How I named, shamed and jailed | Anas Aremeyaw Anas

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Capa Girl Korekta: A. Konstancja Wiszniewska

I am sorry I cannot show you my face,

Nie mogę pokazać wam twarzy

because if I do, the bad guys will come for me.

albo przyjdą po mnie źli ludzie.

My journey started 14 years ago.

Moja podróż rozpoczęła się 14 lat temu.

I was a young reporter. I had just come out of college.

Byłem młodym reporterem, prosto po studiach

Then I got a scoop.

i dostałem "gorący temat".

The scoop was quite a very simple story.

To była dość prosta historia

Police officers were taking bribes

o policjantach biorących łapówki

from hawkers who were hawking on the streets.

od handlarzy ulicznych.

As a young reporter, I thought that I should do it

Jako młody reporter myślałem,

in a different way, so that it has a maximum impact,

żeby muszę uzyskać maksymalny rozgłos,

since everybody knew that it was happening,

bo o łapówkach wszyscy wiedzieli,

and yet there was nothing that was keeping it out of the system.

a nic nie było ich w stanie wykorzenić.

So I decided to go there

Postanowiłem udawać handlarza.

and act as a seller.

Postanowiłem udawać handlarza.

As part of selling, I was able to document

Handlując byłem w stanie zebrać

the hard core evidence.

niezbite dowody.

The impact was great.

Rozgłos był ogromny.

It was fantastic.

To było fantastyczne.

This was what many call immersion journalism,

Nazywają to dziennikarstwem uczestniczącym

or undercover journalism.

lub dziennikarstwem śledczym.

I am an undercover journalist.

Jestem dziennikarzem śledczym.

My journalism is hinged on three basic principles:

Moje dziennikarstwo opiera się na 3 podstawowych zasadach:

naming, shaming and jailing.

pozyskanie nazwisk, dowodów i osadzanie w wiezieniu.

Journalism is about results.

W dziennikarstwie chodzi o wyniki,

It's about affecting your community or your society

o wpływanie na społeczności czy społeczeństwo

in the most progressive way.

w najbardziej progresywny sposób.

I have worked on this for over 14 years,

Siedzę w tym od ponad 14 lat,

and I can tell you, the results are very good.

i mogę powiedzieć, że wyniki są bardzo dobre.

One story that comes to mind

Przychodzi mi do głowy

in my undercover pieces

pewien artykuł, nad którym pracowałem,

is "Spirit Child."

"Duch dziecka".

It was about children who were born with deformities,

Chodziło o dzieci urodzone z deformacjami,

and their parents felt that once they were born

i ich rodziców, którzy uważali,

with those deformities,

i ich rodziców, którzy uważali,

they were not good enough to live in the society,

że nie zasługują na życie w społeczeństwie,

so they were given some concoction to take

dlatego podawali im miksturę,

and as a result they died.

po której dzieci umierały.

So I built a prosthetic baby,

Zbudowałem lalkę imitującą dziecko

and I went into the village,

i udałem się na wieś,

pretended as though this baby had been born

udając, że dziecko urodziło się

with a deformity, and here was the guys who do the killing.

z deformacjami, a tu byli tacy, co zajmują się zabijaniem.

They got themselves ready.

Właśnie się przygotowują.

In their bids to kill, I got the police on standby,

Postawiłem policję w stan gotowości.

and they came that fateful morning

Następnego ranka mężczyźni

to come and kill the child.

przyszli zabić dziecko.

I recall how they were seriously boiling the concoction.

Pamiętam z jaka powagą warzyli miksturę na ogniu,

They put it on fire. It was boiling hot,

Pamiętam z jaka powagą warzyli miksturę na ogniu,

getting ready to give to the kids.

szykując ją do podania dziecku.

Whilst this was going on, the police I had alerted,

W tym czasie zawiadomiona przeze mnie policja,

they were on standby,

była już w stanie gotowości,

and just as the concoction was ready,

i jak tylko mikstura była gotowa,

and they were about to give it to the kids,

i jak tylko mikstura była gotowa,

I phoned the police,

zadzwoniłem po nich.

and fortunately they came and busted them.

