Economic growth has stalled. Let's fix it | Dambisa Moyo

Tłumaczenie: Kacper Borowiecki Korekta: Rysia Wand

Our ability to create and sustain economic growth

Umiejętność tworzenia i utrzymania wzrostu ekonomicznego

is the defining challenge of our time.

jest głównym wyzwaniem naszych czasów.

Of course there are other challenges --

Oczywiście są i inne wyzwania

health care, disease burdens and pandemics,

- opieka zdrowotna, pandemie i obciążenia chorobowe,

environmental challenges

środowisko naturalne

and, of course, radicalized terrorism.

i oczywiście radykalny terroryzm.

However,

Jednakże

to the extent that we can actually solve the economic growth challenge,

solidne rozwiązanie problemu wzrostu gospodarczego

it will take us a long way

bardzo pomoże w rozwiązaniu

to solving the challenges that I've just elucidated.

wszystkich innych problemów.

More importantly,

Co ważniejsze,

unless and until we solve economic growth

dopóki nie poradzimy sobie z ekonomią

and create sustainable, long-term economic growth,

i nie stworzymy stałego, długoterminowego wzrostu,

we'll be unable to address

nie da się zabrać za problemy pozornie nierozwiązywalne,

the seemingly intractable challenges that continue to pervade the globe today,

które przenikają nasz świat,

whether it's health care, education or economic development.

czy to za opiekę zdrowotną, edukację czy rozwój ekonomiczny.

The fundamental question is this:

Fundamentalne pytanie brzmi:

How are we going to create economic growth

jak stworzyć wzrost ekonomiczny

in advanced and developed economies like the United States and across Europe

w rozwiniętych gospodarkach USA i państw Europy

at a time when they continue to struggle

w chwili, gdy nadal zmagają się

to create economic growth after the financial crisis?

z osiągnięciem wzrostu po kryzysie finansowym?

They continue to underperform

Nadal nie wyszły na prostą.

and to see an erosion in the three key drivers of economic growth:

Widać spadek głównych czynników każdego rozwoju gospodarczego:

capital, labor and productivity.

kapitału, pracy i wydajności.

In particular,

W szczególności

these developed economies continue to see debts and deficits,

rozwinięte gospodarki zmagają się z długami i deficytami,

the decline and erosion of both the quality and quantity of labor

spadkiem zarówno jakości, jak i ilości dostępnej pracy,

and they also see productivity stalling.

a także zamieraniem wydajności.

In a similar vein,

W podobnym duchu:

how are we going to create economic growth in the emerging markets,

jak stworzyć wzrost ekonomiczny rynków wschodzących,

where 90 percent of the world's population lives

w których żyje 90% populacji naszego globu,

and where, on average,

gdzie średnio 70% ludzi ma mniej niż dwadzieścia pięć lat?

70 percent of the population is under the age of 25?

In these countries,

Te kraje koniecznie potrzebują

it is essential that they grow at a minimum of seven percent a year

rocznego wzrostu gospodarki przynajmniej o siedem procent,

in order to put a dent in poverty

żeby choć trochę zawalczyć z biedą

and to double per capita incomes in one generation.

i podwoić dochód na mieszkańca w czasie jednego pokolenia.

And yet today,

Mimo to dzisiaj

the largest emerging economies --

największe gospodarki rozwijające się

countries with at least 50 million people --

- kraje mające co najmniej 50 milionów mieszkańców -

continue to struggle to reach that seven percent magic mark.

mają problemy z osiągnięciem tych magicznych siedmiu procent.

Worse than that,

Co gorsza,

countries like India, Russia, South Africa, Brazil and even China

kraje takie jak Indie, Rosja, RPA, Brazylia, a nawet Chiny

are falling below that seven percent number

spadają poniżej siedmiu procent,

and, in many cases, actually regressing.

a w niektórych przypadkach panuje regres.

Economic growth matters.

Wzrost ekonomiczny ma znaczenie.

