How the US can address the tragedy of veteran suicide | Charles P. Smith

Translator: Ledia Malelli Reviewer: Helena Bedalli

So on May 6 of 2019,

• Më 6 maj 2019

the sun was shining, the sky was blue,

dielli po shkëlqente, qielli ishte blu,

clouds were that puffy white.

retë ishin të bardha.

It was a perfect spring day.

Ishte nje ditë pranvere e përsosur.

I was walking back to my office,

Po kthehesha përsëri në zyrë,

and my phone rang.

dhe më ra zilja e telefonit

And it was one of my lieutenants.

Lshte një nga Nënkolonelët e mij.

I said, "Hey, John.

U pergjigja, "Përshëndetje John.

How are you?"

Si je?"

He said, "Sir, I'm good.

Ai tha "Jam mirë, Zotëri.

But I've got some bad news."

Por kam një lajm të keq."

He said our executive officer died that weekend.

Më tha se oficeri ekzekutiv vdiq këtë fundjavë.

We went back and forth,

Shkëmbyem disa fjalë,

"What do you mean, what are you talking about?"

"Çfarë do të thuash, për çfarë po flet?"

I asked him what happened.

E pyeta se çfarë kishte ndodhur.

He said, "Sir, he killed himself."

Ai më tha, "Zotëri, ai vrau veten."

I walked around my office for a couple of hours in a complete fog,

Kam ecur nëpër zyrë për nja dy orë i hutuar,

trying to understand what had happened, why.

duke u përpjekur te kuptoj çfarë kishte ndodhur, përse.

I had just communicated with him a few months earlier.

Kisha komunikuar me të disa muaj më parë.

And I had no idea that this officer was in trouble.

Nuk isha në djeni se ky oficer kishte probleme.

And I fault myself as a leader for not having known that.

E fajësoj veten time sepse si udhëheqës nuk kam ditur gjë.

I went on this process of trying to figure out

Vazhdova të përpiqem të kuptoj arsyen

why, what's happening in the veteran community,

çfarë po ndodh në komunitetin e veteranëve

why are these things going on.

përse ndodhin këto gjëra.

I read reports from the Department of Veteran Affairs,

Lexova raporte nga Departamenti i Çështjeve të Veteranëve,

Department of Defense,

Departamenti i Mbrojtjes,

I've read national studies on mental health

Kam lexuar studime kombëtare mbi shëndetin mendor

and the issues associated with it.

dhe çështjet lidhur me të.

I'm going to share with you some of the things I found out.

Do të ndaj me ju disa nga gjërat që zbulova.

Departamenti i Çështjeve të Veteranëve u interesua mbi vetëvrasjet e veteranëve

Department of Veteran Affairs has taken the lead on veteran suicide,

and it's actually their number one priority.

dhe është në fakt prioritet numër një.

Based on the reports they have and the numbers that I've calculated,

Sipas raporteve e tyre dhe numrave që kam llogaritur,

between 2001 and 2019,

ndërmjet 2001 dhe 2019,

during the time of the Global War on Terror,

gjatë kohës të Luftës Globale kundër Terrorizmit,

my approximation is there's 115,000 veterans

përafërsisht janë 115,000 veteranë

who have died by their own hands.

të cilët i dhanë fund jetës së tyre.

I also looked at the Department of Defense report

Gjithashtu pash raportin e Departamentit e Mbrojtes

that lists casualties.

që rendit viktimat.

This particular report

Ky raport

lists the casualties from October of 2001

rendit viktimat nga Tetori i 2001

specifically to November 18 of last year.

deri në Nëntor 18 të vitit e kaluar.

During that time frame and the Global War on Terror,

Gjatë kësaj kohe dhe Luftës Globale kundër Terrorizmit,

there have been 5,440 active duty members killed in action.

ka pasur 5,440 pjesëtarë aktiv të cilët u vranë në aksion.