Aresztowanie się udało.

As I speak now, they are before the courts.

Właśnie stoją przed sądem.

Don't forget the key principles:

Pamiętamy podstawowe zasady:

naming, shaming and jailing.

pozyskiwanie nazwisk, dowodów i osadzanie w więzieniu.

The court process is taking place,

Postępowanie jest w trakcie

and I'm very sure at the end of the day

i jestem pewien, że koniec końców

we will find them, and we will put them

trafią tam, gdzie powinni.

where they belong too.

trafią tam, gdzie powinni.

Another key story that comes to mind,

Inna ważna historia odnosi się do zjawiska

which relates to this spirit child phenomenon,

zwanego "dziećmi złego ducha",

is "The Spell of the Albinos."

"Przekleństwo bielactwa"

I'm sure most of you may have heard, in Tanzania,

Może słyszeliście, że w Tanzanii

children who are born with albinism

dzieci albinosy

are sometimes considered as being unfit

czasami uznawane są za niezdatne

to live in society.

do życia w społeczeństwie.

Their bodies are chopped up with machetes

Ich ciała rąbie się maczetami

and are supposed to be used for some concoctions

i stosuje do wywarów

or some potions for people to get money --

i mikstur dla ludzi szukających bogactwa.

or so many, many stories people would tell about it.

Czy inne historie.

It was time to go undercover again.

Ponownie zdecydowałem się na śledztwo.

So I went undercover as a man who was interested

Udawałem mężczyznę zainteresowanego

in this particular business, of course.

tego typu rzeczami.

Again, a prosthetic arm was built.

Użyłem sztucznej ręki.

For the first time, I filmed on hidden camera

Pierwszy raz filmowałem ukrytą kamerą.

the guys who do this, and they were ready to buy the arm

Nakręciłem tych, którzy się tym zajmują,

and they were ready to use it to prepare

kiedy chcieli kupić rękę

those potions for people.

w celu przygotowania mikstury.

I am glad today the Tanzanian government has taken action,

Cieszę się, że dziś rząd tanzański podejmuje jakieś działania,

but the key issue is that the Tanzanian government

ale kluczową kwestią jest to, że może to robić

could only take action because the evidence was available.

tylko wtedy, kiedy ma niezbite dowody.

My journalism is about hard core evidence.

Moje dziennikarstwo opiera się na takich dowodach.

If I say you have stolen, I show you the evidence

Jeśli mowię, że ktoś coś ukradł, mam na to dowody.

that you have stolen.

Jeśli mowię, że ktoś coś ukradł, mam na to dowody.

I show you how you stole it

Pokażę jak doszło do kradzieży,

and when, or what you used

kiedy i czego użyto,

what you had stolen to do.

i co z tym zrobiono.

What is the essence of journalism if it doesn't benefit society?

Czym byłoby dziennikarstwo, gdyby nie dawało korzyści społeczeństwu?

My kind of journalism is a product

Moje dziennikarstwo

of my society.

jest produktem mojego społeczeństwa.

I know that sometimes

Wiem, że ludzie często

people have their own criticisms

są krytycznie nastawieni

about undercover journalism.

do dziennikarstwa śledczego.

(Video) Official: He brought out some money from his pockets

(Wideo) Celnik: Wyjął pieniędze z kieszeni

and put it on the table,

i położył na stole,

so that we should not be afraid.

pokazując, że nie należy się bać.

He wants to bring the cocoa and send it to Cote d'Ivoire.

Chciał przeszmuglować kakao na Wybrzeże Kości Słoniowej.

So with my hidden intention, I kept quiet.

Mając ukryte zamiary, milczałem.

I didn't utter a word.

Nie powiedziałem ani słowa.

But my colleagues didn't know.

Moi koledzy o niczym nie wiedzieli.

So after collecting the money,

Po zebraniu pieniędzy,

when he left, we were waiting for him to bring the goods.

czekaliśmy, aż wróci z towarem.

Immediately after he left, I told my colleagues that

Natychmiast po jego wyjściu,

since I was the leader of the group,

jako dowodzący grupą,

I told my colleagues that if they come,

powiedziałem kolegom, że jeśli wrócą,

we will arrest them.

aresztujemy ich.

