Tim Berners-Lee: The next Web of open, linked data

Tłumaczenie: Marcin Krzaczkowski Korekta: Seweryn Jakubiec

Time flies.

Ależ ten czas biegnie.

It's actually almost 20 years ago

To już prawie 20 lat

when I wanted to reframe the way we use information,

od momentu, kiedy postanowiłem zmienić sposób, w jaki korzystamy z informacji

the way we work together: I invented the World Wide Web.

jak współpracujemy ze sobą – i wynalazłem World Wide Web.

Now, 20 years on, at TED,

Teraz – 20 lat później – tutaj, na TED

I want to ask your help in a new reframing.

proszę was o pomoc w dokonaniu następnej zmiany.

So going back to 1989,

Wróćmy do roku 1989,

I wrote a memo suggesting the global hypertext system.

kiedy napisałem notatkę proponującą stworzenie globalnego systemu hipertekstowego.

Nobody really did anything with it, pretty much.

Nikt się wtedy tym nie zainteresował.

But 18 months later -- this is how innovation happens --

Ale 18 miesięcy później – tak to jest z wynalazkami

18 months later, my boss said I could do it on the side,

– 18 miesięcy później mój szef powiedział, że mógłbym zająć się tym na boku,

as a sort of a play project,

taki projekt dla zabawy,

kick the tires of a new computer we'd got.

żeby sprawdzić nowy komputer, który dostaliśmy.

And so he gave me the time to code it up.

Dał mi czas na napisanie kodu.

So I basically roughed out what HTML should look like:

Więc naszkicowałem jak powinien wyglądać HTML,

hypertext protocol, HTTP;

protokół hipertekstu HTTP,

the idea of URLs, these names for things

koncepcja adresów URL – to te nazwy różnych rzeczy

which started with HTTP.

zaczynające się od HTTP.

I wrote the code and put it out there.

Napisałem kod, po czym go opublikowałem.

Why did I do it?

Czemu zająłem się tym?

Well, it was basically frustration.

Przede wszystkim z powodu frustracji.

I was frustrated -- I was working as a software engineer

Byłem sfrustrowany: pracowałem jako inżynier oprogramowania

in this huge, very exciting lab,

w tym wielkim, niezwykle fascynującym laboratorium,

lots of people coming from all over the world.

gdzie przybywało mnóstwo ludzi z całego świata.

They brought all sorts of different computers with them.

Przywozili ze sobą najróżniejsze komputery.

They had all sorts of different data formats,

Korzystali z najrozmaitszych formatów danych,

all sorts, all kinds of documentation systems.

wszelkiego rodzaju systemów dokumentacji.

So that, in all that diversity,

Przez to, przez całą tę różnorodność,

if I wanted to figure out how to build something

gdy chciałem odkryć sposób złożenia czegoś

out of a bit of this and a bit of this,

z fragmentów z różnych źródeł,

everything I looked into, I had to connect to some new machine,

czymkolwiek się zajmowałem, musiałem korzystać z coraz to nowego komputera

I had to learn to run some new program,

i nauczyć się pracować z jakimś nowym programem,

I would find the information I wanted in some new data format.

a informacje, których potrzebowałem, były w coraz to innym formacie.

And these were all incompatible.

I wszystko to było niekompatybilne.

It was just very frustrating.

To było po prostu bardzo frustrujące.

The frustration was all this unlocked potential.

Frustrujące było uwięzienie całego tego potencjału.

In fact, on all these discs there were documents.

W rzeczywistości na tych wszystkich dyskach znajdowały się dokumenty.

So if you just imagined them all

Więc gdybyście sobie spróbowali wyobrazić je wszystkie

being part of some big, virtual documentation system in the sky,

jako części wielkiego wirtualnego systemu dokumentacji w chmurach,

say on the Internet,

powiedzmy w Internecie,

then life would be so much easier.

życie byłoby znacznie prostsze.

Well, once you've had an idea like that it kind of gets under your skin

Cóż, jeśli już wpadniecie na pomysł tego rodzaju, nie uwolnicie się już od niego,

and even if people don't read your memo --

i nawet jeśli nikt nie czyta waszych notatek służbowych

actually he did, it was found after he died, his copy.

– on w rzeczywistości przeczytał: znaleziono po jego śmierci egzemplarz, który dostał.

