Andrew Connolly: What's the next window into our universe?

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Axel Saffran

So in 1781, an English composer,

In 1781 ontdekte de Engelse componist,

technologist and astronomer called William Herschel

technoloog en astronoom William Herschel

noticed an object on the sky that

een object aan de hemel dat

didn't quite move the way the rest of the stars did.

niet helemaal bewoog zoals de overige sterren.

And Herschel's recognition that something was different,

Herschels besef dat er iets anders was,

that something wasn't quite right,

dat er iets niet klopte,

was the discovery of a planet,

was de ontdekking van een planeet,

the planet Uranus,

de planeet Uranus, een naam waarvan de klank

a name that has entertained

talloze generaties van Engelstalige kinderen heeft vermaakt.

countless generations of children,

but a planet that overnight

Die planeet verdubbelde plotsklaps de omvang van het bekende zonnestelsel.

doubled the size of our known solar system.

Just last month, NASA announced the discovery

Net vorige maand kondigde NASA de ontdekking aan

of 517 new planets

van 517 nieuwe planeten in een baan rond nabije sterren,

in orbit around nearby stars,

almost doubling overnight the number of planets

bijna een verdubbeling van het aantal planeten

we know about within our galaxy.

die we kennen in onze melkweg.

So astronomy is constantly being transformed by this

Astronomie is in constante ontwikkeling

capacity to collect data,

door die capaciteit om gegevens te verzamelen.

and with data almost doubling every year,

Doordat de gegevens bijna jaarlijks verdubbelen

zullen we misschien binnen twee decennia

within the next two decades, me may even

reach the point for the first time in history

voor het eerst in de geschiedenis het punt bereiken

where we've discovered the majority of the galaxies

waarop we het grootste deel

van de sterrenstelsels in het heelal hebben ontdekt.

within the universe.

But as we enter this era of big data,

Maar nu we dit tijdperk van big data binnentreden,

what we're beginning to find is there's a difference

merken we dat het hebben van meer data niet alleen beter is;

between more data being just better

meer data hebben kan ook 'anders' zijn.

and more data being different,

capable of changing the questions we want to ask,

Dat maakt het mogelijk andere vragen te stellen.

and this difference is not about how much data we collect,

Dit verschil gaat niet over hoeveel gegevens we verzamelen,

it's whether those data open new windows

maar of deze gegevens nieuwe vensters op ons heelal openen

into our universe,

whether they change the way we view the sky.

en of ze zullen veranderen hoe we naar de hemel kijken.

So what is the next window into our universe?

Wat is het volgende venster op ons heelal?

What is the next chapter for astronomy?

Wat is het volgende hoofdstuk voor de astronomie?

Well, I'm going to show you some of the tools and the technologies

Ik toon jullie enkele hulpmiddelen en technologieën

that we're going to develop over the next decade,

voor de komende tien jaar,

and how these technologies,

en hoe deze technologieën

together with the smart use of data,

samen met het slimme gebruik van gegevens,

may once again transform astronomy

de astronomie weer kunnen veranderen

by opening up a window into our universe,

door het openen van een venster op ons heelal,

the window of time.

het venster van de tijd.

Why time? Well, time is about origins,

Waarom tijd? Tijd gaat over oorsprong en evolutie.

and it's about evolution.

The origins of our solar system,

De oorsprong van ons zonnestelsel,

how our solar system came into being,

hoe ons zonnestelsel ontstond,

is it unusual or special in any way?

is het ongewoon of speciaal op de een of andere manier?

About the evolution of our universe.

Over de evolutie van ons heelal.

Why our universe is continuing to expand,

Waarom blijft ons heelal uitdijen

en wat is die mysterieuze donkere energie

and what is this mysterious dark energy

that drives that expansion?

die die uitdijing aandrijft?

But first, I want to show you how technology

Maar eerst wil ik laten zien hoe de technologie

is going to change the way we view the sky.

de manier waarop we de hemel zien, gaat veranderen.

So imagine if you were sitting

Stel je zit in de bergen in het noorden van Chili

in the mountains of northern Chile

looking out to the west

en je kijkt naar het westen

towards the Pacific Ocean

in de richting van de Stille Oceaan,

a few hours before sunrise.

een paar uur voor zonsopgang.

