John Kasaona: How poachers became caretakers

Tłumaczenie: Kinga Skorupska Korekta: Magdalena Daniel

In Africa we say,

W Afryce mawiamy:

"God gave the white man a watch

"Bóg dał białym zegarki,

and gave the black man time."

a czarnym czas."

(Laughter)

(Śmiech)

I think, how is it possible

Nie wiem, czy człowiek,

for a man with so much time

który przeżył tyle czasu

to tell his story in 18 minutes?

może o tym opowiedzieć w 18 minut.

I think it will be quite a challenge for me.

To będzie spore wyzwanie.

Most African stories these days,

Większość opowieści z Afryki

they talk about famine,

mówi obecnie o głodzie,

HIV and AIDS,

HIV i AIDS,

poverty or war.

ubóstwie albo wojnach.

But my story that I would like to share with you today

Ale opowieść, którą przedstawię,

is the one about success.

jest historią sukcesu.

It is about a country

Dzieje się ona w kraju

in the southwest of Africa

na południowym zachodzie Afryki,

called Namibia.

w Namibii.

Namibia has got 2.1 million people,

Żyje tam 2.1 miliona ludzi,

but it is only twice the size of California.

na obszarze dwa i pół raza większym niż Polska.

I come from a region

Pochodzę z regionu

in the remote northwest part of the country.

na dalekim północnym zachodzie.

It's called Kunene region.

Z regionu Kunene.

And in the center of Kunene region

W jego centrum znajduje się

is the village of Sesfontein. This is where I was born.

osada Sesfontain. Tam się urodziłem.

This is where I'm coming from.

Stamtąd pochodzę.

Most people that are following the story

Większość ludzi interesujących się

of Angelina Jolie

Angeliną Jolie

and Brad Pitt

i Bradem Pittem

will know where Namibia is.

wie, gdzie jest Namibia.

They love Namibia

Kochają ją

for its beautiful dunes,

za piękne wydmy,

that are even taller

wyższe nawet

than the Empire State Building.

niż Empire State Building.

Wind and time have twisted our landscape

Wiatr i czas wyrzeźbiły tam

into very strange shapes,

niesamowite kształty.

and these shapes are speckled with wildlife

Kształty upstrzone dzikimi zwierzętami,

that has become so adapted

wspaniale przystosowanymi

to this harsh and strange land.

do tej dziwnej i surowej ziemi.

I'm a Himba.

Jestem z plemienia Himba.

You might wonder, why are you wearing these Western clothes?

Pytacie, czemu noszę zachodnie ubrania?

I'm a Himba and Namibian.

Jestem Namibijczykiem.

A Himba is one of the 29

Himba to jedna z 29

ethnic groups in Namibia.

grup etnicznych w Namibii.

We live a very traditional lifestyle.

Żyjemy tradycyjnie.

I grew up herding,

Jako dziecko,

looking after our livestock --

pasłem nasze bydło:

goats, sheep and cattle.

m. in. kozy i owce.

And one day,

Pewnego dnia

my father actually took me into the bush.

ojciec powiedział mi:

He said, "John,

"John, chcę żebyś był dobrym pasterzem.

I want you to become a good herder.

"John, chcę żebyś był dobrym pasterzem.

Boy, if you are looking after our livestock

Jeśli podczas wypasania bydła

and you see a cheetah

zobaczysz geparda

eating our goat --

pożerającego naszą kozę,

cheetah is very nervous --

wiedz, że jest płochliwy.

just walk up to it.

Wystarczy do niego podejść

Walk up to it and smack it on the backside."

i uderzyć go w zadek."

(Laughter)

(Śmiech)

"And he will let go of the goat

"Wtedy ją puści

and run off."

i spłoszony ucieknie.

But then he said,

A potem powiedział:

"Boy, if you run into a lion,

"Ale jeśli napotkasz lwa,

don't move.

nie ruszaj się.

Don't move. Stand your ground.

Stój w miejscu.

Puff up and just look it in the eye

Wypręż się i spójrz mu w oczy,

and it may not want to fight you."

a może się nie odważy.

(Laughter)

(Śmiech)

But then, he said,

Ale jeśli to będzie lampart,

"If you see a leopard,

Ale jeśli to będzie lampart,

boy, you better run like hell."

uciekaj, gdzie pieprz rośnie."

