The era of personal DNA testing is here | Sebastian Kraves

Tłumaczenie: Barbara Guzik Korekta: Capa Girl

Wyobraź sobie, że jesteś hodowcą świń.

Imagine that you're a pig farmer.

You live on a small farm in the Philippines.

Mieszkasz na małej farmie na Filipinach.

Te zwierzęta są jedynym źródłem dochodu twojej rodziny,

Your animals are your family's sole source of income --

as long as they're healthy.

o ile są zdrowe.

You know that any day,

Wiesz, że pewnego dnia

jedna ze świń może złapać grypę,

one of your pigs can catch the flu,

the swine flu.

świńską grypę.

Living in tight quarters, one pig coughing and sneezing

Żyjąc w ciasnej chlewni, kaszląca i kichająca świnia

szybko może zarazić inne świnie,

may soon lead to the next pig coughing and sneezing,

until an outbreak of swine flu has taken over your farm.

aż dojdzie do wybuchu epidemii świńskiej grypy na farmie.

If it's a bad enough virus,

Jeśli będzie to złośliwy wirus,

the health of your herd may be gone in the blink of an eye.

trzoda może zachorować w mgnieniu oka.

If you called in a veterinarian,

Jeśli wezwałeś weterynarza,

he or she would visit your farm and take samples

może on pobrać próbki z nozdrzy i ryjów świń.

from your pigs' noses and mouths.

But then they would have to drive back into the city

Później będzie musiał wrócić do miasta,

żeby zbadać je w laboratorium.

to test those samples in their central lab.

Two weeks later, you'd hear back the results.

Po dwóch tygodniach otrzymasz wyniki.

Two weeks may be just enough time for infection to spread

W ciągu dwóch tygodni infekcja może się rozprzestrzenić

and take away your way of life.

i pozbawić cię źródła dochodu.

But it doesn't have to be that way.

Ale nie musi tak być.

Today, farmers can take those samples themselves.

Dzisiaj farmerzy mogą sami pobierać próbki.

They can jump right into the pen and swab their pigs' noses and mouths

Mogą wskoczyć do zagrody,

pobrać wymaz z nozdrzy i ryjów świń za pomocą bibuły filtracyjnej,

with a little filter paper,

place that little filter paper in a tiny tube,

umieścić go w tubce,

and mix it with some chemicals that will extract genetic material

i wymieszać z chemikaliami,

które wyodrębnią materiał genetyczny pobrany od tych świń.

from their pigs' noses and mouths.

And without leaving their farms,

Nie opuszczając farmy,

they take a drop of that genetic material

biorą kroplę materiału genetycznego

and put it into a little analyzer smaller than a shoebox,

i umieszczają w analizatorze mniejszym od pudełka na buty,

program it to detect DNA or RNA from the swine flu virus,

programują go na wykrycie DNA lub RNA z wirusa świńskiej grypy

and within one hour get back the results, visualize the results.

i w ciągu godziny otrzymują wyniki.

This reality is possible

To jest możliwe,

because today we're living in the era of personal DNA technology.

bo żyjemy obecnie w erze technologii samodzielnego pobierania DNA.

Każdy z nas może sam zbadać DNA.

Every one of us can actually test DNA ourselves.

DNA is the fundamental molecule the carries genetic instructions

DNA jest podstawową molekułą, niosącą informacje genetyczne,

that help build the living world.

które pomagają zbudować wszystko, co żyje.

Ludzie mają DNA.

Humans have DNA.

Pigs have DNA.

Świnie mają DNA.

Even bacteria and some viruses have DNA too.

Nawet bakterie i niektóre wirusy mają DNA.

The genetic instructions encoded in DNA inform how our bodies develop,

Informacja genetyczna zakodowana w DNA określa,

jak nasz organizm rozwija się, rośnie, funkcjonuje.

grow, function.

And in many cases, that same information can trigger disease.

W wielu przypadkach ta informacja może wskazywać na chorobę.

Your genetic information

Informacja genetyczna

is strung into a long and twisted molecule, the DNA double helix,

układa się w długą i skręconą molekułę, podwójną helisę DNA,

that has over three billion letters,

która ma ponad trzy miliardy liter

beginning to end.

na całej długości.

But the lines that carry meaningful information

Ale linie niosące istotną informację

are usually very short --

są zazwyczaj bardzo krótkie,

a few dozen to several thousand letters long.

kilkadziesiąt do kilku tysięcy liter.

So when we're looking to answer a question based on DNA,

Gdy na podstawie DNA chcemy odpowiedzieć na jakieś pytanie,

we actually don't need to read

zwykle nie musimy czytać

all those three billion letters, typically.

wszystkich trzech miliardów liter.

