What comes after tragedy? Forgiveness | Azim Khamisa and Ples Felix

Çeviri: Merve Kılıç Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Azim Khamisa: We humans have many defining moments in our lives.

Azim Khamisa: Biz insanlar, hayatımızda birçok dönüm noktasına sahibiz.

Sometimes these moments are joyous,

Bu noktalar bazen sevindirici,

and sometimes they are heartbreaking,

bazen de kalp kırıcı ve

tragic.

trajikler.

But at these defining moments, if we are able to make the right choice,

Fakat bu dönüm noktalarında, doğru seçimi yapabilirsek,

we literally manifest a miracle

kelimenin tam anlamıyla, hem kendimiz hem de başkaları için

in us and others.

bir mucize yaratmış oluruz.

My only son Tariq, a university student,

Kibar, cömert, iyi bir yazar ve fotoğrafçı olan

kind, generous, a good writer, a good photographer,

üniversite öğrencisi olan tek oğlum Tariq

had aspirations to work for National Geographic,

National Geographic'te çalışmak istiyordu.

engaged to a beautiful lady,

Güzel bir kadınla nişanlıydı,

worked as a pizza deliveryman on Fridays and Saturdays.

Cuma ve cumartesileri bir pizzacıda kurye olarak çalışıyordu.

He was lured to a bogus address

Bir gençlik çetesi tarafından, sahte bir adrese

by a youth gang.

çağrılmıştı.

And in a gang initiation,

Çete kabulü sırasında,

a 14-year-old shot and killed him.

14 yaşında biri onu vurup öldürdü.

The sudden, senseless death

Masum ve savunmasız bir insanın

of an innocent, unarmed human being;

ani ve anlamsız ölümü,

the overwhelming grief of a family;

bir ailenin kahreden kederi,

the total confusion as you try to absorb a new, hideous reality.

bu yeni ve korkunç gerçekliği sindirmeye çalışırken yaşanan tüm o kafa karışıklığı.

Needless to say it brought my life to a crashing halt.

Tabii ki hayatımı birdenbire durma noktasına getirdi.

One of the hardest things I've ever had to do

Yapmak zorunda kaldığım en zor şeylerden biri,

was to call his mother, who lived in a different city.

başka bir şehirde yaşayan annesini aramaktı.

How do you tell a mother she's never going to see her son again,

Bir anneye oğlunu bir daha göremeyeceğini,

or hear him laugh,

gülüşünü duyamayacağını,

or give him a hug?

ona sarılamayacağını nasıl söylersin?

I practice as a Sufi Muslim.

Bir sufi müslüman olarak ibadet ediyorum.

I meditate two hours a day.

Günde iki saat meditasyon yapıyorum.

And sometimes,

Bazen,

in deep trauma and deep tragedy,

büyük travma ve trajedilerde

there is a spark of clarity.

bir anlaşılırlık da vardır.

So what I downloaded in my meditation

Meditasyonumu yaparken şunu anladım ki

is that there were victims at both ends of the gun.

silahın olduğu iki tarafta da kurbanlar vardı.

It's easy to see that my son was a victim of the 14-year-old,

Oğlumu 14 yaşındaki birinin öldürdüğünü görmek kolay,

a little bit complicated to see that he was a victim of American society.

görülmesi biraz daha zor olan şey; onun Amerikan toplumunun kurbanı olmasıydı.

And that begs the question, well, who is American society?

Bu ise Amerikan toplumunun kim olduğunu sormayı gerektiriyor.

Well, it's you and me,

Sen ve benim.

because I don't believe that society is just happenstance.

Ben, toplumun hasbelkader oluştuğuna inanmıyorum.

I think we are all responsible for the society we've created.

Yarattığımız toplumdan hepimiz sorumluyuz.

And children killing children is not a mark of a civil society.

Çocukların birbirini öldürmesi, sivil toplum olmadığımızın işareti.

