Andrew Connolly: What's the next window into our universe?

Μετάφραση: Lucas Kaimaras Επιμέλεια: Eleni Zourntou

So in 1781, an English composer,

Το 1781, ένας Άγγλος συνθέτης,

technologist and astronomer called William Herschel

τεχνολόγος και αστρονόμος, που ονομαζόταν Γουίλιαμ Χέρσελ,

noticed an object on the sky that

παρατήρησε ένα αντικείμενο στον ουρανό

didn't quite move the way the rest of the stars did.

που δεν κουνιόταν όπως τα υπόλοιπα αστέρια.

And Herschel's recognition that something was different,

Η αναγνώριση του Χέρσελ ότι κάτι ήταν διαφορετικό,

that something wasn't quite right,

ότι κάτι δεν ήταν όπως θα έπρεπε,

was the discovery of a planet,

ήταν η ανακάλυψη ενός πλανήτη,

the planet Uranus,

του πλανήτη Ουρανού,

a name that has entertained

ένα όνομα που έχει ψυχαγωγήσει

countless generations of children,

αμέτρητες γενιές παιδιών,

but a planet that overnight

αλλά ένας πλανήτης που σε μια νύχτα

διπλασίασε το μέγεθος του τότε γνωστού ηλιακού συστήματος.

doubled the size of our known solar system.

Just last month, NASA announced the discovery

Μόλις τον προηγούμενο μήνα, η ΝΑΣΑ ανακοίνωσε

of 517 new planets

την ανακάλυψη 517 καινούριων πλανητών

in orbit around nearby stars,

σε τροχιά γύρω από κοντινούς αστέρες,

almost doubling overnight the number of planets

σχεδόν διπλασιάζοντας εν μία νυκτί τον αριθμό των πλανητών

we know about within our galaxy.

που γνωρίζουμε μέσα στον γαλαξία μας.

So astronomy is constantly being transformed by this

Έτσι η αστρονομία συνεχώς αλλάζει

capacity to collect data,

από αυτή την ιδιότητα συλλογής δεδομένων,

and with data almost doubling every year,

και με τα δεδομένα σχεδόν να διπλασιάζονται κάθε χρόνο,

within the next two decades, me may even

μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες,

reach the point for the first time in history

ίσως φτάσουμε για πρώτη φορά στην ιστορία

where we've discovered the majority of the galaxies

να έχουμε ανακαλύψει την πλειοψηφία των γαλαξιών

within the universe.

μέσα στο σύμπαν.

But as we enter this era of big data,

Ωστόσο, στην εποχή των μεγάλων δεδομένων,

what we're beginning to find is there's a difference

ανακαλύπτουμε ότι υπάρχει διαφορά

between more data being just better

μεταξύ πληθώρας δεδομένων που απλά μας διευκολύνουν

and more data being different,

και πληθώρας δεδομένων που λόγω ποικιλίας

capable of changing the questions we want to ask,

είναι ικανά να αλλάξουν τις ερωτήσεις που θέλουμε να κάνουμε,

and this difference is not about how much data we collect,

και αυτή η διαφορά δεν έχει να κάνει με το πόσα δεδομένα συλλέγουμε,

it's whether those data open new windows

αλλά με το αν αυτά τα δεδομένα

ανοίγουν νέα παράθυρα στο σύμπαν μας,

into our universe,

whether they change the way we view the sky.

αν αλλάζουν το τρόπο που βλέπουμε τον ουρανό.

So what is the next window into our universe?

Έτσι ποιο είναι το επόμενο παράθυρο στο σύμπαν μας;

What is the next chapter for astronomy?

Ποιο είναι το επόμενο στάδιο για την αστρονομία;

Well, I'm going to show you some of the tools and the technologies

Θέλω να σας δείξω κάποια εργαλεία και τεχνολογίες

that we're going to develop over the next decade,

που θα αναπτύξουμε μέσα στην επόμενη δεκαετία,

and how these technologies,

και πώς αυτές οι τεχνολογίες,

together with the smart use of data,

μαζί με την έξυπνη χρήση των δεδομένων,

may once again transform astronomy

ίσως αλλάξει για άλλη μία φορά την αστρονομία

by opening up a window into our universe,

ανοίγοντας ένα παράθυρο στο σύμπαν μας,

the window of time.

το παράθυρο του χρόνου.

Γιατί τον χρόνο; Ο χρόνος έχει να κάνει με την προέλευση

Why time? Well, time is about origins,

and it's about evolution.

και με την εξέλιξη.

The origins of our solar system,

Την προέλευση του ηλιακού συστήματος,

how our solar system came into being,

πώς δημιουργήθηκε το ηλιακό μας σύστημα,

is it unusual or special in any way?

αν είναι ασυνήθιστο ή ξεχωριστό;

About the evolution of our universe.

Σχετικά με την εξέλιξη του σύμπαντός μας.