That would be like getting hungry at night

Przecież gdy zgłodniejemy wieczorem

and having to flip through the whole phone book

nie przeglądamy całej książki telefonicznej

from cover to cover,

od początku do końca,

pausing at every line,

zatrzymując się przy każdej linijce,

just to find the nearest pizza joint.

żeby znaleźć najbliższą pizzerię.

(Laughter)

(Śmiech)

Luckily, three decades ago,

Na szczęście trzydzieści lat temu

humans started to invent tools

ludzie zaczęli tworzyć narzędzia,

that can find any specific line of genetic information.

które mogą pomóc w znalezieniu każdej informacji genetycznej.

These DNA machines are wonderful.

Te maszyny do badania DNA są wspaniałe.

They can find any line in DNA.

Mogą wyszukać każdą linię w DNA.

But once they find it,

Ale gdy już to zrobią,

DNA jest maleńkie i otoczone innymi DNA,

that DNA is still tiny, and surrounded by so much other DNA,

that what these machines then do is copy the target gene,

więc maszyny kopiują docelowy gen

and one copy piles on top of another,

i układają jedną kopię na drugą,

millions and millions and millions of copies,

miliony kopii,

until that gene stands out against the rest;

aż ten gen wyróżni się od pozostałych,

until we can visualize it,

aż będzie można wykonać jego wizualizację,

interpret it, read it, understand it,

zinterpretować go, przeczytać i zrozumieć,

until we can answer:

by móc odpowiedzieć na pytanie:

Does my pig have the flu?

Czy moja świnia ma grypę?

Or other questions buried in our own DNA:

Lub na inne pytania odnośnie naszego własnego DNA.

Am I at risk of cancer?

Czy jestem w grupie ryzyka zachorowania na raka?

Am I of Irish descent?

Czy jestem irlandzkiego pochodzenia?

Is that child my son?

Czy to jest mój syn?

(Laughter)

(Śmiech)

This ability to make copies of DNA, as simple as it sounds,

Ta prosta metoda kopiowania DNA

zmienia nasz świat.

has transformed our world.

Scientists use it every day to detect and address disease,

Naukowcy używają jej codziennie do wykrywania i określania chorób,

to create innovative medicines,

do tworzenia innowacyjnych leków,

do modyfikowania żywności,

to modify foods,

do określania, czy żywność jest bezpieczna,

to assess whether our food is safe to eat

or whether it's contaminated with deadly bacteria.

czy może skażona zabójczą bakterią.

Even judges use the output of these machines in court

Nawet sędziowie korzystają z wyników tych maszyn,

to decide whether someone is innocent or guilty based on DNA evidence.

by w oparciu o wyniki badań DNA zadecydować, czy ktoś jest winny, czy nie.

Wynalazca techniki kopiowania DNA

The inventor of this DNA-copying technique

was awarded the Nobel Prize in Chemistry in 1993.

otrzymał w 1993 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.

But for 30 years,

Przez ostatnie 30 lat

potęga analizy genetycznej była zamknięta w wieży z kości słoniowej,

the power of genetic analysis has been confined to the ivory tower,

or bigwig PhD scientist work.

przeznaczona tylko dla ścisłego grona naukowców.

Well, several companies around the world

Kilka firm na całym świecie

are working on making this same technology accessible

pracuje nad udostępnieniem tej techniki

to everyday people like the pig farmer,

zwykłym ludziom, jak hodowcy świń,

like you.

czy jak wy.

I cofounded one of these companies.

Jestem współzałożycielem jednej z takich firm.

Three years ago,

Trzy lata temu

together with a fellow biologist and friend of mine,

ja i mój przyjaciel, biolog,

Zeke Alvarez Saavedra,

Zeke Alvarez Saavedra,

postanowiliśmy stworzyć maszyny do samodzielnego badania DNA,

we decided to make personal DNA machines

that anyone could use.

z których każdy mógłby korzystać.

Our goal was to bring DNA science to more people in new places.

Naszym celem było upowszechnienie wiedzy o badaniach DNA.

We started working in our basements.

Na początku pracowaliśmy w swoich piwnicach.

Zadawaliśmy sobie proste pytanie.

We had a simple question:

Jak wyglądałby świat,

What could the world look like

if everyone could analyze DNA?

gdyby każdy z nas mógł analizować DNA?

We were curious,

Byliśmy ciekawi,

tak, jak wy bylibyście, gdybym pokazał wam to zdjęcie w 1980 roku.

as curious as you would have been if I had shown you this picture in 1980.

(Śmiech)

(Laughter)

You would have thought, "Wow!

