Emmanuel Jal: The music of a war child

272,948 views ・ 2009-08-07

TED


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Marek Kasiak
00:12
I just want to say my name is Emmanuel Jal.
0
12160
4000
Zacznę od tego, że nazywam się Emmanuel Jal.
00:16
And I come from a long way.
1
16160
3000
I przychodzę z daleka.
00:19
I've been telling a story that has been so painful for me.
2
19160
4000
Opowiadam historię, która jest dla mnie bardzo bolesna.
00:23
It's been a tough journey for me, traveling the world,
3
23160
3000
Jest to dla mnie trudna podróż, podróżuję po świecie,
00:26
telling my story in form of a book.
4
26160
4000
opowiadając swoją historię w formie książki.
00:30
And also telling it like now.
5
30160
4000
Także opowiadając ją tak jak wam teraz.
00:34
And also, the easiest one was
6
34160
2000
W sumie najłatwiej było kiedy
00:36
when I was doing it in form of a music.
7
36160
2000
robiłem to w formie muzyki.
00:38
So I have branded myself as a war child.
8
38160
6000
Więc wybrałem dla siebie nazwę dziecko wojny.
00:44
I'm doing this
9
44160
3000
Robię to
00:47
because of an old lady in my village now,
10
47160
4000
z powodu starszej kobiety w mojej wiosce,
00:51
who have lost her children.
11
51160
3000
która straciła dzieci.
00:54
There is no newspaper to cover her pain,
12
54160
3000
Nie ma gazety, która by opisała jej ból,
00:57
and what she wants to change in this society.
13
57160
3000
i to co chciałaby zmienić w społeczeństwie.
01:00
And I'm doing it for a young man
14
60160
3000
Robię to także dla tego młodego człowieka,
01:03
who want to create a change and has no way to project his voice
15
63160
4000
który chce wywołać zmiany, ale nie ma jak dojść do głosu,
01:07
because he can't write.
16
67160
2000
ponieważ nie umie pisać.
01:09
Or there is no Internet, like Facebook, MySpace,
17
69160
3000
Albo nie mają internetu, czegoś takiego jak Facebook, MySpace,
01:12
YouTube, for them to talk.
18
72160
6000
czy YouTube, żeby mogli się wypowiedzieć.
01:18
Also one thing that kept me pushing this story,
19
78160
3000
Jeszcze jedna rzecz zmusza mnie do wyrzucenia tej historii,
01:21
this painful stories out, the dreams I have,
20
81160
4000
tych bolesnych historii z siebie, to sny, które miewam.
01:25
sometimes, is like the voices of the dead,
21
85160
4000
Czasami to jakby głosy zmarłych,
01:29
that I have seen
22
89160
3000
których widziałem
01:32
would tell me, "Don't give up. Keep on going."
23
92160
2000
mówiły mi: „Nie poddawaj się. Rób dalej swoje”.
01:34
Because sometime I feel like stopping and not doing it,
24
94160
3000
Ponieważ czasami mam ochotę przestać i już nic nie robić.
01:37
because I didn't know what I was putting myself into.
25
97160
4000
Ponieważ nie wiedziałem w co się pakuję.
01:41
Well I was born in the most difficult time,
26
101160
5000
Urodziłem się w bardzo trudnym czasie,
01:46
when my country was at war.
27
106160
3000
kiedy mój kraj był w stanie wojny.
01:49
I saw my village burned down.
28
109160
3000
Widziałem, jak spaliła się moja wioska.
01:52
The world that meant a lot to me, I saw it
29
112160
2000
Świat, który wiele dla mnie znaczył, widziałem,
01:54
vanish in my face.
30
114160
4000
jak ginie na moich oczach.
01:58
I saw my aunt in rape when I was only five.
31
118160
4000
Widziałem gwałt na mojej ciotce kiedy miałem zaledwie pięć lat.
02:02
My mother was claimed by the war.
32
122160
2000
Wojna zabrała mi matkę.
02:04
My brothers and sisters were scattered.
33
124160
4000
Wojna rozproszyła moich braci i siostry.
02:08
And up to now, me and my father
34
128160
2000
I aż do tej pory, ja i mój ojciec
02:10
were detached and I still have issues with him.
35
130160
5000
jesteśmy rozdzieleni i nadal są rzeczy, które mam mu za złe.
02:15
Seeing people die every day,
36
135160
2000
Codzienny widok umierających ludzi,
02:17
my mother crying,
37
137160
2000
widok mojej płaczącej matki,
02:19
it's like I was raised in a violence.
38
139160
5000
to tak jak bym został wychowany w przemocy.
02:24
And that made me call myself a war child.
39
144160
5000
I to sprawiło, że nazwałem się dzieckiem wojny.
02:29
And not only that, when I was eight
40
149160
2000
I nie tylko to, kiedy miałem osiem lat
02:31
I became a child soldier.
41
151160
4000
zostałem dzieckiem-żołnierzem.
02:35
I didn't know what was the war for.
42
155160
3000
Nie wiedziałem po co jest wojna.
02:38
But one thing I knew
43
158160
2000
Ale było coś co wiedziałem,
02:40
was an image that I saw that stuck in my head.
44
160160
3000
ten obraz, który widziałem i który utkwił w mojej głowie.