He had written, "Vague, but exciting," in pencil, in the corner.

Napisał ołówkiem w rogu: „Mętne ale fascynujące”.

(Laughter)

(Śmiech)

But in general it was difficult -- it was really difficult to explain

Choć generalnie trudno, naprawdę trudno, było wytłumaczyć

what the web was like.

jak ma wyglądać Web.

It's difficult to explain to people now that it was difficult then.

Trudno to wytłumaczyć komuś dzisiaj, a co dopiero wtedy.

But then -- OK, when TED started, there was no web

Wtedy: kiedy ruszył TED, nie było WWW,

so things like "click" didn't have the same meaning.

więc takie rzeczy jak kliknięcie nie miały tego znaczenia, co dziś.

I can show somebody a piece of hypertext,

Mogę pokazać komuś fragment hipertekstu,

a page which has got links,

stronę, która zawiera linki,

and we click on the link and bing -- there'll be another hypertext page.

klikamy link i bach – mamy następną stronę hipertekstową.

Not impressive.

Mało imponujące.

You know, we've seen that -- we've got things on hypertext on CD-ROMs.

Wiecie: już to znamy, mamy różne rzeczy z hipertekstem na CD-ROM-ach.

What was difficult was to get them to imagine:

Trudne było sprawienie, żeby sobie wyobrazili...

so, imagine that that link could have gone

wyobrazili, że ten link może prowadzić

to virtually any document you could imagine.

do praktycznie każdego dokumentu, o jakim można sobie pomyśleć.

Alright, that is the leap that was very difficult for people to make.

Dobrze. To jest ten skok, który był dla niektórych bardzo trudny do wykonania.

Well, some people did.

Cóż... a niektórym się udał.

So yeah, it was difficult to explain, but there was a grassroots movement.

Owszem, było to trudne do wyjaśnienia, ale pojawił się spontaniczny oddolny ruch.

And that is what has made it most fun.

I właśnie to było źródło największej radości.

That has been the most exciting thing,

To był najbardziej ekscytujący element:

not the technology, not the things people have done with it,

nie technika, nie jak ludzie ją wykorzystywali,

but actually the community, the spirit of all these people

ale właśnie społeczność, duch tych wszystkich ludzi

getting together, sending the emails.

zbierających się razem, wysyłających e-maile.

That's what it was like then.

Tak wtedy było.

Do you know what? It's funny, but right now it's kind of like that again.

I wiecie co? To zabawne, ale właśnie teraz znowu dzieje się coś takiego.

I asked everybody, more or less, to put their documents --

Poprosiłem wszystkich, powiedzmy, żeby umieścili swoje dokumenty...

I said, "Could you put your documents on this web thing?"

powiedziałem „Czy moglibyście umieścić swoje dokumenty w tej pajęczynie WWW?”

And you did.

I wy to zrobiliście.

Thanks.

Dziękuję.

It's been a blast, hasn't it?

To było niesamowite, nie sądzicie?

I mean, it has been quite interesting

To znaczy: było to bardzo interesujące,

because we've found out that the things that happen with the web

ponieważ zobaczyliśmy, że rzeczy dziejące się z WWW

really sort of blow us away.

naprawdę powalają.

They're much more than we'd originally imagined

Mają dużo większą skalę niż sobie początkowo wyobrażaliśmy,

when we put together the little, initial website

gdy tworzyliśmy pierwszą witrynę www,

that we started off with.

z którą wystartowaliśmy.

Now, I want you to put your data on the web.

Teraz chcę, żebyście umieścili w WWW swoje dane.

Turns out that there is still huge unlocked potential.

Wygląda na to, że nadal uwięziony jest olbrzymi potencjał.

There is still a huge frustration

Nadal powody do frustracji

that people have because we haven't got data on the web as data.

ma wiele osób, ponieważ nie mamy w pajęczynie WWW danych jako danych.

What do you mean, "data"? What's the difference -- documents, data?

Co to znaczy danych? Co za różnica – dokumenty, dane?

Well, documents you read, OK?

Dokumenty są do czytania, tak?

More or less, you read them, you can follow links from them, and that's it.

Mniej więcej. Czytacie je, korzystacie z linków, żeby przejść gdzie indziej – tak to wygląda.

Data -- you can do all kinds of stuff with a computer.