(Laughter)

(Śmiech)

"Imagine you run faster than those goats you are looking after."

Wyobraź sobie, że biegniesz szybciej niż twoje kozy."

In this way --

Wyobraź sobie, że biegniesz szybciej niż twoje kozy."

(Laughter)

(Śmiech)

In this way, I actually started to learn about nature.

Tak zacząłem się uczyć praw natury.

In addition to being an ordinary Namibian

Oprócz tego, że jestem

and in addition to being a Himba

Namibijczykiem z plemienia Himba,

I'm also a trained conservationist.

jestem obrońcą przyrody.

And it is very important if you are in the field

W tym zawodzie musisz wiedzieć,

to know what to confront

czemu stawić czoła,

and what to run from.

a przed czym uciekać.

I was born in 1971.

Urodziłem się w 1971 roku,

We lived under apartheid regime.

w czasach apartheidu.

The whites could farm, graze

Biali mogli uprawiać pola, wypasać

and hunt as they wished,

i polować ile chcieli,

but we black, we were not regarded as responsible

ale czarnych nie uważano

to use wildlife.

za dość odpowiedzialnych, by to robić.

Whenever we tried to hunt,

Kiedy próbowaliśmy polować,

we were called poachers.

nazywano nas kłusownikami.

And as a result, we were fined and locked up in jail.

Nakładano na nas kary i zamykano za kratkami.

Between 1966 and 1990,

Między 1966 a 1990 r.

the U.S. and Soviet interests

USA i ZSRR walczyły

fought for control over my country.

o kontrolę nad moim krajem.

And you know, during war time,

Wiecie, że podczas wojny

there are militaries, armies, that are moving around.

wojska cały czas się przemieszczają.

And the army hunted for valuable rhino horns

Żołnierze polowali na nosorożce i słonie

and tusks.

dla ich cennych rogów i kłów.

They could sell these things for anything between

Mogli je sprzedać za coś około

$5,000 a kilo.

5.000 $ za kilogram.

During the same year

W tym samym roku

almost every Himba had a rifle.

prawie każdy Himba miał karabin.

Because it was wartime,

Bo w czasach wojny

the British .303 rifle

brytyjski karabin .303

was just all over the whole country.

był dostępny dosłownie wszędzie.

Then in the same time, around 1980,

W tym samym czasie, ok. 1980 r.,

we had a very big drought.

trwała wielka susza.

It killed almost everything that was left.

Zabiła prawie wszystkie pozostałe zwierzęta.

Our livestock was

Nasze bydło

almost at the brink of extinction,

było na progu wymarcia,

protected as well.

nawet to pod ochroną.

We were hungry.

Byliśmy głodni.

I remember a night

Pamiętam taką noc,

when a hungry leopard

kiedy głodny lampart

went into the house

wkradł się do domu

of one of our neighbors

jednego z naszych sąsiadów

and took a sleeping child out of the bed.

i wyciągnął jego śpiące dziecko z łóżka.

It's a very sad story.

To bardzo smutna historia.

But even today,

Ale nawet dzisiaj

that memory is still in people's minds.

ludzie ją pamiętają.

They can pinpoint the exact location

Potrafią pokazać,

where this all happened.

gdzie to się zdarzyło.

And then, in the same year,

W tamtym roku

we almost lost everything.

straciliśmy prawie wszystko.

And my father said, "Why don't you just go to school?"

Ojciec spytał, czemu nie chodzę do szkoły.

And they sent me off to school, just to get busy somewhere there.

Wysłali mnie do szkoły, żeby mnie czymś zająć.

And the year I went to school,

W tym samym roku

my father actually got a job with a non-governmental organization

mój ojciec dostał pracę w organizacji pozarządowej.

called IRDNC, Integrated Rural Development and Nature Conservation.

IRDNC to Zintegrowana Organizacja Rozwoju Wsi i Ochrony Natury.

They actually spend a lot of time a year in the communities.

Dużo czasu spędzają w społecznościach lokalnych.

They were trusted by the local communities

Tamtejsi ludzie im ufają,

like our leader, Joshua Kangombe.

np. naszemu liderowi Joshui Kangombe.