Why our universe is continuing to expand,

Γιατί το σύμπαν συνεχίζει να διαστέλλεται

and what is this mysterious dark energy

και ποια είναι η μυστηριώδης σκοτεινή ενέργεια

that drives that expansion?

που κινεί αυτή τη διαστολή;

But first, I want to show you how technology

Αλλά πρώτα, θέλω να σας δείξω

is going to change the way we view the sky.

πώς η τεχνολογία πρόκειται να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε τον ουρανό.

So imagine if you were sitting

Φανταστείτε να κάθεστε

in the mountains of northern Chile

στα βουνά της βόρεια Χιλής

looking out to the west

κοιτάζοντας δυτικά

towards the Pacific Ocean

προς τον Ειρηνικό Ωκεανό

a few hours before sunrise.

λίγες ώρες πριν την ανατολή του ήλιου.

This is the view of the night sky that you would see,

Αυτή είναι η θέα του νυχτερινού ουρανού που θα βλέπατε,

and it's a beautiful view,

και η θέα είναι πανέμορφη

with the Milky Way just peeking out over the horizon.

με τον γαλαξία να ξεπετάγεται στον ορίζοντα.

but it's also a static view,

Αλλά είναι επίσης μια στατική θέα,

and in many ways, this is the way we think of our universe:

και από πολλές απόψεις, έτσι βλέπουμε το σύμπαν μας:

eternal and unchanging.

αιώνιο και αμετάβλητο.

But the universe is anything but static.

Αλλά το σύμπαν κάθε άλλο παρά στατικό είναι.

It constantly changes on timescales of seconds

Αλλάζει διαρκώς, σε διαστήματα κλάσματος δευτερολέπτου

to billions of years.

έως και δισεκατομμυρίων χρόνων.

Galaxies merge, they collide

Οι γαλαξίες συγχωνεύονται,

at hundreds of thousands of miles per hour.

συγκρούονται με ασύλληπτες ταχύτητες.

Stars are born, they die,

Αστέρια γεννιούνται, πεθαίνουν,

they explode in these extravagant displays.

ανατινάσσονται με θεαματικό τρόπο.

In fact, if we could go back

Αν μπορούσαμε να πάμε πίσω

to our tranquil skies above Chile,

στους γαλήνιους ουρανούς μας πάνω από τη Χιλή,

and we allow time to move forward

και επιτρέπαμε στον χρόνο να κυλήσει

to see how the sky might change over the next year,

για να δούμε πώς ο ουρανός μπορεί ν' αλλάξει μέσα στην επόμενη χρονιά,

the pulsations that you see

οι παλμοί που βλέπετε είναι σουπερνόβα,

are supernovae, the final remnants of a dying star

τα τελευταία κατάλοιπα από ένα αστέρι που πεθαίνει,

exploding, brightening and then fading from view,

εκρήγνυται, λάμπει και μετά εξαφανίζεται,

each one of these supernovae

κάθε ένα από αυτά τα σουπερνόβα

five billion times the brightness of our sun,

είναι πέντε δισεκατομμύρια φορές λαμπρότερα από τον ήλιο μας,

so we can see them to great distances

έτσι μπορούμε να τα βλέπουμε από μεγάλες αποστάσεις

but only for a short amount of time.

αλλά μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα.

Ten supernova per second explode somewhere

Δέκα σουπερνόβα εκρήγνυνται ανά δευτερόλεπτο

in our universe.

κάπου στο σύμπαν μας.

If we could hear it,

Αν το ακούγαμε,

it would be popping like a bag of popcorn.

θα έκανε σαν μια σακούλα με ποπ κορν που σκάει.

Now, if we fade out the supernovae,

Τώρα, αν ζουμάρουμε στα σούπερ νόβα,

it's not just brightness that changes.

δεν αλλάζει μόνο η λαμπρότητα.

Our sky is in constant motion.

Ο ουρανός μας είναι σε διαρκή κίνηση.

This swarm of objects you see streaming across the sky

Αυτό το πλήθος αντικειμένων που βλέπετε να διασχίζουν τον ουρανό

are asteroids as they orbit our sun,

είναι αστεροειδείς σε τροχιά γύρω από τον ήλιο μας,

and it's these changes and the motion

και είναι αυτές οι αλλαγές και η κίνηση

and it's the dynamics of the system

και οι δυναμικές του συστήματος

that allow us to build our models for our universe,

που μας επιτρέπουν να φτιάξουμε μοντέλα του σύμπαντος,

to predict its future and to explain its past.

να προβλέψουμε το μέλλον του και να εξηγήσουμε το παρελθόν του.

But the telescopes we've used over the last decade

Αλλά τα τηλεσκόπια που χρησιμοποιούμε την τελευταία δεκαετία

are not designed to capture the data at this scale.

δεν είναι σχεδιασμένα να καταγράφουν δεδομένα σε αυτή την κλίμακα.

