What comes after tragedy? Forgiveness | Azim Khamisa and Ples Felix

Translator: Tuan Anh Nguyen Reviewer: Ha Doan

Azim Khamisa: We humans have many defining moments in our lives.

Con người chúng ta có nhiều thời khắc quyết định trong cuộc sống.

Sometimes these moments are joyous,

Những khoảnh khắc này có lúc vui vẻ,

and sometimes they are heartbreaking,

có lúc lại đau lòng,

tragic.

bi kịch.

But at these defining moments, if we are able to make the right choice,

Nhưng tại những thời điểm quyết định này, nếu có thể đưa ra quyết định đúng đắn,

we literally manifest a miracle

chúng ta thực sự tạo ra một phép màu

in us and others.

cho chúng ta và những người khác.

My only son Tariq, a university student,

Con trai duy nhất của tôi Tariq, một cậu sinh viên,

kind, generous, a good writer, a good photographer,

tử tế, hào phóng và là một cây viết, một nhiếp ảnh gia giỏi,

had aspirations to work for National Geographic,

có khát vọng làm việc cho National Geographic,

engaged to a beautiful lady,

nó đính hôn với một cô gái xinh xắn,

worked as a pizza deliveryman on Fridays and Saturdays.

và giao bánh pizza vào mỗi thứ Sáu và thứ Bảy.

He was lured to a bogus address

Nó đã bị dụ dỗ tới một địa chỉ giả mạo

by a youth gang.

bởi một nhóm thanh niên.

And in a gang initiation,

Trong buổi kết nạp băng đảng,

a 14-year-old shot and killed him.

một cậu bé 14 tuổi đã bắn và giết chết con trai tôi.

The sudden, senseless death

Cái chết đột ngột, vô nghĩa

of an innocent, unarmed human being;

của một người vô tội, không có vũ khí,

the overwhelming grief of a family;

nỗi đau tràn ngập một gia đình,

the total confusion as you try to absorb a new, hideous reality.

nỗi bối rối thực sự khi phải chấp nhận một thực tế mới tồi tệ.

Needless to say it brought my life to a crashing halt.

Khỏi cần phải nói sự việc đã khiến cuộc sống của tôi chững lại.

One of the hardest things I've ever had to do

Một trong những điều khó khăn nhất tôi từng phải làm

was to call his mother, who lived in a different city.

là gọi điện cho mẹ nó, lúc ấy đang sống ở thành phố khác.

How do you tell a mother she's never going to see her son again,

Làm sao để nói với một người mẹ rằng bà sẽ không bao giờ gặp lại con

or hear him laugh,

hay nghe thấy nó cười,

or give him a hug?

hay ôm nó?

I practice as a Sufi Muslim.

Tôi là một người Hồi giáo Sufi.

I meditate two hours a day.

Tôi ngồi thiền hai giờ mỗi ngày.

And sometimes,

Thỉnh thoảng,

in deep trauma and deep tragedy,

trong tổn thương và bi kịch sâu sắc,

there is a spark of clarity.

có một tia sáng rõ ràng.

So what I downloaded in my meditation

Điều tôi nhận ra khi ngồi thiền

is that there were victims at both ends of the gun.

là có nạn nhân ở cả hai đầu súng.

It's easy to see that my son was a victim of the 14-year-old,

Dễ thấy rằng con trai tôi là nạn nhân của cậu bé 14 tuổi kia,

a little bit complicated to see that he was a victim of American society.

nhưng thật phức tạp để thấy cậu bé đó cũng là nạn nhân của xã hội Mỹ.

And that begs the question, well, who is American society?

Và điều đó nảy ra câu hỏi, vậy xã hội Mỹ là những ai?

Well, it's you and me,

Đó chính là bạn và tôi

because I don't believe that society is just happenstance.

vì tôi không tin rằng xã hội chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên.

I think we are all responsible for the society we've created.

Tôi cho rằng tất cả chúng ta phải chịu trách nhiệm cho xã hội ta tạo ra.

And children killing children is not a mark of a civil society.

Việc đứa trẻ này giết đứa trẻ kia không phải dấu hiệu của một xã hội dân sự.