Pomyślelibyście "Wow!

I can now call my Aunt Glenda from the car

Mogę teraz zadzwonić do ciotki Glendy z samochodu

and wish her a happy birthday.

i złożyć jej życzenia urodzinowe.

I can call anyone, anytime.

Mogę dzwonić do kogo chcę i kiedy chcę.

To jest przyszłość!".

This is the future!"

Little did you know,

Nie wiedzieliście,

you would tap on that phone to make dinner reservations

że klikniecie w telefon, żeby zarezerwować kolację

for you and Aunt Glenda to celebrate together.

dla was i ciotki Glendy, żebyście mogli razem świętować.

With another tap, you'd be ordering her gift.

Innym kliknięciem zamówicie dla niej prezent.

And yet one more tap,

A jeszcze innym,

and you'd be "liking" Auntie Glenda on Facebook.

polubicie ciotkę Glendę na Facebooku.

And all of this, while sitting on the toilet.

A zrobicie to siedząc na ubikacji.

(Śmiech)

(Laughter)

It is notoriously hard to predict where new technology might take us.

Zazwyczaj ciężko jest przewidzieć, czy nowa technologia nas zachwyci.

And the same is true for personal DNA technology today.

Tak samo jest obecnie z technologią samodzielnych badań DNA.

Na przykład, nigdy nie przypuszczałbym,

For example, I could never have imagined

że to właśnie hodowca trufli,

that a truffle farmer, of all people,

would use personal DNA machines.

użyje maszyn do samodzielnego badania DNA.

Dr. Paul Thomas grows truffles for a living.

Dr Paul Thomas zajmuje się uprawą trufli.

We see him pictured here,

Widzimy go na zdjęciu

holding the first UK-cultivated truffle in his hands, on one of his farms.

na swojej farmie z pierwszą truflą wyhodowaną w Wielkiej Brytanii.

Trufle to delikatne grzyby

Truffles are this delicacy

that stems from a fungus growing on the roots of living trees.

rosnące na korzeniach żywych drzew.

And it's a rare fungus.

To rzadki rodzaj grzybów.

Some species may fetch 3,000, 7,000, or more dollars per kilogram.

Niektóre gatunki osiągają cenę od 3000 do 7000 dolarów lub więcej za kilogram.

I learned from Paul

Dowiedziałem się od Paula,

that the stakes for a truffle farmer can be really high.

że hodowla trufli może być bardzo ryzykowna.

When he sources new truffles to grow on his farms,

Gdy hodowca poszukuje nowych trufli do uprawy,

he's exposed to the threat of knockoffs --

jest narażony na ryzyko wyhodowania podróbek,

trufli, które wyglądają jak te właściwe,

truffles that look and feel like the real thing,

but they're of lower quality.

ale są mniej wartościowe.

Nawet dla wprawnego oka Paula,

But even to a trained eye like Paul's,

even when looked at under a microscope,

gdy patrzy pod mikroskopem,

these truffles can pass for authentic.

trufle te można uznać za prawdziwe.

So in order to grow the highest quality truffles,

Żeby uprawiać trufle najlepszej jakości,

the ones that chefs all over the world will fight over,

te, o które zabijają się szefowie kuchni na całym świecie,

Paul musi korzystać z analizy DNA.

Paul has to use DNA analysis.

Isn't that mind-blowing?

Czy to nie jest fantastyczne?

I bet you will never look at that black truffle risotto again

Założę się, że już nigdy nie spojrzycie na risotto z czarnymi truflami,

without thinking of its genes.

nie myśląc o ich genach.

(Laughter)

(Śmiech)

But personal DNA machines can also save human lives.

Maszyny do samodzielnego badania DNA mogą też uratować ludzkie życie.

Profesor Ian Goodfellow jest wirusologiem na Uniwersytecie Cambridge.

Professor Ian Goodfellow is a virologist at the University of Cambridge.

Last year he traveled to Sierra Leone.

W zeszłym roku wyjechał do Sierra Leone.

When the Ebola outbreak broke out in Western Africa,

Gdy wybuchła epidemia Eboli w zachodniej Afryce,

he quickly realized that doctors there lacked the basic tools

uświadomił sobie, że tamtejszym lekarzom brakuje podstawowych narzędzi

do wykrywania i walki z chorobami.

to detect and combat disease.

Results could take up to a week to come back --

Na wyniki badań trzeba czekać nawet tydzień,

that's way too long for the patients and the families who are suffering.

to zdecydowanie za długo dla cierpiących pacjentów i ich rodzin.

Ian przeniósł swoje laboratorium do Makeni w Sierra Leone.

Ian decided to move his lab into Makeni, Sierra Leone.