The Hubble Space Telescope:

Το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ:

for the last 25 years it's been producing

εδώ και 25 χρόνια παράγει

some of the most detailed views

κάποιες από τις πιο λεπτομερείς εικόνες

of our distant universe,

του μακρινού μας σύμπαντος,

but if you tried to use the Hubble to create an image

αλλά αν βάζαμε το Χαμπλ να φτιάξει μια εικόνα του ουρανού,

of the sky, it would take 13 million individual images,

θα χρειαζόταν 13 εκατομμύρια ξεχωριστές εικόνες,

about 120 years to do this just once.

περίπου 120 χρόνια για να το κάνει μόνο μία φορά.

So this is driving us to new technologies

Έτσι αυτό μας οδηγεί σε νέες τεχνολογίες

and new telescopes,

και νέα τηλεσκόπια,

telescopes that can go faint

τηλεσκόπια που να μπορούν

to look at the distant universe

να εστιάσουν στο μακρινό διάστημα,

but also telescopes that can go wide

αλλά επίσης ικανά για ευρεία λήψη

to capture the sky as rapidly as possible,

ώστε να φωτογραφίζουν τον ουρανό όσο πιο γρήγορα γίνεται,

telescopes like the Large Synoptic Survey Telescope,

τηλεσκόπια όπως το Μεγάλο Συνοπτικό Ερευνητικό Τηλεσκόπιο,

or the LSST,

ή αλλιώς LSST,

possibly the most boring name ever

πιθανόν το πιο βαρετό όνομα του κόσμου

for one of the most fascinating experiments

για ένα από τα πιο εντυπωσιακά πειράματα

in the history of astronomy,

στην ιστορία της αστρονομίας,

in fact proof, if you should need it,

τρανταχτή απόδειξη, αν τη χρειάζεστε,

that you should never allow a scientist or an engineer

για να μην αφήσετε ποτέ επιστήμονα ή μηχανικό να βρει όνομα για οτιδήποτε,

to name anything, not even your children. (Laughter)

ούτε τα ίδια σας τα παιδιά. (Γέλια)

We're building the LSST.

Κατασκευάζουμε το LSST.

We expect it to start taking data by the end of this decade.

Αναμένουμε να αρχίσει να συλλέγει δεδομένα μέχρι το τέλος της δεκαετίας.

I'm going to show you how we think

Θα σας δείξω πώς νομίζουμε

it's going to transform our views of the universe,

ότι θα μεταμορφώσει την άποψή μας για το σύμπαν

because one image from the LSST

καθώς μία εικόνα από το LSST

is equivalent to 3,000 images

αντιστοιχεί σε 3.000 εικόνες

from the Hubble Space Telescope,

από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ,

each image three and a half degrees on the sky,

κάθε εικόνα τρεισήμισι μοίρες του ουρανού,

seven times the width of the full moon.

επτά φορές το πλάτος της πανσελήνου.

Well, how do you capture an image at this scale?

Λοιπόν, πώς τραβάτε φωτογραφία σε τέτοια κλίμακα;

Well, you build the largest digital camera in history,

Κατασκευάζετε τη μεγαλύτερη ψηφιακή κάμερα στην ιστορία,

using the same technology you find in the cameras in your cell phone

χρησιμοποιώντας τεχνολογία από τις κάμερες των κινητών

or in the digital cameras you can buy in the High Street,

ή των ψηφιακών μηχανών που πουλάνε στα καλύτερα καταστήματα,

but now at a scale that is five and a half feet across,

αλλά πλέον σε κλίμακα ώστε να έχει διάμετρο δύο μέτρων,

about the size of a Volkswagen Beetle,

σχεδόν το μέγεθος ενός Βολκσβάγκεν Σκαραβαίου,

where one image is three billion pixels.

όπου κάθε εικόνα είναι τρία δισεκατομμύρια πίξελ.

So if you wanted to look at an image

Αν λοιπόν θέλαμε να δούμε μόνο μία εικόνα από το LSST

in its full resolution, just a single LSST image,

σε πλήρη ανάλυση,

it would take about 1,500 high-definition TV screens.

θα χρειαζόμαστε περίπου 1.500 τηλεοπτικές οθόνες υψηλής ανάλυσης.

And this camera will image the sky,

Αυτή η κάμερα θα απεικονίσει τον ουρανό,

taking a new picture every 20 seconds,

τραβώντας μια νέα φωτογραφία κάθε 20 δευτερόλεπτα,

constantly scanning the sky

μόνιμα σαρώνοντας τον ουρανό

so every three nights, we'll get a completely new view

ώστε κάθε τρεις νύχτες, θα έχουμε μια τελείως νέα άποψη

of the skies above Chile.

του ουρανού πάνω από τη Χιλή.

Over the mission lifetime of this telescope,

Στη διάρκεια της αποστολής του

it will detect 40 billion stars and galaxies,

το τηλεσκόπιο θα ανιχνεύσει 40 δισεκατομμύρια άστρα και γαλαξίες

and that will be for the first time

και θα είναι η πρώτη φορά

we'll have detected more objects in our universe

που θα έχουμε ανιχνεύσει περισσότερα αντικείμενα στο σύμπαν

than people on the Earth.

