A Choreographer's Creative Process in Real Time | Wayne McGregor | TED Talks

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Marta Krzeminska Korekta: Capa Girl

As you might imagine, I'm absolutely passionate

Mam bzika na punkcie tańca.

about dance. I'm passionate about making it,

Lubię go tworzyć,

about watching it, about encouraging others

oglądać, zachęcać do niego innych.

to participate in it,

oglądać, zachęcać do niego innych.

and I'm also really passionate about creativity.

Mam też bzika na punkcie kreatywności.

Creativity for me is something that's absolutely critical,

Dla mnie to coś kluczowego,

and I think it's something that you can teach.

czego można nauczyć.

I think the technicities of creativity can be taught

Uważam, że zasad kreatywności

and shared, and I think you can find out things

można uczyć, by odkryć więcej,

about your own personal physical signature,

o własnych sposobach wyrazu,

your own cognitive habits, and use that as

i zwyczajach, by użyć tej wiedzy

a point of departure to misbehave beautifully.

jako punktu wyjścia do pięknej niepoprawności.

I was born in the 1970s, and John Travolta was big

Urodziłem się w latach 70., kiedy królował John Travolta.

in those days: "Grease," "Saturday Night Fever,"

"Grease", "Gorączka sobotniej nocy".

and he provided a fantastic kind of male role model for me

Był dla mnie modelem naśladowania

to start dancing. My parents were very up for me going.

w tańcu. Rodzicie też mnie wspierali.

They absolutely encouraged me to take risks, to go,

Zachęcali do ryzyka, do prób.

to try, to try. I had an opportunity, an access

Miałem dostęp do miejscowego studia tańca

to a local dance studio, and I had an enlightened teacher

i nauczyciela z pasją,

who allowed me to make up my own and invent

który pozwalał mi wymyślać własne układy,

my own dances, so what she did was let me make up

uczyć kolegów opracowanych przeze mnie tańców latynoamerykańskich

my own ballroom and Latin American dances to teach

uczyć kolegów opracowanych przeze mnie układów latynoamerykańskich

to my peers.

i salonowych.

And that was the very first time that I found an opportunity

Był to pierwszy raz,

to feel that I was able to express my own voice,

kiedy mogłem wyrazić siebie,

and that's what's fueled me, then, to become a choreographer.

co zainspirowało mnie do zostania choreografem.

I feel like I've got something to say and something to share.

Wydaje mi się, że mogę się czymś podzielić.

And I guess what's interesting is, is that I am now obsessed

Obecnie interesuje mnie

with the technology of the body.

technologia ciała.

I think it's the most technologically literate thing that we have,

To najbardziej zaawansowana technicznie część człowieka.

and I'm absolutely obsessed with finding a way

Chcę znaleźć sposób komunikowania się z publicznością poprzez ciało.

of communicating ideas through the body to audiences

Chcę znaleźć sposób komunikowania się z publicznością poprzez ciało.

that might move them, touch them,

Sposób wzruszający,

help them think differently about things.

który pozwoli im spojrzeć na rzeczy inaczej.

So for me, choreography is very much a process

Choreografia jest niczym fizyczne myślenie.

of physical thinking. It's very much in mind,

Osadzona tak samo w ciele jak i umyśle,

as well as in body, and it's a collaborative process.

to sprzężony proces, do którego trzeba zaangażować

It's something that I have to do with other people.

więcej osób,

You know, it's a distributed cognitive process in a way.

podzielić się nim.

I work often with designers and visual artists,

Współpracuję z projektantami, artystami wizualnymi,

obviously dancers and other choreographers,

tancerzami, choreografami,

but also, more and more, with economists,

ale także, w coraz większym stopniu, z ekonomistami,

anthropologists, neuroscientists, cognitive scientists,

antropologami, neurobiologami, naukowcami,

people really who come from very different domains of

ludźmi o różnych specjalizacjach,

expertise, where they bring their intelligence to bear

którzy potrafią wykorzystać swoją inteligencję

on a different kind of creative process.

w nowy, twórczy sposób.