Dane – z nimi można robić najróżniejsze rzeczy na komputerach.

Who was here or has otherwise seen Hans Rosling's talk?

Kto widział tu lub gdzieś indziej prezentację Hansa Roslinga?

One of the great -- yes a lot of people have seen it --

Jedna z wspaniałych – tak, wiele osób widziało

one of the great TED Talks.

– jedna z wspaniałych TED Talks.

Hans put up this presentation

Hans stworzył tę prezentację,

in which he showed, for various different countries, in various different colors --

w której przedstawił – dotyczące wielu różnych krajów, posługując się wieloma kolorami

he showed income levels on one axis

– przedstawił na jednej osi wysokość dochodów,

and he showed infant mortality, and he shot this thing animated through time.

przedstawił śmiertelność niemowląt i zrobił animację zmian z biegiem czasu.

So, he'd taken this data and made a presentation

Tak więc, wziął te dane i stworzył prezentację,

which just shattered a lot of myths that people had

która zburzyła wiele rozpowszechnionych wśród ludzi mitów

about the economics in the developing world.

dotyczących gospodarek krajów rozwijających się.

He put up a slide a little bit like this.

Pokazał slajd trochę podobny do tego.

It had underground all the data

Pod ziemią są wszystkie dane.

OK, data is brown and boxy and boring,

OK. Dane są jak nudne brązowe skrzynki.

and that's how we think of it, isn't it?

Tak o nich myślimy, prawda?

Because data you can't naturally use by itself

Ponieważ nie możemy oczywiście używać po prostu samych danych.

But in fact, data drives a huge amount of what happens in our lives

Ale w rzeczywistości dane kierują olbrzymią liczbą zdarzeń w naszym życiu,

and it happens because somebody takes that data and does something with it.

a dzieje się tak, ponieważ ktoś bierze te dane i coś z nimi robi.

In this case, Hans had put the data together

W tym przypadku Hans zebrał razem dane,

he had found from all kinds of United Nations websites and things.

które znalazł w różnych witrynach ONZ i gdzie indziej.

He had put it together,

Zebrał je razem,

combined it into something more interesting than the original pieces

połączył w coś ciekawszego niż elementy źródłowe,

and then he'd put it into this software,

a następnie wrzucił do tego oprogramowania

which I think his son developed, originally,

stworzonego, jak mi się wydaje, przez jego syna.

and produces this wonderful presentation.

I powstała ta wspaniała prezentacja.

And Hans made a point

Przy tym Hans nie omieszkał

of saying, "Look, it's really important to have a lot of data."

zauważyć „Spójrzcie, naprawdę ważne jest posiadanie dużej ilości danych”.

And I was happy to see that at the party last night

A ja się bardzo ucieszyłem, kiedy na przyjęciu zeszłej nocy

that he was still saying, very forcibly, "It's really important to have a lot of data."

nadal mówił, bardzo dobitnie, „Naprawdę ważne jest posiadanie dużej ilości danych”.

So I want us now to think about

Chciałbym żebyście sobie teraz wyobrazili

not just two pieces of data being connected, or six like he did,

nie zaledwie dwa połączone zestawy danych, ani sześć wykorzystanych przez niego,

but I want to think about a world where everybody has put data on the web

ale wyobraźcie sobie świat, gdzie każdy umieścił dane w sieci WWW,

and so virtually everything you can imagine is on the web

dzięki czemu w zasadzie wszystko, co możemy sobie wyobrazić, jest tam.

and then calling that linked data.

A następnie nazwijmy to powiązanymi danymi.

The technology is linked data, and it's extremely simple.

Ta technologia nosi nazwę „powiązane dane”. Jest ona niezwykle prosta.

If you want to put something on the web there are three rules:

Jeśli chcecie opublikować coś w WWW, są trzy reguły:

first thing is that those HTTP names --

po pierwsze: te nazwy HTTP,

those things that start with "http:" --

to wszystko zaczynające się od http z dwukropkiem,

we're using them not just for documents now,

stosujemy je teraz nie tylko dla dokumentów,

we're using them for things that the documents are about.

używamy ich dla rzeczy, o których mówią dokumenty.

We're using them for people, we're using them for places,

Stosujemy je dla osób, stosujemy dla miejsc,

we're using them for your products, we're using them for events.

dla produktów, dla wydarzeń.

