How fear of nuclear power is hurting the environment | Michael Shellenberger

Tłumaczenie: Paulina Monczak-Mancewicz Korekta: Rysia Wand

Have you heard the news?

Słyszeliście już?

We're in a clean energy revolution.

Trwa rewolucja czystej energii.

And where I live in Berkeley, California,

W Berkley w Kalifornii, gdzie mieszkam,

it seems like every day I see a new roof with new solar panels going up,

każdego dnia na dachach przybywa paneli słonecznych,

electric car in the driveway.

a na podjazdach samochodów elektrycznych.

Germany sometimes gets half its power from solar,

Niemcy czasem pozyskują połowę energii ze słońca,

and India is now committed to building 10 times more solar

a Indie chcą zbudować 10 razy więcej paneli słonecznych

than we have in California,

niż mamy w Kalifornii

by the year 2022.

do 2022 roku.

Even nuclear seems to be making a comeback.

Chyba nawet energia jądrowa wraca do łask.

Bill Gates is in China working with engineers,

Bill Gates pracuje z inżynierami w Chinach,

there's 40 different companies that are working together

40 różnych przedsiębiorstw współpracuje,

to try to race to build the first reactor that runs on waste,

próbując zbudować pierwszy reaktor napędzany odpadami,

that can't melt down

który się nie stopi

and is cheaper than coal.

i będzie tańszy od węgla.

And so you might start to ask:

Pewnie zastanawiacie się:

Is this whole global warming problem

czy problem globalnego ocieplenia

going to be a lot easier to solve than anybody imagined?

będzie łatwiej rozwiązać niż się zdawało?

That was the question we wanted to know,

Też nas to ciekawiło,

so my colleagues and I decided to take a deep dive into the data.

więc postanowiliśmy z kolegami zanurzyć się w danych.

We were a little skeptical of some parts

Czasem byliśmy dość sceptyczni

of the clean energy revolution story,

wobec rewolucji czystej energii,

but what we found really surprised us.

ale nasze odkrycie bardzo nas zaskoczyło.

The first thing is that clean energy has been increasing.

Po pierwsze czystej energii jest coraz więcej.

This is electricity from clean energy sources over the last 20 years.

To elektryczność ze źródeł czystej energii w ciągu ostatnich 20 lat.

But when you look at the percentage of global electricity

Jednak okazuje się, że odsetek elektryczności światowej

from clean energy sources,

ze źródeł czystej energii

it's actually been in decline from 36 percent to 31 percent.

spadł z 36% do 31%.

And if you care about climate change,

Jeżeli niepokoi nas zmiana klimatu,

you've got to go in the opposite direction

musimy iść w przeciwnym kierunku,

to 100 percent of our electricity from clean energy sources,

aby jak najszybciej osiągnąć 100% elektryczności

as quickly as possible.

ze źródeł czystej energii.

Now, you might wonder,

Można spytać:

"Come on, how much could five percentage points of global electricity be?"

ile to jest 5% światowej elektryczności?

Well, it turns out to be quite a bit.

Okazuje się, że całkiem sporo.

It's the equivalent of 60 nuclear plants

5% odpowiada 60 elektrowniom jądrowym

the size of Diablo Canyon, California's last nuclear plant,

wielkości ostatniej kalifornijskiej elektrowni jądrowej Diablo Canyon

or 900 solar farms the size of Topaz,

lub 900 farmom słonecznym jak farma Topaz,

which is one of the biggest solar farms in the world,

jedna z największych farm słonecznych na świecie,

and certainly our biggest in California.

a na pewno największa w Kalifornii.

A big part of this is simply that fossil fuels are increasing

Głównie chodzi o to, że ilość paliw kopalnych wzrasta szybciej

faster than clean energy.

niż ilość czystej energii.

And that's understandable.

To zrozumiałe.