Second official: I don't even know the place called [unclear].

Drugi celnik: Nawet nie znam miejsca o nazwie [niewyraźnie].

I've never stepped there before.

Nigdy tam nie byłem,

So I'm surprised.

więc byłem zaskoczony.

You see a hand counting money just in front of me.

Widać ręce liczące pieniądze.

The next moment, you see the money in my hands,

Za chwilę widać te pieniądze w moich rękach,

counting, whereas I have not come into contact with anybody.

mimo że nie miałem z nikim kontaktu.

I have not done any business with anybody.

Z nikim się nie umawiałem.

Reporter: When Metro News contacted investigative reporter

Reporter: Gdy Metro News spytało reportera śledczego,

Anas Aremeyaw Anas for his reaction,

Anasa Aremeyawa Anasa o opinię,

he just smiled and gave this video extract

uśmiechnął się tylko i udostępnił nagranie,

he did not use in the documentary recently shown onscreen.

którego nie wykorzystał w niedawno emitowanym dokumencie.

The officer who earlier denied involvement

Celnik, który wcześniej wypierał się związku ze sprawą,

pecks a calculator to compute the amount of money

stuka w kalkulator licząc, ile dostanie

they will charge on the cocoa to be smuggled.

za przemycone kakao.

Anas Aremeyaw Anas: This was another story on anticorruption.

Anas Aremeyaw Anas: Jeszcze inna antykorupcyjna historia.

And here was him, denying.

Tutaj ten sam celnik, kiedy się wypiera.

But you see, when you have the hard core evidence,

Ale kiedy ma się niezbite dowody,

you are able to affect society.

można wpłynąć na społeczeństwo.

Sometimes these are some of the headlines that come. (Music)

Oto niektóre nagłówki z gazet. (Muzyka)

[I will curse Anas to death]

[Życzę Anasowi śmierci]

[Anas Lies]

[Anas kłamie]

[Alarm Blows Over Anas' News for Cash Video]

[Alarmujące informacje o łapówkarstwie z wideo Anasa]

[Agenda Against Top CEPS Officials Exposed]

[Przestępstwa wysokich urzędników Służb ds. Ceł, Akcyzy i Prewencji ujawnione]

[Anas Operates with Invisible Powers?]

[Czy Anas działa dzięki niewidzialnym mocom?]

[Gov't Wobbles Over Anas Video]

[W rządzie zawrzało na wieść o wideo Anasa]

[Hunting the Hunter]

[Polowanie na myśliwego]

[Anas 'Bribe' Men in Court]

[Anas " facet od łapówek" w sądzie]

[15 Heads Roll Over Anas Tape]

[15 głów poleciało po taśmie Anasa]

[Finance Minister Backs Anas]

[Minister finansów popiera Anasa]

[11 Given Queries Over Anas' Story]

[11 osób przesłuchiwanych w związku z artykułem Anasa]

[GJA Stands By Anas]

[Stowarzyszenie Dziennikarzy Ghany popiera Anasa]

[Prez. Mills Storms Tema Harbour Over Anas Video]

[Prez. Mills przeprowadza nalot na Tema Harbour w związku z filmem Anasa]

["Late Prof. John Evans Atta Mills: Former president of Ghana"]

["Nieżyjący już Prof. John Evans Atta-Mills, były prezydent Ghany"]

John Evans Atta Mills: What Anas says

John Evans Atta-Mills: To o czym mówi Anas

is not something which is unknown to many of us,

dla wielu z nas nie jest żadną tajemnicą.

but please, those of you who are agents,

Ci, którzy są agentami,

and who are leading the customs officers into temptation,

i wodzą funkcjonariuszy celnych na pokuszenie,

I'm telling you, Ghana is not going to say

mowię wam,

any good things to you about this.

Ghana tego nie pochwali.

AAA: That was my president.

AAA: To był mój prezydent.

I thought that I couldn't come here

Wiedziałem, że nie mogę tu przyjechać

without giving you something special.

bez czegoś naprawdę specjalnego.