από ανθρώπους πάνω στη Γη.

Now, we can talk about this

Τώρα μπορούμε να μιλάμε

in terms of terabytes and petabytes

για αστρονομικές χωρητικότητες δεδομένων

and billions of objects,

και δισεκατομμύρια αντικειμένων

but a way to get a sense of the amount of data

αλλά για να αντιληφθούμε τον όγκο των δεδομένων

that will come off this camera

που θα έλθουν από την κάμερα

is that it's like playing every TED Talk ever recorded

είναι σαν να παίζουμε κάθε ομιλία TED που έχει ποτέ καταγραφεί,

simultaneously, 24 hours a day,

ταυτόχρονα, επί 24 ώρες το εικοσιτετράωρο,

seven days a week, for 10 years.

επτά ημέρες την εβδομάδα, για 10 χρόνια.

And to process this data means

Και η επεξεργασία των δεδομένων σημαίνει

searching through all of those talks

να ψάχνουμε μέσα σε όλες τις ομιλίες

for every new idea and every new concept,

για κάθε νέα ιδέα και κάθε νέα αντίληψη,

looking at each part of the video

εξετάζοντας κάθε μέρος του βίντεο

to see how one frame may have changed

πώς μπορεί να άλλαξε ένα καρέ

from the next.

σε σχέση με το επόμενο.

And this is changing the way that we do science,

Και έτσι αλλάζει ο τρόπος εφαρμογής της επιστήμης,

changing the way that we do astronomy,

ο τρόπος εφαρμογής της αστρονομίας,

to a place where software and algorithms

σε σημείο όπου πλέον λογισμικό και αλγόριθμοι

have to mine through this data,

θα πρέπει να εξετάζουν τα δεδομένα,

where the software is as critical to the science

όπου το λογισμικό είναι τόσο απαραίτητο στην επιστήμη,

as the telescopes and the cameras that we've built.

όσο τα τηλεσκόπια και οι κάμερες που φτιάξαμε.

Now, thousands of discoveries

Χιλιάδες ανακαλύψεις

will come from this project,

θα προκύψουν από αυτό το εγχείρημα,

but I'm just going to tell you about two

αλλά θα σας μιλήσω μόνο για δύο από τις ιδέες

of the ideas about origins and evolution

για την προέλευση και την εξέλιξη

that may be transformed by our access

που θα αναμορφωθούν από την πρόσβασή μας

to data at this scale.

σε δεδομένα αυτής της κλίμακας.

In the last five years, NASA has discovered

Στα τελευταία πέντε χρόνια, η ΝΑΣΑ ανακάλυψε

over 1,000 planetary systems

πάνω από 1.000 πλανητικά συστήματα

around nearby stars,

γύρω από τα κοντινά άστρα,

but the systems we're finding

αλλά τα συστήματα που βρίσκουμε

aren't much like our own solar system,

δεν μοιάζουν με το ηλιακό μας σύστημα,

and one of the questions we face is

και αναρωτιόμαστε

is it just that we haven't been looking hard enough

μήπως δεν ψάχνουμε αρκετά προσεκτικά

or is there something special or unusual

ή υπάρχει κάτι ξεχωριστό και ασυνήθιστο

about how our solar system formed?

στον σχηματισμό του ηλιακού μας συστήματος;

And if we want to answer that question,

Αν θέλουμε να πάρουμε απάντηση

we have to know and understand

πρέπει να μάθουμε και να κατανοήσουμε

the history of our solar system in detail,

την ιστορία του ηλιακού μας συστήματος με λεπτομέρεια,

and it's the details that are crucial.

και οι λεπτομέρειες είναι σημαντικές.

So now, if we look back at the sky,

Έτσι τώρα, αν ξανακοιτάξουμε τον ουρανό,

at our asteroids that were streaming across the sky,

τους αστεροειδείς που τον διασχίζουν,

these asteroids are like the debris of our solar system.

αυτοί είναι κάτι σαν τα συντρίμμια του ηλιακού μας συστήματος.

The positions of the asteroids

Η θέση των αστεροειδών

are like a fingerprint of an earlier time

είναι σαν δακτυλικό αποτύπωμα παλαιότερου χρόνου

when the orbits of Neptune and Jupiter

όταν οι τροχιές του Ποσειδώνα και του Δία

were much closer to the sun,

ήταν πολύ πιο κοντά στον ήλιο,

and as these giant planets migrated through our solar system,

και καθώς οι τεράστιοι πλανήτες μετακινήθηκαν μέσα στο ηλιακό σύστημα,

they were scattering the asteroids in their wake.

σκόρπισαν αστεροειδείς στο διάβα τους.

So studying the asteroids

Έτσι η μελέτη των αστεροειδών

is like performing forensics,

είναι σαν την ιατροδικαστική,

performing forensics on our solar system,

σαν να κάνεις νεκροψία στο ηλιακό σύστημα,

but to do this, we need distance,

αλλά για να γίνει αυτό χρειαζόμαστε την απόσταση

and we get the distance from the motion,

και βρίσκουμε την απόσταση από την κίνηση,

and we get the motion because of our access to time.