With economic growth,

Za jego pomocą

countries and societies enter into a virtuous cycle

kraje i społeczeństwa wchodzą w pomyślny cykl

of upward mobility, opportunity and improved living standards.

awansu społecznego, możliwości i poprawy standardów życia.

Without growth, countries contract and atrophy,

Bez wzrostu kraje kurczą się i zanikają

not just in the annals of economic statistics

nie tylko w annałach statystyki,

but also in the meaning of life and how lives are lived.

ale także w znaczeniu życia i sposobie jego przeżywania.

Economic growth matters powerfully for the individual.

Wzrost ekonomiczny ma duże znaczenie dla jednostek.

If growth wanes,

Jeśli wartości ubywa,

the risk to human progress

ryzyko dla rozwoju społecznego

and the risk of political and social instability rises,

oraz ryzyko niestabilności społecznej i politycznej rośnie,

and societies become dimmer, coarser and smaller.

a społeczeństwa stają się ciemne, małe i szorstkie.

The context matters.

Kontekst ma znaczenie.

And countries in emerging markets

Rynki krajów wschodzących

do not need to grow at the same rates as developed countries.

nie muszą rosnąć tak samo, jak kraje rozwinięte.

Now, I know some of you in this room find this to be a risky proposition.

Wiem, że niektórzy z was uznają to za ryzykowną propozycję.

There are some people here

Są tutaj ludzie,

who will turn around and be quite disillusioned

którzy rozejrzą się wokół i będą bardzo rozczarowani

by what's happened around the world

wydarzeniami na świecie

and basically ascribe that to economic growth.

i przypiszą je wszystkie wzrostowi gospodarczemu.

You worry about the overpopulation of the planet.

Boicie się, że Ziemia się przeludni.

And looking at the UN's recent statistics and projections

Patrzycie na badania i statystyki ONZ,

that the world will have 11 billion people on the planet

według których na Ziemi będzie 11 miliardów ludzi,

before it plateaus in 2100,

zanim wzrost ustanie w 2100 roku,

you're concerned about what that does to natural resources --

martwicie się jego wpływem na zasoby naturalne,

arable land, potable water, energy and minerals.

grunty orne, wodą pitną, energię i minerały.

You are also concerned about the degradation of the environment.

Martwicie się także degradacją środowiska.

And you worry about how man,

Martwicie się, że człowiek

embodied in the corporate globalist,

pod postacią korporacyjnego globalisty

has become greedy and corrupt.

stał się chciwy i skorumpowany.

But I'm here to tell you today that economic growth

Jestem tutaj, by powiedzieć wam, że wzrost gospodarczy

has been the backbone of changes in living standards

jest podstawą zmian poziomu życia

of millions of people around the world.

milionów ludzi na całej Ziemi.

And more importantly,

Co ważniejsze,

it's not just economic growth that has been driven by capitalism.

nie chodzi tylko o wzrost ekonomiczny, napędzany przez kapitalizm.

The definition of capitalism, very simply put,

Definicja kapitalizmu jest prosta

is that the factors of production,

- czynniki produkcji,

such as trade and industry, capital and labor,

takie jak handel, przemysł, kapitał i siła robocza,

are left in the hands of the private sector and not the state.

pozostają w rękach nie państwa, ale sektora prywatnego.

It's really essential here that we understand

Trzeba zrozumieć,

that fundamentally the critique is not for economic growth per se

że krytyka nie dotyczy samego wzrostu gospodarczego,

but what has happened to capitalism.

ale tego, co się stało z kapitalizmem.

And to the extent that we need to create economic growth over the long term,

Aby stworzyć długotrwały wzrost gospodarczy,

we're going to have to pursue it with a better form of economic stance.

trzeba realizować go przez lepszą postawę ekonomiczną.

Economic growth needs capitalism,

Wzrost ekonomiczny potrzebuje kapitalizmu,

but it needs it to work properly.

ale musi on działać poprawnie.