So nine months after Tariq died,

Tariq'ın ölümünden dokuz ay sonra

I started the Tariq Khamisa Foundation

Tariq Khamisa Vakfı'nı kurdum.

and our mandate at the Tariq Khamisa Foundation

Burada amacımız,

is to stop kids from killing kids

genç şiddetindeki döngüyü bozarak

by breaking the cycle of youth violence.

çocukların birbirlerini öldürmesini engellemek.

And essentially we have three mandates.

Temelde üç amacımız var:

Our first and foremost is to save lives of children.

En önemlisi, çocukların hayatını kurtarmak.

It's important to do. We lose so many on a daily basis.

Bunu gerçekleştirmek önemli. Her gün çok fazla kaybediyoruz.

Our second mandate

İkinci amacımız, onları, doğru seçimler

is to empower the right choices so kids don't fall through the cracks

yapmaları konusunda yüreklendiriyoruz ki çocuklar yabana atılmasın,

and choose lives of gangs and crime and drugs and alcohol and weapons.

çete hayatını benimsemeyip suç, alkol uyuşturucu ve silahlara yönelmesinler.

And our third mandate is to teach the principles of nonviolence,

Üçüncü amacımız, şiddetsizlik yolu olan

of empathy, of compassion,

empati, merhamet ve affetmenin

of forgiveness.

kaidelerini öğretmek.

And I started with a very simple premise

Buna çok basit bir öncül ile başladım;

that violence is a learned behavior.

şiddet öğrenilen bir davranıştır.

No child was born violent.

Hiçbir çocuk şiddete meyilli olarak doğmaz.

If you accept that as a truism,

Bunu apaçık kabul ediyorsan eğer,

nonviolence can also be a learned behavior,

şiddetsizlik de aynı zamanda öğrenilen bir davranış biçimidir.

but you have to teach it,

Fakat öğretmen gerekecek

because kids are not going to learn that

çünkü çocuklar bunu tedrici sızma yolu

through osmosis.

ile öğrenemez.

Soon after that, I reached out to my brother here,

Bundan kısa bir süre sonra, ikimizin de oğullarını kaybetmiş olduğunun

with the attitude that we had both lost a son.

bilinciyle abime yardım eli uzattım.

My son died.

Benim oğlum ölmüştü.

He lost his grandson to the adult prison system.

O, erkek torununu yetişkin hapishane sisteminde kaybetti.

And I asked him to join me.

Ona, bana katılmasını teklif ettim.

As you see, 22 years later, we are still here together,

Gördüğünüz gibi, 22 yıl sonra dahi hala burada beraberiz.

because I can't bring Tariq back from the dead,

Çünkü ne ben Tariq'ı hayata geri döndürebilirim

you can't take Tony out of prison,

ne de o Tony'yi hapisten çıkartabilir.

but the one thing we can do

Yapabileceğimiz tek şey,

is make sure no other young people in our community

topluluğumuzdaki diğer gençlerin sonunun

end up dead or end up in prison.

ölüm ya da hapis olmayacağından emin olmak.

With the grace of God,

Tanrının yardımı ile

the Tariq Khamisa Foundation has been successful.

Tariq Khamisa Vakfı başarılı oldu.

We have a safe school model

Güvenli okul modelimizin

which has four different programs.

içeriğinde dört farklı program var.

The first one is a live assembly with Ples and me.

İlki, ben ve Ples ile yapılan canlı toplantıydı.

We are introduced,

Biz,

this man's grandson killed this man's son,

bu adamın torunu o adamın oğlunu öldürdü ve

and here they are together.

burada birlikteler denilerek tanıtıldık.

We have in-classroom curriculum.

Sınıf içinde eğitimlerimiz var.

We have an after school mentoring program, and we create a peace club.

Okul sonrası danışma programımız var ve barış kulübü oluşturuyoruz.