I have a piece, and I'm excited that

Mam materiał i jestem bardzo podekscytowany,

I'm sharing it for the first time with you here.

że podzielę się nim tutaj po raz pierwszy.

I have been undercover in the prisons.

Byłem pod przykryciem w więzieniach.

I have been there for a long time.

Byłem tam przez długi czas.

And I can tell you, what I saw is not nice.

I powiem wam, że to co widziałem nie jest miłe.

But again, I can only affect society

Ale powtórzę - mogę wpłynąć na społeczeństwo

and affect government if I bring out the hard core evidence.

i rząd, tylko jeśli mam niezbite dowody.

Many times, the prison authorities have denied

Wiele razy władze więzień przeczyły

ever having issues of drug abuse,

jakimkolwiek problemom z narkomanią,

issues of sodomy, so many issues they would deny

homoseksualizmem, i wieloma sprawami,

that it ever happens.

które mają miejsce.

How can you obtain the hard core evidence?

Jak miałem uzyskać niezbite dowody?

So I was in the prison. ["Nsawan Prison"]

Siedząc w wiezieniu. ["Więzienie Nsawan"]

Now, what you are seeing is a pile of dead bodies.

Tu widzimy stosy trupów.

Now, I happen to have followed one of my inmates,

Miałem okazję towarzyszyć jednemu z więźniów,

one of my friends, from his sick bed till death,

jednemu z przyjaciół, od choroby do śmierci,

and I can tell you it was not a nice thing at all.

to było okropne.

There were issues of bad food being served

Podawano nam popsute jedzenie.

as I recall that some of the food I ate

Niektóre rzeczy, które jedliśmy

is just not good for a human being.

nie nadawały się dla istot ludzkich.

Toilet facilities: very bad.

Sanitariaty w fatalnym stanie.

I mean, you had to queue to get proper toilets to attend --

Trzeba stać w kolejce, żeby z skorzystać z normalnej.

and that's what I call proper,

Rozumiem przez to dziurę,

when four of us are on a manhole.

z której korzystają cztery osoby naraz.

It is something that if you narrate it to somebody,

Gdyby to komuś opowiedzieć,

the person wouldn't believe it.

mało kto by uwierzył.

The only way that you can let the person believe

Można to udowodnić

is when you show hard core evidence.

jedynie przedstawiając niezbite dowody.

Of course, drugs were abundant.

Oczywiście nakrotyków tam pod dostatkiem.

It was easier to get cannabis, heroin and cocaine,

Łatwiej tam o konopie\, heroinę i kokainę,

faster even, in the prison than outside the prison.

niż poza murami więzienia.

Evil in the society is an extreme disease.

Zło w społeczeństwie to choroba ekstremalna,

If you have extreme diseases,

a choroby ekstremalne,

you need to get extreme remedies.

wymagają ekstremalnych środków zaradczych.

My kind of journalism might not fit in other continents

Moje dziennikarstwo może się nie sprawdzić na innych kontynentach

or other countries,

lub w innych krajach,

but I can tell you, it works in my part of the continent

ale sprawdza się w mojej część Afryki,

of Africa, because usually, when people talk

bo zwykle, kiedy ludzie słyszą

about corruption, they ask, "Where is the evidence?

o korupcji pytają o dowody.

Show me the evidence."

"Pokaż mi dowody" - mówią.

I say, "This is the evidence."

Odpowiadam: "Oto dowody".

And that has aided in me putting a lot of people behind bars.

To one pomogły umieścić tylu za kratkami.

You see, we on the continent are able

My, mieszkańcy Afryki

to tell the story better because we face the conditions

opowiadamy te historie lepiej, bo widzimy

and we see the conditions.

i stawiamy czoła tym warunkom na co dzień.

That is why I was particularly excited

Dlatego tak bardzo cieszyłem się,

when we launched our "Africa Investigates" series

kiedy rozpoczęliśmy serie "Africa Investigates",

where we investigated a lot of African countries.

w ramach której badamy wiele krajów Afryki.

As a result of the success of the "Africa Investigates" series,

Dzięki sukcesowi "Africa Investigates"

we are moving on to World Investigates.

posuwamy się dalej w świat.