02:43
When I went to the training camp I say,
45
163160
3000
Kiedy zacząłem obóz szkoleniowy mówiłem:
02:46
"I want to kill as many Muslims,
46
166160
2000
„Chcę zabić tylu muzułmanów
02:48
and as many Arabs, as possible."
47
168160
3000
i tylu Arabów ile tylko się da”.
02:51
The training wasn't easy, but that was the driving force,
48
171160
3000
Szkolenie nie było łatwe. Ale to była moja siła napędowa.
02:54
because I wanted to revenge for my family.
49
174160
3000
Ponieważ chciałem się zemścić za swoją rodzinę.
02:57
I wanted to revenge for my village.
50
177160
6000
Ponieważ chciałem się zemścić za swoją wieś.
03:03
Luckily now things have changed
51
183160
2000
Na szczęście teraz wszystko się zmieniło,
03:05
because I came to discover the truth.
52
185160
4000
ponieważ dotarłem do prawdy,
03:09
What was actually killing us wasn't the Muslims,
53
189160
3000
To co nas zabijało, to nie byli muzułamanie
03:12
wasn't the Arabs.
54
192160
2000
to nie byli Arabowie.
03:14
It was somebody sitting somewhere manipulating the system,
55
194160
6000
To był ktoś siedzący sobie gdzieś manipulując tym systemem,
03:20
and using religion to get what they want to get out of us,
56
200160
4000
i wykorzystujący religię, żeby dostać to co chcą nam wyrwać.
03:24
which is the oil, the diamond,
57
204160
3000
Czyli ropę, diamenty,
03:27
the gold and the land.
58
207160
4000
złoto i ziemię.
03:31
So realizing the truth gave me a position to choose:
59
211160
5000
Zatem uświadomienie sobie prawdy dało mi możliwość wyboru;
03:36
should I continue to hate, or let it go?
60
216160
3000
powinienem dalej nienawidzić, czy odpuścić?
03:39
So I happened to forgive. Now I sing
61
219160
3000
Udało mi się przebaczyć. Teraz śpiewam
03:42
music with the Muslims. I dance with them.
62
222160
2000
muzykę z muzułmanami. Tańczę z nimi.
03:44
I even had a movie out called "War Child,"
63
224160
2000
Nawet zrobiłem film „Dziecko wojny”
03:46
funded by Muslim people.
64
226160
3000
sfinansowany przez muzułmanów.
03:49
So that pain has gone out.
65
229160
4000
Tak, że ból odszedł.
03:53
But my story is huge.
66
233160
2000
Ale moja opowieść jest olbrzymia.
03:55
So I'm just going to go into a different step now,
67
235160
4000
Więc teraz zmienię sposób opowiadania.
03:59
which is easier for me.
68
239160
2000
Na taki, który jest dla mnie łatwiejszy.
04:01
I'm going to give you poem
69
241160
2000
Ofiaruję wam wiersz,
04:03
called "Forced to Sin,"
70
243160
4000
zatytułowany „Zmuszony do grzechu”,
04:07
which is from my album "War Child."
71
247160
2000
a który pochodzi z albumu „Dziecko wojny”.
04:09
I talk about my story.
72
249160
2000
Opowiadam historię
04:11
One of the journey that I tread
73
251160
2000
jednej z podróży, które przebyłem,
04:13
when I was tempted to eat my friend because we had no food
74
253160
3000
kiedy to miałem pokusę, by zjeść przyjaciela, ponieważ nie mieliśmy jedzenia,
04:16
and we were like around 400.
75
256160
2000
a było nas około 400.
04:18
And only 16 people survived that journey.
76
258160
3000
A tylko 16 osób przeżyło tę podróż.
04:21
So I hope you're going to hear this.
77
261160
2000
Więc mam nadzieję, że usłyszycie to.
04:23
My dreams are like torment.
78
263160
4000
Me sny są jak męczarnie.
04:27
My every moment.
79
267160
2000
Każda moja chwila.
04:29
Voices in my brain, of friends that was slain.
80
269160
5000
W mej głowie głosy przyjaciół, którzy zostali zabici.
04:34
Friends like Lual who died by my side,
81
274160
2000
Przyjaciół jak Lual, który zginął u mego boku
04:36
of starvation.
82
276160
2000
z głodu.
04:38
In the burning jungle, and the desert plain.
83
278160
5000
W płonącej dżungli i na równinie pustyni.
04:43
Next was I, but Jesus heard my cry.
84
283160
3000
Następny byłem ja, ale Jezus usłyszał mój płacz,
04:46
As I was tempted to eat the rotten flesh
85
286160
4000
kiedy kusiło mnie, by zjeść gnijące ciało
04:50
of my comrade,
86
290160
2000
mego towarzysza.
04:52
he gave me comfort.
87
292160
2000
On dał mi pociechę.
04:54
We used to raid villages,
88
294160
2000
Robiliśmy naloty na wioski,
04:56
stealing chickens, goats and sheeps,
89
296160
3000
kradnąc kury, kozy i owce.
04:59
anything we could eat.
90
299160
2000
Wszystko, co dało się zjeść.
05:01
I knew it was rude, but we needed food.
