How algorithms shape our world | Kevin Slavin

Translator: Besnik Bleta Reviewer: Liridon Shala

This is a photograph

Kjo është një foto

by the artist Michael Najjar,

nga artisti Michael Najjar,

and it's real,

dhe është e njëmendtë,

in the sense that he went there to Argentina

në kuptimin që shkoi atje, në Argjentinë

to take the photo.

për të bërë foton.

But it's also a fiction. There's a lot of work that went into it after that.

Por është edhe sajesë. Përmban mjaft punë të bërë mbi të pas fotografimit.

And what he's done

Dhe ajo çka ka bërë

is he's actually reshaped, digitally,

është që riformoi, në mënyrë dixhitale,

all of the contours of the mountains

krejt përvijimet e maleve

to follow the vicissitudes of the Dow Jones index.

për të ndjekur ndryshimet e treguesit Dow Jones.

So what you see,

Kështu që ajo çka shihni,

that precipice, that high precipice with the valley,

ajo humnerë, ajo humnerë e madhe me luginën,

is the 2008 financial crisis.

është kriza financiare e 2008-s.

The photo was made

Fotoja u bë

when we were deep in the valley over there.

kur gjendeshim thellë në luginë.

I don't know where we are now.

Nuk e di se ku gjendemi tani.

This is the Hang Seng index

Ky është treguesi Hang Seng

for Hong Kong.

për Hong Kongun.

And similar topography.

Dhe topografi të ngjashme.

I wonder why.

Pyes veten pse.

And this is art. This is metaphor.

Ky është art. Kjo është metaforë.

But I think the point is

Por mendoj se thelbi është

that this is metaphor with teeth,

që kjo është metaforë me dhëmbë,

and it's with those teeth that I want to propose today

dhe me këto dhëmbë dua t'ju propozoj sot

that we rethink a little bit

që ta rimendojmë pakëz

about the role of contemporary math --

rolin e matematikës bashkëkohore --

not just financial math, but math in general.

jo thjesht atë financiaren, por matematikën në përgjithësi.

That its transition

Pra kalimin e saj

from being something that we extract and derive from the world

nga diçka që nxirret dhe përftohet prej botës

to something that actually starts to shape it --

në diçka që fillon në fakt t'i japë formë asaj --

the world around us and the world inside us.

botës rreth nesh dhe botës brenda nesh.

And it's specifically algorithms,

Dhe këtu hyjnë algoritmet veçanërisht,

which are basically the math

që janë në thelb matematika

that computers use to decide stuff.

e përdorur nga kompjuterët për të marrë vendime.

They acquire the sensibility of truth

Këta fitojnë ndjeshmërinë e diçkaje

because they repeat over and over again,

prej vërteti, ngaqë përsëriten vazhdimisht,

and they ossify and calcify,

ngurtësohen dhe kalcifikohen,

and they become real.

dhe bëhen realë.

And I was thinking about this, of all places,

Dhe këtë po e mendoja, në vendin më të pamundur,

on a transatlantic flight a couple of years ago,

gjatë një fluturimi transatlantik para ca vitesh,

because I happened to be seated

ngaqë rastisi të kisha ngjitur

next to a Hungarian physicist about my age

një fizikan hungarez në një moshë me mua

and we were talking

dhe po bisedonim

about what life was like during the Cold War

rreth jetës së fizikanëve në Hungari

for physicists in Hungary.

gjatë Luftës së Ftohtë.

And I said, "So what were you doing?"

Dhe i them, "Pra me se merreshit?"

And he said, "Well we were mostly breaking stealth."

"Shumicën e kohës zbërthenim mënyra pikasjeje të ulët."

And I said, "That's a good job. That's interesting.

I them, "Punë e bukur. Më duket interesante.

How does that work?"

Si funksionon kjo?"

And to understand that,

Dhe që ta kuptoni këtë,

you have to understand a little bit about how stealth works.

lypset të kuptoni pak se si funksionon pikasja e ulët.

And so -- this is an over-simplification --

Pra -- thënë shumë e thjeshtëzuar --

but basically, it's not like

por në thelb, nuk bëhet fjalë që

you can just pass a radar signal

thjesht të kaloni një sinjal radari

right through 156 tons of steel in the sky.

drejt e përmes 156 tonësh çeliku në qiell.