This is the view of the night sky that you would see,

Dit is de nachtelijke hemel die je zou zien.

and it's a beautiful view,

Het is een mooi uitzicht,

with the Milky Way just peeking out over the horizon.

met de Melkweg die net boven de horizon komt gluren.

but it's also a static view,

Maar het is ook een statische weergave.

and in many ways, this is the way we think of our universe:

Het is in vele opzichten de manier waarop we denken over ons heelal:

eternal and unchanging.

eeuwig en onveranderlijk.

But the universe is anything but static.

Maar het heelal is allesbehalve statisch.

It constantly changes on timescales of seconds

Het verandert voortdurend op tijdschalen van seconden

to billions of years.

tot miljarden jaren.

Galaxies merge, they collide

Sterrenstelsels fuseren, ze botsen met honderdduizenden km per uur.

at hundreds of thousands of miles per hour.

Stars are born, they die,

Sterren worden geboren, ze sterven;

they explode in these extravagant displays.

hun ontploffing vormt een extravagant schouwspel.

In fact, if we could go back

Als we terug konden gaan

to our tranquil skies above Chile,

naar onze rustige luchten boven Chili,

and we allow time to move forward

en we lieten de tijd vooruitgaan

to see how the sky might change over the next year,

om te zien hoe de hemel in het komende jaar zou veranderen,

the pulsations that you see

dan zijn de pulsaties die je daar ziet

are supernovae, the final remnants of a dying star

supernova’s, de laatste overblijfselen van een ontploffende, stervende ster.

exploding, brightening and then fading from view,

Ze lichten op en doven dan langzaam uit.

each one of these supernovae

Elk van deze supernova’s

five billion times the brightness of our sun,

is vijf miljard keer helderder dan onze zon.

so we can see them to great distances

Daarom kunnen we ze op grote afstand zien,

but only for a short amount of time.

maar voor slechts een korte tijd.

Ten supernova per second explode somewhere

Per seconde ontploffen tien supernova’s ergens in ons heelal.

in our universe.

If we could hear it,

Als we het horen konden,

it would be popping like a bag of popcorn.

zou het knetteren als een zak popcorn.

Now, if we fade out the supernovae,

Als we de supernova’s dimmen,

it's not just brightness that changes.

verandert niet alleen de helderheid.

Our sky is in constant motion.

Onze hemel is in constante beweging.

This swarm of objects you see streaming across the sky

Deze zwerm objecten die je door de hemel ziet stromen,

are asteroids as they orbit our sun,

zijn asteroïden in een baan rond de zon.

and it's these changes and the motion

Deze veranderingen en bewegingen

and it's the dynamics of the system

en de dynamiek van het systeem

that allow us to build our models for our universe,

stellen ons in staat modellen van ons heelal te bouwen.

to predict its future and to explain its past.

Daarmee voorspellen we zijn toekomst en verklaren we zijn verleden.

But the telescopes we've used over the last decade

Maar de telescopen van het afgelopen decennium

are not designed to capture the data at this scale.

zijn niet bedoeld om op deze schaal gegevens vast te leggen.

The Hubble Space Telescope:

De Hubble Space Telescope:

for the last 25 years it's been producing

in de laatste 25 jaar maakt hij

some of the most detailed views

de meest gedetailleerde weergaves

of our distant universe,

van onze verre heelal,

but if you tried to use the Hubble to create an image

maar als je met de Hubble een foto van de hele hemel wil maken

of the sky, it would take 13 million individual images,

zouden er 13 miljoen afzonderlijke foto’s nodig zijn.

about 120 years to do this just once.

En zo’n 120 jaar om dit één keer te doen.

So this is driving us to new technologies

Daarom moeten we naar nieuwe technologieën

and new telescopes,

en nieuwe telescopen,

telescopes that can go faint

telescopen voor lichtzwakke objecten

to look at the distant universe

om naar het verre heelal te kijken,

but also telescopes that can go wide

maar ook telescopen met een groot blikveld

to capture the sky as rapidly as possible,

om de hemel zo snel mogelijk vast te leggen.

telescopes like the Large Synoptic Survey Telescope,

Zo’n telescoop is de Large Synoptic Survey Telescope,

or the LSST,

of LSST,

misschien wel de meest saaie naam ooit bedacht

possibly the most boring name ever

for one of the most fascinating experiments

voor een van de meest fascinerende experimenten

in the history of astronomy,

in de geschiedenis van de astronomie,

in fact proof, if you should need it,

Het bewijs dat je ingeval

that you should never allow a scientist or an engineer

nooit een wetenschapper of een ingenieur iets een naam moet laten geven,

to name anything, not even your children. (Laughter)

zelfs niet je kinderen. (Gelach)

We're building the LSST.