και βρίσκουμε την κίνηση εξαιτίας της πρόσβασης μας στο χρόνο.

So what does this tell us?

Τι μας λέει λοιπόν αυτό;

Well, if you look at the little yellow asteroids

Αν κοιτάξετε τους μικρούς κίτρινους αστεροειδείς

flitting across the screen,

που διασχίζουν γρήγορα την οθόνη,

these are the asteroids that are moving fastest,

αυτοί είναι που κινούνται πιο γρήγορα

because they're closest to us, closest to Earth.

επειδή βρίσκονται πιο κοντά μας, πιο κοντά στη Γη.

These are the asteroids we may one day

Είναι αστεροειδείς στους οποίους

send spacecraft to, to mine them for minerals,

ίσως κάποια μέρα στείλουμε ένα διαστημόπλοιο να ψάξει για ορυκτά,

but they're also the asteroids that may one day

είναι όμως ταυτόχρονα και αυτοί

impact the Earth,

που ίσως μια μέρα προσκρούσουν στη Γη,

like happened 60 million years ago

όπως πριν 60 εκατομμύρια χρόνια

with the extinction of the dinosaurs,

με την εξαφάνιση των δεινοσαύρων,

or just at the beginning of the last century,

ή στην αρχή του προηγούμενου αιώνα,

when an asteroid wiped out

όταν ένας αστεροειδής εξαφάνισε

almost 1,000 square miles of Siberian forest,

σχεδόν 1.000 τετραγωνικά μίλια δάσους στη Σιβηρία,

or even just last year, as one burnt up over Russia,

ή ακόμα όπως πέρυσι, όταν κάποιος απανθρακώθηκε πάνω από τη Ρωσσία

releasing the energy of a small nuclear bomb.

εκλύοντας ενέργεια αντίστοιχη με μια μικρή πυρηνική βόμβα.

So studying the forensics of our solar system

Συνεπώς η αναζήτηση στοιχείων για το ηλιακό μας σύστημα

doesn't just tell us about the past,

δεν μας φανερώνει μόνο το παρελθόν,

it can also predict the future, including our future.

αλλά προβλέπει και το μέλλον, μαζί με το δικό μας μέλλον.

Now when we get distance,

Όταν βρούμε την απόσταση,

we get to see the asteroids in their natural habitat,

βλέπουμε τον αστεροειδή στο φυσικό του περιβάλλον,

in orbit around the sun.

σε τροχιά γύρω από τον ήλιο.

So every point in this visualization that you can see

Έτσι κάθε σημείο στην απεικόνιση που βλέπετε

is a real asteroid.

είναι ένας αληθινός αστεροειδής.

Its orbit has been calculated from its motion across the sky.

Η τροχιά του υπολογίστηκε από την κίνησή του στον ουρανό.

The colors reflect the composition of these asteroids,

Τα χρώματα αντικατοπτρίζουν τη σύνθεση των αστεροειδών,

dry and stony in the center,

άνυδροι και πετρώδεις στο κέντρο,

water-rich and primitive towards the edge,

πλούσιοι σε νερό και σε πρωτόγονη μορφή εξωτερικά,

water-rich asteroids which may have seeded

πλούσιοι σε νερό αστεροειδείς που μπορεί να τροφοδότησαν

the oceans and the seas that we find on our planet

ωκεανούς και θάλασσες που βρίσκουμε στον πλανήτη μας

when they bombarded the Earth at an earlier time.

όταν βομβάρδισαν τη Γη σε πρότερο χρόνο.

Because the LSST will be able to go faint

Καθώς το LSST μπορεί να εστιάσει σε μακρινή απόσταση

and not just wide,

και όχι μόνο να κάνει ευρείες λήψεις,

we will be able to see these asteroids

θα μπορέσουμε να δούμε τους αστεροειδείς

far beyond the inner part of our solar system,

που είναι μακρύτερα από το εσωτερικό του ηλιακού συστήματος,

to asteroids beyond the orbits of Neptune and Mars,

έως αστεροειδείς πέρα από τις τροχιές του Ποσειδώνα και του Άρη,

to comets and asteroids that may exist

έως κομήτες και αστεροειδείς που ίσως απέχουν

almost a light year from our sun.

σχεδόν ένα έτος φωτός από τον ήλιο μας.