It's not just going to disappear.

Nuk ka për t'u zhdukur.

But if you can take this big, massive thing,

Por nëse mundeni ta merrni këtë gjë të madhe, masive,

and you could turn it into

dhe ta shndërroni në

a million little things --

një milion gjëra të vockla --

something like a flock of birds --

në diçka të ngjashme me një tufë zogjsh --

well then the radar that's looking for that

atëherë radari që kërkon për të

has to be able to see

duhet të jetë në gjendje të shohë

every flock of birds in the sky.

çdo tufë zogjsh në qiell.

And if you're a radar, that's a really bad job.

Dhe po të jeni radari, e keni vërtet punën pisk.

And he said, "Yeah." He said, "But that's if you're a radar.

Dhe tha, "Po." Tha, "Por nëse jeni radar ama.

So we didn't use a radar;

Por ne nuk përdornim radar;

we built a black box that was looking for electrical signals,

ne krijuam një kuti të zezë që kërkonte për sinjale elektrike,

electronic communication.

ndërlidhje elektronike.

And whenever we saw a flock of birds that had electronic communication,

Dhe kurdo që kapnim një tufë zogjsh me ndërlidhje elektronike,

we thought, 'Probably has something to do with the Americans.'"

mendonim, 'Ka mundësi të kenë diçka me amerikanët.'"

And I said, "Yeah.

Iu përgjigja, "Po.

That's good.

E lezetshme.

So you've effectively negated

Pra hodhët tej me efekt

60 years of aeronautic research.

60 vjetë kërkimesh aeronautike.

What's your act two?

Po akti i dytë i shfaqjes?

What do you do when you grow up?"

Ç'bëtë kur u rritët?"

And he said,

Dhe më thotë,

"Well, financial services."

"Po ja, shërbime financiare."

And I said, "Oh."

Dhe i them, "Oh."

Because those had been in the news lately.

Ngaqë këto janë në lajme së fundi.

And I said, "How does that work?"

I them, "Po kjo si funksionon?"

And he said, "Well there's 2,000 physicists on Wall Street now,

Më tha, "Po ja, sot në Wall Street ka 2 mijë fizikanë,

and I'm one of them."

e unë jam një prej tyre."

And I said, "What's the black box for Wall Street?"

I thashë, "Po për Wall Street-in ç'kuti të zezë ka?"

And he said, "It's funny you ask that,

Dhe më thotë, "Më zbavit pyetja jote,

because it's actually called black box trading.

ngaqë quhen vërtet transaksione të kutisë së zezë.

And it's also sometimes called algo trading,

Dhe ndonjëherë i quajnë transaksione algo,

algorithmic trading."

transaksione algoritmike."

And algorithmic trading evolved in part

Transaksione me bazë algoritmet pjesërisht evoluuan

because institutional traders have the same problems

ngaqë operatorët e institucionalizuar patën të njëjtat probleme

that the United States Air Force had,

që patën Forcat Ajrore të Shteteve të Bashkuara,

which is that they're moving these positions --

pra që ndryshojnë pozicionin e tyre --

whether it's Proctor & Gamble or Accenture, whatever --

Proctor & Gamble a Accenture qoftë, cilido --

they're moving a million shares of something

hedhin në treg një milionë aksione

through the market.

për diçka.

And if they do that all at once,

Edhe nëse e bën njëherësh,

it's like playing poker and going all in right away.

është si të luash gjithçka në poker në një dorë.

You just tip your hand.

Thjesht zbulon dorën.

And so they have to find a way --

Pra u duhet të gjejnë një mënyrë --

and they use algorithms to do this --

dhe për ta bërë këtë përdorin algoritmet --

to break up that big thing

për ta ndarë atë gjënë e madhe

into a million little transactions.

në një milionë transaksione të vockla.

And the magic and the horror of that

Magjia dhe tmerri i kësaj

is that the same math

është që e njëjta matematikë

that you use to break up the big thing

që përdorni për ta ndarë gjënë e madhe

into a million little things

në një milion gjëra të vogla

can be used to find a million little things

mund të përdoret për të gjetur një milion gjëra të vogla

and sew them back together

për t'i ngjitur me njëra-tjetrën

and figure out what's actually happening in the market.

dhe për të parë kështu seç po ndodh në treg.