Joshua Kangombe saw what was happening:

Joshua Kangombe wiedział, co się dzieje:

wildlife disappearing,

fauna zaczynała znikać,

poaching was skyrocketing,

kłusownictwo eksplodowało,

and the situation seemed very hopeless.

a sytuacja była beznadziejna.

Death and despair surrounded Joshua

Śmierć i rozpacz otaczały Joshuę

and our entire communities.

i całe nasze społeczności.

But then, the people from IRDNC proposed to Joshua:

A wtedy IRDNC zwróciło się do Joshui

What if we pay people that you trust

z pytaniem, czy mogliby płacić ludziom,

to look after wildlife?

którym powierza opiekę nad fauną.

Do you have anybody in your communities, or people,

Spytali, czy są wśród nas osoby,

that know the bush very well

które dobrze znają busz i jego zwierzęta.

and that know wildlife very well?

które dobrze znają busz i jego zwierzęta.

The headman said: "Yes. Our poachers."

Odpowiedział "Tak, nasi kłusownicy."

"Eh? The poachers?"

"Kłusownicy?"

"Yes. Our poachers."

"Tak, kłusownicy."

And that was my father.

Jak mój ojciec.

My father has been a poacher for quite a long time.

Mój ojciec od dawna był kłusownikiem.

Instead of shooting poachers dead

Zamiast kazać kłusownikom spłacać długi,

like they were doing elsewhere in Africa,

jak to było w całej Afryce,

IRDNC has helped men reclaim their abilities

IRDNC pomogło ludziom wykorzystać

to manage their peoples

ich umiejętności i odzyskać prawa

and their rights to own and manage wildlife.

do zarządzania własną fauną i florą.

And thus, as people started feeling ownership over wildlife,

A gdy ludzie poczuli się ich właścicielami,

wildlife numbers started coming back,

populacje zwierząt zaczęły się odbudowywać.

and that's actually becoming a foundation for conservation in Namibia.

To właśnie podstawa ochrony przyrody w Namibii.

With independence, the whole approach of community getting involved

Nasz rząd postawił na zaangażowanie społeczeństwa

was embraced by our new government.

i pozwolił na niezależne działania.

Three things that actually help to build on this foundation:

Metoda ta opiera się na trzech fundamentach:

The very first one is

Po pierwsze, kultywowanie tradycji i otwartość na pomysły.

honoring of tradition and being open to new ideas.

Po pierwsze, kultywowanie tradycji i otwartość na pomysły.

Here is our tradition:

Oto nasza tradycja.

At every Himba village, there is a sacred fire.

W każdej wiosce Himba płonie święty ogień.

And at this sacred fire, the spirit of our ancestors

Wokół niego duchy naszych przodków

speak through the headman

przemawiają przez wodza,

and advise us where to get water,

dając nam rady, jak znaleźć wodę,

where to get grazings,

gdzie paść bydło i gdzie polować.

and where to go and hunt.

gdzie paść bydło i gdzie polować.

And I think this is the best way of regulating ourselves

To najlepszy sposób regulowania naszego wpływu na środowisko.

on the environment.

naszego wpływu na środowisko.

And here are the new ideas.

A to nowe pomysły:

Transporting rhinos using helicopters

Przewóz nosorożców helikopterami

I think is much easier

wydaje mi się łatwiejszy,

than talking through a spirit that you can't see, isn't it?

niż przekonywanie niewidzialnych duchów, prawda?

And these things we were taught by outsiders.

Tego się nauczyliśmy od osób z zewnątrz.

We learned these things from outsiders.

Tego się nauczyliśmy od osób z zewnątrz.

We needed new boundaries to describe our traditional lands;

Nasze ziemie należało opisać na nowo.

we needed to learn more things like GPS

Potrzebowaliśmy takich urządzeń, jak GPS

just to see whether --

by przekonać się,

can GPS really reflect the true reflection of the land

czy GPS wiernie opisuje nasze ziemie,

or is this just a thing made somewhere in the West?

czy jest tylko zachodnim gadżetem.

And we then wanted to see whether we can match our

Chcieliśmy sprawdzić, czy nasze dawne mapy

ancestral maps with digital maps made somewhere in the world.

pasują do cyfrowych map tworzonych daleko za granicą.

And through this,

W taki sposób

we actually started realizing our dreams,

zaczęliśmy realizować swoje marzenia,

and we maintained honoring our traditions

kontynuując własne tradycje,

but we were still open to new ideas.

ale z otwartymi umysłami.