We bouwen de LSST.

We expect it to start taking data by the end of this decade.

We verwachten dat hij tegen het einde van dit decennium operationeel wordt.

I'm going to show you how we think

Ik ga jullie laten zien hoe we denken

it's going to transform our views of the universe,

dat hij onze kijk op het heelal gaat veranderen.

because one image from the LSST

Eén beeld van de LSST

is equivalent to 3,000 images

is gelijk aan 3.000 beelden

from the Hubble Space Telescope,

van de Hubble Space Telescope.

each image three and a half degrees on the sky,

Elk beeld omvat 3,5 graden van de hemel,

seven times the width of the full moon.

zeven keer de breedte van de volle maan.

Well, how do you capture an image at this scale?

Hoe leg je nu een afbeelding op deze schaal vast?

Well, you build the largest digital camera in history,

Wel, je maakt de grootste digitale camera in de geschiedenis

using the same technology you find in the cameras in your cell phone

met dezelfde technologie als de camera in je mobiele telefoon

or in the digital cameras you can buy in the High Street,

of de digitale camera's die je in de winkel kunt kopen,

but now at a scale that is five and a half feet across,

maar dan een met 1,7 meter diameter,

about the size of a Volkswagen Beetle,

ongeveer de grootte van een Volkswagen Kever.

where one image is three billion pixels.

Eén beeld bevat drie miljard pixels.

So if you wanted to look at an image

Om één afbeelding te bekijken

in its full resolution, just a single LSST image,

in volledige resolutie, één enkel beeld van de LSST,

it would take about 1,500 high-definition TV screens.

heb je ongeveer 1.500 high-definition tv-schermen nodig.

And this camera will image the sky,

Deze camera zal de hemel in beeld brengen

taking a new picture every 20 seconds,

met een nieuwe foto om de 20 seconden.

constantly scanning the sky

Hij scant de hemel continu af.

so every three nights, we'll get a completely new view

Om de drie nachten krijgen we een volledig nieuw beeld

of the skies above Chile.

van de hemel boven Chili.

Over the mission lifetime of this telescope,

Over de levensduur van de missie van deze telescoop,

it will detect 40 billion stars and galaxies,

zal hij 40 miljard sterren en sterrenstelsels detecteren.

and that will be for the first time

Voor het eerst zullen we meer objecten in ons heelal hebben ontdekt

we'll have detected more objects in our universe

than people on the Earth.

dan dat er mensen zijn op aarde.

Now, we can talk about this

Nu kunnen we hierover praten

in terms of terabytes and petabytes

in termen van terabytes en petabytes en miljarden objecten,

and billions of objects,

but a way to get a sense of the amount of data

maar om een ​​gevoel van de hoeveelheid data te krijgen

that will come off this camera

die van deze camera komen:

is that it's like playing every TED Talk ever recorded

het is als het afspelen van elke ooit opgenomen TED-talk,

simultaneously, 24 hours a day,

maar dan gelijktijdig,

24 uur per dag, zeven dagen per week, gedurende 10 jaar.

seven days a week, for 10 years.

And to process this data means

Deze gegevens verwerken komt overeen met

searching through all of those talks

het doorzoeken van al die talks

for every new idea and every new concept,

op elk nieuw idee en elk nieuwe concept,

looking at each part of the video

door te kijken naar elk deel van de video

to see how one frame may have changed

om te zien hoe elk frame verandert

from the next.

naar het volgende.

And this is changing the way that we do science,

Dat verandert de manier om aan wetenschap te doen,

changing the way that we do astronomy,

en om aan astronomie te doen.

to a place where software and algorithms

Software en algoritmen

have to mine through this data,

moeten in deze gegevens gaan graven.

where the software is as critical to the science

De software zal even cruciaal zijn voor de wetenschap

as the telescopes and the cameras that we've built.

als de telescopen en de camera's die we hebben gebouwd.

Now, thousands of discoveries

Duizenden ontdekkingen

will come from this project,

zullen voortkomen uit dit project,

but I'm just going to tell you about two

maar hier zijn twee ideeën over oorsprong en evolutie

of the ideas about origins and evolution

that may be transformed by our access

die kunnen worden getransformeerd door onze toegang

to data at this scale.

tot gegevens op deze schaal.