And as we increase the detail of this picture,

Καθώς αυξάνουμε τη λεπτομέρεια της εικόνας

increasing the detail by factors of 10 to 100,

σε κλίμακα 10 προς 100,

we will be able to answer questions such as,

θα μπορέσουμε να απαντήσουμε ερωτήσεις όπως,

is there evidence for planets outside the orbit of Neptune,

υπάρχει ένδειξη ύπαρξης πλανητών έξω από την τροχιά του Ποσειδώνα,

to find Earth-impacting asteroids

ώστε να εντοπίσουμε αστεροειδείς που ίσως συγκρουστούν με τη Γη

long before they're a danger,

πολύ πριν αποτελέσουν απειλή,

and to find out whether, maybe,

και πιθανόν να ανακαλύψουμε

our sun formed on its own or in a cluster of stars,

αν ο ήλιος μας σχηματίστηκε μόνος του ή σε συστάδα αστέρων,

and maybe it's this sun's stellar siblings

και ίσως είναι αυτά τα αστρικά αδέρφια του ήλιου

that influenced the formation of our solar system,

που επηρέασαν τον σχηματισμό του ηλιακού μας συστήματος,

and maybe that's one of the reasons why solar systems like ours seem to be so rare.

και ίσως είναι ένας από τους λόγους που το ηλιακό μας σύστημα μοιάζει τόσο σπάνιο.

Now, distance and changes in our universe —

Η απόσταση και οι αλλαγές του σύμπαντος,

distance equates to time,

η απόσταση είναι ανάλογη του χρόνου

as well as changes on the sky.

καθώς και των αλλαγών στον ουρανό.

Every foot of distance you look away,

Κοιτώντας σε απόσταση μισού μέτρου

or every foot of distance an object is away,

ή ένα αντικείμενο που βρίσκεται μισό μέτρο μακρυά,

you're looking back about a billionth of a second in time,

γυρίζετε πίσω στο χρόνο κατά ένα δισεκατομμυριοστό του δευτερολέπτου

and this idea or this notion of looking back in time

και αυτή η ιδέα του να βλέπουμε πίσω στον χρόνο

has revolutionized our ideas about the universe,

έχει ανατρέψει όσα πιστεύαμε για το σύμπαν

not once but multiple times.

όχι μία, αλλά πολλές φορές.

The first time was in 1929,

Η πρώτη φορά ήταν το 1929,

when an astronomer called Edwin Hubble

όταν ένας αστρονόμος ονόματι Έντουαρντ Χαμπλ

showed that the universe was expanding,

έδειξε ότι το σύμπαν διαστέλλεται,

leading to the ideas of the Big Bang.

οδηγώντας στην ιδέα της Μεγάλης Έκρηξης.

And the observations were simple:

Και οι παρατηρήσεις ήταν απλές:

just 24 galaxies

μόνο 24 γαλαξίες

and a hand-drawn picture.

και μια εικόνα ζωγραφισμένη με το χέρι.

But just the idea that the more distant a galaxy,

Αλλά και μόνο η ιδέα ότι, όσο πιο μακρινός ο γαλαξίας,

the faster it was receding,

τόσο πιο γρήγορα υποχωρούσε,

was enough to give rise to modern cosmology.

ήταν αρκετή για να ξεκινήσει η μοντέρνα κοσμολογία.

A second revolution happened 70 years later,

Μια δεύτερη επανάσταση έγινε 70 χρόνια μετά,

when two groups of astronomers showed

όταν δύο ομάδες αστρονόμων έδειξαν

that the universe wasn't just expanding,

ότι το σύμπαν δεν διαστελλόταν απλά,

it was accelerating,

αλλά επιτάχυνε,

a surprise like throwing up a ball into the sky

μια έκπληξη, σαν να πετάς μια μπάλα στον ουρανό

and finding out the higher that it gets,

και να ανακαλύπτεις ότι, όσο πιο ψηλά ανεβαίνει,

the faster it moves away.

τόσο πιο γρήγορα απομακρύνεται.

And they showed this

Και το απέδειξαν

by measuring the brightness of supernovae,

μετρώντας τη φωτεινότητα των σουπερνόβα

and how the brightness of the supernovae

και πώς η φωτεινότητα τους μειωνόταν

got fainter with distance.

όσο απομακρύνονταν.

And these observations were more complex.

Αυτές οι παρατηρήσεις ήταν πιο περίπλοκες.

They required new technologies and new telescopes,

Απαιτούσαν νέες τεχνολογίες και νέα τηλεσκόπια,

because the supernovae were in galaxies

καθώς οι σουπερνόβα βρίσκονταν σε γαλαξίες

that were 2,000 times more distant

που ήταν 2.000 φορές μακρύτερα

than the ones used by Hubble.

από αυτούς που χρησιμοποίησε ο Χαμπλ.

And it took three years to find just 42 supernovae,

Χρειάστηκαν τρία χρόνια για να βρεθούν μόνο 42 σουπερνόβα

because a supernova only explodes

επειδή τέτοιοι αστέρες εκρήγνυνται

once every hundred years within a galaxy.

μόνο μία φορά κάθε 100 χρόνια μέσα σε ένα γαλαξία.

Three years to find 42 supernovae

Τρία χρόνια για να βρούμε 42 σουπερνόβα

by searching through tens of thousands of galaxies.

ψάχνοντας σε δεκάδες χιλιάδες γαλαξίες.

And once they'd collected their data,

Και άπαξ και συνέλεξαν τα δεδομένα,

this is what they found.