All kinds of conceptual things, they have names now that start with HTTP.

Wszystko, czemu odpowiadają jakieś pojęcia, ma teraz nazwę zaczynającą się od http.

Second rule, if I take one of these HTTP names and I look it up

Druga zasada: gdy wezmę jedną z tych nazw HTTP i sprawdzę ją

and I do the web thing with it and I fetch the data

i zrobię z nią to, co normalnie robimy w WWW, pobiorę dane

using the HTTP protocol from the web,

przy użyciu protokołu HTTP z sieci,

I will get back some data in a standard format

uzyskam jakieś dane w standardowym formacie,

which is kind of useful data that somebody might like to know

to znaczy jakieś użyteczne dane, które może ktoś chce poznać,

about that thing, about that event.

dotyczące tego czegoś, tego wydarzenia.

Who's at the event? Whatever it is about that person,

Kto bierze udział w tym wydarzeniu? Cokolwiek dotyczy danej osoby,

where they were born, things like that.

miejsce urodzenia i tym podobne.

So the second rule is I get important information back.

Tak więc druga zasada mówi, że dostaję ważne informacje.

Third rule is that when I get back that information

Trzecia zasada mówi, że gdy dostaję te informacje,

it's not just got somebody's height and weight and when they were born,

będą tam nie tylko czyjeś wzrost i waga i data urodzenia.

it's got relationships.

Będą tam relacje.

Data is relationships.

Dane to relacje.

Interestingly, data is relationships.

Ciekawa sprawa, że dane to relacje.

This person was born in Berlin; Berlin is in Germany.

Ta osoba urodziła się w Berlinie, Berlin jest w Niemczech.

And when it has relationships, whenever it expresses a relationship

A gdy są tam relacje, zawsze gdy wyrażona jest relacja,

then the other thing that it's related to

inne rzeczy będące w tej relacji

is given one of those names that starts HTTP.

występują pod jedną z tych nazw zaczynających się od HTTP.

So, I can go ahead and look that thing up.

Więc mogę śmiało do tej rzeczy przejść i zapoznać się z nią.

So I look up a person -- I can look up then the city where they were born; then

Sprawdzam informacje o osobie – mogę sprawdzić gdzie się urodziła,

I can look up the region it's in, and the town it's in,

mogę sprawdzić w jakim regionie i w jakim mieście

and the population of it, and so on.

i tamtejszą populację i tak dalej.

So I can browse this stuff.

Czyli mogę przeglądać to wszystko.

So that's it, really.

I tak to wygląda, naprawdę.

That is linked data.

To są powiązane dane.

I wrote an article entitled "Linked Data" a couple of years ago

Napisałem kilka lat temu artykuł „Powiązane dane”

and soon after that, things started to happen.

i wkrótce potem zaczęło się dziać.

The idea of linked data is that we get lots and lots and lots

Idea powiązanych danych polega na tym, że posiadamy masę, olbrzymią masę

of these boxes that Hans had,

takich skrzynek, jakie miał Hans,

and we get lots and lots and lots of things sprouting.

i mamy olbrzymią masę wyrastających pędów.

It's not just a whole lot of other plants.

To nie jest zwykła wielka liczba odrębnych roślin.

It's not just a root supplying a plant,

To nie jest zwykły korzeń wspierający roślinę,

but for each of those plants, whatever it is --

ale w przypadku każdej z tych roślin, cokolwiek to jest

a presentation, an analysis, somebody's looking for patterns in the data --

– prezentacja, analiza, poszukiwanie wzorców w danych

they get to look at all the data

– trzeba patrzeć na wszystkie dane

and they get it connected together,

i połączyć je razem.

and the really important thing about data

Naprawdę ważna sprawa dotycząca danych

is the more things you have to connect together, the more powerful it is.

polega na tym, że im więcej ich połączymy, tym większe dają możliwości.

So, linked data.

Czyli powiązane dane.

The meme went out there.

Ujawnił się tu mem.

And, pretty soon Chris Bizer at the Freie Universitat in Berlin

I wkrótce Chris Bizer z Freie Universität w Berlinie,

who was one of the first people to put interesting things up,

jeden z pierwszych, którzy opublikowali ciekawe rzeczy,

he noticed that Wikipedia --

zauważył że Wikipedia...

you know Wikipedia, the online encyclopedia

Znacie Wikipedię, encyklopedię internetową,

with lots and lots of interesting documents in it.

zawierającą całą masę interesujących dokumentów.