And I'm happy to share with you

Sizinle paylaşmaktan mutluluk duyuyorum

that besides teaching these principles of nonviolence,

şiddetsizlik kaidelerini öğretmenin yanında

we are able to cut suspensions and expulsions by 70 percent,

askıya alma ve çıkarmaları %70 azalttık.

which is huge.

Bu büyük bir başarı.

(Applause)

(Alkış)

Which is huge.

Muazzam.

Five years after Tariq died,

Tariq'ın ölümünden beş yıl sonra,

and for me to complete my journey of forgiveness,

affedicilik yolculuğumu tamamlamak için

I went to see the young man who killed my son.

oğlumu öldüren genç adamı görmeye gittim.

He was 19 years old.

19 yaşındaydı.

And I remember that meeting because we were --

Görüşmemizi hatırlıyorum çünkü,

he's 37, still in prison --

--37 yaşında ve hâlâ hapiste--

but at that first meeting, we locked eyeballs.

gözlerimiz kenetlenmişti.

I'm looking in his eyes, he's looking in my eyes,

Ben onun gözüne, o benim gözüme bakıyordu.

and I'm looking in his eyes trying to find a murderer, and I didn't.

Onun gözlerine baktığımda katili bulmaya çalışıyordum ama başaramadım.

I was able to climb through his eyes

Gözlerinden tırmanarak

and touch his humanity that I got

insanlığına dokunma imkanım vardı, anladım ki

that the spark in him was no different than the spark in me

onun içindeki kıvılcımın benim içimdeki kıvılcımdan ya da

or anybody else here.

herhangi bir kimseninkinden hiçbir farkı yoktu.

So I wasn't expecting that. He was remorseful.

Bunu beklemiyordum. O, vicdan azabı çekiyordu.

He was articulate. He was well-mannered.

Açık bir şekilde söylüyordu. İyi biriydi.

And I could tell that my hand of forgiveness had changed him.

Affediciliğimin onu değiştirdiğini söyleyebilirim.

So with that, please welcome my brother, Ples.

Bunun üzerine, huzurlarınızda kardeşim Ples.

(Applause)

(Alkış)

Ples Felix: Tony is my one and only daughter's one and only child.

Ples Felix: Tony, tek çocuğum olan kızımın tek çocuğu.

Tony was born to my daughter,

Tony, kızımdan doğmuştu.

who was 15 when she gave birth to Tony.

Tony'yi doğurduğunda 15 yaşındaydı.

Mothering is the toughest job on the planet.

Annelik gezegendeki en zorlu iş.

There is no tougher job on the planet than raising another human being

Gezegende, bir başka insanı yetiştirip

and making sure they're safe, secure

güvende olduğuna ve hayatta başarılı olmak için iyi konumlandığına

and well-positioned to be successful in life.

emin olmaya çalışmaktan daha zorlu bir iş yok.

Tony experienced a lot of violence in his life as a young kid.

Tony, küçük yaşlarında iken şiddete çok defa maruz kaldı.

He saw one of his favorite cousins

Çok sevdiği kuzenlerinden birinin

be murdered in a hail of automatic weapon fire

otomatik silahtan çıkan ateş yağmurunda öldüğünü ve

and gang involvement in Los Angeles.

Los Angeles'taki çete bağlantısını gördü.

He was very traumatized in so many different ways.

Çok farklı şekillerde travma geçirdi.

Tony came to live with me.

Benimle yaşamaya geldi.

I wanted to make sure he had everything a kid needed

Bir çocuğun başarılı olmak için ihtiyaç duyduğu her şeye

to be successful.

onun da sahip olması için elimden gelen her şeyi yaptım.