So by my numbers, 115,000 approximate suicides,

Kështu sipas numrave, u kryen afërsisht 115,000 vetëvrasje,

5,440 killed in action.

dhe 5,440 u vranë në aksion.

What does that mean to me?

Çfarë do të thotë kjo për mua?

We have approximately 21 veterans ending their lives by their own hand

Kemi afërsisht 21 veteranë të cilët i dhanë fund jetës

for every one that is killed by an enemy combatant.

për secilin që vritet nga një luftëtar armik.

It's a staggering, staggering number.

Kjo është një shifër befasuese.

These national studies

Këto studime kombëtare

that deal with mental health tell us

që merren me shëndetin mendor na tregojnë

that if you have any type of genetic mental health issue within your family

se nëse keni probleme mendore brenda familjes suaj

that can be passed on,

të cilat mund të jenë trashëguese,

or if something has happened to you in your childhood that was traumatic,

ose nëse ju ka ndodhur diçka traumatike gjatë fëmijërisë tuaj,

your ability to deal with post-traumatic stress disorder, or PTSD,

aftësia juaj të luftoni kundër çrregullimit e stresit posttraumatik,

significantly decreases.

do të pakësohet.

They also tell us

Gjithashtu na tregojnë se

that if you want to have a full evaluation,

nëse dëshironi të keni vlerësim të plotë,

determine if somebody has PTSD,

të përcaktoni nëse dikush vuan nga stresi posstraumatik,

you need to have a minimum of one hour interview

duhet të merrni një intervistë për të paktën një orë

me një ekspert në shëndetit mendor

with a mental health expert

i cili mund të zbulojë se çfarë është

that's trained to detect what PTSD is

dhe të përcaktojë nëse vuani prej tij.

to determine if you suffer from it.

Tani do tju them çfarë ndodh kur hyni në ushtri.

Now let me talk about what happens when you enter into the military.

Kur rekrutoheni ne forcat e armatosura,

When you join the armed forces,

ju do të kaloni nga një kontroll mjekësor,

you're going to go through a medical exam,

një test i fitnesit fizik,

you're going to take a physical fitness test,

test droge,

you're going to take a drug test,

test karriere,

you're going to take a vocational test

që të kuptojnë se ku jeni më i aftë

so they can figure out what you're good at

duke shpresuar tju vendosin në kategorinë e duhur.

and hopefully place you in that type of job category.

Por a e besoni

But would you believe

se gati 115,000 vetëvrasje gjatë 20 viteve të fundit,

that with approximately 115,000 suicides over the last 20 years,

dhe me të dhënat që kemi nga studimet ndërkombëtare

se si përcaktohet nëse dikush do të jetë në gjendje të përballojë

and the data that we know from the national studies

on how to determine if somebody is going to be able to cope

çrreullimit e stresit posttraumatik,

with post-traumatic stress disorder,

ende nuk kemi një vlerësim të shëndetit mendor standart

we still don't have a standardized mental health evaluation

për rekrutët tanë që fillojnë shërbimin.

for our recruits entering into the service.

Kjo është diçka që unë mendoj se duhet të ndryshojë.

That's something I think that needs to change.

E dyta,

Kur largohesh nga shërbimi --

Number two,

when you leave the service --

Kur u largova nga shërbimi në 2003,

When I left the service in 2003,

duhej të ndiqja disa kurse të detyrueshme,

I had to attend some mandatory classes,

mësime që zgjatën rreth dy ditë,

about two days' worth of classes,

dhe pastaj isha në rrugën e duhur.

and then I was on my way.

Sot gjëndja është pak më ndryshe.

Do tju marin në telefon

Today, it's a little different.

Today you'll actually get a call

nëse jeni në lejën që e quajme përfundimtare

if you're on what we call terminal leave

ose pushim me pagesë që dëshirohi të shfrytëzoni

or paid time off that you're trying to use up

para se të shkarkoheni nga puna.

before you actually are fully discharged.

Fola me një veteran të cilen e morën në telefon.