So if you need to have some image

Pra, nëse ju duhet të keni një ide

of what's happening in the stock market right now,

se ç'po ndodh në bursë këtë çast,

what you can picture is a bunch of algorithms

ajo çka ju duhet është një dorë algoritmesh

that are basically programmed to hide,

të krijuar në fakt për ta fshehur këtë, dhe një dorë

and a bunch of algorithms that are programmed to go find them and act.

algoritmesh që janë krijuar për t'i gjetur këta më sipër.

And all of that's great, and it's fine.

Dhe krejt kjo është e bukur, e pacen.

And that's 70 percent

Dhe përbën 70 përqind

of the United States stock market,

të bursës së Shteteve të Bashkuara,

70 percent of the operating system

70 përqind e sistemit operativ

formerly known as your pension,

të njohur dikur si pensionet tuaj,

your mortgage.

kredia juaj për shtëpinë.

And what could go wrong?

Po, edhe ç'rrezik ka?

What could go wrong

Çka mund të shkojë ters

is that a year ago,

është që një vit më parë,

nine percent of the entire market just disappears in five minutes,

nëntë përqind e krejt tregut thjesht u avullua brenda pesë minutash,

and they called it the Flash Crash of 2:45.

dhe e quajtën Vithisja Rrufe e orës 2:45.

All of a sudden, nine percent just goes away,

Krejt papritmas, nëntë përqind thjesht u zhdukën,

and nobody to this day

dhe deri më sot askush

can even agree on what happened

nuk bie dakord mbi çka ndodhi

because nobody ordered it, nobody asked for it.

ngaqë nuk u urdhërua nga askush, askush s'e kërkoi.

Nobody had any control over what was actually happening.

Askush nuk kish kontroll mbi atë që po ndodhte realisht.

All they had

Kishin vetëm

was just a monitor in front of them

një monitor para syve

that had the numbers on it

që shfaqte numra

and just a red button

dhe thjesht një buton të kuq

that said, "Stop."

ku lexohej, "Stop."

And that's the thing,

Këtu është puna,

is that we're writing things,

çështja, që po shkruajmë gjëra,

we're writing these things that we can no longer read.

po shkruajmë gjëra që nuk i lexojmë dot më.

And we've rendered something

Diçka e kemi bërë

illegible,

të palexueshme,

and we've lost the sense

dhe kemi humbur idenë

of what's actually happening

se ç'po ndodh në të vërtetë

in this world that we've made.

në botën që kemi krijuar.

And we're starting to make our way.

Dhe sa kemi filluar.

There's a company in Boston called Nanex,

Në Boston ka një kompani që quhet Nanex,

and they use math and magic

të cilët përdorin matematikë dhe trike magjike

and I don't know what,

e nuk di ç'tjetër,

and they reach into all the market data

hyjnë në krejt të dhënat e tregut

and they find, actually sometimes, some of these algorithms.

dhe zbulojnë, jo gjithmonë, disa prej këtyre algoritmeve.

And when they find them they pull them out

Dhe kur gjejnë të tillë, i nxjerrin

and they pin them to the wall like butterflies.

sheshit dhe i ngulin në mur si flutura.

And they do what we've always done

Dhe bëjnë çfarë kemi bërë gjithmonë

when confronted with huge amounts of data that we don't understand --

kur gjendemi faqe sasish të mëdha të dhënash që nuk i kuptojmë --

which is that they give them a name

pra u japin një emër

and a story.

dhe një histori.

So this is one that they found,

Kjo është një prej gjetjeve,

they called the Knife,

e quajtën Kama,

the Carnival,

Karnavali,

the Boston Shuffler,

Boston Shuffler,

Twilight.

Muzgu.

And the gag is

Dhe qyfyri këtu është se,

that, of course, these aren't just running through the market.

pa dyshim, këta nuk përshkojnë vetëm tregun.

You can find these kinds of things wherever you look,

Gjëra si këto shihen ngado të hidhni sytë,

once you learn how to look for them.

pasi e kuptoni se si t'i kërkoni.