What I thought we would do today a little bit is

Postanowiłem dzisiaj popracować

explore this idea of physical thinking,

nad fizycznym myśleniem,

and we're all experts in physical thinking.

wszyscy się na tym znamy,

Yeah, you all have a body, right?

bo wszyscy mamy ciała.

And we all know what that body is like in the real world,

Wiemy, jakie są w rzeczywistości.

so one of the aspects of physical thinking

Jednym z elementów myślenia fizycznego,

that we think about a lot is this notion of proprioception,

jest propriocepcja,

the sense of my own body in the space in the real world.

poczucie orientacji własnego ciała.

So, we all understand what it feels like to know

Wiemy jak to jest wiedzieć,

where the ends of your fingers are

gdzie kończą się nasze palce,

when you hold out your arms, yeah?

gdy wyciągniemy ramiona.

You absolutely know that when you're going to grab a cup,

Zdajemy sobie z tego sprawę,

or that cup moves and you have to renavigate it.

gdy chcemy złapać kubek.

So we're experts in physical thinking already.

Także znamy się na myśleniu fizycznym,

We just don't think about our bodies very much.

jednak nie zastanawiamy się nad ciałem

We only think about them when they go wrong, so, when

poza chwilami, kiedy coś się zepsuje,

there's a broken arm, or when you have a heart attack,

złamiemy rękę, dostaniemy zawału,

then you become really very aware of your bodies.

wtedy stajemy się świadomi ciała.

But how is it that we can start to think about using

A co jeśli użyjemy inteligencji kinestetycznej,

choreographic thinking, kinesthetic intelligence, to arm

zaczniemy myśleć choreograficznie

the ways in which we think about things more generally?

także o innych rzeczach?

What I thought I'd do is, I'd make a TED premiere.

Stwierdziłem, że zrobię tu tego premierę.

I'm not sure if this is going to be good or not.

Nie wiem jak to wyjdzie.

I'll just be doing it.

Po prostu to zrobię.

I thought what I'd do is, I'd use three versions

Chcę użyć trzech wersji

of physical thinking to make something.

fizycznego myślenia.

I want to introduce you. This is Paolo. This is Catarina.

Oto Paolo i Catarina.

(Applause)

(Brawa)

They have no idea what we're going to do.

Nie mają pojęcia, co będziemy robić.

So this is not the type of choreography where

To nie choreografia

I already have in mind what I'm going to make,

zaplanowana wcześniej

where I've fixed the routine in my head

z zapamiętanym układem.

and I'm just going to teach it to them,

Nauczę ich tego,

and these so-called empty vessels are just going to learn it.

wypełnią się nią niczym puste naczynia.

That's not the methodology at all that we work with.

Zwykle tak nie pracujemy.

But what's important about it is how it is that they're

Liczy się to, jak łapią informacje,

grasping information, how they're taking information,

absorbują przekaz

how they're using it, and how they're thinking with it.

i jak się nim posługują.

I'm going to start really, really simply.

Zacznę od czegoś prostego.

Usually, dance has a stimulus or stimuli, and I thought

Taniec to bodziec, lub bodźcie.

I'd take something simple, TED logo, we can all see it,

Używając prostego bodźca,

it's quite easy to work with, and I'm going to do something

z którym łatwo pracować - logo TED,

very simply, where you take one idea from a body,

rozpocznę pomysłem z jednego,

and it happens to be my body, and translate that

mojego ciała, i przeniosę go

into somebody else's body,

na inne ciało,

so it's a direct transfer, transformation of energy.

to przekaz bezpośredni, transformacja energii.

And I'm going to imagine this, you can do this too if you like,

Wyobrażam sobie literę "T",

that I'm going to just take the letter "T" and I'm going

wy też możecie.

to imagine it in mind, and I'm going to place that outside in

Z wyobraźni przeniosę ją do rzeczywistości.

the real world. So I absolutely see a letter "T" in front of me.