But on this particular evening,

Ama o akşam,

after years of being with me

benimle yaşadığı yıllardan sonra

and struggling mightily to try to be successful

başarılı olmak için çok fazla çabaladı

and to live up to my expectations of being a successful person,

ve benim başarılı bir insan olmaya dair beklentilerime karşılık verdikten sonra,

on this one particular day, Tony ran away from home that evening,

bu belirli günde, Tony o akşam evden kaçtı,

he went to be with people he thought were his friends,

arkadaşı olduğunu sandığı insanların yanına gitti.

he was given drugs and alcohol

Ona verdikleri uyuşturucu ve alkolü

and he took them

aldı

because he thought they would make him feel carefree.

çünkü dertsiz hissettireceklerini düşündü.

But all it did was to make his anxiety go higher

Ama tüm yaptıkları, kaygısını tavan yaptırmak

and to create a more ...

ve daha...

more deadly thinking on his part.

daha fazla ölümcül düşünce yaratmaktı.

He was invited to a robbery,

Soyguna çağırıldı,

he was given a 9mm handgun.

kendisine 9mm silah verildi.

And at the presence of an 18-year-old who commanded him

Kendisine talimatlar veren 18 yaşındaki kişinin ve

and two 14-year-old boys he thought were his friends,

arkadaşı sandığı 14 yaşındaki iki diğer oğlanın önünde

he shot and killed Tariq Khamisa,

Tariq Khamisa'yı vurarak öldürdü.

this man's son.

Bu adamın oğlunu.

There are no words, there are no words

Söylenecek söz yok.

that can express the loss of a child.

Bir çocuğun kaybını anlatabilecek söz yok.

At my understanding that my grandson was responsible

Benim anladığım, torunumun bir başka insanın

for the murder of this human being,

ölümünden sorumlu olduğuydu.

I went to the prayer closet, like I was taught by my old folks,

Dua odasına gittim, tıpkı büyüklerimin öğrettiği gibi ve

and began to pray and meditate.

dua edip meditasyon yapmaya başladım.

The one thing that Mr. Khamisa and I have in common,

Khamisa Bey ve benim ortak özelliğimiz

and we didn't know this, besides being wonderful human beings,

-harika insanlar olmamızın dışında-

is that we both meditate.

ikimiz de meditasyon yapıyormuşuz.

(Laughter)

It was very helpful for me

(Gülüşler)

Benim için çok faydalıydı

because it offered me an opportunity to seek guidance and clarity

çünkü kılavuz ve netlik arama seçeneklerini sundu...

about how I wanted to be of support of this man and his family in this loss.

...bu adama ve ailesine kayıplarında nasıl destek olabileceğim konusunda.

And sure enough, my prayers were answered,

Hakikaten de dualarım kabul oldu ve

because I was invited to a meeting at this man's house,

bu adamın evine görüşmeye çağrıldım.

met his mother, his father,

Annesiyle, babasıyla,

his wife, his brother, met their family

karısıyla, erkek kardeşiyle ve onların ailesiyle tanıştım.

and had a chance to be in the presence of God-spirited people led by this man,

Tanrı inancı olan insanların huzurunda

who in the spirit of forgiveness,

affedici ruhlu insanlar

made way, made an opportunity for me

bana yol açıp fırsat sundular

to be of value and to share with him and to share with children

kıymetli olmam, onunla ve çocuklarla paylaşmam için

the importance of understanding the need to be with a responsible adult,

anlayışın önemini, sorumlu bir yetişkin ile olmaya olan ihtiyacı,

focus on your anger in a way that's healthy,

sağlıklı bir biçimde öfkene odaklanmayı,

learn to meditate.

meditasyon yapmayı öğrenmeyi.

The programs that we have in the Tariq Khamisa Foundation

Tariq Khamisa Vakfı'ndaki programımız

provide so many tools for the kids to put in their toolkit

çocukların alet takımlarına koyabilmeleri için çok fazla alet sunuyor ki

so they could carry them throughout their lives.

hayatları boyunca taşıyabilsinler.