You can find it here: this book about flies

Mund ta kapni këtu: ky libër mbi mizat

that you may have been looking at on Amazon.

që ndoshta kërkonit në Amazon.com.

You may have noticed it

Mund ta keni vënë re

when its price started at 1.7 million dollars.

kur çmimi fillestar qe 1.7 milionë dollarë.

It's out of print -- still ...

Është jashtë katalogu -- ende ...

(Laughter)

(Të qeshura)

If you had bought it at 1.7, it would have been a bargain.

Po ta kishit blerë për 1.7, do kishit dalë me qar.

A few hours later, it had gone up

Ca orë më pas, u ngjit

to 23.6 million dollars,

në 23.6 milionë dollarë,

plus shipping and handling.

plus paketimin dhe dërgimin.

And the question is:

Pyetja është:

Nobody was buying or selling anything; what was happening?

Askush nuk po blinte a shiste gjë; si ndodhi?

And you see this behavior on Amazon

Pra këtë marifet e shihni në Amazon.com

as surely as you see it on Wall Street.

ashtu si, sigurisht, e shihni në Wall Street.

And when you see this kind of behavior,

Dhe kur vini re këtë lloj sjellje,

what you see is the evidence

ajo çka shihni është dëshmi

of algorithms in conflict,

algoritmesh në konflikt,

algorithms locked in loops with each other,

algoritme të ngërthyer dhe të bllokuar me njëri-tjetrin,

without any human oversight,

pa kontroll njerëzor,

without any adult supervision

pa mbikëqyrje nga një i pjekur

to say, "Actually, 1.7 million is plenty."

që të thosh, "Mor, po si shumë 1.7 milionë."

(Laughter)

(Të qeshura)

And as with Amazon, so it is with Netflix.

Njësoj me Amazon.com, edhe Netflix-i.

And so Netflix has gone through

Netflix-i ka kaluar nëpër

several different algorithms over the years.

disa algoritme të ndryshëm përgjatë vitesh.

They started with Cinematch, and they've tried a bunch of others --

Ia filluan me Cinematch, dhe kanë provuar edhe ca të tjerë --

there's Dinosaur Planet; there's Gravity.

të tillë si Planeti i Dinozaurit; si Rëndesa.

They're using Pragmatic Chaos now.

Tani përdorin Kaosin Pragmatik.

Pragmatic Chaos is, like all of Netflix algorithms,

Kaosi Pragmatik përpiqet, si krejt algoritmet e Netflix-it,

trying to do the same thing.

të bëjë të njëjtën gjë.

It's trying to get a grasp on you,

Të arrijë pak kontroll mbi ju,

on the firmware inside the human skull,

mbi programin brenda kafkës së njeriut,

so that it can recommend what movie

që të mundë të rekomandojë ç'film

you might want to watch next --

mund të donit të shihni herës tjetër --

which is a very, very difficult problem.

çka është problem shumë, shumë i vështirë.

But the difficulty of the problem

Por vështirësia e problemit

and the fact that we don't really quite have it down,

dhe fakti që nuk e kemi vënë poshtë ende,

it doesn't take away

nuk na mban larg

from the effects Pragmatic Chaos has.

nga efektet që sjell Kaosi Pragmatik.

Pragmatic Chaos, like all Netflix algorithms,

Kaosi Pragmatik, si krejt algoritmet e Netflix-it,

determines, in the end,

përcakton, në fund të fundit,

60 percent

60 përqind

of what movies end up being rented.

të dhënieve me qira të filmave.

So one piece of code

Pra një copë kod

with one idea about you

me një ide të përciptë rreth jush

is responsible for 60 percent of those movies.

është përgjegjës për 60 përqind të dhënieve me qira.

But what if you could rate those movies

Po sikur të mund t'i vlerësonit këta filma

before they get made?

përpara se të prodhoheshin?

Wouldn't that be handy?

A s'do të ish me leverdi?

Well, a few data scientists from the U.K. are in Hollywood,

Në Hollivud ka një dorë shkencëtarësh britanikë të dhënash,

and they have "story algorithms" --

dhe kanë "algoritme historish" --

a company called Epagogix.

një kompani e quajtur Epagogix.