There's just a lot of poor countries

Jest jednak wiele biednych krajów,

that are still using wood and dung and charcoal

dla których wciąż drewno, obornik i węgiel

as their main source of energy,

stanowią główne źródła energii.

and they need modern fuels.

Potrzeba im nowoczesnych paliw.

But there's something else going on,

Ale problem leży też gdzie indziej:

which is that one of those clean energy sources in particular

zwłaszcza użycie jednego z tych źródeł czystej energii

has actually been on the decline in absolute terms,

spada w ujęciu bezwzględnym,

not just relatively.

nie tylko stosunkowo.

And that's nuclear.

Chodzi o energię jądrową.

You can see its generation has declined seven percent

Jak widać, jej produkcja spadła o 7%

over the last 10 years.

w ciągu ostatnich 10 lat.

Now, solar and wind have been making huge strides,

Dobrze sobie radzą energia słoneczna i wiatrowa,

so you hear a lot of talk about how it doesn't really matter,

dlatego często słyszy się, że to nic nie szkodzi,

because solar and wind is going to make up the difference.

energia słoneczna i wiatrowa pokryją tę różnicę.

But the data says something different.

Jednak dane wskazują na coś innego.

When you combine all the electricity from solar and wind,

Jeżeli połączymy prąd ze słońca i wiatru,

you see it actually barely makes up half of the decline from nuclear.

pokrywa on zaledwie połowę strat w zakresie energii jądrowej.

Let's take a closer look in the United States.

Przyjrzyjmy się dokładniej USA.

Over the last couple of years -- really 2013, 2014 --

W ciągu ostatnich kilku lat, w 2013, 2014 roku,

we prematurely retired four nuclear power plants.

przedwcześnie zamknęliśmy 4 elektrownie jądrowe.

They were almost entirely replaced with fossil fuels,

Prawie całkowicie zastąpilło je paliwo kopalne

and so the consequence was that we wiped out

i tym samym pozbyliśmy się

almost as much clean energy electricity that we get from solar.

niemal takiej ilości czystej energii, jaką pozyskujemy ze słońca.

And it's not unique to us.

Nie tylko my tak postąpiliśmy.

People think of California as a clean energy and climate leader,

Kalifornia rzekomo przoduje w czystej energii i kwestii klimatu,

but when we looked at the data,

jednak analizując dane,

what we found is that, in fact,

zauważyliśmy, że tak naprawdę

California reduced emissions more slowly than the national average,

ograniczanie emisji było tam wolniejsze niż średnie tempo krajowe

between 2000 and 2015.

w latach 2000–2015.

What about Germany?

A Niemcy?

They're doing a lot of clean energy.

Produkują dużo czystej energii.

But when you look at the data,

Jednak z danych wynika,

German emissions have actually been going up since 2009,

że emisja Niemiec wzrasta od 2009 r.

and there's really not anybody who's going to tell you

i nikt chyba nie powie,

that they're going to meet their climate commitments in 2020.

że Niemcy spełnią zobowiązania względem klimatu w 2020 roku.

The reason isn't hard to understand.

Powód jest dość oczywisty.

Solar and wind provide power about 10 to 20 percent of the time,

Słońce i wiatr zapewniają energię przez 10-20% czasu,

which means that when the sun's not shining,

co oznacza, że gdy słońce nie świeci,

the wind's not blowing,

gdy wiatr nie wieje,

you still need power for your hospitals,

szpitale nadal potrzebują prądu,

your homes, your cities, your factories.

tak jak domy, miasta, fabryki.

And while batteries have made some really cool improvements lately,

Chociaż osiągnięto ostatnio spore postępy jeśli chodzi o baterie,

the truth is, they're just never going to be as efficient

tak na prawdę nigdy nie będą tak skuteczne

as the electrical grid.

jak sieć elektroenergetyczna.

Every time you put electricity into a battery and take it out,

Przy każdym ładowaniu i użyciu baterii

you lose about 20 to 40 percent of the power.

tracimy około 20 - 40% energii.