Widzę to "T" przed sobą.

Yeah? It's absolutely there.

Dokładnie tutaj.

I can absolutely walk around it when I see it, yeah?

Mogę je okrążyć.

It has a kind of a grammar. I know what I'm going to do

Ma swoje prawa.

with it, and I can start to describe it, so I can describe it

Spróbuję ją teraz opisać.

very simply. I can describe it in my arms, right?

Mogę do tego użyć ramion.

So all I did was take my hand and then I move my hand.

Samych ruchów rąk,

I can describe it, whoa, in my head, you know? Whoa.

albo głowy.

Okay. I can do also my shoulder. Yeah?

OK, mogę też użyć ramienia.

It gives me something to do, something to work towards.

Daje mi to pewien cel.

If I were to take that letter "T" and flatten it down

Spłaszczenie tej litery

on the floor, here, maybe just off the floor,

napisanie jej nad podłogą,

all of a sudden I could do maybe something with my knee,

daje możliwość włączenia też kolana.

yeah? Whoa. So If I put the knee and the arms together,

Kolano i ramiona razem.

I've got something physical, yeah? And I can start to build something.

To już coś fizycznego, początek tworzenia.

So what I'm going to do just for one and a half minutes or so

Przez następne 1,5 minuty

is I'm going to take that concept, I'm going to make something,

będę budował na tym pomyśle,

and the dancers behind me are going to interpret it,

a tancerze będą to interpretować.

they're going to snapshot it, they're going to take

Będą używać elementów,

aspects of it, and it's almost like I'm offloading memory

które wyrzucam z pamięci,

and they're holding onto memory? Yeah?

będą je przechwycać.

And we'll see what we come up with.

Zobaczymy co wymyślą.

So just have a little watch about how they're, how they're

Spójrzcie jak to wykorzystują,

accessing this and what they're doing,

co robią.

and I'm just going to take this letter "T," the letter "E,"

Wykorzystam litery "T", "E"

and the letter "D," to make something. Okay. Here goes.

i "D". Zaczynamy.

So I have to get myself in the zone. Right.

Muszę się najpierw wczuć.

It's a bit of a cross of my arm.

Krzyżuję ramię.

So all I'm doing is exploring this space of "T"

Badam przestrzeń litery "T",

and flashing through it with some action.

dodaję do niej akcję.

I'm not remembering what I'm doing.

Nie pamiętam co robię.

I'm just working on my task. My task is this "T."

Pracuję nad zadaniem - literą "T".

Going to watch it from the side, whoa.

Teraz od tej strony.

Strike moment.

Atak.

That's it.

Właśnie tak.

So we're starting to build a phrase.

Zaczyna się tworzyć fraza.

So what they're doing, let's see, something like that,

Oni po prostu przechwycają fragmenty moich ruchów

so what they're doing is grasping aspects of that movement

Oni po prostu przechwycają fragmenty moich ruchów

and they're generating it into a phrase.

i tworzą frazę.

You can see the speed is extremely quick, yeah?

Dzieje się to szybko.

I'm not asking them to copy exactly.

Nie chcę by kopiowali dokładnie.

They're using the information that they receive

Wykorzystują zdobyte informacje,

to generate the beginnings of a phrase.

by stworzyć początek frazy.

I can watch that and that can tell me something

Oglądanie tego może nauczyć mnie sposobu,

about how it is that they're moving.

w jaki się poruszają.

Yeah, they're super quick, right?

Są super-szybcy, nie?

So I've taken this aspect of TED and translated it

Przekształciłem więc nazwę TED

into something that's physical.

w coś fizycznego.

Some dancers, when they're watching action,

Oglądając ruch niektórzy tancerze,

take the overall shape, the arc of the movement,

by go zapamiętać

the kinetic sense of the movement,

wykorzystują jego zarys,

and use that for memory.

jego wymiar kinetyczny.