And as I mentioned a moment ago,

Tak, jak powiedziałam przed chwilą,

the core of the capitalist system has been defined by private actors.

główną część systemu kapitalistycznego wyznaczają podmioty prywatne.

And even this, however, is a very simplistic dichotomy.

To jednak bardzo uproszczona dychotomia.

Capitalism: good; non-capitalism: bad.

Kapitalizm dobry, nie-kapitalizm zły.

When in practical experience,

W praktyce

capitalism is much more of a spectrum.

kapitalizm to raczej spektrum.

And we have countries such as China,

Mamy kraje takie jak Chiny,

which have practiced more state capitalism,

w których praktykuje się kapitalizm państwowy,

and we have countries like the Unites States

a także takie jak USA,

which are more market capitalist.

gdzie mamy kapitalizm rynkowy.

Our efforts to critique the capitalist system, however,

Nasze wysiłki związane z krytykowaniem kapitalizmu

have tended to focus on countries like China

skupiają się jednak raczej na państwach pokroju Chin,

that are in fact not blatantly market capitalism.

które w rzeczywistości nie są tak rażąco kapitalistyczne.

However, there is a real reason and real concern

Jest jednak realny powód oraz prawdziwy problem,

for us to now focus our attentions on purer forms of capitalism,

który powinien zwrócić naszą uwagę na czystsze formy kapitalizmu,

particularly those embodied by the United States.

zwłaszcza te w USA.

This is really important

To jest bardzo ważne,

because this type of capitalism

ponieważ ten typ kapitalizmu

has increasingly been afforded the critique

coraz częściej spotyka się z krytyką

that it is now fostering corruption

za sprzyjanie korupcji

and, worse still,

i, co jeszcze gorsze,

it's increasing income inequality --

za wzmaganie nierówność płac,

the idea that the few are benefiting at the expense of the many.

czyli że nieliczni wykorzystują wielu.

The two really critical questions that we need to address

Dwa naprawdę ważne pytania, które musimy zadać, brzmią:

is how can we fix capitalism

"Jak naprawić kapitalizm,

so that it can help create economic growth

żeby wspierał tworzenie wzrostu gospodarczego,

but at the same time can help to address social ills.

ale równocześnie przyczyniał się do rozwiązania bolączek społecznych?".

In order to think about that framing, we have to ask ourselves,

Żeby móc tak ująć pytanie, trzeba się dziś zastanowić,

how does capitalism work today?

w jaki sposób działa kapitalizm.

Very simplistically,

Bardzo upraszczając,

capitalism is set on the basis of an individual utility maximizer --

kapitalizm opiera się na jednostkowej maksymalizacji użyteczności.

a selfish individual who goes after what he or she wants.

Samolubne jednostki realizują własne cele.

And only after they've maximized their utility

Dopiero gdy zmaksymalizują użyteczność,

do they then decide it's important

zaczynają przypisywać wagę

to provide support to other social contracts.

wspieraniu innych umów społecznych.

Of course, in this system governments do tax,

Oczywiście w tym systemie rząd pobiera podatki

and they use part of their revenues to fund social programs,

i wykorzystuje część przychodów na finansowanie programów społecznych,

recognizing that government's role is not just regulation

gdyż rolą rządu jest nie tylko regulacja,

but also to be arbiter of social goods.

ale także rozdział dóbr społecznych.

But nevertheless,

Niemniej jednak

this framework --

te ramy

this two-stage framework --

- te dwuetapowe ramy -

is the basis from which we must now start

są podstawą, od której trzeba zacząć

to think about how we can improve the capitalist model.

rozważania o ulepszeniu modelu kapitalistycznego.

I would argue that there are two sides to this challenge.

Sądzę, że są dwie strony tego wyzwania.

First of all,

Po pierwsze,

we can draw on the right-wing policies

możemy oprzeć się na prawicowych regulacjach,

to see what could be beneficial for us

żeby zobaczyć, co może może się przydać

to think about how we can improve capitalism.

w rozważaniach o ulepszeniu modelu kapitalistycznego.