91
301160
3000
Wiedziałem, że to było nieprzyzwoite. Ale potrzebowaliśmy jedzenia.
05:04
And therefore I was forced to sin,
92
304160
3000
I dlatego zmuszony byłem grzeszyć.
05:07
forced to sin to make a living,
93
307160
3000
zmuszony do grzechu, żeby przeżyć.
05:10
forced to sin to make a living.
94
310160
3000
Zmuszony do grzechu, żeby móc przeżyć.
05:13
Sometimes you gotta lose to win.
95
313160
3000
Czasami musisz przegrać, żeby wygrać.
05:16
Never give up. Never give in.
96
316160
3000
Nigdy się nie poddawaj. Nigdy nie dawaj za wygraną.
05:19
Left home at the age of seven.
97
319160
3000
Opuściłem dom jako siedmiolatek.
05:22
One year later, live with an AK-47 by my side.
98
322160
4000
Rok później żyłem z kałasznikowem AK-47 u boku.
05:26
Slept with one eye open wide.
99
326160
2000
Spałem mając jedno oko szeroko otwarte.
05:28
Run, duck, play dead and hide.
100
328160
4000
Biegnij, zrób unik, zabawmy się w martwy i schowany.
05:32
I've seen my people die like flies.
101
332160
3000
Widziałem jak moi ludzi umierali jak muchy.
05:35
But I've never seen a dead body,
102
335160
2000
Ale nigdy nie widziałem martwego czlowieka,
05:37
at least one that I've killed.
103
337160
3000
przynajmniej takiego, którego sam zabiłem.
05:40
But still as I wonder, I won't go under.
104
340160
3000
Ale kiedy tak wędrowałem nie ugiąłem się.
05:43
Guns barking like lightning and thunder.
105
343160
3000
Karabiny szczekające jak błyskawice i grzmoty.
05:46
As a child so young and tender,
106
346160
3000
Jako dziecko tak młode i kruche,
05:49
Words I can't forget I still remember.
107
349160
3000
Nadal pamiętam słowa, których nie mogę zapomnieć.
05:52
I saw sergeant command raising his hand,
108
352160
2000
Widziałem jak major podnosi rękę,
05:54
no retreat, no surrender.
109
354160
2000
nie ma odwrotu, nie poddajemy się.
05:56
I carry the banner of the trauma.
110
356160
3000
Niosę transparent traumy.
05:59
War child, child without a mama,
111
359160
3000
Dziecko wojny, dziecko bez mamy,
06:02
still fighting in the saga.
112
362160
2000
nadal walczące w tej opowieści.
06:04
Yet as I wage this new war I'm not alone in this drama.
113
364160
3000
Jednak kiedy prowadzę tę nową wojnę, nie jestem w tej tragedii sam.
06:07
No sit or stop, as I reach for the top
114
367160
3000
Nie mogę usiąść ani się zatrzymać kiedy sięgam po szczyt
06:10
I'm fully dedicated like a patriotic cop.
115
370160
3000
jestem pełen poświęcenia jak gliniarz patriota.
06:13
I'm on a fight, day and night.
116
373160
3000
Jestem w stanie walki, dzień i noc.
06:16
Sometime I do wrong in order to make things right.
117
376160
5000
Czasem robię źle po to, żeby coś móc naprawić.
06:21
It's like I'm living a dream.
118
381160
2000
To tak jakbym żył marzeniem.
06:23
First time I'm feeling like a human being.
119
383160
3000
Po raz pierwszy czuję się jak istota ludzka.
06:26
Ah! The children of Darfur.
120
386160
4000
Ach! Dzieci Darfuru.
06:30
Your empty bellies on the telly and now it's you
121
390160
2000
Wasze puste brzuchy w telewizorze i to za was
06:32
that I'm fighting for.
122
392160
3000
walczę.
06:35
Left home.
123
395160
2000
Opuściłem dom.
06:37
Don't even know the day I'll ever return.
124
397160
4000
Nawet nie wiem czy jeszcze powrócę.
06:41
My country is war-torn.
125
401160
2000
Mój kraj pustoszy wojna.
06:43
Music I used to hear was bombs and fire of guns.
126
403160
5000
Muzyka, którą tam słyszałem to bomby i ogień z karabinów maszynowych.
06:48
So many people die that I don't even cry no more.
127
408160
4000
Tak wielu ludzi ginie, że już nawet nie płaczę.
06:52
Ask God question, what am I here for.
128
412160
3000
Zadaję Bogu pytanie po co tu jestem.
06:55
And why are my people poor.
129
415160
2000
I dlaczego mój naród jest biedny.
06:57
And why, why when the rest of the children were learning how to read and write,
130
417160
5000
I dlaczego, dlaczego kiedy reszta dzieci uczyła się jak czytać i pisać,
07:02
I was learning how to fight.
131
422160
2000
ja uczyłem się jak walczyć.
07:04
I ate snails, vultures, rabbits,
132
424160
3000
Jadłem ślimaki, sępy, króliki,
07:07
snakes, and anything that had life.
133
427160
3000
węże, i wszystko co się ruszało.
07:10
I was ready to eat.
134
430160
2000
Byłem gotów to zjeść.
07:12
I know it's a shame. But who is to be blamed?