In the last five years, NASA has discovered

In de afgelopen vijf jaar heeft NASA

over 1,000 planetary systems

meer dan 1.000 planetaire systemen rond nabije sterren ontdekt.

around nearby stars,

but the systems we're finding

Maar de systemen die we vinden

aren't much like our own solar system,

lijken niet veel op ons eigen zonnestelsel.

and one of the questions we face is

Een van onze vragen ​​is:

is it just that we haven't been looking hard enough

hebben we gewoon niet hard genoeg gezocht,

or is there something special or unusual

of is er iets bijzonders

about how our solar system formed?

aan hoe ons zonnestelsel werd gevormd?

And if we want to answer that question,

Als we die vraag willen beantwoorden,

we have to know and understand

moeten we de geschiedenis van ons zonnestelsel

the history of our solar system in detail,

in detail kennen en begrijpen.

and it's the details that are crucial.

Vooral de details zijn van cruciaal belang.

So now, if we look back at the sky,

We kijken opnieuw naar de hemel,

at our asteroids that were streaming across the sky,

naar de ronddraaiende asteroïden,

these asteroids are like the debris of our solar system.

die een soort puin van ons zonnestelsel zijn.

The positions of the asteroids

De posities van de asteroïden

are like a fingerprint of an earlier time

zijn als een vingerafdruk van een vroeger tijdstip

when the orbits of Neptune and Jupiter

toen de banen van Neptunus en Jupiter

were much closer to the sun,

veel dichter bij de zon waren.

and as these giant planets migrated through our solar system,

Toen deze reuzenplaneten door ons zonnestelsel migreerden,

they were scattering the asteroids in their wake.

verstrooiden ze de asteroïden in hun kielzog.

So studying the asteroids

Het bestuderen van de asteroïden

is like performing forensics,

is een beetje als uitvoeren van forensisch onderzoek

performing forensics on our solar system,

op ons zonnestelsel.

but to do this, we need distance,

Daarvoor moeten we afstand kennen,

and we get the distance from the motion,

die we krijgen van de beweging

and we get the motion because of our access to time.

gecombineerd met de tijd.

So what does this tell us?

Wat vertelt dit ons?

Well, if you look at the little yellow asteroids

Kijk naar de kleine gele asteroïden

flitting across the screen,

die over het scherm flitsen.

these are the asteroids that are moving fastest,

Die asteroïden bewegen het snelst

because they're closest to us, closest to Earth.

omdat ze het dichtst bij ons, het dichtst bij de aarde zijn.

These are the asteroids we may one day

Daar zullen we ruimtevaartuigen

send spacecraft to, to mine them for minerals,

naartoe sturen om ze te ontginnen voor mineralen,

but they're also the asteroids that may one day

maar het zijn ook die asteroïden die op een dag

impact the Earth,

op de aarde kunnen inslaan,

like happened 60 million years ago

zoals 60 miljoen jaar geleden

with the extinction of the dinosaurs,

bij het uitsterven van de dinosaurussen,

or just at the beginning of the last century,

of net aan het begin van vorige eeuw,

when an asteroid wiped out

toen een asteroïde meer dan

almost 1,000 square miles of Siberian forest,

1.000 vierkante km Siberische bossen wegvaagde.

or even just last year, as one burnt up over Russia,

Of zelfs vorig jaar toen er een opbrandde boven Rusland,

releasing the energy of a small nuclear bomb.

met de energie van een kleine nucleaire bom.

So studying the forensics of our solar system

Het forensisch bestuderen van ons zonnestelsel

vertelt ons niet alleen iets over het verleden,

doesn't just tell us about the past,

it can also predict the future, including our future.

het kan ook de toekomst voorspellen, met inbegrip van onze toekomst.

Now when we get distance,

Van op afstand zien we

we get to see the asteroids in their natural habitat,

de asteroïden in hun natuurlijke habitat,

in orbit around the sun.

in een baan rond de zon.

So every point in this visualization that you can see

Elk punt in deze visualisatie

is a real asteroid.

stelt een echte asteroïde voor.

Its orbit has been calculated from its motion across the sky.

Zijn baan is berekend op basis van zijn beweging langs de hemel.