Well, in those documents, there are little squares, little boxes.

A w tych dokumentach są małe pola, małe ramki.

And in most information boxes, there's data.

A w większości tych pól informacyjnych są dane.

So he wrote a program to take the data, extract it from Wikipedia,

Napisał więc program wydobywający te dane z Wikipedii

and put it into a blob of linked data

i wstawiający je do bąbli powiązanych danych

on the web, which he called dbpedia.

znajdującego się w WWW. Nazwał to DBpedia.

Dbpedia is represented by the blue blob in the middle of this slide

DBpedia to niebieski bąbel na środku tego slajdu.

and if you actually go and look up Berlin,

Jeśli faktycznie sprawdzicie informacje o Berlinie,

you'll find that there are other blobs of data

zobaczycie tam inne bąble danych,

which also have stuff about Berlin, and they're linked together.

które również zawierają coś o Berlinie i są powiązane razem.

So if you pull the data from dbpedia about Berlin,

Więc jeśli wyciągniecie z DBpedii dane dotyczące Berlina,

you'll end up pulling up these other things as well.

wyciągniecie również te inne rzeczy.

And the exciting thing is it's starting to grow.

I fascynujące jest, że to zaczyna się rozrastać.

This is just the grassroots stuff again, OK?

To znowu spontaniczna oddolna inicjatywa, tak?

Let's think about data for a bit.

Pomyślmy chwilę o danych.

Data comes in fact in lots and lots of different forms.

Dane występują w najrozmaitszych postaciach.

Think of the diversity of the web. It's a really important thing

Pomyślcie o zróżnicowaniu WWW. To bardzo ważne,

that the web allows you to put all kinds of data up there.

że WWW umożliwia zamieszczanie danych wszelkich rodzajów.

So it is with data. I could talk about all kinds of data.

Tak wygląda sprawa z danymi. Mógłbym opowiadać o najróżniejszych rodzajach danych.

We could talk about government data, enterprise data is really important,

Moglibyśmy rozmawiać o danych rządowych, dane przedsiębiorstw są naprawdę ważne,

there's scientific data, there's personal data,

są dane naukowe, są dane osobowe,

there's weather data, there's data about events,

są dane meteorologiczne, dane o wydarzeniach,

there's data about talks, and there's news and there's all kinds of stuff.

dane o prezentacjach i przemówieniach, wiadomości i cała reszta.

I'm just going to mention a few of them

Wspomnę tylko o kilku rodzajach,

so that you get the idea of the diversity of it,

abyście uchwycili stopień ich zróżnicowania,

so that you also see how much unlocked potential.

a ponadto dostrzegli ile potencjału jest uwięzione.

Let's start with government data.

Zacznijmy od danych rządowych.

Barack Obama said in a speech,

Barack Obama powiedział w swoim wystąpieniu,

that he -- American government data would be available on the Internet

że on... że dane rządu amerykańskiego zostaną udostępnione w Internecie

in accessible formats.

w formatach zapewniających powszechną dostępność.

And I hope that they will put it up as linked data.

A ja mam nadzieję, że opublikują je jako powiązane dane.

That's important. Why is it important?

To ważne. Dlaczego ważne?

Not just for transparency, yeah transparency in government is important,

Nie tylko dla przejrzystości. Jasne, przejrzystość działań rządu jest ważna,

but that data -- this is the data from all the government departments

ale te dane – to są dane z wszystkich departamentów rządowych.

Think about how much of that data is about how life is lived in America.

Pomyślcie ile z tych danych mówi o tym, jak się żyje w Ameryce.

It's actual useful. It's got value.

Są one naprawdę użyteczne. Wartościowe.

I can use it in my company.

Mogę je wykorzystać w swojej firmie.

I could use it as a kid to do my homework.

Gdybym był dzieckiem, mógłbym z nich korzystać przy odrabianiu pracy domowej.

So we're talking about making the place, making the world run better

Mówimy więc o sprawianiu, by świat był lepszy,

by making this data available.

dzięki udostępnieniu tych danych.