135
432160
3000
Wiem, że to wstyd. Ale kogo o to obwinić?
07:15
That's my story shared in the form of a lesson.
136
435160
3000
To moja historia, którą się dzielę w formie lekcji.
07:18
(Applause)
137
438160
6000
(Aplauz)
07:24
Thank you.
138
444160
2000
Dziękuję.
07:26
(Applause)
139
446160
6000
(Aplauz)
07:32
What energized me and kept me going is the music I do.
140
452160
4000
To co dodawało mi energii i pomagało iść dalej to muzyka, którą robię.
07:36
I never saw anybody
141
456160
3000
Nie miałem nikogo
07:39
to tell my story to them
142
459160
2000
komu mógłbym opowiedzieć swoją historię,
07:41
so they could advise me or do therapy.
143
461160
2000
tak, żeby mi doradził lub przeprowadził terapię.
07:43
So the music had been my therapy for me.
144
463160
4000
Więc muzyka była moją terapią.
07:47
It's been where I actually see heaven,
145
467160
4000
To w niej właśnie widziałem niebo.
07:51
where I can be happy,
146
471160
2000
Gdzie mogę być szczęśliwy,
07:53
where I can be a child again, in dances, through music.
147
473160
4000
gdzie mogę być znowu dzieckiem, w tańcach, poprzez muzykę.
07:57
So one thing I know about music:
148
477160
2000
Tak więc jedno co na pewno wiem o muzyce,
07:59
music is the only thing that has power
149
479160
3000
to że muzyka jest jedyną rzeczą, która ma moc
08:02
to enter your cell system,
150
482160
2000
wejść w twój system komórkowy,
08:04
your mind, your heart,
151
484160
3000
twój umysł, twoje serce,
08:07
influence your soul and your spirit,
152
487160
2000
wpłynąć na twą duszę i twoją tożsamość,
08:09
and can even influence the way you live
153
489160
3000
a nawet wpłynąć na to jak żyjesz
08:12
without even you knowing.
154
492160
3000
nawet bez twojej wiedzy.
08:15
Music is the only thing that can
155
495160
2000
Muzyka jest jedyną rzeczą, która może
08:17
make you want to wake up your bed
156
497160
2000
sprawić, że chcesz obudzić się i wstać z łóżka
08:19
and shake your leg,
157
499160
3000
i ruszyć do tańca,
08:22
without even wanting to do it.
158
502160
2000
nawet kiedy nie chcesz.
08:24
And so the power music has
159
504160
3000
Więc moc jaką ma muzyka
08:27
I normally compare to the power love
160
507160
3000
porównuję zwykle do potęgi miłości,
08:30
when love doesn't see a color.
161
510160
2000
bo miłość nie widzi kolorów.
08:32
You know, if you fall in love with a frog, that's it.
162
512160
2000
Jeśli zakochasz się w żabie, to kochasz żabę i tak musi być.
08:34
One testimony about how I find music
163
514160
2000
Przykładem na to, jak bardzo odbieram muzykę
08:36
is powerful is when
164
516160
3000
jako potężną siłę, to kiedy
08:39
I was still a soldier back then.
165
519160
3000
wciąż jeszcze byłem żołnierzem.
08:42
I hated the people in the north.
166
522160
3000
Nienawidziłem ludzi z północy.
08:45
But I don't know why I don't hate their music.
167
525160
4000
Ale nie wiem dlaczego nie nienawidziłem ich muzyki.
08:49
So we party and dance to their music.
168
529160
3000
Bawiliśmy się i tańczyliśmy do ich muzyki,
08:52
And one thing that shocked me is one day
169
532160
2000
I co mnie zszokowało, to kiedy pewnego dnia
08:54
they brought an Arab musician
170
534160
3000
arabski muzyk
08:57
to come and entertain the soldiers.
171
537160
2000
przyjechał, żeby dostarczyć żołnierzom rozrywki.
08:59
And I almost broke my leg dancing to his music.
172
539160
3000
A ja prawie połamałem nogi tańcząc do jego muzyki.
09:02
But I had this question.
173
542160
2000
Ale wciąż zadawałem sobie to pytanie.
09:04
So now I'm doing music so I know what the power of music is.
174
544160
4000
Teraz sam robiąc muzykę już wiem jaka jest jej moc.
09:08
So what's happening here?
175
548160
2000
Więc jak to się dzieje?
09:10
I've been in a painful journey.
176
550160
3000
Jestem w bolesnej podróży.
09:13
Today is day number 233
177
553160
3000
Dziś jest dzień numer 233,
09:16
in which I only eat dinner.
178
556160
2000
kiedy jem tylko późny obiad.
09:18
I don't eat breakfast. No lunch.
179
558160
3000
Nie jem śniadania. Ani lunchu.
09:21
And I've done a campaign called
180
561160
2000
Prowadzę akcję, która nazywa się
09:23
Lose to Win.
181
563160
2000
Strać, żeby Wygrać.
09:25
Where I'm losing so that I could win
182
565160
2000
Kiedy tracę wagę, żebym mógł wygrać
09:27
the battle that I'm fighting now.
183
567160
2000
walkę, którą teraz toczę.