Some work very much in specific detail.

Niekiedy co do szczegółu.

They start with small little units and build it up.

Zaczynają od mniejszych elementów i na nich budują.

Okay, you've got something? One more thing.

Jeszcze jedno.

So they're solving this problem for me,

Rozwiązują za mnie problem.

having a little --

Mając niewiele

They're constructing that phrase.

budują frazę.

They have something and they're going to hold on to it,

Dostają coś małego i się tego trzymają.

yeah? One way of making.

To jeden sposób,

That's going to be my beginning in this world premiere.

początek światowej premiery.

Okay. From there I'm going to do a very different thing.

Teraz zrobię coś innego.

So basically I'm going to make a duet.

Stworzymy duet.

I want you to think about them as architectural objects,

Spójrzcie na nich jak na obiekty architektury.

so what they are, are just pure lines.

Są zwykłymi liniami.

They're no longer people, just pure lines, and I'm going

Nie ludźmi, ale zarysami,

to work with them almost as objects to think with, yeah?

wykorzystam ich niczym obiekty.

So what I'm thinking about is taking

Inspirację do ruchu.

a few physical extensions from the body as I move, and

Wybieram elementy ich ciał

I move them, and I do that by suggesting things to them:

i poruszam je sugerując im gesty.

If, then; if, then. Okay, so here we go.

Jeśli powiem to, zrobisz tak, etc.

Just grab this arm.

Złap to ramię.

Can you place that down into the floor?

Dotknij ziemi.

Yeah, down to the floor. Can you go underneath?

Możesz przejść pod nim?

Yeah. Cat, can you put leg over that side? Yeah.

Przenieść nogę na tę stronę?

Can you rotate?

Obrócić?

Whoom, just go back to the beginning.

OK, teraz od początku.

Here we go, ready? And ... bam, bake ... (clicks metronome)

Raz, dwa, trzy... (Wybija rytm)

Great. Okay, from there, you're both getting up.

Świetnie, potem wstajecie.

You're both getting up. Here we go. Good, now? Them.

Jeszcze raz.

(Applause)

(Brawa)

So from there, from there, we're both getting up,

Kiedy oboje wstaniecie

we're both getting up, going in this direction,

idziecie w tę stronę,

going underneath. Whoa, whoa, underneath.

i pod spodem.

Whoa, underneath, whoo-um. Yeah? Underneath. Jump.

Przechodzicie pod spodem, teraz skok.

Underneath. Jump. Paolo, kick. Don't care where. Kick.

I wykop, nieważne gdzie.

Kick, replace, change a leg. Kick, replace, change the leg.

Wykop i zmiana nogi.

Yeah? Okay? Cat, almost get his head. Almost get his head.

Cat, wymierz w jego głowę.

Whoaa. Just after it, maybe. Whoaa, whaaay, ooh.

Prawie ją łapiesz..

Grab her waist, come up back into her first, whoom, spin,

Złap ją w talii, razem i obrót.

turn her, whoo-aa. (Snaps) Great.

(Klapnięcie) Świetnie.

Okay, let's have a little go from the beginning of that.

I od początku.

Just, let me slow down here. Fancy having eight -- (Laughter)

Zwolnijmy tutaj. (Śmiech) Jak wam się widzi

Fancy having eight hours with me in a day.

osiem godzin dziennie ze mną?

So, maybe too much. So, here we go, ready, and -- (Clicks metronome)

Może trochę zbyt wiele. (Wybija rytm)

(Clicks metronome)

(Wybija rytm)

Nice, good job. Yeah? Okay. (Applause)

Dobra robota. (Brawa)

Okay, not bad. (Applause) A little bit more?

Nieźle. (Brawa)

Yeah. Just a little bit more, here we go, from that place.

Jeszcze tylko trochę. Odtąd.

Separate. Face the front. Separate. Face the front.

Rozdzielcie się, przodem.

Imagine that there's a circle in front of you, yeah?

Wyobraźcie sobie okrąg.