Here we see Ian Goodfellow

Oto Ian Goodfellow

moving over 10 tons of equipment into a pop-up tent

przenoszący do składanego namiotu ponad dziesięciotonowy sprzęt,

that he would equip to detect and diagnose the virus

do wykrywania i diagnozy wirusa,

i odczytywania jego sekwencji w ciągu 24 godzin.

and sequence it within 24 hours.

But here's a surprise:

Ale pojawił się problem,

ten sam sprzęt, z którego Ian korzysta w Wielkiej Brytanii

the same equipment that Ian could use at his lab in the UK

to sequence and diagnose Ebola,

do sekwencjonowania i diagnozy Eboli,

just wouldn't work under these conditions.

nie działał w tamtych warunkach.

We're talking 35 Celsius heat and over 90 percent humidity here.

Mówimy tu o 35°C i ponad 90% wilgotności.

Zamiast tego, Ian mógł użyć maszyn do samodzielnego badania DNA,

But instead, Ian could use personal DNA machines

tak małych, że zmieściły się przy urządzeniu do klimatyzacji,

small enough to be placed in front of the air-conditioning unit

to keep sequencing the virus

maszyn do sekwencjonowania wirusa

and keep saving lives.

i ratowania ludzkiego życia.

This may seem like an extreme place for DNA analysis,

Może to niezbyt odpowiednie miejsce do analizy DNA,

ale co powiecie na jeszcze bardziej ekstremalne środowisko,

but let's move on to an even more extreme environment:

outer space.

przestrzeń kosmiczną.

Let's talk about DNA analysis in space.

Porozmawiajmy o analizie DNA w kosmosie.

When astronauts live aboard the International Space Station,

Gdy astronauci żyją na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej,

they're orbiting the planet 250 miles high.

okrążają planetę na wysokości 400 km.

They're traveling at 17,000 miles per hour.

Podróżują z prędkością około 28800 km na godzinę.

Picture that --

Wyobraźcie sobie,

you're seeing 15 sunsets and sunrises every day.

że widzicie wschód i zachód słońca 15 razy dziennie.

You're also living in microgravity,

Żyjecie również w mikrograwitacji,

floating.

unosząc się w powietrzu.

And under these conditions, our bodies can do funky things.

W takich warunkach nasz organizm może zachowywać się dziwnie.

Na przykład, układ immunologiczny słabnie,

One of these things is that our immune systems get suppressed,

making astronauts more prone to infection.

przez co astronauci są bardziej podatni na infekcje.

A 16-year-old girl,

Pewna szesnastolatka,

a high school student from New York, Anna-Sophia Boguraev,

licealistka z Nowego Jorku, Anna-Sophia Boguraev,

wondered whether changes to the DNA of astronauts

zastanawiała się, czy zmiany w DNA astronautów

could be related to this immune suppression,

mogłyby być powiązane z ich słabnącą odpornością.

and through a science competition called "Genes In Space,"

Anna-Sophia wzięła udział w konkursie naukowym "Geny w kosmosie"

Anna-Sophia designed an experiment to test this hypothesis

i wykonała doświadczenie, by przetestować tę hipotezę,

using a personal DNA machine aboard the International Space Station.

korzystając z maszyny do samodzielnego badania DNA w kosmosie.

Here we see Anna-Sophia on April 8, 2016, in Cape Canaveral,

Widzimy Annę-Sophię 8 kwietnia 2016 roku na Przylądku Canaveral,

watching her experiment launch to the International Space Station.

obserwującą, jak jej eksperyment rusza na Międzynarodową Stację Kosmiczną.

That cloud of smoke is the rocket

Ta chmura dymu to rakieta,

that brought Anna-Sophia's experiment to the International Space Station,

z eksperymentem Anny-Sophii lecącym na Międzynarodową Stację Kosmiczną,

where, three days later,

gdzie trzy dni później

astronaut Tim Peake carried out her experiment --

astronauta Tim Peake przeprowadził jej doświadczenie

in microgravity.

w mikrograwitacji.

Maszyny do samodzielnego badania DNA są teraz na pokładzie Stacji Kosmicznej,

Personal DNA machines are now aboard the International Space Station,

where they can help monitor living conditions

gdzie pomagają monitorować warunki życia

and protect the lives of astronauts.

i chronią życie astronautów.

A 16-year-old designing a DNA experiment

Szesnastolatka wykonująca eksperyment z DNA,

to protect the lives of astronauts

by chronić życie astronautów,

may seem like a rarity, the mark of a child genius.

to rzadkość, znak geniuszu.