09:29
So my breakfast, my lunch,
184
569160
4000
Więc moje śniadanie i mój lunch,
09:33
I donate it to a charity that I founded
185
573160
2000
daruję organizacji dobroczynnej, którą założyłem,
09:35
because we want to build a school in Sudan.
186
575160
3000
ponieważ chcemy zbudować szkołę w Sudanie.
09:38
And I'm doing this because also
187
578160
3000
Robię to również dlatego, że
09:41
it's a normal thing in my home, people eat one meal a day.
188
581160
4000
w moim domu to jest normalna rzecz, ludzie jedzą jeden posiłek dziennie.
09:45
Here I am in the West. I choose not to.
189
585160
3000
Jestem tutaj na Zachodzie. Taki jest mój wybór.
09:48
So in my village now, kids there,
190
588160
2000
Więc teraz w mej wiosce tamtejsze dzieciaki
09:50
they normally listen to BBC, or any radio,
191
590160
3000
zazwyczaj słuchają BBC albo jakiegoś innego radia,
09:53
and they are waiting to know,
192
593160
2000
i czekają na wiadomość,
09:55
the day Emmanuel will eat his breakfast
193
595160
2000
że nadszedł dzień, kiedy Emmanuel zje śniadanie
09:57
it means he got the money to build our school.
194
597160
2000
bo to będzie oznaczać, że zdobył pieniądze na wybudowanie naszej szkoły.
09:59
And so I made a commitment. I say,
195
599160
2000
I tak to podjąłem się tego zobowiązania. Powiedziałem:
10:01
"I'm gonna not eat my breakfast."
196
601160
3000
„Zamierzam nie jeść śniadania”.
10:04
I thought I was famous enough that I would raise the money within one month,
197
604160
3000
Myślałem, że jestem tak sławny, że uzbieram pieniądze w ciągu miesiąca.
10:07
but I've been humbled.
198
607160
2000
Ale zostałem upokorzony.
10:09
(Laughter)
199
609160
3000
(Śmiech)
10:12
So it's taken me 232 days.
200
612160
2000
Więc to już trwa 232 dni.
10:14
And I said, "No stop until we get it."
201
614160
3000
Powiedziałem: „Nie przestanę dopóki się nam nie uda”.
10:17
And like it's been done on Facebook, MySpace.
202
617160
3000
I robimy to na Facebook'u, Myspace.
10:20
The people are giving three dollars.
203
620160
2000
Ludzie dają trzy dolary.
10:22
The lowest amount we ever got was 20 cents.
204
622160
3000
Najmniejsza suma jaką kiedykolwiek dostaliśmy to 20 centów.
10:25
Somebody donated 20 cents online.
205
625160
2000
Ktoś ofiarował 20 centów online.
10:27
I don't know how they did it.
206
627160
2000
Nie wiem jak to się udało.
10:29
(Laughter)
207
629160
1000
(Śmiech)
10:30
But that moved me.
208
630160
2000
Ale wzruszyło mnie to.
10:32
And so, the importance of education to me
209
632160
7000
Tak, doniosłość wykształcenia to dla mnie
10:39
is what I'm willing to die for.
210
639160
2000
to coś, za co z chęcią oddam życie.
10:41
I'm willing to die for this,
211
641160
2000
Z chęcią za to zginę.
10:43
because I know what it can do to my people.
212
643160
3000
Ponieważ wiem co wykształcenie może zrobić dla mojego narodu.
10:46
Education enlighten your brain,
213
646160
2000
Wykształcenie oświeca twój umysł,
10:48
give you so many chances,
214
648160
2000
daje ci mnóstwo szans,
10:50
and you're able to survive.
215
650160
3000
i jesteś w stanie przeżyć.
10:53
As a nation we have been crippled.
216
653160
2000
Jako naród zostaliśmy okaleczeni.
10:55
For so many years we have fed on aid.
217
655160
2000
Tak wiele lat karmiliśmy się pomocą.
10:57
You see a 20-years-old, 30-years-old
218
657160
2000
Widać 20-letnie, 30-letnie
10:59
families in a refugee camps.
219
659160
2000
rodziny w obozach dla uchodźców.
11:01
They only get the food that drops from the sky, from the U.N.
220
661160
5000
Dostają jedynie żywność, która spada z nieba, od ONZ.
11:06
So these people,
221
666160
2000
Tak więc ci ludzie,
11:08
you're killing a whole generation if you just give them aid.
222
668160
4000
zabija się całe pokolenie, jeśli dać im tylko taką pomoc.
11:12
If anybody want to help us
223
672160
3000
Jeśli ktoś chce nam pomóc
11:15
this is what we need.
224
675160
2000
oto czego potrzebujemy.
11:17
Give us tools. Give the farmers tools.
225
677160
3000
Dajcie nam narzędzia. Dajcie rolnikom narzędzia.
11:20
It's rain. Africa is fertile. They can grow the crops.
226
680160
4000
Jest deszcz. Afryka jest żyzna. Mogą uprawiać ziemię.
11:24
(Applause)
227
684160
3000
(Aplauz)
11:27
Invest in education.
228
687160
4000
Inwestujcie w edukację.
11:31
Education so that we have strong institution
229
691160
4000
Edukację po to, żebyśmy mieli silną instytucję,
11:35
that can create a revolution to change everything.