να τι ανακάλυψαν.

Now, this may not look impressive,

Ίσως βέβαια να μην σας εντυπωσιάσει

but this is what a revolution in physics looks like:

αλλά κάπως έτσι είναι οι επαναστάσεις στη φυσική:

a line predicting the brightness of a supernova

μια γραμμή που προβλέπει τη φωτεινότητα ενός σουπερνόβα

11 billion light years away,

σε απόσταση 11 δισεκατομμυρίων ετών φωτός,

and a handful of points that don't quite fit that line.

και μερικά σημεία που δεν ταιριάζουν ακριβώς στη γραμμή.

Small changes give rise to big consequences.

Οι μικρές αλλαγές επιφέρουν μεγάλες συνέπειες.

Small changes allow us to make discoveries,

Οι μικρές αλλαγές μας επιτρέπουν να κάνουμε ανακαλύψεις,

like the planet found by Herschel.

όπως τον πλανήτη που ανακάλυψε ο Χέρσελ.

Small changes turn our understanding

Οι μικρές αλλαγές ανατρέπουν σε μια στιγμή

of the universe on its head.

όλα όσα πιστεύαμε για το σύμπαν.

So 42 supernovae, slightly too faint,

Έτσι 42 σουπερνόβα, ελαφρώς λιγότερο φωτεινοί,

meaning slightly further away,

που σημαίνει ότι είναι ελαφρώς μακρύτερα,

requiring that a universe must not just be expanding,

δηλώνουν ότι το σύμπαν όχι μόνο διαστέλλεται,

but this expansion must be accelerating,

αλλά ότι η διαστολή πρέπει να επιταχύνεται,

revealing a component of our universe

φανερώνοντας ένα συστατικό του σύμπαντος

which we now call dark energy,

που τώρα αποκαλούμε σκοτεινή ενέργεια,

a component that drives this expansion

ένα συστατικό που κινεί αυτή τη διαστολή

and makes up 68 percent of the energy budget

και αποτελεί το 68% της συνολικής ενέργειας

of our universe today.

του σύμπαντός μας σήμερα.

So what is the next revolution likely to be?

Ποια θα είναι λοιπόν η επόμενη επανάσταση;

Well, what is dark energy and why does it exist?

Τι είναι τελικά η σκοτεινή ενέργεια και γιατί υπάρχει;

Each of these lines shows a different model

Αυτές οι γραμμές είναι διαφορετικά μοντέλα

for what dark energy might be,

της υπόστασης της σκοτεινής ενέργειας,

showing the properties of dark energy.

που δείχνουν τις ιδιότητες της σκοτεινής ενέργειας.

They all are consistent with the 42 points,

Όλα τα μοντέλα συμφωνούν με τα 42 σημεία

but the ideas behind these lines

αλλά οι θεωρίες πίσω από κάθε γραμμή

are dramatically different.

διαφέρουν δραματικά.

Some people think about a dark energy

Μερικοί πιστεύουν ότι

η σκοτεινή ενέργεια αλλάζει με τον χρόνο

that changes with time,

or whether the properties of the dark energy

ή εάν οι ιδιότητες της σκοτεινής ενέργειας

are different depending on where you look on the sky.

διαφέρουν ανάλογα που κοιτάς στον ουρανό.

Others make differences and changes

Άλλοι κάνουν αλλαγές στη φυσική

to the physics at the sub-atomic level.

σε υποατομικό επίπεδο.

Or, they look at large scales

Ή θεωρώντας σε μεγάλη κλίμακα

and change how gravity and general relativity work,

τροποποιούν τη λειτουργία της βαρύτητας και της γενικής σχετικότητας,

or they say our universe is just one of many,

ή λένε ότι υπάρχουν πολλαπλά σύμπαντα

part of this mysterious multiverse,

και το δικό μας είναι μέρος του μυστηριώδους πολυσύμπαντος,

but all of these ideas, all of these theories,

αλλά όλες αυτές οι ιδέες και οι θεωρίες,

amazing and admittedly some of them a little crazy,

συναρπαστικές και κάποιες σαφώς τρελούτσικες,

but all of them consistent with our 42 points.

αλλά όλες συμφωνούν με τα 42 σημεία μας.

Πώς λοιπόν ελπίζουμε να καταλήξουμε σε κάτι λογικό

So how can we hope to make sense of this

over the next decade?

μέσα στην επόμενη δεκαετία;

Well, imagine if I gave you a pair of dice,

Φανταστείτε να σας έδινα ένα ζευγάρι ζάρια

and I said you wanted to see whether those dice

και σας ζητούσα να βρείτε αν τα ζάρια

were loaded or fair.

ήταν φτιαγμένα ή κανονικά.