In particular,

W szczególności

right-leaning policies

prawicowe regulacje

have tended to focus on things like conditional transfers,

mają tendencję skupiania się na rzeczach takich jak transfery warunkowe,

where we pay and reward people for doing the things

gdzie płacimy i nagradzamy ludzi za robienie rzeczy,

that we actually think can help enhance economic growth.

które według nas mogą przyczynić się do rozwoju gospodarczego.

For example,

Na przykład

sending children to school,

za wysyłanie dzieci do szkoły

parents could earn money for that,

można rodzicom płacić.

or getting their children inoculated or immunized,

Za robienie szczepień ochronnych

parents could get paid for doing that.

można im płacić.

Now, quite apart from the debate

Niezależnie od debaty

on whether or not we should be paying people

dotyczącej tego, czy należy płacić

to do what we think they should do anyway,

za zwykłe spełnianie obowiązków,

the fact of the matter is that pay for performance

wynagrodzenie za działanie

has actually yielded some positive results

faktycznie przyniosło pozytywne rezultaty

in places like Mexico,

w krajach takich jak Meksyk,

in Brazil

Brazylia,

and also in pilot programs in New York.

a także pilotażowo w Nowym Jorku.

But there are also benefits

Zalety oraz znaczące zmiany

and significant changes underway on left-leaning policies.

widać też w regulacjach lewicowych.

Arguments that government should expand its role and responsibility

Argumenty, że rząd powinien rozszerzyć swoją rolę i odpowiedzialność,

so that it's not so narrowly defined

która nie powinna być tak wąsko zdefiniowana,

and that government should be much more of an arbiter

i że rząd powinien więcej zajmować się

of the factors of production

rozdzielnictwem czynników produkcji,

have become commonplace with the success of China.

stały się powszechne w związku z sukcesem Chin.

But also we've started to have debates

Zaczęły się też debaty o tym,

about how the role of the private sector

jak odsunąć sektor prywatny

should move away from just being a profit motive

od kierowania się wyłącznie zyskiem

and really be more engaged in the delivery of social programs.

i bardziej zaangażować w realizację programów społecznych.

Things like the corporate social responsibility programs,

Korporacyjne programy odpowiedzialności społecznej,

albeit small in scale,

choć mają niewielką skalę,

are moving in that right direction.

idą w tym kierunku.

Of course, left-leaning policies have also tended to blur the lines

Oczywiście lewicowe regulacje mają także tendencję do zacierania granic

between government, NGOs and private sector.

między rządem, NGO i sektorem prywatnym.

Two very good examples of this are the 19th-century United States,

Dwa dobre przykłady tego rozwiązania pochodzą z USA w XIX wieku,

when the infrastructure rollout

gdy rozwój infrastruktury

was really about public-private partnerships.

oparto głównie na partnerstwie publiczno-prywatnym.

More recently, of course,

Ostatnio, oczywiście,

the advent of the Internet has also proven to the world

pojawienie się internetu także udowodniło światu,

that public and private can work together for the betterment of society.

że oba sektory mogą działać razem na rzecz dobra całego społeczeństwa.

My fundamental message to you is this:

Mój główny przekaz do was brzmi:

We cannot continue to try and solve the world economic growth challenges

nie można kontynuować prób

rozwiązania problemu światowego rozwoju gospodarczego

by being dogmatic and being unnecessarily ideological.

przez dogmatyzm i niepotrzebną ideologię.

In order to create sustainable, long-term economic growth

Aby stworzyć stały, długofalowy wzrost ekonomiczny

and solve the challenges and social ills that continue to plague the world today,

oraz rozwiązać problemy

i bolączki społeczne, z którymi świat się dziś zmaga,

we're going to have to be more broad-minded

musimy w szerszy sposób myśleć o tym,

about what might work.

co zadziała.