And you can run your script through there,

Skenarin tuaj mund t'ua nënshtroni këtyre,

and they can tell you, quantifiably,

dhe mund t'ju tregojnë, në mënyrë sasiore,

that that's a 30 million dollar movie

që ky bën për një film 30 milionë dollarësh

or a 200 million dollar movie.

ose për një film 200 milionë dollarësh.

And the thing is, is that this isn't Google.

E bukura këtu është se nuk bëhet fjalë për Google.

This isn't information.

Ky nuk është informacion.

These aren't financial stats; this is culture.

Këto nuk janë statistika financiare; kjo është kulturë.

And what you see here,

Dhe ajo çka shihni këtu,

or what you don't really see normally,

ose ajo që normalisht nuk e shihni,

is that these are the physics of culture.

është kjo fizikë e kulturës.

And if these algorithms,

Dhe nëse këta algoritme,

like the algorithms on Wall Street,

ashtu si algoritmet në Wall Street,

just crashed one day and went awry,

një ditë thjesht vithisen e venë së prapthi,

how would we know?

si do ta marrim vesh?

What would it look like?

Me se do të ngjante kjo?

And they're in your house. They're in your house.

Dhe i keni brenda në shtëpi. Janë brenda shtëpisë suaj.

These are two algorithms competing for your living room.

Ka dy algoritme që konkurrojnë për dhomën e ndenjes.

These are two different cleaning robots

Këta janë dy robotë të ndryshëm pastrimi

that have very different ideas about what clean means.

që kanë ide krejt të ndryshme mbi ç'do të thotë pastrim.

And you can see it

Dhe mund ta shihni

if you slow it down and attach lights to them,

nëse i ngadalësoni dhe u ngjisni drita,

and they're sort of like secret architects in your bedroom.

dhe duken si arkitektë sekretë në dhomën tuaj.

And the idea that architecture itself

Vetë ideja që arkitektura të jetë

is somehow subject to algorithmic optimization

në një farë mënyre subjekt optimizimi algoritmik

is not far-fetched.

nuk është dhe aq e largët.

It's super-real and it's happening around you.

Është super-reale dhe po ndodh përqark jush.

You feel it most

E ndjeni më shumë kur

when you're in a sealed metal box,

gjendeni brenda një kutie metalike të vulosur,

a new-style elevator;

ashensor i një tipi të ri;

they're called destination-control elevators.

quhen ashensorë me kontroll të vendmbërritjes.

These are the ones where you have to press what floor you're going to go to

Janë ata ku të duhet të shtypësh se në ç'kat po shkon,

before you get in the elevator.

përpara se të hyni në ashensor.

And it uses what's called a bin-packing algorithm.

Përdorin atë që quhet algoritmi i mbushjesh së shportës.

So none of this mishegas

Që kështu asnjë prej këtyre nuk shkallon

of letting everybody go into whatever car they want.

dhe të lërë këdo të hipë në kë ndarje të dojë.

Everybody who wants to go to the 10th floor goes into car two,

Cilido që dëshiron të shkojë në katin e 10, të hipë te dyshi,

and everybody who wants to go to the third floor goes into car five.

dhe cilido që dëshiron të shkojë në katin e tretë të hyjë te pesa.

And the problem with that

Problemi me këtë është se

is that people freak out.

u kall datën njerëzve.

People panic.

Njerëzit i kap paniku.

And you see why. You see why.

Dhe e shihni pse. E kuptoni psenë.

It's because the elevator

Ngaqë ashensorit

is missing some important instrumentation, like the buttons.

i mungojnë disa instrumente të rëndësishëm, si butonat.

(Laughter)

(Të qeshura)

Like the things that people use.

Gjëra që përdorin njerëzit.

All it has

Krejt ç'ka, është

is just the number that moves up or down

një numër që rritet ose zvogëlohet

and that red button that says, "Stop."

dhe një buton të kuq që thotë, "Stop."

And this is what we're designing for.

Kjo është ajo çka kemi hartuar.

We're designing

Kemi hartuar diçka

for this machine dialect.

në dialektin e kësaj makine.

And how far can you take that? How far can you take it?

Deri ku mund ta shpini këtë? Sa thellë?

You can take it really, really far.