One roll of the dice would tell you very little,

Ένα ρίξιμο των ζαριών θα έλεγε ελάχιστα,

but the more times you rolled them,

αλλά όσο περισσότερο τα ρίχνατε,

the more data you collected,

τόσο περισσότερα δεδομένα θα μαζεύατε.

the more confident you would become,

τόσο περισσότερο θα σιγουρευόσαστε,

not just whether they're loaded or fair,

όχι μόνο αν είναι φτιαγμένα ή όχι,

but by how much, and in what way.

αλλά πόσο πολύ και με τι τρόπο.

It took three years to find just 42 supernovae

Χρειάστηκαν τρία χρόνια για να βρούμε μόνο 42 σουπερνόβα

because the telescopes that we built

επειδή τα τηλεσκόπια που υπήρχαν

could only survey a small part of the sky.

μπορούσαν να ερευνήσουν μόνο μικρό μέρος του ουρανού.

With the LSST, we get a completely new view

Με το LSST μπορούμε να έχουμε μια πλήρως νέα εικόνα

of the skies above Chile every three nights.

του ουρανού της Χιλής κάθε τρεις νύχτες.

In its first night of operation,

Την πρώτη νύχτα λειτουργίας

it will find 10 times the number of supernovae

θα βρει 10 φορές τον αριθμό των σουπερνόβα

used in the discovery of dark energy.

που χρησιμοποιούνται στην ανακάλυψη της σκοτεινής ενέργειας.

This will increase by 1,000

Αυτό θα αυξηθεί κατά 1.000

within the first four months:

μέσα στους πρώτους τέσσερις μήνες:

1.5 million supernovae by the end of its survey,

1,5 εκατομμύριο σουπερνόβα μέχρι το τέλος της έρευνας,

each supernova a roll of the dice,

κάθε σουπερνόβα ένα ρίξιμο των ζαριών,

each supernova testing which theories of dark energy

κάθε σουπερνόβα να ελέγχει ποιες θεωρίες της σκοτεινής ενέργειας

are consistent, and which ones are not.

έχουν συνοχή, και ποιες όχι.

And so, by combining these supernova data

Και έτσι, συνδυάζοντας τα δεδομένα των σουπερνόβα

with other measures of cosmology,

με άλλες μετρήσεις της κοσμολογίας,

we'll progressively rule out the different ideas

σταδιακά θα αποκλείσουμε

τις διάφορες ιδέες και θεωρίες περί σκοτεινής ενέργειας,

and theories of dark energy

until hopefully at the end of this survey around 2030,

ευελπιστώντας ότι στο τέλος της έρευνας περίπου το 2030,

we would expect to hopefully see

περιμένουμε να δούμε

a theory for our universe,

μια θεωρία για το σύμπαν μας,

a fundamental theory for the physics of our universe,

μια θεμελιώδη θεωρία για τη φυσική του σύμπαντός μας,

to gradually emerge.

να προκύπτει σταδιακά.

Now, in many ways, the questions that I posed

Από πολλές πλευρές, οι ερωτήσεις που έθεσα

are in reality the simplest of questions.

είναι στην πραγματικότητα οι απλούστερες των ερωτήσεων.

We may not know the answers,

Μπορεί να μην ξέρουμε τις απαντήσεις

but we at least know how to ask the questions.

αλλά τουλάχιστον ξέρουμε πώς να θέσουμε τις ερωτήσεις.

But if looking through tens of thousands of galaxies

Αλλά εάν ψάχνοντας μέσα σε δεκάδες χιλιάδες γαλαξίες

revealed 42 supernovae that turned

βρήκαμε 42 σουπερνόβα που ανέτρεψαν

our understanding of the universe on its head,

όλα όσα γνωρίζαμε για το σύμπαν,

when we're working with billions of galaxies,

όταν θα έχουμε δισεκατομμύρια γαλαξίες,

how many more times are we going to find

πόσες φορές ακόμα θα βρούμε

42 points that don't quite match what we expect?

42 σημεία που δεν αντιστοιχούν με όσα περιμένουμε;

Like the planet found by Herschel

Όπως ο πλανήτης που ανακάλυψε ο Χέρσελ,

or dark energy

ή η σκοτεινή ενέργεια,

or quantum mechanics or general relativity,

ή η κβαντομηχανική, ή η γενική σχετικότητα,

all ideas that came because the data

όλα αυτά είναι θεωρίες που προέκυψαν

didn't quite match what we expected.

επειδή τα δεδομένα δεν ήταν ακριβώς τα αναμενόμενα.

What's so exciting about the next decade of data

Το συναρπαστικό στην επόμενη δεκαετία

για τα δεδομένα της αστρονομίας

in astronomy is,

we don't even know how many answers

είναι ότι δεν γνωρίζουμε καθόλου

πόσες απαντήσεις μας περιμένουν,

are out there waiting,

answers about our origins and our evolution.

απαντήσεις για την προέλευση και την εξέλιξή μας.

How many answers are out there

Πόσες ερωτήσεις είναι εκεί έξω

that we don't even know the questions

στις οποίες ακόμα δεν ξέρουμε καν

τις ερωτήσεις που θέλουμε να κάνουμε;

that we want to ask?

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)