The colors reflect the composition of these asteroids,

De kleuren geven de samenstelling van deze asteroïden,

dry and stony in the center,

droge en steenachtige in het centrum,

water-rich and primitive towards the edge,

waterrijke en primitieve bij de rand,

water-rich asteroids which may have seeded

waterrijke asteroïden die mogelijk de bron waren

the oceans and the seas that we find on our planet

voor de oceanen en zeeën op onze planeet

when they bombarded the Earth at an earlier time.

toen ze vroeger de aarde bombardeerden.

Because the LSST will be able to go faint

Omdat de LSST ook lichtzwak kan werken

and not just wide,

en niet alleen in de breedte,

we will be able to see these asteroids

zullen we deze asteroïden ver voorbij

far beyond the inner part of our solar system,

het binnenste gedeelte van ons zonnestelsel kunnen zien.

to asteroids beyond the orbits of Neptune and Mars,

Zelfs de asteroïden voorbij de baan van Neptunus en Mars,

to comets and asteroids that may exist

zelfs kometen en asteroïden

almost a light year from our sun.

op bijna een lichtjaar van onze zon.

And as we increase the detail of this picture,

Als we het detail van deze foto

increasing the detail by factors of 10 to 100,

een factor 10 tot 100 vergroten,

we will be able to answer questions such as,

zullen we vragen als deze kunnen beantwoorden:

is there evidence for planets outside the orbit of Neptune,

is er bewijs voor planeten buiten de baan van Neptunus

to find Earth-impacting asteroids

en kunnen we asteroïden vinden die de aarde bedreigen

long before they're a danger,

lang voordat ze een gevaar zijn.

and to find out whether, maybe,

Misschien ontdekken we

our sun formed on its own or in a cluster of stars,

of onze zon zich op zichzelf vormde of in een groep van sterren.

and maybe it's this sun's stellar siblings

Misschien zijn het die stellaire verwanten van onze zon

that influenced the formation of our solar system,

die van invloed waren op de vorming van ons zonnestelsel.

and maybe that's one of the reasons why solar systems like ours seem to be so rare.

Misschien is dat een van de redenen

waarom zonnestelsels als het onze zo zeldzaam lijken te zijn.

Now, distance and changes in our universe —

Afstand en veranderingen in ons heelal -

distance equates to time,

afstand is gelijk aan tijd,

as well as changes on the sky.

evenals veranderingen aan de hemel.

Every foot of distance you look away,

Elke meter die je verder kijkt,

or every foot of distance an object is away,

of elke meter die je van een object verwijderd bent,

you're looking back about a billionth of a second in time,

betekent enkele miljardsten van seconden in de tijd.

and this idea or this notion of looking back in time

Dit idee van terugkijken in de tijd

has revolutionized our ideas about the universe,

heeft onze ideeën over het heelal

not once but multiple times.

meerdere keren omver gegooid.

The first time was in 1929,

De eerste keer was dat in 1929,

when an astronomer called Edwin Hubble

toen de astronoom Edwin Hubble

showed that the universe was expanding,

aantoonde dat het heelal uitdijde,

leading to the ideas of the Big Bang.

wat leidde tot het idee van de Big Bang.

And the observations were simple:

De waarnemingen waren eenvoudig:

just 24 galaxies

slechts 24 sterrenstelsels

and a hand-drawn picture.

en een met de hand getekende grafiek.

But just the idea that the more distant a galaxy,

Maar het idee dat hoe verder een sterrenstelsel was,

the faster it was receding,

hoe sneller het zich verwijderde,

was enough to give rise to modern cosmology.

was genoeg om tot de moderne kosmologie te komen.

A second revolution happened 70 years later,

Een tweede revolutie gebeurde 70 jaar later,

when two groups of astronomers showed

toen twee groepen astronomen lieten zien

that the universe wasn't just expanding,

dat het heelal niet alleen uitdijde,

it was accelerating,

maar versnelde.

a surprise like throwing up a ball into the sky

Het was alsof je een bal in de lucht gooide

and finding out the higher that it gets,

en zag dat hoe hoger hij kwam,

the faster it moves away.

hoe sneller hij omhoog vloog.

And they showed this

Dat toonden ze aan

by measuring the brightness of supernovae,

door het meten van de helderheid van supernova’s:

and how the brightness of the supernovae

hoe de helderheid van de supernova

got fainter with distance.

afnam met de afstand.

And these observations were more complex.