230
695160
2000
która może stworzyć rewolucję, która wszystko zmieni.
11:37
Because we have all those old men
231
697160
3000
Ponieważ mamy tych wszystkich starców,
11:40
that are creating wars in Africa. They will die soon.
232
700160
3000
którzy wywołują wojny w Afryce. Oni wkrótce umrą.
11:43
But if you invest in education
233
703160
3000
Ale jeśli zainwestujecie w edukację,
11:46
then we'll be able to change Africa.
234
706160
2000
wtedy będziemy mogli zmienić Afrykę.
11:48
That's what I'm asking.
235
708160
2000
Oto właśnie proszę.
11:50
(Applause)
236
710160
6000
(Aplauz)
11:56
So in order to do that,
237
716160
3000
I żeby to zrobić,
11:59
I founded a charter called Gua Africa,
238
719160
2000
założyłem instytucję charytatywną Gua Africa.
12:01
where we put kids in school.
239
721160
3000
Poprzez którą umieszczamy dzieciaki w szkole.
12:04
And now we have a couple in university.
240
724160
2000
Mamy też parę na uniwersytecie.
12:06
We have like 40 kids, ex-child soldiers
241
726160
3000
Mamy jakieś 40 dzieciaków, byłe dzieci-żołnierze
12:09
mixed with anybody that we feel like we want to support.
242
729160
3000
i wszystkie inne, które chcemy wspomagać.
12:12
And I said "I'm going to put it in practice."
243
732160
3000
I powiedziałem: „Przechodzę do działania”.
12:15
And with the people that are going to follow me and help me do things.
244
735160
3000
Wraz z ludźmi, którzy pójdą za mną i pomogą mi ze wszystkim.
12:18
That's what I want to do to change,
245
738160
2000
To właśnie jest to co chcę zrobić, żeby zmienić,
12:20
to make a difference in the world.
246
740160
2000
żeby spowodować zmianę na świecie.
12:22
Well now, my time is going,
247
742160
2000
Cóż, mój czas się kończy.
12:24
so I want to sing a song.
248
744160
2000
Więc chcę zaśpiewać piosenkę.
12:26
But I'll ask you guys to stand up
249
746160
2000
Ale poproszę was, żebyście wstali,
12:28
so we celebrate the life of a British aid worker
250
748160
3000
tak żebyśmy mogli uczcić życie brytyjskiej pracownicy pomocy humanitarnej,
12:31
called Emma McCune
251
751160
2000
o nazwisku Emma McCune,
12:33
that made it possible for me to be here.
252
753160
3000
która sprawiła, że mam możliwość być tutaj.
12:36
I'm gonna sing this song,
253
756160
3000
Zaśpiewam piosenkę.
12:39
just to inspire you how this woman has made a difference.
254
759160
3000
Tylko po to, żeby zainspirować was, o tym jak ta kobieta zmieniła świat.
12:42
She came to my country and saw the importance
255
762160
5000
Przyjechała do mego kraju i dostrzegła znaczenie
12:47
of education.
256
767160
2000
edukacji.
12:49
She said the only way to help Sudan
257
769160
2000
Powiedziała, że jedynym sposobem, żeby pomóc Sudanowi
12:51
is to invest in the women, educating them,
258
771160
3000
jest zainwestowanie w kobiety i nauczanie ich,
12:54
educating the children,
259
774160
2000
nauczanie ich dzieci.
12:56
so that they could come and create a revolution
260
776160
2000
Tak, żeby mogły spowodować rewolucję
12:58
in this complex society.
261
778160
3000
w tym złożonym społeczeństwie.
13:01
So she even ended up marrying a commander
262
781160
3000
Skończyło się tak, że nawet poślubiła oficera
13:04
from the SPLA.
263
784160
3000
Ludowej Armii Wyzwolenia Sudanu.
13:07
And she rescued over 150 child soldiers.
264
787160
3000
I uratowała ponad 150 dzieci-żołnierzy.
13:10
One of them happened to be me now.
265
790160
2000
I tak się złożyło, że jedno z tych dzieci to ja.
13:12
And so at this moment I want to ask to celebrate Emma with me.
266
792160
5000
Więc teraz chciałbym was prosić, żebyśmy razem uczcili Emmę.
13:17
Are you guys ready to celebrate Emma?
267
797160
2000
Jesteście gotowi uczcić Emmę?
13:19
Audience: Yes!
268
799160
1000
Publiczność: Tak!
13:20
Emmanuel Jal: All right.
269
800160
2000
Emmanuel Jal: Świetnie.