In fact if you're responsible -- if you know about some data

Prawdę mówiąc, jeśli jesteście odpowiedzialni – jeśli wiecie o jakiś danych

in a government department, often you find that

posiadanych przez jakiś departament rządowy, często widzicie,

these people, they're very tempted to keep it --

że ci ludzie odczuwają wielką pokusę, żeby je zatrzymać dla siebie.

Hans calls it database hugging.

Hans nazywa to niewypuszczaniem baz danych z objęć.

You hug your database, you don't want to let it go

Ściskacie swoją bazę w ramionach, nie chcecie jej puścić,

until you've made a beautiful website for it.

dopóki nie przygotujecie dla niej pięknej witryny www.

Well, I'd like to suggest that rather --

Ale ja sugeruję, żeby raczej...

yes, make a beautiful website,

Owszem, zróbcie piękną witrynę,

who am I to say don't make a beautiful website?

jakże ja mógłbym powiedzieć „nie róbcie pięknej witryny”?

Make a beautiful website, but first

Zróbcie piękną witrynę, ale najpierw

give us the unadulterated data,

dajcie nam dane bez domieszek.

we want the data.

Chcemy danych.

We want unadulterated data.

Chcemy danych bez domieszek.

OK, we have to ask for raw data now.

OK. Musimy poprosić o czyste dane natychmiast.

And I'm going to ask you to practice that, OK?

Przećwiczmy to teraz, dobrze?

Can you say "raw"?

Powiedzcie „czyste”.

Audience: Raw.

Widownia: Czyste.

Tim Berners-Lee: Can you say "data"?

Tim Berners-Lee: Powiedzcie „dane”.

Audience: Data.

Widownia: Dane.

TBL: Can you say "now"?

TBL: Powiedzcie „natychmiast”.

Audience: Now!

Widownia: Natychmiast!

TBL: Alright, "raw data now"!

TBL: Dobrze, czyste dane natychmiast!

Audience: Raw data now!

Widownia: Czyste dane natychmiast!

Practice that. It's important because you have no idea the number of excuses

Ćwiczcie to. To ważne, bo nie macie pojęcia ile wymówek

people come up with to hang onto their data

mają ludzie, żeby zatrzymać swoje dane przy sobie

and not give it to you, even though you've paid for it as a taxpayer.

i nie dać ich Wam, choć zapłaciliście za nie jako podatnicy.

And it's not just America. It's all over the world.

I nie jest tak tylko w Ameryce. Jest tak na całym świecie.

And it's not just governments, of course -- it's enterprises as well.

I nie dotyczy to tylko rządów oczywiście – z firmami jest tak samo.

So I'm just going to mention a few other thoughts on data.

Teraz przedstawię kilka innych myśli dotyczących danych.

Here we are at TED, and all the time we are very conscious

Jesteśmy tu na TED i cały czas mamy wielką świadomość

of the huge challenges that human society has right now --

olbrzymich wyzwań, przed którymi stoi teraz ludzkość:

curing cancer, understanding the brain for Alzheimer's,

leczenie raka, poznanie mózgu w celu leczenia choroby Alzheimera,

understanding the economy to make it a little bit more stable,

zrozumienie działania gospodarki, by uczynić ją trochę bardziej stabilną,

understanding how the world works.

odkrycie jak działa świat.

The people who are going to solve those -- the scientists --

Ludzie, którzy rozwiążą te problemy, naukowcy

they have half-formed ideas in their head,

mają w głowach częściowo ukształtowane idee,

they try to communicate those over the web.

które próbują przedstawić światu za pośrednictwem WWW.

But a lot of the state of knowledge of the human race at the moment

Ale masa wiedzy gatunku ludzkiego obecnie

is on databases, often sitting in their computers,

znajduje się w bazach danych, często w komputerach tych naukowców,

and actually, currently not shared.

i tak naprawdę nie jest obecnie udostępniana innym.

In fact, I'll just go into one area --

Prawdę mówiąc, przedstawię tylko jeden obszar:

if you're looking at Alzheimer's, for example,

jeśli przyjrzymy się na przykład chorobie Alzheimera,

drug discovery -- there is a whole lot of linked data which is just coming out

poszukiwaniu leków – mamy olbrzymią ilość powiązanych danych

because scientists in that field realize

ponieważ naukowcy zajmujący się tą dziedziną zdają sobie sprawę,

this is a great way of getting out of those silos,

że jest to znakomity sposób na ucieczkę z tych silosów,

because they had their genomics data in one database

gdzie mają dane genomiczne w jednej bazie danych

in one building, and they had their protein data in another.

w jednym budynku a dane proteomiczne gdzie indziej.