So nine months after Tariq died,

Chín tháng sau khi Tariq mất,

I started the Tariq Khamisa Foundation

tôi thành lập Tổ chức Tariq Khamisa

and our mandate at the Tariq Khamisa Foundation

và nhiệm vụ của chúng tôi ở tổ chức Tariq Khamisa

is to stop kids from killing kids

là ngừng việc trẻ em giết hại lẫn nhau

bằng cách phá vỡ vòng lặp của bạo lực thanh thiếu niên.

by breaking the cycle of youth violence.

And essentially we have three mandates.

Về cơ bản chúng tôi có ba nhiệm vụ.

Our first and foremost is to save lives of children.

Nhiệm vụ đầu tiên và trước hết là cứu tính mạng của bọn trẻ.

It's important to do. We lose so many on a daily basis.

Điều này rất quan trọng. Chúng ta đang mất nhiều đứa trẻ mỗi ngày.

Our second mandate

Nhiệm vụ thứ hai của chúng tôi

is to empower the right choices so kids don't fall through the cracks

là trao quyền chọn lựa đúng đắn để trẻ em không rơi vào các kẽ hở

and choose lives of gangs and crime and drugs and alcohol and weapons.

và chọn cuộc sống của những băng đảng với tội ác, thuốc phiện, rượu và vũ khí.

And our third mandate is to teach the principles of nonviolence,

Nhiệm vụ thứ ba của chúng tôi là dạy những nguyên tắc của phi bạo lực,

of empathy, of compassion,

của sự cảm thông, lòng trắc ẩn

of forgiveness.

và của sự tha thứ.

And I started with a very simple premise

Tôi bắt đầu với một tiền đề rất đơn giản

that violence is a learned behavior.

đó là bạo lực là một hành vi được học hỏi.

No child was born violent.

Không đứa trẻ nào sinh ra đã bạo lực.

If you accept that as a truism,

Nếu bạn chấp nhận sự thật này,

nonviolence can also be a learned behavior,

phi bạo lực cũng có thể là một hành vi có thể học hỏi được,

but you have to teach it,

nhưng bạn phải dạy điều này

because kids are not going to learn that

vì trẻ em sẽ không học được

through osmosis.

bằng cách tự thấu hiểu.

Soon after that, I reached out to my brother here,

Ngay sau đó, tôi đã tới gặp người anh em đây,

with the attitude that we had both lost a son.

với tâm thế rằng cả hai đều mất một đứa trẻ.

My son died.

Con trai tôi chết.

He lost his grandson to the adult prison system.

Còn anh ấy mất cháu trai do nó phải ngồi tù.

And I asked him to join me.

Tôi đã bảo anh ấy tham gia.

As you see, 22 years later, we are still here together,

Bạn thấy đấy, 22 năm sau, chúng tôi vẫn cùng nhau ở đây,

because I can't bring Tariq back from the dead,

vì tôi không thể khiến Tariq sống lại,

you can't take Tony out of prison,

còn anh không thể mang Tony ra khỏi nhà tù

but the one thing we can do

nhưng có một thứ chúng tôi có thể làm

is make sure no other young people in our community

là đảm bảo không một thanh niên nào khác trong cộng đồng

end up dead or end up in prison.

kết thúc bằng việc bị giết hay ngồi tù.

With the grace of God,

Nhờ ơn Chúa,

the Tariq Khamisa Foundation has been successful.

Tổ chức Tariq Khamisa đã thành công.

We have a safe school model

Chúng tôi có một mẫu trường học an toàn

which has four different programs.

với bốn chương trình khác nhau.

The first one is a live assembly with Ples and me.

Chương trình đầu tiên là một nhóm tập hợp cùng Ples và tôi.

We are introduced,

Chúng tôi được giới thiệu,

this man's grandson killed this man's son,

rằng cháu người này giết con người kia,

and here they are together.

và đang ở đây cùng nhau.

We have in-classroom curriculum.

Chúng tôi có chương trình giảng dạy tại lớp

We have an after school mentoring program, and we create a peace club.

một chương trình tư vấn sau giờ học, và thành lập một câu lạc bộ hoà bình.