That's why when, in California,

Gdy w Kalifornii próbujemy używać

we try to deal with all the solar we've brought online --

wyprodukowaną energię słoneczną,

we now get about 10 percent of electricity from solar --

a pozyskujemy obecnie około 10% prądu ze słońca,

when the sun goes down, and people come home from work

kiedy słońce zachodzi, a ludzie wracają z pracy

and turn on their air conditioners and their TV sets,

włączają klimatyzację, telewizory,

and every other appliance in the house,

i wszystkie inne urządzenia w domu,

we need a lot of natural gas backup.

potrzeba sporego wsparcia w postaci gazu ziemnego.

So what we've been doing

Do tej pory składowaliśmy

is stuffing a lot of natural gas into the side of a mountain.

dużo gazu ziemnego we wnętrzu pewnej góry.

And that worked pretty well for a while,

Działało to całkiem nieźle jakiś czas,

but then late last year, it sprung a leak.

ale w zeszłym roku zaczęło przeciekać.

This is Aliso Canyon.

Chodzi o kanion Aliso.

So much methane gas was released,

Ilość metanu, która wyciekła

it was the equivalent of putting half a million cars on the road.

odpowiadała ilości produkowanej przez milion samochodów.

To pogrzebało nasze roczne zobowiązania klimatyczne.

It basically blew through all of our climate commitments for the year.

Well, what about India?

A co z Indiami?

Czasem, żeby zdobyć odpowiednie dane, trzeba dotrzeć w dane miejsce:

Sometimes you have to go places to really get the right data,

so we traveled to India a few months ago.

kilka miesięcy temu pojechaliśmy do Indii.

We met with all the top officials -- solar, nuclear, the rest --

Spotkaliśmy najważniejszych urzędników do spraw różnych rodzajów energii.

and what they told us is,

Powiedzieli nam:

"Mamy większe problemy

"We're actually having more serious problems

than both Germany and California.

niż Niemcy i Kalifornia.

We don't have backup; we don't have all the natural gas.

Nie mamy zapasów, nie mamy gazu ziemnego.

And that's just the start of it.

A to tylko początek.

Say we want to get to 100 gigawatts by 2022.

Powiedzmy, że do 2022 roku chcemy wyprodukować 100 gigawatów.

But last year we did just five,

W zeszłym roku wyprodukowaliśmy tylko 5,

and the year before that, we did five."

dwa lata temu – też 5.

So, let's just take a closer look at nuclear.

Przyjrzyjmy się uważniej energii jądrowej.

The United Nations Intergovernmental Panel on Climate Change

Międzyrządowy Zespół ONZ ds. Zmian Klimatu

przeanalizował zawartość węgla we wszystkich tych paliwach

has looked at the carbon content of all these different fuels,

i okazuje się, że paliwo jądrowe jest bardzo nisko, poniżej słonecznego.

and nuclear comes out really low -- it's actually lower even than solar.

And nuclear obviously provides a lot of power --

Paliwo jądrowe oczywiście zapewnia dużo energii,

24 hours a day, seven days a week.

przez całą dobę, 7 dni w tygodniu.

During a year, a single plant can provide power 92 percent of the time.

W ciągu roku jedna elektrownia może produkować prąd przez 92% czasu.

What's interesting is that when you look at countries

Co ciekawe, spośród wielu krajów,

które zaczęły stosować różne rodzaje czystej energii,

that have deployed different kinds of clean energies,

there's only a few that have done so

tylko kilka zrobiło to w tempie

at a pace consistent with dealing with the climate crisis.

odpowiednim do walki z kryzysem klimatycznym.

So nuclear seems like a pretty good option,

Zatem paliwo jądrowe wypada nieźle,

but there's this big problem with it,

ale wiąże się z nim spory problem,

which all of you, I'm sure, are aware of,

którego wszyscy na pewno są świadomi,

which is that people really don't like it.

a mianowicie, że ludzie naprawdę go nie lubią.