Now, they are sticking it onto -- linked data --

Teraz składają jedne z drugimi – powiązane dane

and now they can ask the sort of question, that you probably wouldn't ask,

– i mogą zadawać pytania, jakich Wy prawdopodobnie byście nie zadali.

I wouldn't ask -- they would.

Ja bym nie zadał – a oni tak.

What proteins are involved in signal transduction

Jakie białka biorą udział w przenoszeniu sygnałów

and also related to pyramidal neurons?

a ponadto są związane z neuronami układu piramidowego?

Well, you take that mouthful and you put it into Google.

Spróbujcie wrzucić takie mądre pytanie do Google.

Of course, there's no page on the web which has answered that question

Oczywiście nie ma w WWW żadnej strony z odpowiedzią na nie,

because nobody has asked that question before.

ponieważ nikt go wcześniej nie zadał.

You get 223,000 hits --

Dostaniemy 223 000 trafień

no results you can use.

i żadnego przydatnego wyniku.

You ask the linked data -- which they've now put together --

Gdy zapytacie powiązane dane, które oni złożyli razem:

32 hits, each of which is a protein which has those properties

mamy 32 trafienia, z których każde odpowiada białku mającemu te właściwości

and you can look at.

i możemy to wszystko przejrzeć.

The power of being able to ask those questions, as a scientist --

Możliwość zadawania takich pytań przez naukowców,

questions which actually bridge across different disciplines --

pytań przekraczających granice dyscyplin,

is really a complete sea change.

to niesamowity przełom.

It's very very important.

To coś bardzo ważnego.

Scientists are totally stymied at the moment --

Naukowcy są obecnie zupełnie skrępowani:

the power of the data that other scientists have collected is locked up

masa danych zgromadzonych przez innych naukowców jest uwięziona.

and we need to get it unlocked so we can tackle those huge problems.

Musimy je uwolnić, aby móc poradzić sobie z tymi wielkimi problemami.

Now if I go on like this, you'll think that all the data comes from huge institutions

Gdybyśmy poszli dalej tym tropem, moglibyście sobie pomyśleć, że wszystkie dane pochodzą z wielkich instytucji

and has nothing to do with you.

i nie mają nic wspólnego z Wami.

But, that's not true.

Jednak to nieprawda.

In fact, data is about our lives.

Tak naprawdę, dane dotyczą naszego życia.

You just -- you log on to your social networking site,

Zwyczajnie logujecie się do serwisu społecznościowego,

your favorite one, you say, "This is my friend."

swojego ulubionego, i stwierdzacie „To jest mój znajomy”.

Bing! Relationship. Data.

Bach! Relacja. Dane.

You say, "This photograph, it's about -- it depicts this person. "

Stwierdzacie „To zdjęcie przedstawia... jest na nim ta osoba”.

Bing! That's data. Data, data, data.

Bach! To dane. Dane, dane, dane.

Every time you do things on the social networking site,

Zawsze gdy robicie coś w serwisie społecznościowym,

the social networking site is taking data and using it -- re-purposing it --

ten serwis bierze te dane i ich używa – robi z nich coś nowego

and using it to make other people's lives more interesting on the site.

– i używa by dostarczyć ciekawszych wrażeń innym, którzy z niego korzystają.

But, when you go to another linked data site --

Ale gdy przechodzicie do innego serwisu z powiązanymi danymi,

and let's say this is one about travel,

powiedzmy dotyczącego podróży,

and you say, "I want to send this photo to all the people in that group,"

i stwierdzacie „Chcę wysłać to zdjęcie do wszystkich ludzi w tej grupie”,

you can't get over the walls.

nie pokonacie murów.

The Economist wrote an article about it, and lots of people have blogged about it --

The Economist opublikował artykuł o tym, również wiele osób pisało o tym w blogach:

tremendous frustration.

ogromna frustracja.

The way to break down the silos is to get inter-operability

Sposobem na zburzenie tych silosów jest interoperacyjność

between social networking sites.

serwisów społecznościowych.

We need to do that with linked data.

Musimy to zrobić, stosując powiązane dane.