And I'm happy to share with you

Tôi rất vui chia sẻ với bạn

that besides teaching these principles of nonviolence,

rằng bên cạnh việc dạy những nguyên tắc về phi bạo lực,

we are able to cut suspensions and expulsions by 70 percent,

chúng tôi có thể giảm 70% tình trạng đình chỉ và đuổi học,

which is huge.

một con số lớn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Which is huge.

Con số rất lớn.

Five years after Tariq died,

Năm năm sau khi Tariq mất,

and for me to complete my journey of forgiveness,

với tôi, để hoàn thành cuộc hành trình của sự tha thứ,

I went to see the young man who killed my son.

tôi đã đến gặp cậu thanh niên giết con trai mình.

He was 19 years old.

Khi đó cậu đã 19 tuổi.

And I remember that meeting because we were --

Tôi nhớ cuộc gặp đó, vì chúng tôi đã...

he's 37, still in prison --

bây giờ nó đã 37 tuổi, vẫn đang trong tù,

but at that first meeting, we locked eyeballs.

nhưng ở cuộc gặp đầu tiên đó, chúng tôi nhìn vào mắt nhau.

I'm looking in his eyes, he's looking in my eyes,

Tôi nhìn vào mắt cậu bé, và nó nhìn vào mắt tôi,

and I'm looking in his eyes trying to find a murderer, and I didn't.

tôi nhìn vào mắt nó cố tìm ánh mắt của kẻ sát nhân, nhưng tôi không tìm được.

I was able to climb through his eyes

Tôi có thể thấy sau đôi mắt đó,

and touch his humanity that I got

và chạm đến phần nhân tính trong cậu ta

that the spark in him was no different than the spark in me

và hiểu rằng nhân tính trong cậu chẳng khác gì so với của tôi

or anybody else here.

hay của bất cứ ai khác ở đây.

So I wasn't expecting that. He was remorseful.

Tôi đã không mong chờ điều đó. Cậu bé đã ăn năn.

He was articulate. He was well-mannered.

Cậu ta ăn nói lưu loát, và lịch sự.

And I could tell that my hand of forgiveness had changed him.

Tôi có thể nói rằng sự tha thứ của tôi đã thay đổi cậu ta.

Với điều đó, xin chào đón người anh em của tôi, Ples.

So with that, please welcome my brother, Ples.

(Applause)

(Vỗ tay)

Ples Felix: Tony is my one and only daughter's one and only child.

Tony là con một của đứa con gái duy nhất của tôi.

Tony was born to my daughter,

Tony được sinh ra

who was 15 when she gave birth to Tony.

khi con gái tôi mới 15 tuổi.

Mothering is the toughest job on the planet.

Làm mẹ là công việc khó khăn nhất trên hành tinh này.

There is no tougher job on the planet than raising another human being

Không có việc gì trên đời khó hơn nuôi dạy một người khác

and making sure they're safe, secure

và đảm bảo cho họ được an toàn,

and well-positioned to be successful in life.

và có vị thế tốt để thành công trong cuộc sống.

Tony experienced a lot of violence in his life as a young kid.

Tony đã trải qua nhiều bạo lực trong cuộc sống khi nó còn nhỏ.

He saw one of his favorite cousins

Nó thấy một người anh họ nó quý

be murdered in a hail of automatic weapon fire

bị giết trong một cơn mưa đạn của súng tự động

and gang involvement in Los Angeles.

trong hoạt động băng đảng ở Los Angeles.

He was very traumatized in so many different ways.

Tony đã bị tổn thương trên nhiều mặt.

Tony came to live with me.

Nó đến sống với tôi.

I wanted to make sure he had everything a kid needed

Tôi muốn đảm bảo nó có mọi thứ một đứa trẻ cần

to be successful.

để thành công trong cuộc sống.