Deze waarnemingen waren complexer.

They required new technologies and new telescopes,

Ze vereisten nieuwe technologieën en nieuwe telescopen,

because the supernovae were in galaxies

omdat de supernova’s zich in sterrenstelsels bevonden

that were 2,000 times more distant

die 2.000 maal verder afgelegen waren

than the ones used by Hubble.

dan degene die gebruikt werden door Hubble.

And it took three years to find just 42 supernovae,

Het duurde drie jaar om slechts 42 supernova’s vinden,

because a supernova only explodes

want een supernova ontploft maar eens

once every hundred years within a galaxy.

in de honderd jaar in een sterrenstelsel.

Three years to find 42 supernovae

Drie jaar om 42 supernova’s te vinden

by searching through tens of thousands of galaxies.

door in tienduizenden sterrenstelsels te zoeken.

And once they'd collected their data,

Toen ze hun gegevens hadden verzameld, vonden ze dit.

this is what they found.

Now, this may not look impressive,

Het ziet er misschien niet indrukwekkend uit,

but this is what a revolution in physics looks like:

maar zo ziet een revolutie in de natuurkunde er nu eenmaal uit:

een lijn die de helderheid van een supernova voorspelt

a line predicting the brightness of a supernova

11 billion light years away,

op 11 miljard lichtjaren afstand,

and a handful of points that don't quite fit that line.

en een handvol punten die niet helemaal op die lijn passen.

Small changes give rise to big consequences.

Kleine veranderingen leiden tot grote gevolgen.

Small changes allow us to make discoveries,

Kleine veranderingen maken ontdekkingen mogelijk,

like the planet found by Herschel.

zoals de planeet gevonden door Herschel.

Small changes turn our understanding

Kleine veranderingen zetten ons begrip

of the universe on its head.

van het heelal op zijn kop.

So 42 supernovae, slightly too faint,

Zo betekenen 42 iets te lichtzwakke supernova's,

meaning slightly further away,

dat ze iets verder weg zijn.

requiring that a universe must not just be expanding,

Dat vereist dat een heelal niet alleen uitdijt,

but this expansion must be accelerating,

maar dat deze uitdijing ook versnelt

revealing a component of our universe

en onthult iets van ons heelal

which we now call dark energy,

dat we nu 'donkere energie' noemen,

a component that drives this expansion

iets die deze uitdijing aandrijft

and makes up 68 percent of the energy budget

en 68 procent van de energie-begroting

of our universe today.

van ons heelal uitmaakt.

So what is the next revolution likely to be?

Wat gaat de volgende revolutie waarschijnlijk zijn?

Well, what is dark energy and why does it exist?

Nou, wat is die donkere energie en waarom bestaat ze?

Each of these lines shows a different model

Elk van deze lijnen toont een ander model

for what dark energy might be,

voor wat donkere energie zou kunnen zijn,

showing the properties of dark energy.

de eigenschappen van donkere energie.

They all are consistent with the 42 points,

Ze zijn allemaal consistent met de 42 punten,

but the ideas behind these lines

maar de ideeën achter deze lijnen

are dramatically different.

zijn dramatisch anders.

Some people think about a dark energy

Sommige mensen denken over een donkere energie

that changes with time,

die verandert met de tijd,

or whether the properties of the dark energy

of dat de eigenschappen van de donkere energie

are different depending on where you look on the sky.

verschillend zijn, afhankelijk van naar welk deel van de hemel je kijkt.

Others make differences and changes

to the physics at the sub-atomic level.

Anderen stellen wijzigingen voor aan de natuurkunde op subatomair niveau.

Or, they look at large scales

Of ze kijken naar de grote schaal

and change how gravity and general relativity work,

en veranderen hoe de zwaartekracht en de algemene relativiteitstheorie werken,

or they say our universe is just one of many,

of ze zeggen dat ons heelal er slechts één is van vele,

part of this mysterious multiverse,

een onderdeel van een mysterieus multiversum.

but all of these ideas, all of these theories,

Maar al deze ideeën, al deze theorieën,

amazing and admittedly some of them a little crazy,

geweldig en sommige weliswaar een beetje gek,

but all of them consistent with our 42 points.

zijn allemaal in overeenstemming met onze 42 punten.

So how can we hope to make sense of this

Hoe kunnen we hopen dat in de komende tien jaar uit te vissen?

over the next decade?