It's important that our children understand that loving, caring adults

Çocuklarımızın, seven ve umursayan yetişkinlerin

care for them and support them,

onları büyüttüğünü ve desteklediğini anlamaları önemli.

but it's also important that our children learn to meditate,

Ama aynı zamanda meditasyon yapmayı,

learn to be peaceful,

huzurlu ve

learn to be centered

özgüvenli olmayı,

and learn to interact with the other children

diğer çocuklarla kibar, anlayışlı ve

in a kind, empathetic

inanılmaz sevecen bir biçimde

and wonderfully loving way.

iletişim kurmayı öğrenmeleri önemli.

We need more love in our society

Toplumumuzda daha fazla sevgiye ihtiyacımız var.

and that's why we are here to share the love with children,

Bu yüzden buradayız, çocuklarla sevgiyi paylaşmak için.

because our children will lead the way for us,

Çünkü, çocuklarımız bize yolu gösterecek.

because all of us will depend on our children.

Çünkü, hepimiz çocuklarımıza bel bağlıyoruz.

As we grow older and retire, they will take over this world for us,

Yaşlanıp emekli olduğumuzda bu dünyayı bizden devralacaklar,

so as much love as we teach them, they will give it back to us.

onlara sevgiyi ne kadar öğretirsek bize o kadar geri verecekler.

Blessings. Thank you.

İyi dileklerimle. Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)

AK: So I was born in Kenya, I was educated in England,

AK: Kenya'da doğdum, İngiltere'de eğitim aldım ve

and my brother here is a Baptist.

buradaki erkek kardeşim bir Prostestan.

I practice as a Sufi Muslim.

Ben bir Sufi Müslümanım.

He's African American,

O Afro-Amerikalı,

but I always tell him, I'm the African American in the group.

ama ona her zaman ekipteki Afro-Amerikalı'nın ben olduğumu söylüyorum

I was born in Africa. You were not.

Ben Afrika'da doğdum, sen değil.

(Laughter)

(Gülüşler)

And I naturalized as a citizen.

Vatandaşlığa kabul edildim.

I'm a first-generation citizen.

Birinci kuşak vatandaşım.

And I felt that, as an American citizen,

Bir Amerikan vatandaşı olarak

I must take my share of the responsibility

oğlumun öldürülmesinden doğan sorumlulukta

for the murder of my son.

pay almam gerektiğini hissettim.

Why? Because it was fired by an American child.

Neden mi? Çünkü Amerikan bir çocuk tarafından ateş edildi.

You could take the position, he killed my one and only son,

Biricik oğlumu öldürdüğü için

he should be hung from the highest pole.

en yüksekten direkten asılmalı diyen tarafı seçebilirsin.

How does that improve society?

Toplumumuzu bu nasıl geliştirir?

And I know you are probably wondering what happened to that young man.

Muhtemelen, bu genç adama ne olduğunu merak ediyorsunuz.

He's still in prison. He just turned 37 on September 22,

Hâlâ hapiste. 22 Eylül'de 37 yaşına bastı.

but I have some good news.

Ama iyi haberlerim var.

We've been trying to get him out for 12 years.

12 yıldır onu çıkartmaya çalışıyoruz,

He finally will join us a year from now.

nihayet bundan bir yıl sonra aramıza katılacak.

(Applause)

(Alkış)

And I'm very excited to have him join us,

Aramıza katılacağı için çok heyecanlıyım

because I know we've saved him,

çünkü onu kurtardığımızı biliyorum

but he will save tens of thousands of students

ama o, on binlerce öğrencinin hayatını,

when he shares his testimony

düzenli olarak bulunduğumuz okulda

in schools that we are present at on a regular basis.

tanık olduklarını paylaşarak kurtaracak.

When he says to the kids, "When I was 11, I joined a gang.

Çocuklara "11 yaşında bir çeteye katıldım.

When I was 14, I murdered Mr. Khamisa's son.

14 yaşımda Khamisa Bey'in oğlunu öldürdüm.