Ai po kthehej nga puna në shtëpi,

I talked to one veteran who got a call.

dhe e vetmja gjë që kishte në mendje ishte

He was on his way home from work,

and the only thing he could think of

"Sa shpejt mund të shpëtoj nga kjo?"

Mbaj se mënd telefonata zgjati 10 ose15 minuta

was, "How quick can I get off this?"

And I think the call lasted maybe 10 or 15 minutes.

Por megjithatë studimet kombëtare tregojnë

But yet the national studies tell us

se duhet një ore interviste ballë për ballë,

it needs to be an in-person, one-hour interview.

Mendoj se është diçka që ne mund të përmirësojmë.

I think that's something that we can improve upon.

Një gjë tjetër që Departamenti i Çështjeve të Veteranëve

përfshiu në raportet.

There's another thing that the Department of Veteran Affairs

Treguan se pjesëtarët e shërbimit të cilët besojnë ne vetëshërimin

talked about in the reports.

They said that our service members that are self-medicating

kanë rrezik më të lartë për të kryer vetëvrasjeve.

tend to be at a significantly higher risk of suicide.

Pra veteranët të cilët vetëshërohen përmes alkoolit,

ose abuzimit e drogës,

So those veterans that are self-medicating with alcohol,

dhe që Departamenti i Çështjeve të Veteranëve ka kategorizuar

or drug abuse --

and in fact, the Department of Veteran Affairs has classified

përdorim të opioidit,

opioid use disorder, OUD,

si një nga epidemitë.

as one of the epidemics.

Duke diskutuar me marinsat e grupit tim

So as I talked to marines from my unit

dhe u munduar të mësoj më shumë gjëra,

and tried to learn more about it,

zbulova disa gjëra shumë alarmante.

I started to find out some really, really alarming things.

Një marins i cili u kthye nga Iraku

I had a marine who came back from Iraq

dhe shkoi në spital për "dhimbje në shpinë"

and he went to the hospital for a "back pain"

dhe i dhanë disa ilaçe opioide.

and he was prescribed some opioids.

Gjithashtu vuante nga çrregullimi i stresit posttraumatik.

He also suffered from post-traumatic stress disorder.

Ai u bë i varur nga këto ilaçe kundër dhimbjes,

He became addicted to these painkillers,

sepse jo vetëm lehtësuan dhimbjen e shpinës,

because not only did it mask the pain in his back,

por e ndihmuan të përballojë

me disa nga gjërat e tmerrshme që kishte përjetuar dhe bëre

but it helped him to cope

with some of the horrific things that he had to see, experience and do

në Lindjen e Mesme.

over in the Middle East.

dhe përfundimisht beri overdoze.

And he eventually overdosed.

Një sfidë tjetër që kemi

Another challenge we have

është se gjatë detyrës,

is that when you're on active duty,

i përkisni Departamentit e Mbrojtjes.

you are under the Department of Defense.

Kështu që të gjithë doktorët, i gjithë kujdesi shëndetësor

And so all of your doctors, all your health care

janë në të njëjtën kategori.

is in that category.

Kur nuk jeni më në shërbim,

bëheni pjesë e Departamentit Çështjeve të Veteranëve.

When you leave the service,

you are now part of the Department of Veteran Affairs.

Pra anetaret e shërbimit

So these active duty members

të cilët kërkojnë ndihmë me problemet e shëndetit mendor

that seek help for their mental health issues

e janë diagnostikuar me stres posttraumatik,

and are diagnosed with PTSD or other mental health issues,

kur largohen nga shërbimi,

when they leave the service,

nuk kanë asnjë doktor

there's no transition to a doctor

pjesëtar të Departamentit e Çështjeve të Veteranëve

that's in the Department of Veteran Affairs

ose mbase edhe doktor civil

or perhaps out in the civilian world

për shak të privatësisë.

because of privacy acts.

Por ka dhe disa lajme të mira.

Now there's some good news in this.