There was a study, a survey done of people around the world,

Przeprowadzano ankietę wśród ludzi na całym świecie,

not just in the United States or Europe,

nie tylko w USA czy Europie,

about a year and a half ago.

około półtora roku temu.

And what they found

Okazało się, że energia jądrowa

is that nuclear is actually one of the least popular forms of energy.

podoba się najmniej ze wszystkich rodzajów energii.

Even oil is more popular than nuclear.

Nawet ropa cieszy się lepszą sławą.

And while nuclear kind of edges out coal, the thing is,

Chociaż paliwo jądrowe wypiera węgiel,

people don't really fear coal in the same way they fear nuclear,

ludzie nie boją się węgla tak samo jak paliwa jądrowego,

which really operates on our unconscious.

co dzieje się na poziomie podświadomości.

So what is it that we fear?

Czego właściwie się boimy?

There's really three things.

Tak naprawdę trzech rzeczy.

There's the safety of the plants themselves --

Po pierwsze bezpieczeństwo samych elektrowni:

the fears that they're going to melt down and cause damage;

obawa przed stopieniem i zniszczeniami,

there's the waste from them;

po drugie odpady jądrowe;

and there's the association with weapons.

po trzecie skojarzenia z bronią jądrową.

And I think, understandably,

Myślę, że całkiem słusznie

inżynierowie próbują znaleźć techniczne rozwiązania tych problemów.

engineers look at those concerns and look for technological fixes.

That's why Bill Gates is in China developing advanced reactors.

Dlatego Bill Gates tworzy w Chinach zaawansowane reaktory.

That's why 40 different entrepreneurs are working on this problem.

Dlatego 40 różnych przedsiębiorców pracuję nad tą kwestią.

Mnie samego bardzo to cieszy.

And I, myself, have been very excited about it.

Napisaliśmy raport, jak produkować tanią energię jądrową.

We did a report: "How to Make Nuclear Cheap."

In particular, the thorium reactor shows a lot of promise.

Szczególnie obiecujący jest reaktor torowy.

So when the climate scientist, James Hansen,

Kiedy klimatolog James Hansen

asked if I wanted to go to China with him

zapytał, czy pojadę z nim do Chin,

by poznać ich zaawansowany plan energii jądrowej,

and look at the Chinese advanced nuclear program,

I jumped at the chance.

wykorzystałem okazję.

We were there with MIT and UC Berkeley engineers.

Spotkaliśmy tam inżynierów z MIT i UC Berkeley.

And I had in my mind

Wyobrażałem sobie, że Chińczycy

that the Chinese would be able to do with nuclear

będą mogli zrobić z energią jądrową to,

what they did with so many other things --

co zrobili w wielu innych dziedzinach:

zacząć produkcję taśmową małych reaktorów jądrowych,

start to crank out small nuclear reactors on assembly lines,

ship them up like iPhones or MacBooks and send them around the world.

porozsyłać je po świecie jak iPhony i MacBooki.

I would get one at home in Berkeley.

Kupiłbym sobie taki do domu w Berkeley.

But what I found was somewhat different.

Jednak w rzeczywistości było inaczej.

The presentations were all very exciting and very promising;

Wszystkie prezentacje były bardzo ciekawe i obiecujące;

pokazywano wiele projektów reaktorów.

they have multiple reactors that they're working on.

The time came for the thorium reactor, and a bunch of us were excited.

Gdy przyszedł czas na reaktor torowy, nie mogliśmy się doczekać.

They went through the whole presentation, they got to the timeline,

Na sam koniec prezentacji dotarli do kwestii czasowych

and they said,

i powiedzieli:

"We're going to have a thorium molten salt reactor

"Udostępnimy gotowy reaktor torowy

ready for sale to the world

do sprzedaży na skalę światową

by 2040."

do roku 2040".

And I was like, "What?"

Myślę sobie: "Że co?".