I've spent the last umpteen years in prison.

Sayısız yıllarımı hapishanede geçirdim.

I'm here to tell you: it's not worth it,"

Buraya, size, buna değmeyeceğini söylemeye geldim."

do you think the kids will listen to that voice?

dediğinde çocukların bu sesi dinleyeceğini düşünüyor musunuz?

Yes, because his intonations

Evet, çünkü tonlaması

will be of a person that pulled the trigger.

tetiği çekmiş kişiden gelecek.

And I know that he wants to turn the clock back.

Biliyorum ki zamanı geri almak istiyor.

Of course, that's not possible.

Tabii ki bu imkansız.

I wish it was. I would have my son back.

Keşke öyle olsaydı. Oğluma yeniden kavuşabilirdim.

My brother would have his grandson back.

Erkek kardeşim, torununu geri kazanabilirdi.

So I think that demonstrates the power of forgiveness.

Kanaatimce, bu affediciliğin gücünü gösteriyor.

So what's the big takeaway here?

Buradan en büyük çıkarım ne?

So I want to end our session with this quote,

Bu oturumu, dördüncü kitabımın temelini oluşturan

which is the basis of my fourth book,

ve bu arada kitabın önsözünde de bulunan

which incidentally,

Tony tarafından yazılmış

the foreword for that book was written by Tony.

bir alıntı ile sonlandırmak istiyorum.

So it goes like this: sustained goodwill creates friendship.

Şu şekilde söylüyor: Sürdürülen iyi niyet ile arkadaşlık yaratılır.

You don't make friends by bombing them, right?

Onları bombalayarak arkadaşları olmuyorsun değil mi?

You make friends by extending goodwill.

İyi niyetli davranarak arkadaş edinirsin.

That ought to be obvious.

Bu, aşikâr olmalı.

So sustained goodwill creates friendship,

İyi niyeti sürdürmek arkadaşlığı,

sustained friendship creates trust,

arkadaşlığı sürdürmek güveni,

sustained trust creates empathy,

güveni sürdürmek empatiyi,

sustained empathy creates compassion,

empatiyi sürdürmek merhameti ve

and sustained compassion creates peace.

merhameti sürdürmek huzuru yaratır.

I call this my peace formula.

Buna, "huzur formülüm" diyorum.

It starts with goodwill, friendship, trust, empathy, compassion and peace.

İyi niyet, arkadaşlık, güven, empati, merhamet ve huzur ile başlıyor.

But people ask me, how do you extend goodwill

Ancak insanlar bana, çocuklarını öldüren kişiye karşı

to the person who murdered your child?

nasıl iyi niyetli olabileceklerini soruyorlar.

I tell them, you do that through forgiveness.

Onlara, bunu, affetme yoluyla yapabileceklerini söyledim.

As it's evident it worked for me.

Buna kanıt, kendim ve

It worked for my family.

ailem için işe yaramış olması.

What's a miracle is it worked for Tony,

Tony'ye ve ailesine

yarayan mucize,

it worked for his family,

size ve ailenize de yarayabilir.

it can work for you and your family,

for Israel and Palestine, North and South Korea,

İsrail ve Filistin'e, Kuzey ve Güney Kore'ye,

for Iraq, Afghanistan, Iran and Syria.

Irak, Afganistan, İran, Suriye

ve Amerika'ya da yarayabilir.

It can work for the United States of America.

So let me leave you with this, my sisters,

Yanınızdan şunu söyleyerek ayrılayım, kız kardeşlerim ve

and a couple of brothers --

birkaç erkek kardeşim--

(Gülüşler)

(Laughter)

that peace is possible.

huzur mümkün.

Nasıl mı biliyorum?

How do I know that?

Because I am at peace.

Çünkü huzur içindeyim.

Thank you very much. Namaste.

Çok teşekkür ederim. Namaste.

(Applause)

(Alkış)