13:26
♫ This one goes to Emma McCune ♫
270
806160
3000
♫ To jest dla Emmy McCune ♫
13:29
♫ Angel to rescue came one afternoon ♫
271
809160
3000
♫ Anioła, który pewnego popołudnia przyszedł na ratunek ♫
13:32
♫ I'm here because you rescued me ♫
272
812160
3000
♫ Jestem tu, ponieważ mnie uratowałaś ♫
13:35
♫ I'm proud to carry your legacy ♫
273
815160
4000
♫ Z dumą kontynuuję twe dziedzictwo ♫
13:39
♫ Thank you. Bless you. R.I.P. ♫
274
819160
6000
♫ Dziękuję ci. Bądź błogosławiona. Spoczywaj w pokoju ♫
13:45
♫ What would I be? Me! ♫
275
825160
2000
♫ Kim byłbym? Ja! ♫
13:47
♫ If Emma never rescued me? What would I be? ♫
276
827160
4000
♫ Gdyby Emma nigdy mnie nie wyratowała? Kim byłbym? ♫
13:51
♫ What would I be? Me! ♫
277
831160
2000
♫ Kim byłbym? Ja! ♫
13:53
♫ Another starving refugee ♫
278
833160
2000
♫ Jeszcze jednym głodującym uchodźcą ♫
13:55
♫ What would I be? ♫
279
835160
2000
♫ Kim byłbym? ♫
13:57
♫ What would I be? Me! ♫
280
837160
2000
♫ Kim byłbym? Ja! ♫
13:59
♫ If Emma never rescued me? Yeah! ♫
281
839160
2000
♫ Gdyby Emma nigdy mnie nie uratowała? Yeah! ♫
14:01
♫ Yeah! Yeah! ♫
282
841160
5000
♫ Yeah! Yeah! ♫
14:06
♫ You would have seen my face on the telly ♫
283
846160
3000
♫ Zobaczylibyście moją twarz w telewizji ♫
14:09
♫ Fat hungry belly ♫
284
849160
2000
♫ Wielki pusty brzuch ♫
14:11
♫ Flies in my eyes, head too big for my size ♫
285
851160
3000
♫ Muchy w oczach, głowa za duża w stosunku do reszty ciała ♫
14:14
♫ Just another little starving child ♫
286
854160
3000
♫ Jeszcze jedno głodujące dziecko ♫
14:17
♫ Running around in Africa, born to be wild ♫
287
857160
3000
♫ Biegające w Afryce, skazane na dzikość ♫
14:20
♫ Praise God, praise the Almighty ♫
288
860160
3000
♫ Chwała Bogu, dzięki wszechmocnemu Bogu ♫
14:23
♫ for sending an angel to rescue me ♫
289
863160
3000
♫ za zesłanie anioła, żeby mnie wyratował ♫
14:26
♫ I got a reason for being on this Earth ♫
290
866160
3000
♫ Dostałem powód bycia na tej Ziemi ♫
14:29
♫ 'Cause I know more than many what a life is worth ♫
291
869160
2000
♫ Ponieważ wiem lepiej od innych ile warte jest życie ♫
14:31
♫ Now that I got a chance to stand my ground ♫
292
871160
3000
♫ Teraz kiedy mam szanse nie ustąpić ♫
14:34
♫ I'm gonna run over mountains, leaps and bounds ♫
293
874160
4000
♫ Przemierzę góry milowymi krokami ♫
14:38
♫ I ain't an angel, hope I'll be one soon ♫
294
878160
2000
♫ Nie jestem aniołem, mam nadzieję, że wkrótce nim będę ♫
14:40
♫ And if I am, I wanna be like Emma McCune ♫
295
880160
3000
♫ A jeśli nim będę, chcę być jak Emma McCune ♫
14:43
♫ Me! What would I be? Me! ♫
296
883160
4000
♫ Ja! Kim byłbym? Ja! ♫
14:47
♫ If Emma never rescued me? ♫
297
887160
2000
♫Gdyby Emma nigdy mnie nie wyratowała? ♫
14:49
♫ What would I be? ♫
298
889160
2000
♫ Kim byłbym? ♫
14:51
♫ What would I be? Me! ♫
299
891160
2000
♫ Kim byłbym? Ja! ♫
14:53
♫ Another starving refugee ♫
300
893160
2000
♫ Jeszcze jednym głodującym uchodźcą ♫
14:55
♫ What would I be? ♫
301
895160
2000
♫ Kim byłbym? ♫
14:57
♫ What would I be? Me! ♫
302
897160
2000
♫ Kim byłbym? Ja! ♫
14:59
♫ If Emma never rescued me? Yeah! Yeah!♫
303
899160
2000
♫ Gdyby Emma nigdy mnie nie uratowała? Yeah! Yeah! ♫
15:01
♫ Yeah, Yeah! ♫
304
901160
6000
♫ Yeah, Yeah! ♫
15:07
♫ I would have probably died from starvation ♫
305
907160
3000
♫ Prawdopodobnie umarłbym z głodu ♫
15:10
♫ Or some other wretched disease ♫
306
910160
4000
♫ Albo na jakąś inną paskudną chorobę ♫
15:14
♫ I would have grown up with no education ♫
307
914160
3000
♫ Wyrósłbym bez szkoły ♫
15:17
♫ Just another refugee ♫
308
917160
3000
♫ Jeszcze jeden uchodźca ♫
15:20
♫ I stand here because somebody cared ♫
309
920160
3000
♫ Stoję tutaj ponieważ kogoś obchodziłem ♫
15:23
♫ I stand here because somebody dared ♫
310
923160
3000
♫ Stoję tutaj, ponieważ ktoś się odważył ♫
15:26
♫ I know there is a lot of Emmas out there ♫