But on this particular evening,

Nhưng trong buổi tối đặc biệt đó,

after years of being with me

sau nhiều năm sống với tôi,

and struggling mightily to try to be successful

và đấu tranh dữ dội, cố gắng để thành công,

and to live up to my expectations of being a successful person,

và để sống theo kì vọng trở thành người thành công của tôi,

on this one particular day, Tony ran away from home that evening,

vào ngày đặc biệt đó, Tony đã chạy khỏi nhà tối hôm đó,

he went to be with people he thought were his friends,

nó tới chỗ những người nó nghĩ là bạn,

he was given drugs and alcohol

họ đưa nó thuốc phiện và rượu

and he took them

và nó đã sử dụng

because he thought they would make him feel carefree.

vì nghĩ rằng những thứ này sẽ khiến nó không phải lo nghĩ gì nữa.

But all it did was to make his anxiety go higher

Nhưng thứ đó chỉ khiến Tony bất an hơn

and to create a more ...

và tạo ra nhiều...

more deadly thinking on his part.

nhiều suy nghĩ chết chóc hơn.

He was invited to a robbery,

Nó tham gia một vụ cướp,

he was given a 9mm handgun.

được giao cho một khẩu súng 9 mm.

And at the presence of an 18-year-old who commanded him

Và trước mặt một đứa 18 tuổi là người ra lệnh

and two 14-year-old boys he thought were his friends,

và hai đứa 14 tuổi nó nghĩ là bạn,

he shot and killed Tariq Khamisa,

Tony đã bắn và giết chết Tariq Khamisa,

this man's son.

con trai của người đàn ông này.

There are no words, there are no words

Không có một từ ngữ nào

that can express the loss of a child.

có thể diễn tả nỗi mất mát một đứa trẻ.

At my understanding that my grandson was responsible

Theo như tôi biết, cháu tôi phải chịu trách nhiệm

for the murder of this human being,

vì đã giết hại người khác,

I went to the prayer closet, like I was taught by my old folks,

tôi đã đến phòng cầu nguyện, như những gì được người lớn dạy,

and began to pray and meditate.

và bắt đầu cầu nguyện và tịnh tâm.

The one thing that Mr. Khamisa and I have in common,

Có một điểm chung giữa ông Khamisa và tôi,

and we didn't know this, besides being wonderful human beings,

mà chúng tôi không biết,

bên cạnh việc đều là những người tuyệt vời

is that we both meditate.

cả hai đều thiền.

(Laughter)

(Tiếng cười lớn)

It was very helpful for me

Thiền rất hữu ích với tôi,

because it offered me an opportunity to seek guidance and clarity

vì nó cho tôi cơ hội tìm kiếm chỉ dẫn và sự rõ ràng

about how I wanted to be of support of this man and his family in this loss.

về cách tôi sẽ giúp đỡ người đàn ông này

và gia đình anh ấy trong mất mát này.

And sure enough, my prayers were answered,

Và lời cầu nguyện của tôi đã được đáp lại

because I was invited to a meeting at this man's house,

vì tôi được mời đến cuộc gặp mặt ở nhà anh,

met his mother, his father,

gặp bố, mẹ,

his wife, his brother, met their family

vợ, anh trai anh và gia đình họ

and had a chance to be in the presence of God-spirited people led by this man,

có cơ hội đứng trước những người có đức tin của Chúa, được người này dẫn dắt,

who in the spirit of forgiveness,

người có tinh thần sẵn sàng tha thứ,

made way, made an opportunity for me

tạo cơ hội cho tôi

to be of value and to share with him and to share with children

để tôi trở nên hữu ích, chia sẻ với anh ấy và những đứa trẻ

the importance of understanding the need to be with a responsible adult,

tầm quan trọng của việc cần làm gì để trở thành một người lớn có trách nhiệm

focus on your anger in a way that's healthy,

hướng cơn giận vào nơi tốt đẹp hơn,

learn to meditate.

học cách ngồi thiền.

The programs that we have in the Tariq Khamisa Foundation

Những chương trình chúng tôi có trong Tổ chức Tariq Khamisa

provide so many tools for the kids to put in their toolkit

cung cấp những công cụ cho lũ trẻ trong hành trang của chúng

so they could carry them throughout their lives.

để chúng mang theo trong suốt cuộc đời mình.

