her yere uygulamıyoruz?

Bike is the most efficient means of transportation we know.

Bisiklet bildiğimiz kadarıyla en etkili ulaşım aracı.

China has now adopted policies that put six meters of bike lane

Çin artık her sokakta 6 metre bisiklet yolunu kabul eden

on every street.

yasalar benimsedi.

They're serious about getting back to their biking history.

Bisiklet tarihlerine geri dönmek konusunda ciddiler.

(Applause)

(Alkışlar)

Complicated planner-ese here:

Karmaşık planlayıcılara gelelim:

connect.

bağlantı.

It's a street network that allows many routes

Tekli yollar yerine çoklu yollara izin veren

instead of singular routes

bir sokak ağı

and provides many kinds of streets instead of just one.

ve tek bir çeşit yerine pek çok çeşit sokak sağlıyor.

Ride.

Ulaşım.

We have to invest more in transit.

Transite daha fazla yatırım yapmalıyız.

There's no silver bullet.

Burada sihirli bir değnek yok.

Autonomous vehicles are not going to solve this for us.

Özerk araçlar sorunumuzu çözmeyecekler.

As a matter of fact, they're going to generate more traffic, more VMT,

Aslına bakarsanız, alternatifinden daha fazla trafiğe ve araç km'sine

than the alternative.

yol açacaklar.

And focus.

Ve odaklanma.

We have a hierarchy of the city based on transit

Eski karayolu armatörlerine kıyasla

rather than the old armature of freeways.

transite dayalı bir şehir hiyerarşisi var.

It's a big paradigm shift,

Büyük bir paradigma kayması

but those two things have to get reconnected

ama bu iki şeyin kent yapısını şekle sokacak şekilde

in ways that really shape the structure of the city.

yeniden birleşmesi lazım.

So I'm very hopeful.

Ben çok umutluyum.

In California, the United States, China -- these changes are well accepted.

Kaliforniya'da, ABD'de, Çin'de bu değişiklikler çok iyi kabul edildi.

I'm hopeful for two reasons.

İki sebepten ötürü umutluyum.

One is, most people get it.

Birincisi şu, insanlar bunu anlıyor.

They understand intrinsically

Harika bir şehrin ne olabileceğini

what a great city can and should be.

ve olması gerektiğini içten içe anlıyorlar.

The second is that the kind of analysis we can bring to bear now

İkincisi getirdiğimiz analiz çeşidi

allows people to connect the dots,

insanların parçaları birleştirmesini,

allows people to shape political coalitions

geçmişte olmayan politik koalisyonlara

that didn't exist in the past.

şekil vermesini sağlıyor.

That allows them to bring into being the kinds of communities we all need.

Hepimizin ihtiyaç duyduğu topluluklar olmamıza yardım etmelerini sağlıyor.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)

Chris Anderson: So, OK: autonomous driving, self-driving cars.

Chris Anderson: Pekâlâ, özerk araçlar, self sürücülü araçlar.

A lot of people here are very excited about them.

Burada pek çok kişi bundan heyecan duyuyor.

What are your concerns or issues about them?

Senin onlar hakkındaki endişelerin ne yönde?

Peter Calthorpe: Well, I think there's almost too much hype here.

Peter Calthorpe: Bence çok fazla heyecan var.

First is, everybody says we're going to get rid of a lot of cars.

Öncelikle, herkes büyük miktarda arabadan kurtulacağımızı söylüyor.

What they don't say is you're going to get a lot more vehicle miles.

Söylemedikleri şey, araç km'lerinin artacağı.

You're going to get a lot more cars moving on streets.

Sokaklarda hareket eden çok daha fazla araba olacak.

There will be more congestion.

Bir sıkışıklık meydana gelecek.

CA: Because they're so appealing --

CA: Bu arabalar o kadar çekici ki

you can drive while reading or sleeping.

bir şeyler okurken ve uyurken sürülebilir.

PC: Well, a couple of reasons.

PC: Aslında bir iki sebebi var.

One is, if they're privately owned, people will travel greater distances.

Bir, özel mülkiyetliler, insanlar daha uzak yerlere seyahat edecek.

It'll be a new lease on life to sprawl.

Yayılmada yeni bir hayat gerekliliği olacak.

If you can work on your way to work,

İşe giderken işe başlayabiliyorsanız,

you can live in more remote locations.

daha uzak lokasyonlarda yaşayabilirsiniz.

It'll revitalize sprawl

Yayılmayı canlandıracak

in a way that I'm deeply frightened.

ve bunun oluş şekli beni korkutuyor.

Taxis:

Taksiler:

about 50 percent of the surveys say that people won't share them.

Anketlerin %50'sine göre insanlar artık bunları paylaşmayacak.

If they don't share them,

Paylaşmazlarsa eğer,

you can end up with a 90 percent increase in vehicle miles traveled.

araç km'si artışında yüzde 90'a kadar artış gözlenebilir.

If you share them,

Paylaşılırsa,

you're still at around a 30 percent increase in VMT.

bu oran yine %30 civarında.

CA: Sharing them, meaning having multiple people riding at once

CA: Paylaşmaktan kastın çok kişinin aynı anda seyahat etmesi mi

in some sort of intelligent ride-sharing?

yoksa bir tür akıllı araç paylaşımı mı?

PC: Yeah, so the Uber share without a steering wheel.

PC: Direksiyon olmadan Uber'in paylaşılması gibi.

The reality is, the efficiency of vehicles -- you can do it

Gerçek şu ki, araçların etkilliğiyle bunu yapabilirsiniz,

with or without a steering wheel, it doesn't matter.

direksiyonun olup olmaması bir şey ifade etmiyor.

They claim they're the only ones that are going to be efficient electric,

Yalnızca o araçların elektronik etkinliğe sahip olacağı söyleniyor

but that's not true.

ama bu doğru değil.

But the real bottom line is that walking, biking and transit

Asıl ana fikir ise yürüme, bisiklet ve transitin

are the way cities and communities thrive.

şehir ve toplumlar için şart olduğu.

And putting people in their private bubbles,

İnsanları özel balonlara sokmak,

whether they have a steering wheel or not,

direksiyon olsun veya olmasın,

is the wrong direction.

yanlış bir gidiş olur.

And quite frankly,

Doğrusunu istersen,

the image of an AV on its way to McDonald's to pick up a pack

sahibi olmayan bir aracın McDonald'tan

without its owner,

bir grup insanı almaya gelmesi,

just being sent off on these kind of random errands

bu tür rasgele işler için kullanılacak olması

is really frightening to me.

beni gerçekten korkutuyor.

CA: Well, thank you for that, and I have to say, the images you showed

CA: Teşekkürler sohbetin için, şunu da ekleyeyim,

of those mixed-use streets were really inspiring, really beautiful.

konuşmada kullandığın görseller çok ilham verici, çok güzeldi.

PC: Thank you. CA: Thank you for your work.

PC: Teşekkür ederim. CA: Ben teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)