(Laughter)

(Śmiech)

I looked at my colleagues and I was like,

Spojrzałem na kolegów i zapytałem:

"Excuse me --

"Przepraszam,

can you guys speed that up a little bit?

nie da się trochę szybciej?

Because we're in a little bit of a climate crisis right now.

Mamy jakby kryzys klimatyczny.

And your cities are really polluted, by the way."

I, nawiasem mówiąc, macie serio zanieczyszczone miasta".

And they responded back, they were like,

Odpowiedź padła taka:

"I'm not sure what you've heard about our thorium program,

"Nie wiem, co słyszałeś o naszym programie,

but we don't have a third of our budget,

ale nie mamy nawet 1/3 budżetu,

and your department of energy hasn't been particularly forthcoming

a naszemu ministerstwu energii niezbyt podobają się

with all that data you guys have on testing reactors."

wasze dane na temat testowania reaktorów”.

And I said, "Well, I've got an idea.

Powiedziałem: "Mam pomysł.

You know how you've got 10 years where you're demonstrating that reactor?

Może zamiast testować ten reaktor

Let's just skip that part,

przez 10 lat,

and let's just go right to commercializing it.

przejść od razu do sprzedaży.

That will save money and time."

Zaoszczędzicie czas i pieniądze".

And the engineer just looked at me and said,

Inżynier spojrzał na mnie i powiedział:

"Let me ask you a question:

"Mogę o coś zapytać?

Would you buy a car that had never been demonstrated before?"

Kupiłbyś samochód, którego nigdy nie testowano?".

So what about the other reactors?

A co z innymi reaktorami?

There's a reactor that's coming online now, they're starting to sell it.

Właśnie pojawił się nowy reaktor, zaczęła się sprzedaż.

Reaktor wysokotemperaturowy na gaz.

It's a high-temperature gas reactor.

It can't melt down.

Nie topi się.

But it's really big and bulky, that's part of the safety,

Jest jednak bardzo duży i masywny, ze względów bezpieczeństwa,

and nobody thinks it's going to ever get cheaper

i nie ma mowy, żeby kiedyś był tańszy

than the reactors that we have.

od reaktorów, które już mamy.

The ones that use waste as fuel are really cool ideas, but the truth is,

Reaktory, których paliwem są odpady, to fajny pomysł, ale prawda jest taka,

we don't actually know how to do that yet.

że jeszcze nie wiemy, jak je stworzyć.

Istnieje ryzyko, że wytworzymy jeszcze więcej odpadów,

There's some risk that you'll actually make more waste,

and most people think that if you're including

a większość z nas myśli,

that waste part of the process,

że jeśli odpady będą częścią procesu,

it's just going to make the whole machine a lot more expensive,

to cała maszyna będzie droższa;

it's just adding another complicated step.

to tylko dodatkowy, skomplikowany etap.

The truth is,

Prawda jest taka,

there's real questions about how much of that we're going to do.

że są wątpliwości co do tego, ile uda nam się osiągnąć.

I mean, we went to India and asked about the nuclear program.

Pojechaliśmy do Indii i spytaliśmy o program jądrowy.

The government said before the Paris climate talks

Przed obradami w sprawie klimatu w Paryżu

that they were going to do something like 30 new nuclear plants.

rząd twierdził, że powstanie około 30 elektrowni jądrowych.

But when we got there and interviewed people

Ale po rozmowach na miejscu

and even looked at the internal documents,

i analizie wewnętrznych dokumentów widać,

they're now saying they're going to do about five.

że teraz obiecują tylko 5 elektrowni.

And in most of the world, especially the rich world,

Większość krajów na świecie, zwłaszcza tych bogatych,

they're not talking about building new reactors.

nie mówi o tworzeniu nowych reaktorów.

We're actually talking about taking reactors down

Właściwie to mówi się o ich wycofaniu,

before their lifetimes are over.

zanim przestaną być użyteczne.

Germany's actually pressuring its neighbors to do that.

Niemcy zmuszają do tego sąsiadów.