It's important that our children understand that loving, caring adults

Quan trọng là bọn trẻ hiểu được rằng người lớn yêu thương, chăm sóc

care for them and support them,

luôn lo lắng và hỗ trợ chúng

but it's also important that our children learn to meditate,

đồng thời bọn trẻ cần học cách thiền định,

learn to be peaceful,

học cách tĩnh tâm,

learn to be centered

học cách vững vàng,

and learn to interact with the other children

và học cách ứng xử với những đứa trẻ khác

in a kind, empathetic

một cách tử tế, cảm thông

and wonderfully loving way.

và đầy yêu thương trìu mến.

We need more love in our society

Xã hội này cần nhiều tình yêu hơn

and that's why we are here to share the love with children,

và vì thế chúng tôi ở đây

để chia sẻ yêu thương với bọn trẻ,

because our children will lead the way for us,

vì những đứa trẻ sẽ dẫn đường cho ta,

because all of us will depend on our children.

vì tất cả chúng ta sẽ dựa vào những đứa trẻ của mình.

As we grow older and retire, they will take over this world for us,

Khi chúng ta già hơn và nghỉ hưu, chúng sẽ tiếp nhận thế giới này thay ta,

so as much love as we teach them, they will give it back to us.

vì vậy ta dạy chúng yêu thương bao nhiêu, chúng sẽ mang lại cho ta bấy nhiêu.

Blessings. Thank you.

Xin Chúa ban phước. Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

AK: So I was born in Kenya, I was educated in England,

Tôi sinh ra ở Kenya, nhưng được giáo dục ở Anh.

and my brother here is a Baptist.

Người anh em ở đây theo phái Baptist,

I practice as a Sufi Muslim.

còn tôi là một người đạo Hồi Sufi.

He's African American,

Anh ấy là người Mỹ gốc Phi

but I always tell him, I'm the African American in the group.

nhưng tôi luôn nói với anh ấy tôi mới là người Mỹ gốc Phi.

I was born in Africa. You were not.

Tôi sinh ra ở châu Phi,

(Laughter)

còn anh thì không.

(Tiếng cười)

And I naturalized as a citizen.

Tôi nhập tịch trở thành một công dân.

I'm a first-generation citizen.

Tôi là thế hệ công dân đầu tiên.

And I felt that, as an American citizen,

Vào tôi thấy rằng, là một công dân Mỹ,

I must take my share of the responsibility

tôi phải san sẻ trách nhiệm

for the murder of my son.

với người đã giết con trai tôi.

Why? Because it was fired by an American child.

Tại sao? Vì nó bị bắn bởi một đứa trẻ Mỹ.

You could take the position, he killed my one and only son,

Bạn có thể nghĩ như này, cậu bé đã giết đứa con duy nhất

he should be hung from the highest pole.

nó nên bị treo cổ ở trên giá cao nhất.

How does that improve society?

Nhưng điều đó thì giúp gì cho xã hội?

And I know you are probably wondering what happened to that young man.

Tôi biết bạn có lẽ đang thắc mắc điều gì xảy ra với cậu thanh niên đó.

He's still in prison. He just turned 37 on September 22,

Cậu ta vẫn trong tù. Cậu ấy 37 tuổi vào ngày 22 tháng Chín,

but I have some good news.

nhưng tôi có tin tốt đây.

We've been trying to get him out for 12 years.

Chúng tôi đã cố gắng đưa cậu ấy ra tù trong 12 năm nay.

He finally will join us a year from now.

Cậu ấy sẽ được thả vào năm sau.

(Applause)

(Vỗ tay)

And I'm very excited to have him join us,

Tôi rất vui khi cậu ấy được thả,

because I know we've saved him,

vì tôi biết chúng tôi đã cứu cậu ấy,

but he will save tens of thousands of students

nhưng cậu ấy sẽ cứu hàng chục nghìn học sinh,

when he shares his testimony

khi cậu ta chia sẻ câu chuyện của mình

in schools that we are present at on a regular basis.

ở các trường học chúng tôi thường xuyên có mặt.

When he says to the kids, "When I was 11, I joined a gang.

Khi Tony nói với bọn trẻ, "Hồi 11 tuổi, anh gia nhập một băng đảng.

When I was 14, I murdered Mr. Khamisa's son.

Khi 14 tuổi, anh đã giết chết con trai của ông Khamisa.