Avoid it. Avoid it. Whoom. Kick it out of the way.

Unikacie go, kopiecie.

Kick it out of the way. Throw it into the audience. Whoom.

Niech zejdzie z drogi, i rzucacie w publiczność.

Throw it into the audience again.

Jeszcze raz.

We've got mental architecture, we're sharing it,

Architektura umysłowa, dzielimy się nią.

therefore solving a problem. They're enacting it.

Rozwiązujemy problem.

Let me just see that a little bit. Ready, and go.

Niech no spojrzę.

(Clicks metronome)

(Wybija rytm)

Okay, brilliant. Okay, here we go. From the beginning,

Świetnie. Od początku.

can we do our phrases first? And then that.

Teraz początkowe frazy, potem to.

And we're going to build something now, organize it,

A teraz wszystkie te frazy

the phrases. Here we go. Nice and slow?

jakoś uporządkujemy. Powoli.

Ready and go ... um. (Clicks metronome)

Start. (Wybija rytm)

(Clicks metronome)

(Wybija rytm)

The duet starts. (Clicks metronome)

Duet. (Wybija rytm)

(Clicks metronome)

(Wybija rytm)

So yeah, okay, good. Okay, nice, very nice. (Applause)

Świetnie, bardzo dobrze. (Brawa)

So good. So -- (Applause)

Świetnie. (Brawa)

Okay. So that was -- (Applause)

OK. Także... (Brawa)

Well done. (Applause)

Dobra robota. (Brawa)

That was the second way of working.

To drugi sposób działania.

The first one, body-to-body transfer, yeah,

Pierwszy to przekaz ciało-ciało

with an outside mental architecture that I work with

z zewnętrzną architektura umysłową,

that they hold memory with for me.

gdzie oni zapamiętują.

The second one, which is using them as objects to think

Drugi, to użycie ich jak

with their architectural objects, I do a series of

obiektów architektonicznych,

provocations, I say, "If this happens, then that.

prowokuję ich ciągłymi sugestiami.

If this, if that happens -- " I've got lots of methods like that,

Mam wiele takich metod.

but it's very, very quick, and this is a third method.

A teraz ta trzecia.

They're starting it already, and this is a task-based method,

Oparta na zadaniach,

where they have the autonomy to make

sami podejmują

all of the decisions for themselves.

wszystkie decyzje.

So I'd like us just to do, we're going to do a little

Zrobimy teraz

mental dance, a little, in this little one minute,

minutowy taniec umysłowy.

so what I'd love you to do is imagine,

Wyobraźcie sobie,

you can do this with your eyes closed, or open, and if you

możecie zamknąć oczy, jeśli chcecie,

don't want to do it you can watch them, it's up to you.

albo po prostu ich obserwować.

Just for a second, think about that word "TED" in front of

Wyobraźcie sobie słowo TED,

you, so it's in mind, and it's there right in front of your mind.

jest przed wami, stworzone w umyśle.

What I'd like you to do is transplant that outside

Przenieście je w rzeczywistość,

into the real world, so just imagine that word "TED"

wyobraźcie je sobie,

in the real world.

w prawdziwym świecie.

What I'd like you to do what that is take an aspect of it.

Teraz wybierzcie jego element.

I'm going to zone in on the "E," and I'm going to

Ja skupię się na "E"

scale that "E" so it's absolutely massive,

i powiększę je

so I'm scaling that "E" so it's absolutely massive,

do niebotycznych rozmiarów,

and then I'm going to give it dimensionality.

i nadam mu wymiar.

I'm going to think about it in 3D space. So now,

Wyobrażam je sobie w 3D.

instead of it just being a letter that's in front of me,

Nie jest tylko przestrzenią przede mną,

it's a space that my body can go inside of.

ale też czymś, w co mogę wejść.