By the end of it, a lot more bad guys

Kiedy skończymy, dużo więcej złych ludzi

on our continent will be put behind bars.

z naszego kontynentu skończy za kratami.

This will not stop.

Nie poprzestaniemy na tym.

I'm going to carry on with this kind of journalism,

Mam zamiar kontynuować tego rodzaju dziennikarstwo,

because I know that when evil men destroy,

bo wiem, że gdy źli ludzie niszczą,

good men must build and bind.

dobrzy muszą budować i scalać.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)

Chris Anderson: Thank you. Thank you.

Chris Anderson: Dziękujemy.

I have some questions for you.

Mam kilka pytań.

How did you end up in jail? This was just a few weeks ago, I believe, yeah?

Jak się znalazłeś w więzieniu? To było zaledwie kilka tygodni temu, tak?

AAA: Sure. You know, undercover is all about

AAA: Zgadza się. Dziennikarstwo śledcze

setting the priorities right, so we got people

polega na dobrym ustawieniu priorytetów.

to take me to court.

Stanąłem przed sądem.

So I went through the very legal process,

Przeszedłem cały proces prawny,

because at the end of the day, the prison authorities

ponieważ władze więzienia

want to check whether indeed you have been there or not,

zawsze sprawdzają czy się tam było, czy nie.

and that's how I got in there.

Tak się tam znalazłem.

CA: So someone sued you in court,

CA: Czyli ktoś cie pozwał,

and they took you there, and you were in remand custody

zostałeś aresztowany

for part of it, and you did that deliberately.

i zrobiłeś to celowo.

AAA: Yes, yes.

AAA: Tak.

CA: Talk to me just about fear

CA: Opowiedz nam o strachu

and how you manage that,

i jak sobie z nim radzisz,

because you're regularly putting your life at risk.

bo regularnie stawiasz swoje życie w sytuacjach zagrożenia.

How do you do that?

Jak sobie z tym radzisz?

AAA: You see, undercover is always a last resort.

AAA: Działanie pod przykryciem, to zawsze ostateczność.

Before we go undercover, we follow the rules.

Zanim się na to decyduję, kieruję się pewnymi zasadami.

And I'm only comfortable and I'm purged of fear

Jestem w stanie pozbyć się strachu tylko wtedy,

whenever I am sure that all the steps

gdy jestem pewien, że wszystkie środki ostrożności

have been taken. I don't do it alone. I have a backup team

zostały podjęte. Nie robię tego sam. Mam ekipę wsparcia,

who help ensure that the safety and all the systems

która zapewnia, że system zabezpieczeń

are put in place, but you've got to take

działa bez zarzutu. Należy też podejmować

very intelligent decisions whenever they are happening.

przemyślane decyzje, w każdym przypadku.

If you don't, you will end up losing your life.

Jeśli tego nie zrobisz, możesz stracić życie.

So yes, when the backup systems are put in place,

Gdy system zabezpieczeń jest sprawdzony,

I'm okay, I go in. Risky, yes,

wtedy działam. Tak, to ryzykowne,

but it's a hazard of a profession.

ale to wpisane w ryzyko zawodu.

I mean, everybody has their hazard.

Każdy narażony jest na jakieś zagrożenia.

And once you say that is yours,

A skoro wiesz, że w twoim zawodzie

you've got to take it, as and when it comes.

to norma, po prostu je podejmujesz.

CA: Well, you're an amazing human and you've done amazing work

CA: Jesteś niesamowitym człowiekiem i wykonałeś niesamowitą pracę.

and you've taught us a story

Usłyszeliśmy od ciebie historie,

like no story I think any of us have heard before.

jakich nikt z nas wcześniej pewnie nie słyszał.

And we're appreciative. We salute you. Thank you so much, Anas.

Jesteśmy wdzięczni. Chylimy czoła. Dziękuję bardzo, Anas.

AAA: Thank you.

AAA: Dziękuję.

CA: Thank you. Stay safe. (Applause)

CA: Dziękuję. Uważaj na siebie. (Brawa)