I've spent the last umpteen years in prison.

Anh đã dành nhiều năm trong tù.

I'm here to tell you: it's not worth it,"

Anh ở đây để nói với các em rằng: Không đáng đâu."

do you think the kids will listen to that voice?

Bạn nghĩ bọn trẻ sẽ lắng nghe giọng nói đó chứ?

Yes, because his intonations

Có đấy, vì đó là giọng điệu

will be of a person that pulled the trigger.

của một người từng kéo cò súng.

And I know that he wants to turn the clock back.

Và tôi biết rằng cậu ấy muốn quay ngược lại thời gian.

Of course, that's not possible.

Tất nhiên, điều đó là không thể.

I wish it was. I would have my son back.

Tôi ước là có thể. Tôi sẽ có lại con trai.

My brother would have his grandson back.

Người anh em của tôi sẽ có lại đứa cháu.

So I think that demonstrates the power of forgiveness.

Tôi nghĩ điều đó nói lên sức mạnh của sự tha thứ.

So what's the big takeaway here?

Vậy bài học rút ra ở đây là gì?

So I want to end our session with this quote,

Tôi muốn kết thúc bài diễn thuyết với lời trích dẫn này,

which is the basis of my fourth book,

đó là cơ sở cho cuốn sách thứ tư của tôi,

which incidentally,

và tình cờ,

the foreword for that book was written by Tony.

đó cũng là lời mở đầu cho cuốn sách Tony viết.

So it goes like this: sustained goodwill creates friendship.

Lời đó như sau: "Lòng thiện chí liên tục tạo ra tình bạn."

You don't make friends by bombing them, right?

Bạn không kết bạn bằng cách đánh bom họ, phải không?

You make friends by extending goodwill.

mà bằng cách lan truyền thiện chí

That ought to be obvious.

Điều này cần phải rõ ràng.

So sustained goodwill creates friendship,

"Thiện chí được duy trì tạo nên tình bạn,

sustained friendship creates trust,

tình bạn được duy trì tạo nên lòng tin,

sustained trust creates empathy,

lòng tin được duy trì tạo nên đồng cảm,

sustained empathy creates compassion,

đồng cảm được duy trì tạo nên lòng trắc ẩn,

and sustained compassion creates peace.

và lòng trắc ẩn được duy trì sẽ tạo nên hoà bình."

I call this my peace formula.

Đây là công thức hoà bình của tôi

It starts with goodwill, friendship, trust, empathy, compassion and peace.

Bắt đầu bởi thiện chí, tình bạn, lòng tin, sự cảm thông, lòng trắc ẩn và hoà bình.

But people ask me, how do you extend goodwill

Nhưng mọi người hỏi tôi, làm cách nào ông lan truyền

to the person who murdered your child?

thiện chí tới người đã giết con trai ông?

I tell them, you do that through forgiveness.

Tôi nói với họ, bạn làm điều đó thông qua sự tha thứ.

As it's evident it worked for me.

Bằng chứng là nó hiệu quả với tôi,

It worked for my family.

hiệu quả với gia đình tôi.

What's a miracle is it worked for Tony,

Tuyệt vời thay, nó cũng hiệu quả với Tony,

it worked for his family,

với gia đình cậu ấy,

it can work for you and your family,

và nó có thể hiệu quả với bạn và gia đình bạn

for Israel and Palestine, North and South Korea,

với Israel và Palestine, với Bắc-Nam Triều,

for Iraq, Afghanistan, Iran and Syria.

với Iraq, Afghanistan, Iran và Syria.

It can work for the United States of America.

Nó có thể hiệu quả với nước Mỹ.

So let me leave you with this, my sisters,

Vậy hãy để tôi nói điều này cho bạn, các người chị em của tôi,

and a couple of brothers --

và một vài người anh em

(Laughter)

(Tiếng cười)

that peace is possible.

rằng hoà bình là khả thi.

How do I know that?

Sao tôi biết điều đó?

Because I am at peace.

Vì tôi đang sống trong hoà bình.

Thank you very much. Namaste.

Cám ơn các bạn rất nhiều. Xin chào.

(Applause)

(Vỗ tay)