One last type of data I'll talk about, maybe it's the most exciting.

Ostatni rodzaj danych, o których wspomnę, jest może najbardziej fascynujący.

Before I came down here, I looked it up on OpenStreetMap

Zanim tu dotarłem, obejrzałem to miejsce w OpenStreetMap.

The OpenStreetMap's a map, but it's also a Wiki.

OpenStreetMap to mapa, ale również wiki.

Zoom in and that square thing is a theater -- which we're in right now --

Powiększę obraz i to kwadratowe coś to teatr, w którym jesteśmy teraz.

The Terrace Theater. It didn't have a name on it.

The Terrace Theater. Nie było na nim nazwy.

So I could go into edit mode, I could select the theater,

Więc przełączyłem w tryb edycji, wybrałem ten teatr,

I could add down at the bottom the name, and I could save it back.

dodałem na dole nazwę i zapisałem.

And now if you go back to the OpenStreetMap. org,

I jeśli teraz wejdziecie na OpenStreetMap.org

and you find this place, you will find that The Terrace Theater has got a name.

i znajdziecie to miejsce, zobaczycie, że The Terrace Theater ma nazwę.

I did that. Me!

Ja to zrobiłem. Ja!

I did that to the map. I just did that!

Zrobiłem to na tej mapie. Właśnie to zrobiłem!

I put that up on there. Hey, you know what?

Wstawiłem to tam. I wiecie co?

If I -- that street map is all about everybody doing their bit

Jeśli ja... ta mapa to po prostu wykonywanie przez każdego swojego kawałka pracy,

and it creates an incredible resource

dzięki czemu powstają niesamowite zasoby,

because everybody else does theirs.

ponieważ inni też dorzucają coś swojego.

And that is what linked data is all about.

I to są właśnie powiązane dane.

It's about people doing their bit

To ludzie robiący coś samemu,

to produce a little bit, and it all connecting.

żeby dorzucić mały fragmencik, a wszystko jest ze sobą połączone.

That's how linked data works.

Tak działają powiązane dane.

You do your bit. Everybody else does theirs.

Ty robisz swój kawałek. Inni też robią swoje.

You may not have lots of data which you have yourself to put on there

Możecie nie mieć dużo własnych danych do opublikowania,

but you know to demand it.

ale wiecie, że macie ich żądać.

And we've practiced that.

To już przećwiczyliśmy.

So, linked data -- it's huge.

Czyli powiązane dane – to wielka sprawa.

I've only told you a very small number of things

Opowiedziałem wam tylko o małym wycinku.

There are data in every aspect of our lives,

Istnieją dane dotyczące każdego aspektu naszego życia,

every aspect of work and pleasure,

każdego aspektu pracy i zabawy,

and it's not just about the number of places where data comes,

nie chodzi tylko o liczbę miejsc, z których pochodzą dane,

it's about connecting it together.

chodzi o połączenie ich razem.

And when you connect data together, you get power

A gdy połączymy razem dane, mamy możliwości,

in a way that doesn't happen just with the web, with documents.

jakich nie daje samo WWW złożone z dokumentów.

You get this really huge power out of it.

To daje nam naprawdę olbrzymie możliwości.

So, we're at the stage now

A więc teraz jesteśmy na etapie,

where we have to do this -- the people who think it's a great idea.

gdy musimy to zrobić my – ludzie uważający, że to świetny pomysł.

And all the people -- and I think there's a lot of people at TED who do things because --

I wszystkie osoby – myślę, że na TED jest mnóstwo ludzi, którzy robią coś, ponieważ...

even though there's not an immediate return on the investment

...mimo że inwestycja nie zwróci się natychmiast,

because it will only really pay off when everybody else has done it --

ponieważ zyski pojawią się, tylko gdy wszyscy inni też to zrobią.

they'll do it because they're the sort of person who just does things

Zrobią to ponieważ są ludźmi, którzy po prostu robią rzeczy,

which would be good if everybody else did them.

które zrobione także przez wszystkich innych, przyniosą coś dobrego.

OK, so it's called linked data.

OK. A więc to są powiązane dane.

I want you to make it.

Chcę, żebyście je tworzyli.

I want you to demand it.

Chcę, żebyście ich żądali.

And I think it's an idea worth spreading.

I myślę, że to idea warta rozpowszechniania.

Thanks.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)