Ultimately,

Ostatecznie

we have to recognize that ideology is the enemy of growth.

musimy uznać, że ideologia jest wrogiem wzrostu.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Bruno Giussani: I want to ask a couple of questions, Dambisa,

Bruno Giussani: Chciałbym zadać ci kilka pytań, Dambiso.

because one could react to your last sentence

Ktoś może odpowiedzieć na twoją prelekcję,

by saying growth is also an ideology,

że wzrost to także ideologia,

it's possibly the dominant ideology of our times.

prawdopodobnie dzisiaj dominująca.

What do you say to those who react that way?

Co byś komuś takiemu odpowiedziała?

DM: Well, I think that that's completely legitimate,

DM: Sądzę, że to całkowicie uzasadnione,

and I think that we're already having that discussion.

już mieliśmy taką dyskusję.

There's a lot of work going on around happiness

Wiele pracy poświęca się szczęściu

and other metrics being used for measuring people's success

i innym miarom używanym do badania sukcesu ludzi

and improvements in living standards.

i wzrostu standardów życiowych.

And so I think that we should be open

Sądzę, że trzeba być otwartym na to,

to what could deliver improvements in people's living standards

co może przynieść wzrost standardów życia

and continue to reduce poverty around the world.

i co będzie zmniejszało biedę na świecie.

BG: So you're basically pleading for rehabilitating growth,

BG: Zasadniczo więc namawiasz do uzdrowienia wzrostu,

but the only way for that happen

jednak jedyny możliwy sposób,

without compromising the capacity of the earth,

żeby bez narażania wydajności Ziemi

to take us on a long journey,

wyruszyć w tę długą podróż,

is for economic growth

to oddzielenie wzrostu gospodarczego

somehow to decouple from the underlying use of resources.

od wykorzystywania zasobów naturalnych.

Do you see that happening?

Czy tak będzie?

DM: Well, I think that I'm more optimistic about human ability and ingenuity.

DM: Wydaje mi się, że patrzę z optymizmem na zdolności i pomysły ludzi.

I think if we start to constrain ourselves

Jeśli zaczniemy się ograniczać,

using the finite, scarce and depleting resources

wykorzystując skąpe, ograniczone i wyczerpujące się zasoby,

that we know today,

o których dzisiaj wiemy,

we could get quite negative

wpadniemy w pesymizm i obawy

and quite concerned about the way the world is.

co do stanu świata.

However, we've seen the Club of Rome,

Widzieliśmy jednak Klub Rzymski,

we've seen previous claims

widzieliśmy poprzednie teorie,

that the world would be running out of resources,

że światu skończą się zasoby,

and it's not to argue that those things are not valid.

i nie stwierdzę, że to obawy bezpodstawne,

But I think, with ingenuity we could see desalination,

ale dzięki pomysłowości być może zobaczymy odsalanie,

I think we could reinvest in energy,

reinwestujemy w energetykę,

so that we can actually get better outcomes.

żeby uzyskać lepsze wyniki.

And so in that sense,

W tym sensie

I'm much more optimistic about what humans can do.

optymistycznie patrzę na ludzkie możliwości.

BG: The thing that strikes me

BG: Coś uderza mnie

about your proposals for rehabilitating growth

w twoich propozycjach dotyczących rehabilitacji wzrostu

and taking a different direction

i pójścia w innym kierunku.

is that you're kind of suggesting to fix capitalism with more capitalism --

W pewnym sensie sugerujesz naprawę kapitalizmu większym kapitalizmem,

with putting a price tag on good behavior as incentive

nalepienie dla zachęty metki z ceną na dobrym zachowaniu

or developing a bigger role for business in social issues.

lub zwiększenie roli biznesu w sprawach społecznych.

Is that what you're suggesting?

Czy to właśnie sugerujesz?

DM: I'm suggesting we have to be open-minded.

DM: Sugeruję, że musimy być otwarci.

I think it is absolutely the case

Zdecydowanie uważam,

that traditional models of economic growth

że tradycyjne modele wzrostu gospodarczego

are not working the way we would like them to.

nie działają tak, jak byśmy chcieli.