I mentioned the United States --

Mówiłem o USA:

we could lose half of our reactors over the next 15 years,

możemy przez najbliższe 15 lat stracić połowę reaktorów,

which would wipe out 40 percent of the emissions reductions

co pochłonie nam 40% ograniczeń emisji

we're supposed to get under the Clean Power Plan.

obiecanych w ramach Planu Czystej Energii.

W Japonii wyłączono oczywiście wszystkie elektrownie jądrowe.

Of course, in Japan, they took all their nuclear plants offline,

replaced them with coal, natural gas, oil burning,

Zastąpił je węgiel, gaz ziemny, olej opałowy,

and they're only expected to bring online about a third to two-thirds.

i oczekuje się uruchomienia tylko 1/3 - 2/3 z nich.

So when we went through the numbers,

Po analizie danych liczbowych

and just added that up --

i podsumowaniu tego, ile energii jądrowej

how much nuclear do we see China and India bringing online

mogą zacząć produkować Chiny i India

over the next 15 years,

w ciągu najbliższych 15 lat,

how much do we see at risk of being taken offline --

a ilu elektrowniom zagraża likwidacja,

this was the most startling finding.

najbardziej nas zaszokowało,

What we found is that the world is actually at risk

że świat może stracić

of losing four times more clean energy than we lost over the last 10 years.

cztery razy więcej czystej energii, niż przez ostatnie 10 lat.

In other words: we're not in a clean energy revolution;

Mówiąc inaczej: nie ma rewolucji czystej energii,

we're in a clean energy crisis.

jest za to kryzys czystej energii.

So it's understandable that engineers would look for a technical fix

Zrozumiałe jest zatem, że inżynierowie szukają rozwiązań technicznych

to the fears that people have of nuclear.

dla strachu wobec energii jądrowej.

But when you consider that these are big challenges to do,

Biorąc jednak pod uwagę, że są to istotne problemy,

that they're going to take a long time to solve,

których rozwiązanie wymaga dużo czasu,

there's this other issue, which is:

pojawia się inne pytanie:

czy te rozwiązania techniczne zmniejszą strach społeczeństwa?

Are those technical fixes really going to solve people's fears?

Let's take safety.

Weźmy kwestię bezpieczeństwa.

You know, despite what people think,

Wbrew ogólnej opinii nie jest łatwo

it's hard to figure out how to make nuclear power much safer.

o większe bezpieczeństwo energii jądrowej.

I mean, every medical journal that looks at it --

W każdym czasopiśmie medycznym mówi się,

this is the most recent study from the British journal, "Lancet,"

to najnowsze badanie z brytyjskiego magazynu "Lancet",

one of the most respected journals in the world --

jednego z najbardziej szacownych pism na świecie,

że źródła energii jądrowej są najbezpieczniejsze.

nuclear is the safest way to make reliable power.

Everybody's scared of the accidents.

Wszyscy boją się wypadków.

So you go look at the accident data --

Spójrzmy zatem na dane dotyczące wypadków:

Fukushima, Chernobyl --

Fukushima, Czarnobyl,

the World Health Organization finds the same thing:

dane Światowej Organizacji Zdrowia są takie same:

the vast majority of harm is caused by people panicking,

szkody w zdecydowanej większości spowodowali panikujący ludzie,

and they're panicking because they're afraid.

a panikowali dlatego, że się bali.

In other words,

Innymi słowy:

the harm that's caused isn't actually caused by the machines

szkód nie spowodowały maszyny,

or the radiation.

ani promieniowanie.

It's caused by our fears.

Winny jest strach.

And what about the waste?

A co z odpadami?

Everyone worries about the waste.

Każdy przejmuje się odpadami.

Well, the interesting thing about the waste

Co ciekawe, odpadów jądrowych

is how little of it there is.

wcale tak dużo nie ma.

This is just from one plant.

To z jednej elektrowni.