I now decide where I'm going to be in that space,

Wybieram, gdzie chcę być.

so I'm down on this small part of the bottom rib

Jestem w rogu dolnej kreski

of the letter "E," and I'm thinking about it, and I'm imagining

litery "E".

this space that's really high and above. If I asked you to

Wyobrażam sobie przestrzeń nade mną.

reach out — you don't have to literally do it, but in mind —

Jeśli mielibyście sięgnąć

reach out to the top of the "E," where would you reach?

do czubka litery "E", gdzie by to było?

If you reach with your finger, where would it be?

Jeśli sięgniecie samym palcem?

If you reach with your elbow, where would it be?

A jeśli łokciem?

If I already then said about that space that you're in,

Mówiłem o przestrzeni, a jeśli wypełnimy ją czerwienią

let's infuse it with the color red, what does that do

jak zareaguje ciało?

to the body? If I then said to you, what happens if

A co się stanie, jeśli boczna ściana

that whole wall on the side of "E" collapses and you have to

litery "E" się zawali

use your weight to put it back up,

i trzeba ją wesprzeć,

what would you be able to do with it?

co byście zrobili?

So this is a mental picture, I'm describing a mental,

To obraz wewnętrzny,

vivid picture that enables dancers to make choices

opisuję go być dać tancerzom wybór

for themselves about what to make.

jak zareagować.

Okay, you can open your eyes if you had them closed.

Możecie otworzyć oczy.

So the dancers have been working on them.

Tancerze nad tym pracowali,

So just keep working on them for a little second.

możecie kontynuować.

So they've been working on those mental architectures in the here.

Ćwiczyli sobie w architekturze umysłu.

I know, I think we should keep them as a surprise.

Powinni być niespodzianką.

So here goes, world premiere dance. Yeah? Here we go.

Oto więc premiera!

TED dance. Okay. Here it comes. I'm going to organize it quickly.

TED taniec. Szybka organizacja.

So, you're going to do the first solo that we made,

Najpierw początkowe solo,

yeah blah blah blah blah, we go into the duet, yeah,

potem duet,

blah blah blah blah. The next solo, blah blah blah blah,

kolejne solo,

yeah, and both at the same time, you do the last solutions.

a potem oddzielnie, ostatni element.

Okay? Okay. Ladies and gentlemen, world premiere,

Panie i panowie, premiera!

TED dance, three versions of physical thinking. (Applause)

Taniec TED - trzy sposoby myślenia fizycznego.

Well, clap afterwards, let's see if it's any good, yeah? (Laughter)

Zobaczymy jak wyjdzie. (Śmiech)

So yeah, let's clap -- yeah, let's clap afterwards.

Brawa potem.

Here we go. Catarina, big moment, here we go, one.

I proszę, Catarina.

(Clicks metronome)

(Wybija rytm)

Here it comes, Cat. (Clicks metronome)

I proszę. (Wybija rytm)

Paolo, go. (Clicks metronome) Last you solo.

Teraz Paolo. (Wybija rytm)

The one you made. (Clicks metronome)

Ostanie solo. (Wybija rytm)

(Clicks metronome)

(Wybija rytm)

Well done. Okay, good. Super. So --

Świetnie. Super.

(Applause)

(Brawa)

So -- (Applause)

(Brawa)

Thank you. (Applause)

Dziękuję.

So -- three versions. (Applause) Oh. (Laughs)

Trzy wersje. (Brawa) Łał. (Śmiech)

(Applause) Three versions of physical thinking, yeah?

(Brawa) Trzy wersje myślenia fizycznego.

Three versions of physical thinking. I'm hoping that today,

Mam nadzieję,

what you're going to do is go away and make a dance

że stworzycie swoje tańce,

for yourself, and if not that,

a jeśli nie,

at least misbehave more beautifully, more often.

to bądźcie częściej pięknie niegrzeczni.

Thank you very much. (Applause)

Dziękuję. (Brawa)

Thank you. Thank you. (Applause)

Dziękuję. (Brawa)

Here we go. (Applause)

I proszę. (Brawa)

(Applause)

(Brawa)