Kohët e fundit, u bë e ligjshme

Just recently, it was legislated

të krijohet një bazë të dhënash

që do përmbajë edhe të dhënat shëndetësore të Departamentit te Mbrojtes

that a database will be built

that will house both Department of Defense health records

por edhe dhe të Departamentit e Çështjeve të Veteranëve.

and Department of Veteran Affairs health records.

Por dua të analizoj këtë mendim ende më shume.

But I want to take that thought a step further.

Kompania ime ka pasur 204 marinsa dhe detarë.

My company was 204 marines and sailors strong.

Ndërsa shikoja dhe flisja me marinsar e grupit im,

As I looked at and I talked to my marines from my unit,

kuptuam se jemi më shumë se 12

what we came up with is we are well in excess of a dozen

pjesëtarë që kryen vetëvrasje.

of our members that committed suicide.

Kur flas me udhëheqësit me të lartë në batalion,

When I talk to senior leadership in the battalion,

dhe batalioni përmban afërshisht 600-700 marinarë,

and battalion is about six to seven hundred marines,

llogaritet se janë qindra pjesëtarë ata që kanë kryer vetëvrasje.

they estimate that we're in the hundreds who have committed suicide.

Le të marim këtë bazë të dhënash që kemi krijuar,

So let's take this database that we're building,

dhe le ta analizojmë ende më shumë.

and let's go a little bit further with it.

Νë qoftë se një veteran vdes,

What if when a veteran passes away,

nëse janë shkaqe natyrale,

whether it's natural causes,

mbidozë ose vetëvrasje,

overdose or suicide,

ne kemi mundësi ta kalojm atë ne Çështjet e Veteranëve

we're able to feed that into the Veteran Affairs

dhe mund të kenë të dhënat e Departamentit të Mbrojtjes,

who is then able to access Department of Defense records,

të identifikojnë se në cilin grup ishin pjesëtarë,

identify what type of units they were in,

rastet dhe misionet kishin marrë pjesë,

what contingencies and operations did they participate in,

dhe të krijojm këto të dhëna dhe të përpiqemi të kuptojmë

nëse ka grupe që janë më të prirura ndaj çrregullimit e stresit post-traumatik

and let's build the data points to try to figure out

are there units that are more susceptible to develop post-traumatic stress disorder

që të mundemi të japim shëndetin mendor

so that we can get them the mental health

para se të rrështohen,

prior to going on deployment,

para se të hynë në arenë.

prior to being in theater.

Kur janë në arenë,

If they're in theater,

duhen mbështetur ndërsa janë atje,

get them the mental health while they're in theater,

duhen ndihmuar në lidhje me shëndetin mendor

and get them mental health counseling and help

para se të kthehen në shtëpi pas shërbimit.

before they even come home out of theater.

(Duartrokitje)

(Applause)

Meqë ra fjala,

nëse mundemi të krijojmë këto të dhëna për të ndihmuar,

And by the way,

if we can build those sets of data points to be able to do that,

nuk do i zbatojmë vetëm në ushtri,

por do i përdorim edhe për popullsinë e përgjithshme.

we don't just apply them to the military,

we can also use that for the general population.

Nëse ne punojmë të gjithë së bashku

If we put our minds together

mbledhim burimet tona,

and our resources together,

dhe flasim hapur për këtë temë,

and we openly talk about this,

dhe përpiqemi të gjejmë zgjidhje

and try to find solutions

për këtë epidemi që ekziston në Amerikë,

for this epidemic that's going on in America,

shpresoj se mund të shpëtojmë një jetë.

hopefully we can save a life.

Këto janë mendimet dhe idetë e mia,

shpresoj se kjo bisedë nuk është e fundit

Those are my thoughts, my ideas,

I hope that this talk is not the end of this discussion

por fillimi i saj.

but rather the beginning of it.

Dhe dua tju falenderoj për kohën tuaj.

And I want to thank you for your time today.

(Duartrokitje)

(Applause)