Well, to me, it signals something bigger:

Dla mnie oznacza to coś więcej,

that DNA technology is finally within the reach of every one of you.

że technologia badań DNA jest już w zasięgu każdego człowieka.

A few years ago,

Kilka lat temu

a college student armed with a personal computer

student ze swojego osobistego komputera

could code an app,

mógł zaprogramować aplikację,

an app that is now a social network with more than one billion users.

która teraz zrzesza ponad miliard użytkowników.

Could we be moving into a world

Czy wchodzimy w świat,

of one personal DNA machine in every home?

maszyn do samodzielnego badania DNA obecnych w każdym domu?

I know families who are already living in this reality.

Niektóre rodziny już tak żyją.

The Daniels family, for example,

Na przykład rodzina Danielów

set up a DNA lab in the basement of their suburban Chicago home.

zamontowała laboratorium DNA w piwnicy ich domu na obrzeżach Chicago.

This is not a family made of PhD scientists.

Nie jest to rodzina naukowców z tytułem doktora.

This is a family like any other.

To zwyczajna rodzina,

They just like to spend time together doing fun, creative things.

która lubi wspólnie spędzać czas, robiąc fajne, kreatywne rzeczy.

By day, Brian is an executive at a private equity firm.

W ciągu dnia Brian jest dyrektorem prywatnej firmy inwestycyjnej.

Wieczorami i w weekendy eksperymentuje z DNA,

At night and on weekends, he experiments with DNA

razem ze swoimi dziećmi w wieku 7 i 9 lat,

alongside his kids, ages seven and nine,

as a way to explore the living world.

badając świat żywych organizmów.

Last time I called them,

Kiedy ostatnio dzwoniłem do nich,

sprawdzali warzywa wyhodowane w ich przydomowym ogródku.

they were checking out homegrown produce from the backyard garden.

Testowali zebrane pomidory,

They were testing tomatoes that they had picked,

taking the flesh of their skin, putting it in a test tube,

ściągając miąższ ze skórki, umieszczając go w probówce,

mixing it with chemicals to extract DNA

mieszając z chemikaliami, by wyodrębnić DNA

and then using their home DNA copier

i korzystając z domowej kopiarki DNA,

to test those tomatoes for genetically engineered traits.

badali te pomidory, szukając śladów inżynierii genetycznej.

For the Daniels family,

Dla rodziny Danielów

the personal DNA machine is like the chemistry set

maszyna do samodzielnego badania DNA jest jak zestaw chemika

for the 21st century.

XXI wieku.

Most of us may not yet be diagnosing genetic conditions

Na razie nie diagnozujemy uwarunkowań genetycznych

in our kitchen sinks

przy zlewie w kuchni

ani nie robimy domowych testów na ojcostwo.

or doing at-home paternity testing.

(Laughter)

(Śmiech)

But we've definitely reached a point in history

Ale z pewnością dożyliśmy czasów,

where every one of you could actually get hands-on with DNA

kiedy każdy mógłby mieć w kuchni praktyczny zestaw do badań DNA.

in your kitchen.

You could copy, paste and analyze DNA

Można by kopiować, wklejać i analizować DNA

i wyodrębniać z niego właściwą informację.

and extract meaningful information from it.

And it's at times like this that profound transformation

W obecnych czasach musi nastąpić

is bound to happen;

gruntowna zmiana,

moments when a transformative, powerful technology

podczas której transformatywna potężna technologia,

która była zamknięta w wieży z kości słoniowej,

that was before limited to a select few in the ivory tower,

finally becomes within the reach of every one of us,

w końcu dotrze do każdego z nas,

from farmers to schoolchildren.

od hodowców po uczniów.

Think about the moment

Wspomnijcie czasy,

when phones stopped being plugged into the wall by cords,

kiedy telefony uwolniono z kabla podpiętego do ściany

or when computers left the mainframe

lub kiedy komputery typu mainframe

and entered your home or your office.

zastąpiono komputerami osobistymi.

The ripples of the personal DNA revolution

Trudno przewidzieć,

co przyniesie rewolucja samodzielnego badania DNA,

may be hard to predict,

but one thing is certain:

ale pewne jest,

revolutions don't go backwards,

że rewolucja nie cofnie się,

a technologia DNA rozprzestrzenia się szybciej niż sobie wyobrażamy.

and DNA technology is already spreading faster than our imagination.

So if you're curious,

Jeśli cię to zainteresowało,

get up close and personal with DNA -- today.

poznaj bliżej DNA - jeszcze dziś.

It is in our DNA to be curious.

Ciekawość mamy w genach.

(Śmiech)

(Laughter)

Dziękuję.

Thank you.

(Applause)

(Brawa)