Mund ta çoni shumë, shumë thellë.

So let me take it back to Wall Street.

Më lejoni të kthehem te Wall Street-i.

Because the algorithms of Wall Street

Ngaqë algoritmet e Wall Street-it

are dependent on one quality above all else,

duhet, mbi të gjitha, të kenë një veti,

which is speed.

që është shpejtësia.

And they operate on milliseconds and microseconds.

Ata veprojnë brenda milisekondash dhe mikrosekondash.

And just to give you a sense of what microseconds are,

Dhe që të kuptoni se ç'janë mikrosekondat,

it takes you 500,000 microseconds

ju nevojiten 500 mijë mikrosekonda

just to click a mouse.

që të klikoni mbi një mi.

But if you're a Wall Street algorithm

Por nëse jeni një algoritëm Wall Street-i

and you're five microseconds behind,

dhe jeni pesë mikrosekonda pas tjetrit,

you're a loser.

e mori dreqi atë punë.

So if you were an algorithm,

Pra, po të ishit algoritëm, do të shihnit

you'd look for an architect like the one that I met in Frankfurt

për ndonjë arkitekt si ai që takova unë në Frankfurt

who was hollowing out a skyscraper --

i cili po zbrazte një rrokaqiell --

throwing out all the furniture, all the infrastructure for human use,

nga krejt mobilimi, krejt infrastruktura e përdorshme nga njeriu,

and just running steel on the floors

dhe po e vishte dyshemenë me çelik

to get ready for the stacks of servers to go in --

për ta bërë gati për grumbujt e shërbyesve që do të instaloheshin --

all so an algorithm

e gjitha kjo që një algoritëm

could get close to the Internet.

të ishte afër Internetit.

And you think of the Internet as this kind of distributed system.

Internetin e mendojmë si një lloj sistemi me shpërndarje.

And of course, it is, but it's distributed from places.

Dhe sigurisht që është, por me shpërndarje larg vendesh.

In New York, this is where it's distributed from:

Në Nju Jork, ja se prej nga shpërndahet:

the Carrier Hotel

Hoteli Carrier

located on Hudson Street.

që gjendet në Hudson Street.

And this is really where the wires come right up into the city.

Dhe ky është me të vërtet vendi prej nga kabllot hyjnë në qytet.

And the reality is that the further away you are from that,

Dhe fakti është që sa më larg të jeni prej kësaj pike,

you're a few microseconds behind every time.

aq më shumë mikrosekonda mbeteni prapa.

These guys down on Wall Street,

Ata të Wall Street-it,

Marco Polo and Cherokee Nation,

Marco Polo-s dhe Cherokee Nation-it,

they're eight microseconds

janë tetë mikrosekonda

behind all these guys

prapa gjithë këtyre

going into the empty buildings being hollowed out

që hyjnë te ndërtesat bosh, të zbrazura

up around the Carrier Hotel.

rreth e qark Hotelit Carrier.

And that's going to keep happening.

Dhe kjo do të vazhdojë të ndodhë.

We're going to keep hollowing them out,

Do të vazhdojmë t'i zbrazim,

because you, inch for inch

ngaqë ju, centimetër pas centimetri

and pound for pound and dollar for dollar,

sterlinë pas sterline dhe dollar pas dollari,

none of you could squeeze revenue out of that space

askush nga ju, nuk mund të nxjerrë nga ajo hapësirë më tepër fitim

like the Boston Shuffler could.

se sa mund të nxirrte Boston Shuffler.

But if you zoom out,

Por po të zmadhoni,

if you zoom out,

sikur të zmadhonit këtu,

you would see an 825-mile trench

do të shihni një kanal 825 milje

between New York City and Chicago

që lidh Nju Jorkun me Çikagon

that's been built over the last few years

e që është ndërtuar gjatë viteve të fundit

by a company called Spread Networks.

nga një shoqëri e quajtur Spread Networks.

This is a fiber optic cable

Ky është një kabëll fibrash optike

that was laid between those two cities

që u shtrua mes dy qyteteve

to just be able to traffic one signal

thjesht për të qenë në gjendje të transmetohet një sinjal

37 times faster than you can click a mouse --

37 herë më shpejt se sa koha për një klikim të miut --

just for these algorithms,

vetëm për këto algoritme,

just for the Carnival and the Knife.

vetëm për Karnavalin dhe Kamën.