If you take all the nuclear waste we've ever made in the United States,

Jeżeli wszystkie odpady jądrowe z USA

put it on a football field, stacked it up,

umieścimy na boisku piłkarskim,

it would only reach 20 feet high.

osiągną ledwie 6 metrów wysokości.

And people say it's poisoning people or doing something --

Mówi sie, że odpady są trujące i szkodliwe.

it's not, it's just sitting there, it's just being monitored.

Nieprawda. Po prostu siedzą w zbiornikach pod nadzorem.

There's not very much of it.

Nie ma ich zbyt dużo.

By contrast, the waste that we don't control from energy production --

Dla porównania, niekontrolowane odpady z produkcji energii,

czyli zanieczyszczenia,

we call it "pollution," and it kills seven million people a year,

każdego roku zabijają 7 milionów osób

and it's threatening very serious levels of global warming.

i niebezpiecznie wpływają na ocieplenie klimatu.

And the truth is that even if we get good at using that waste as fuel,

Nawet jeśli nauczymy się wykorzystywać odpady jako paliwo,

zawsze zostanie nadwyżka paliwa,

there's always going to be some fuel left over.

That means there's always going to be people that think it's a big problem

co oznacza, że zawsze znajdą się ludzie, którzy uznają to za wielki problem

for reasons that maybe don't have as much to do with the actual waste

z powodów, które nie mają z odpadami tyle wspólnego,

as we think.

ile by się zdawało.

Well, what about the weapons?

A co z bronią?

Maybe the most surprising thing is that we can't find any examples

Może najdziwniejsze jest to, że nie istnieją kraje,

of countries that have nuclear power

które zaczynają od energii jądrowej

and then, "Oh!" decide to go get a weapon.

i nagle decydują się stworzyć broń.

In fact, it works the opposite.

W rzeczywistości jest na odwrót.

What we find is the only way we know

Okazuje się, że jedynym znanym sposobem

how to get rid large numbers of nuclear weapons

pozbycia się dużej ilości broni jądrowej

is by using the plutonium in the warheads

jest użycie plutonu z głowic bojowych

jako paliwa w elektrowniach jądrowych.

as fuel in our nuclear power plants.

And so, if you are wanting to get the world rid of nuclear weapons,

Zatem jeśli chcemy pozbyć się całej broni jądrowej na świecie,

then we're going to need a lot more nuclear power.

trzeba wyprodukować więcej energii jądrowej.

(Applause)

(Brawa)

As I was leaving China,

Kiedy wyjeżdżałem z Chin,

the engineer that brought Bill Gates there kind of pulled me aside,

zaczepił mnie inżynier, który sprowadził tam Billa Gatesa,

and he said, "You know, Michael, I appreciate your interest

i powiedział: "Michael, doceniam twoje zainteresowanie

in all the different nuclear supply technologies,

różnymi technologiami dostaw energii jądrowej,

but there's this more basic issue,

ale główny problem polega na tym,

which is that there's just not enough global demand.

że na świecie brakuje popytu.

I mean, we can crank out these machines on assembly lines,

Możemy rozpocząć produkcję taśmową tych maszyn,

we do know how to make things cheap,

wiemy, jak produkować tanio,

but there's just not enough people that want them."

ale prawie nikt ich nie chce”.

And so, let's do solar and wind and efficiency and conservation.

Produkujmy dalej energię słoneczną, wiatrową, ograniczajmy zużycie.

Let's accelerate the advanced nuclear programs.

Przyspieszmy zaawansowane programy jądrowe.

I think we should triple the amount of money we're spending on it.

Należy potroić sumy przeznaczane na te cele.

But I just think the most important thing,

Ale najważniejsze to zdawać sobie sprawę,

if we're going to overcome the climate crisis,

jeżeli mamy pokonać kryzys klimatyczny,

is to keep in mind that the cause of the clean energy crisis

że przyczyną kryzysu czystej energii

isn't from within our machines,

nie są nasze maszyny,

it's from within ourselves.

ale my sami.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)