311
926160
2000
♫ Wiem, że jest wiele takich Emm ♫
15:28
♫ Who is willing and trying to save a life of a child ♫
312
928160
4000
♫ Które chętnie spróbują uratować życie dziecka ♫
15:32
♫ What would I be? Me! ♫
313
932160
2000
♫ Kim byłbym? Ja! ♫
15:34
♫ If Emma never rescued me? ♫
314
934160
3000
♫ Gdyby Emma nigdy mnie nie uratowała? ♫
15:37
♫ What would I be? ♫
315
937160
2000
♫ Kim byłbym? ♫
15:39
♫ What would I be? ♫
316
939160
2000
♫ Kim byłbym? ♫
15:41
♫ Another starving refugee ♫
317
941160
2000
♫ Jeszcze jednym głodującym uchodźcą ♫
15:43
♫ I remember the time when I was small ♫
318
943160
3000
♫ Pamiętam, kiedy byłem mały ♫
15:46
♫ When I couldn't read or write at all ♫
319
946160
3000
♫ Kiedy w ogóle nie umiałem czytać i pisać ♫
15:49
♫ Now I'm all grown up, I got my education ♫
320
949160
3000
♫ Teraz jestem już dorosły, mam swoje wykształcenie ♫
15:52
♫ The sky is the limit and I can't be stopped by no one ♫
321
952160
3000
♫ Ogranicza mnie tylko niebo i nikt nie może mnie powstrzymać ♫
15:55
♫ How I prayed for this day to come ♫
322
955160
4000
♫ Jakże modliłem się, żeby ten dzień nadszedł ♫
15:59
♫ And I pray that the world find wisdom ♫
323
959160
3000
♫ Modlę się, żeby świat znalazł mądrość ♫
16:02
♫ To give the poor in need some assistance ♫
324
962160
3000
♫ Żeby dać biednym potrzebującym pomocy ♫
16:05
♫ Instead of putting up resistance, yeah ♫
325
965160
3000
♫ Zamiast stawiać opór, Yeah ♫
16:08
♫ Sitting and waiting for the politics to fix this ♫
326
968160
4000
♫ Siedząc i czekając, żeby politycy wszystko naprawili ♫
16:12
♫ It ain't gonna happen ♫
327
972160
2000
♫ To się nie zdarzy ♫
16:14
♫ They're all sitting on they asses ♫
328
974160
3000
♫ Oni siedzą na swych tyłkach ♫
16:17
♫ Popping champagne and sponging off the masses ♫
329
977160
3000
♫ Strzelając korkami z szampana i pasożytując na masach ♫
16:20
♫ Coming from a refugee boy-soldier ♫
330
980160
3000
♫ Mówi to uchodźca dziecko-żołnierz ♫
16:23
♫ But I still got my dignity ♫
331
983160
3000
♫ Ale wciąż mam swoją godność ♫
16:26
♫ I gotta say it again ♫
332
986160
2000
♫ Muszę powiedzieć to znów ♫
16:28
♫ If Emma never rescued me ♫
333
988160
2000
♫ Gdyby Emma nigdy mnie nie uratowała ♫
16:30
♫ I'd be a corpse on the African plain ♫
334
990160
3000
♫ Byłbym trupem na afrykańskiej równinie ♫
16:33
Is there anybody who's here in the back, some love.
335
993160
3000
♫Jak tam jest tam ktoś z tyłu, okażmy trochę miłości ♫
16:36
Big scream for Emma everybody.
336
996160
2000
♫ Wszyscy wielki okrzyk dla Emmy ♫
16:38
Yeah! I'm gonna get crazy now.
337
998160
3000
♫ Yeah! Teraz zaszaleję ♫
16:45
♫ What would I be? ♫
338
1005160
2000
♫ Kim byłbym? ♫
16:47
♫ If Emma never rescued me? ♫
339
1007160
3000
♫ Gdyby Emma nigdy mnie nie uratowała? ♫
16:50
♫ What would I be? ♫
340
1010160
3000
♫ Kim byłbym? ♫
16:53
♫ Another starving refugee ♫
341
1013160
2000
♫ Jeszcze jednym głodującym uchodźcą ♫
16:55
♫ What would I be? ♫
342
1015160
4000
♫ Kim byłbym? ♫
16:59
♫ If Emma never rescued me? ♫
343
1019160
2000
♫ Gdyby Emma nigdy mnie nie uratowała? ♫
17:01
♫ Yeah, Yeah ♫
344
1021160
4000
♫ Yeah, Yeah ♫
17:09
♫ Yeah, I would have probably died from starvation ♫
345
1029160
4000
♫ Yeah, prawdopodobnie umarłbym z głodu ♫
17:13
♫ Or some other wretched disease ♫
346
1033160
4000
♫ Albo na jakąś inną paskudną chorobę ♫
17:17
♫ I would have grown up with no education ♫
347
1037160
3000
♫ Wyrósłbym bez szkoły ♫
17:20
♫ Just another refugee ♫
348
1040160
3000
♫ Jeszcze jeden uchodźca ♫
17:31
(Applause)
349
1051160
5000
(Aplauz)
17:36
Thank you.
350
1056160
2000
Dziękuję.
17:38
(Applause)
351
1058160
2000
(Aplauz)
17:40
Go save a life of a child.
352
1060160
2000
Idźcie uratować życie jakiegoś dziecka.
17:42
(Applause)
353
1062160
15000
(Aplauz)
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7