And when you think about this,

Dhe po ta mendosh,

that we're running through the United States

që i kemi hyrë Shteteve të Bashkuara

with dynamite and rock saws

me dinamit dhe sharra guri

so that an algorithm can close the deal

që një algoritëm të mund të përfundojë

three microseconds faster,

një pazar tre mikrosekonda më shpejt,

all for a communications framework

krejt kjo për një lloj ndërlidhje

that no human will ever know,

që s'ka për ta kuptuar kush ndonjëherë,

that's a kind of manifest destiny;

vjen e bëhet si fat i shkruar;

and we'll always look for a new frontier.

përherë në kërkim për kufij të rinj.

Unfortunately, we have our work cut out for us.

Për fat të keq, kjo punë është e zorshme.

This is just theoretical.

Kjo është vetëm teorikisht.

This is some mathematicians at MIT.

Këta janë disa matematikanë në MIT.

And the truth is I don't really understand

Ç'është e vërteta, unë nuk kuptoj në fakt

a lot of what they're talking about.

shumë prej gjërave për të cilat flasin.

It involves light cones and quantum entanglement,

Hyjnë në lojë kone drite dhe kurthe kuantikë,

and I don't really understand any of that.

dhe nuk kuptoj vërtet asgjë prej kësaj.

But I can read this map,

Por mund të kuptoj këtë hartë,

and what this map says

dhe ajo që thotë kjo hartë

is that, if you're trying to make money on the markets where the red dots are,

është që, nëse po provoni të fitoni para në tregjet ku janë pikat e kuqe,

that's where people are, where the cities are,

atje ku gjenden njerëzit, atje ku janë qytetet,

you're going to have to put the servers where the blue dots are

do të duhet që shërbyesit t'i vini atje ku janë pikat blu

to do that most effectively.

që këtë ta arrini me efektshmërinë më të madhe.

And the thing that you might have noticed about those blue dots

Dhe ajo që mund ta keni vënë re për këto pikat blu

is that a lot of them are in the middle of the ocean.

është që shumica e tyre bien në mes të oqeanit.

So that's what we'll do: we'll build bubbles or something,

Ja si do ta zgjidhnim: do të ndërtojmë flluska ose diçka

or platforms.

të ngjashme, ose platforma.

We'll actually part the water

Do të hapim ujët që

to pull money out of the air,

paraja të hidhet në hava,

because it's a bright future

sepse e ardhmja është e shkëlqyer

if you're an algorithm.

nëse jeni algoritëm.

(Laughter)

(Të qeshura)

And it's not the money that's so interesting actually.

Dhe faktikisht ajo që është kaq me interes nuk është paraja.

It's what the money motivates,

Është ajo çka motivohet prej parasë,

that we're actually terraforming

fakti që në të vërtetë po tokëformojmë

the Earth itself

Tokën vetë

with this kind of algorithmic efficiency.

me këtë efektshmëri algoritmesh.

And in that light,

Me këtë optikë,

you go back

kthehuni mbrapsht

and you look at Michael Najjar's photographs,

dhe vështroni fotot e Michael Najjar-it,

and you realize that they're not metaphor, they're prophecy.

dhe e kuptoni që nuk janë metaforë, janë profeci.

They're prophecy

Janë profeci

for the kind of seismic, terrestrial effects

për ato lloj efektesh sizmike, tokësore

of the math that we're making.

të matematikës që po krijojmë.

And the landscape was always made

Panorama gjithmonë është pjellë e këtij

by this sort of weird, uneasy collaboration

lloji bashkëpunimi të çuditshëm, të sikletshëm

between nature and man.

mes natyrës dhe njeriut.

But now there's this third co-evolutionary force: algorithms --

Por tani kemi këtë forcë të tretë ko-evolucionare: algoritmet --

the Boston Shuffler, the Carnival.

Boston Shuffler-in, Karnavalin.

And we will have to understand those as nature,

Dhe do të na duhet t'i konsiderojmë si natyrë,

and in a way, they are.

dhe në një farë mënyre, janë të tillë.

Thank you.

Faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)