Well, imagine if I gave you a pair of dice,

Stel dat ik je een paar dobbelstenen gaf,

and I said you wanted to see whether those dice

en dat je wilde nagaan of deze dobbelstenen

were loaded or fair.

geladen of eerlijk waren.

One roll of the dice would tell you very little,

Eén worp van de dobbelstenen zou je heel weinig vertellen,

but the more times you rolled them,

maar hoe vaker je ze liet rollen,

the more data you collected,

hoe meer gegevens je verzamelde,

the more confident you would become,

hoe zekerder je zou worden,

not just whether they're loaded or fair,

niet alleen of ze geladen of eerlijk waren,

but by how much, and in what way.

maar ook hoeveel en op welke manier.

It took three years to find just 42 supernovae

Het duurde drie jaar om slechts 42 supernova’s vinden

because the telescopes that we built

omdat de telescopen die we bouwden

could only survey a small part of the sky.

slechts een klein deel van de hemel konden overzien.

With the LSST, we get a completely new view

Met de LSST krijgen we elke drie nachten een volledig nieuw overzicht

of the skies above Chile every three nights.

van de hemel boven Chili.

In its first night of operation,

In de eerste nacht dat hij zal werken,

it will find 10 times the number of supernovae

zal hij 10 maal het aantal supernova’s vinden

used in the discovery of dark energy.

die nodig waren voor de ontdekking van donkere energie.

This will increase by 1,000

Dit zal met 1000 toenemen

within the first four months:

in de eerste vier maanden:

1.5 million supernovae by the end of its survey,

1.500.000 supernova’s tegen het einde van zijn onderzoek,

each supernova a roll of the dice,

iedere supernova één worp van de dobbelstenen,

each supernova testing which theories of dark energy

iedere supernova test de theorieën over donkere energie:

are consistent, and which ones are not.

welke zijn consistent en welke niet?

And so, by combining these supernova data

Door deze supernova-data te combineren

with other measures of cosmology,

met andere metingen in de kosmologie,

we'll progressively rule out the different ideas

zullen we geleidelijk verschillende ideeën

en theorieën van de donkere energie kunnen uitsluiten.

and theories of dark energy

until hopefully at the end of this survey around 2030,

Zodat we aan het einde van dit onderzoek rond 2030

we would expect to hopefully see

hopelijk een theorie voor ons heelal,

a theory for our universe,

een fundamentele theorie voor de fysica van ons heelal,

a fundamental theory for the physics of our universe,

to gradually emerge.

geleidelijk zien ontstaan.

Now, in many ways, the questions that I posed

In veel opzichten zijn de vragen die ik stelde

are in reality the simplest of questions.

in werkelijkheid de meest eenvoudige vragen.

We may not know the answers,

Misschien kunnen we de antwoorden niet vinden,

but we at least know how to ask the questions.

maar we hebben in elk geval de vragen leren stellen.

But if looking through tens of thousands of galaxies

Grasduinen door tienduizenden sterrenstelsels

revealed 42 supernovae that turned

leverde 42 supernova’s op.

our understanding of the universe on its head,

Dat zette ons begrip van het heelal op zijn kop.

when we're working with billions of galaxies,

Als we miljarden sterrenstelsels gaan onderzoeken,

how many more times are we going to find

hoeveel keer gaan we dan 42 punten vinden

42 points that don't quite match what we expect?

die niet helemaal overeenkomen met wat we verwachten?

Like the planet found by Herschel

Zoals de planeet van Herschel

or dark energy

of de donkere energie

or quantum mechanics or general relativity,

of de kwantummechanica en de algemene relativiteitstheorie:

all ideas that came because the data

allemaal nieuwe ideeën die voortkwamen

didn't quite match what we expected.

uit gegevens die afweken van wat we verwacht hadden.

What's so exciting about the next decade of data

Het spannende van astronomische gegevens van de komende tien jaar

in astronomy is,

we don't even know how many answers

is dat we niet eens weten hoeveel antwoorden

are out there waiting,

op ons liggen te wachten,

answers about our origins and our evolution.

antwoorden over onze oorsprong en onze evolutie.

How many answers are out there

Hoeveel antwoorden zijn er

that we don't even know the questions

waarvan we niet eens weten

that we want to ask?

welke vragen we erover willen stellen?

Thank you.

Dankjewel.

(Applaus)

(Applause)