And I think it's no accident

Chyba nieprzypadkowo

that today the largest economy in the world, the United States,

największa gospodarka świata, USA,

has democracy,

ma demokrację.

liberal democracy, as it's core political stance

Liberalna demokracja jest rdzeniem jej polityki,

and it has free market capitalism --

ma wolnorynkowy kapitalizm

to the extent that it is free --

- na tyle, na ile jest wolny -

free market capitalism as its economic stance.

opiera ekonomię na takim kapitalizmie.

The second largest economy is China.

Drugą największą gospodarką są Chiny,

It has deprioritized democracy

gdzie demokracja nie jest priorytetem,

and it has state capitalism, which is a completely different model.

gdzie jest kapitalizm państwowy, czyli zupełnie inny model.

These two countries, completely different political models

Te dwa kraje mają różne modele polityczne

and completely different economic models,

i kompletnie różne modele ekonomiczne,

and yet they have the same income inequality number

a mimo to mają taki sam wskaźnik nierówności dochodów

measured as a Gini coefficient.

mierzony w indeksie Giniego.

I think those are the debates we should have,

Sądzę, że trzeba o tym dyskutować,

because it's not clear at all

bo nie jest wcale oczywiste,

what model we should be adopting,

który model należy przyjąć.

and I think there needs to be much more discourse

Trzeba o tym dużo więcej dyskutować,

and much more humility about what we know and what we don't know.

mieć znacznie więcej pokory co do tego, co wiemy, a czego nie.

BG: One last question. The COP21 is going on in Paris.

BG: Ostatnie pytanie. COP21 ma teraz miejsce w Paryżu.

If you could send a tweet

Gdybyś mogła wysłać tweeta

to all the heads of state and heads of delegations there,

do wszystkich głów państw i delegacji,

what would you say?

co byś powiedziała?

DM: Again, I would be very much about being open-minded.

DM: Jak mówiłam, pisałabym o otwartości.

As you're aware,

Jak wiecie,

the issues around the environmental concerns

zagadnienia i aspekty ekologiczne

have been on the agenda many times now --

były już wiele razy na porządku dziennym.

in Copenhagen, '72 in Stockholm --

Kopenhaga, rok 1972 w Sztokholmie

and we keep revisiting these issues

- wciąż do tego wracamy,

partly because there is not a fundamental agreement,

częściowo dlatego, że nie ma zasadniczej zgody.

in fact there's a schism

Właściwie panuje schizma

between what the developed countries believe and want

między tym, w co wierzą i czego chcą kraje rozwinięte,

and what emerging market countries want.

a tym, czego chcą rynki wschodzące.

Emerging market countries need to continue to create economic growth

Rynki wschodzące chcą dalszego wzrostu gospodarczego,

so that we don't have political uncertainty in the those countries.

żeby znieść niepewność polityczną.

Developed countries recognize

Kraje rozwinięte uważają,

that they have a real, important responsibility

że ponoszą prawdziwą, ważną odpowiedzialność

not only just to manage their CO2 emissions

nie tylko za zarządzanie emisją dwutlenku węgla

and some of the degradation that they're contributing to the world,

oraz za degradację, którą częściowo powodują,

but also as trendsetters in R&D.

ale także za badania i rozwój.

And so they have to come to the table as well.

Też muszą wziąć w tym udział.

But in essence, it cannot be a situation

Ale nie może powstać sytuacja,

where we start ascribing policies to the emerging markets

w której rynkom wschodzącym zaczniemy narzucać rozwiązania,

without developed countries themselves

bez tego, żeby kraje rozwinięte

also taking quite a swipe at what they're doing

wzięły się ostro

za własną podaż i popyt.

both in demand and supply in developed markets.

BG: Dambisa, thank you for coming to TED. DM: Thank you very much.

BG: Dambisa, dziękuję za przybycie. DM: Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Brawa)