The second element is that we wanted to have a life,

Po drugie, chcieliśmy mieć lepsze życie

a better life where we can benefit through many things.

chcieliśmy korzystać z jego dobrodziejstw.

Most poachers, like my father,

Większość kłusowników, jak mój ojciec,

were people from our own community.

należała do lokalnej społeczności.

They were not people from outside.

Nie byli to ludzie z zewnątrz.

These were our own people.

To byli nasi.

And sometimes, once they were caught,

Kiedy ich czasem łapano,

they were treated with respect, brought back into the communities

traktowano ich z szacunkiem, przywożono z powrotem,

and they were made part of the bigger dreams.

by mogli się stać częścią większego marzenia.

The best one, like my father -- I'm not campaigning for my father --

Najlepsi, jak mój ojciec - nie pracuję na jego PR -

(Laughter)

(Śmiech)

they were put in charge to stop others from poaching.

mieli za zadanie powstrzymać innych przed kłusownictwem.

And when this thing started going on,

A kiedy tak się zaczęło dziać,

we started becoming one community,

staliśmy się bardziej zżyci

renewing our connection to nature.

i poczuliśmy naszą więź z naturą.

And that was a very strong thing in Namibia.

W Namibii to bardzo, bardzo ważne.

The last element that actually helped develop these things

Ostatnim elementem, którego potrzebowaliśmy,

was the partnerships.

były spółki cywilne.

Our government has given legal status over our traditional lands.

Rząd nadał naszym ziemiom plemiennym status prawny.

The other partners that we have got

Mamy też wspólników

is business communities.

w środowiskach biznesowych.

Business communities helped bring Namibia onto the world map

Dzięki nim Namibia zyskała popularność,

and they have also helped make wildlife

pomogli też uczynić dzikie tereny

a very valuable land use like any other land uses

równie użytecznymi, jak każda inna ziemia,

such as agriculture.

na przykład dla rolnictwa.

And most of my conservation colleagues today

Wielu z moich kolegów po fachu

that you find in Namibia

pracujących w Namibii

have been trained through the initiative,

nauczyło się wiele dzięki tej inicjatywie,

through the involvement of World Wildlife Fund

dzięki zaangażowaniu WWF (fundusz na rzecz przyrody)

in the most up-to-date conservation practices.

w ostatnie działania na rzecz ochrony przyrody.

They have also given funding for two decades

Przez ostatnie dwadzieścia lat WWF

to this whole program.

finansował nasz program.

And so far, with the support of World Wildlife Fund,

Dzięki pomocy WWF

we've been able to scale up the very small programs

mogliśmy rozszerzyć działalność z lokalnej

to national programs today.

do ogólnokrajowej.

Namibia ... or Sesfontein

Namibia... A raczej Sesfontein

was no more an isolated village somewhere,

nie jest już odizolowaną wioską

hidden away in Namibia.

gdzieś w głębi kraju.

With these assets we are now part of the global village.

Jest częścią globalnej wioski.

Thirty years have passed

Trzydzieści lat minęło od czasu,

since my father's first job as a community game guard.

kiedy mój ojciec zaczął ochraniać zwierzynę.

It's very unfortunate that he passed away and he cannot see the success

Niestety nie doczekał sukcesu tego projektu,

as I and my children see it today.

jak ja i moje dzieci.

When I finished school in 1995,

Kiedy skończyłem szkołę w 1995 r.,

there were only 20 lions in the entire Northwest -- in our area.

w naszej okolicy było tylko 20 lwów.

But today, there are more than 130 lions.

A dziś jest ich ponad 130.

(Applause)

(Brawa)

So please, if you go to Namibia,

Jeśli odwiedzicie Namibię,

make sure that you stay in the tents.

zostańcie proszę w namiotach.

Don't walk out at night!

Nie chodźcie po nocy!

(Laughter)

(Śmiech)

The black rhino -- they were almost extinct in 1982.

Czarne nosorożce były w 1982 r. na skraju wymarcia.

But today, Kunene has the largest concentration of black rhino --

Dziś w Kunene jest ich najwięcej na świecie.

free-roaming black rhinos -- in the world.

Żyją tam na wolności,

This is outside the protected area.

na zewnątrz obszaru objętego ochroną.

(Applause)

(Brawa)

The leopard -- they are now in big numbers

Lampartów jest wiele,

but they are now far away from our village,

ale trzymają się z dala od wioski,

because the natural plain has multiplied,

bo w dziczy jest więcej zwierzyny:

like zebras, springboks and everything.

zebr, antylop i innych.

They stay very much far away

Trzymają się bardzo daleko,

because this other thing has multiplied

bo inne zwierzęta też się mnożą.

from less than a thousand to tens of thousands of animals.

Z prawie tysiąca do dziesiątek tysięcy.

What started as very small,

To, co zaczęło się jako mały projekt,

community rangers getting community involved,

od leśników angażujących społeczność,

has now grown into something that we call conservancies.

wyrosło na rady sprawujące ochronę nad naturą.

Conservancies are legally instituted institutions

Są to instytucje założone przez rząd,

by the government,

Są to instytucje założone przez rząd,

and these are run by the communities themselves, for their benefit.

a prowadzone przez społeczności, dla ich zysku.

Today, we have got 60 conservancies

Na dzień dzisiejszy jest ich 60,

that manage and protect over 13 million hectares

opiekują się i chronią 13 milionów hektarów

of land in Namibia.

ziemi w Namibii.

We have already reshaped conservation in the entire country.

Przekształciliśmy ochronę przyrody w całym kraju.

Nowhere else in the world

Nigdzie na świecie nie ma

has community-adopted conservation at this scale.

społecznościowej ochrony przyrody na taką skalę.

(Applause)

(Brawa)

In 2008, conservancy generated 5.7 million dollars.

W 2008 te instytucje zarobiły 5.7 miliona dolarów.

This is our new economy --

To nasza nowa ekonomia,

an economy based on the respect of our natural resources.

zbudowana na szacunku dla darów przyrody.

And we are able to use this money for many things:

Wydajemy te pieniądze na wiele rzeczy.

Very importantly, we put it in education.

Co najważniejsze, na edukację.

Secondly, we put it for infrastructure. Food.

Na infrastrukturę. Jedzenie.

Very important as well -- we invest this money in AIDS and HIV education.

Co bardzo ważne, inwestujemy w edukację o HIV i AIDS.

You know that Africa is being affected by these viruses.

Afryka bardzo cierpi przez te choroby.

And this is the good news from Africa

To dobre wieści z Afryki,

that we have to shout from the rooftops.

powinniśmy je głośno wykrzykiwać.

(Applause)

(Brawa)

And now, what the world really needs

Obecnie świat bardzo potrzebuje ludzi,

is for you to help me and our partners

którzy pomogą mnie i moim partnerom

take some of what we have learned in Namibia

przekazać doświadczenia z Namibii

to other places with similar problems:

miejscom z podobnymi problemami:

places like Mongolia,

takim jak Mongolia,

or even in your own backyards,

czy nawet u was,

the Northern Great Plains,

na Wielkich Równinach,

where buffalo and other animals have suffered

gdzie bizony i inne zwierzęta cierpią,

and many communities are in decline.

a skupiska ludzi kurczą się.

I like that one:

Podoba mi się ten pomysł.

Namibia serving as a model to Africa,

Namibia jako model dla Afryki,

and Africa serving as a model to the United States.

a Afryka jako model dla USA.

(Applause)

(Brawa)

We were successful in Namibia

W Namibii odnieśliśmy sukces,

because we dreamed of a future

bo chcieliśmy przyszłości

that was much more than just a healthy wildlife.

oferującej więcej niż tylko zdrową przyrodę.

We knew conservation would fail

Wiedzieliśmy, że ochrona przyrody nie ma sensu,

if it doesn't work to improve the lives of the local communities.

jeśli nie poprawimy przez to warunków życia ludzi.

So, come and talk to me about Namibia,

Porozmawiajcie ze mną o Namibii,

and better yet, come to Namibia

albo lepiej, pojedźcie tam

and see for yourself how we have done it.

i zobaczcie na własne oczy, jak to osiągnęliśmy.

And please, do visit our website

Odwiedźcie też naszą stronę,

to learn more and see how you can help CBNRM

by dowiedzieć się więcej i pomóc CBNRM

in Africa and across the world.

w Afryce i na całym świecie.

Thank you very much.

Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Brawa)