Is civility a sham? | Teresa Bejan

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

ဟောပြောချက်တွင် ရင့်သီးသောစကားများပါသည်။ (ကြည့်ရှုသူ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ခွင့်သာ)

ဒါကို အဆုံးသတ်လိုက်ရအောင်။

ကျွန်မ ဒီမှာရှိနေတာက ရည်မွန်မှုအကြောင်း စာအုပ်တစ်အုပ် ရေးခဲ့တာကြောင့်နဲ့

This talk contains mature language Viewer discretion is advised

ဒီစာအုပ်က အမေရိကန် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့

Let's get this out of the way.

မရှေးမနှောင်း ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှာ ထွက်လာတာကြောင့်ပါ။

I'm here because I wrote a book about civility,

ရည်မွန်မှုအကြောင်းနဲ့ အမေရိကန် နိုင်ငံရေး မှာ ဒါဘာကြောင့် ပိုလိုအပ်တာကို

and because that book came out

right around the 2016 American presidential election,

လာပြီး ဟောပြောဖို့ ဖိတ်ကြားချက်တွေ စတင် ရနေခဲ့တာပေါ့။

I started getting lots of invitations to come and talk about civility

သိပ်ကောင်းတာပေါ့။

တစ်ခုတည်းသော ပြဿနာက ရည်မွန်မှု အကြောင်း ကျွန်မ ရေးခဲ့တာက ဒီရည်မွန်မှုဟာ

and why we need more of it in American politics.

သောက်ရေးမပါတာလို့

So great.

The only problem was that I had written that book about civility

ကျွန်မ ယုံကြည်လို့လေ။

(ရယ်သံများ)

because I was convinced that civility is ...

ကဲ ဒါက ပြောဖို့ အတော့ကို မယဉ်ကျေးတာ တစ်ခုလို ဖြစ်နေပုံရတယ်။

ရှင်တို့နဲ့ ကျွန်မရဲ့ ထုတ်ဝေသူအတွက် ကံကောင်းတာက

bullshit.

နောက်ဆုံးမှာ ကျွန်မ စိတ်ပြောင်းလာခဲ့တာပါ။

(Laughter)

Now, that may sound like a highly uncivil thing to say,

စာအုပ် ရေးနေတုန်းနဲ့ ၁၇ ရာစုအတွင်းက

ရည်မွန်မှုရဲ့ ရှည်လျားတဲ့ သမိုင်းနဲ့ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ သဘောထားကြီးမှုကို

and lucky for you, and for my publisher,

I did eventually come to change my mind.

လေ့လာနေတုန်းမှာ

ရည်မွန်မှုရဲ့ အလေ့အထကောင်း တစ်ခုကို တွေ့ရှိလာခဲ့ပြီး

In the course of writing that book

and studying the long history of civility and religious tolerance

ဒါက သောက်ရေးမပါဖြစ်တာနဲ့ အကွာကြီးကွာပြီး တကယ့်ကို ပဓာနကျတာပါ။

in the 17th century,

I came to discover that there is a virtue of civility,

အထူးသဖြင့် သဘောထားကြီးတဲ့

လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေအတွက် ဒီလိူအဖွဲ့အစည်းတွေက စုံလင်မှုကို ကာကွယ်ဖို့ ကတိပေးရုံမက

and far from being bullshit, it's actually absolutely essential,

ဒါကို နွေးပေးပြီး တစ်ခါတလေ စုံလင်မှုကို စေ့ဆော်ပေးတဲ့ မုန်းစရာ

especially for tolerant societies,

so societies like this one, that promise not only to protect diversity

သဘောထားကွဲလွဲမှုတွေကိုတောင်ပါ။

သဘောထားကွဲလွဲမှုနဲ့ဆိုင်တဲ့ အရာက

but also the heated and sometimes even hateful disagreements

“မနှစ်သက်စရာ“ဟာ “မဖွယ်မရာ“အတွက်

ကြောင်းတူသံကွဲတစ်ခုဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ အကြောင်းပြချက်တစ်ခုရှိတာပါ။

that that diversity inspires.

You see, the thing about disagreement

၁၆၄၂ ခုနှစ် တစ်လျှောက်က အင်္ဂလိပ် ဒဿနပညာရှင်

is that there is a reason

Thomas Hobbes ထောက်ပြသလို

that "disagreeable" is a synonym for "unpleasant."

သဘောထားကွဲလွဲမှု လုပ်ရပ်သက်သက်က စက်ဆုတ်ဖွယ်ရာဖြစ်တာကြောင့်ပါ။

As the English philosopher Thomas Hobbes pointed out

all the way back in 1642,

Hobbes က မှန်နေတုန်းပါ။ ဒီလိုမျိုး လုပ်ဆောင်ပါတယ်။

that's because the mere act of disagreement is offensive.

ဒီတော့ ရှင်နဲ့ ကျွန်မ သဘောထားမတိုင်ဆိုင်ဘူး၊

ကျွန်မက အမြဲတမ်း မှန်လို့ မှန်တယ်ဆိုရင်

And Hobbes is still right. It works like this:

ရှင်ဟာ တော်တော်ကြီးကို မှားနေတယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကို ကျွန်မ ဘယ်လို နားလည်တော့မှာတုန်း။

so, if you and I disagree,

and I'm right, because I always am,

ရှင်ဟာ သဘောရိုးနဲ့ မတူတဲ့ ကောက်ချက်တစ်ခုကို ချလိုက်တယ်ဆိုတာ

how am I to make sense of the fact that you are so very, very wrong?

တကယ် မဖြစ်နိုင်ဘူးလား။

မဟုတ်ဘူး၊ ရှင်တစ်ခုခု ကြံနေတာဖြစ်ရမယ်၊ ရှင် ရူးမိုက်တာ၊

တစ်ယူသန်တာ၊ဘက်လိုက်ဖွယ်ရှိတာ ဖြစ်ရမယ်။

It couldn't possibly be that you've just come to a different conclusion

ရှင် ရူးကောင်းရူးမယ်။

in good faith?

အခြားနည်းနည်းနဲ့ ဒီလိုပဲဖြစ်တယ်မို့လား။

No, you must be up to something, you must be stupid,

ဒီတော့ ရှင် ကျွန်မနဲ့ သဘောထားကွဲလွဲနေတယ် ဆိုတဲ့ အချက်သက်သက်က

bigoted, interested.

ကျွန်မရဲ့ အမြင်တွေကိုသာမက ကျွန်မရဲ့ ဉာဏ်ရည်ကိုပါ အကြွင်းမဲ့ စော်ကားမှုတစ်ခုပါ။

Maybe you're insane.

And the same goes the other way. Right?

So the mere fact of your disagreeing with me

ချိန်ခွင်ညှာပေါ်က သဘောထားကွဲလွဲမှုတွေက တစ်နည်းနည်းနဲ့ အခြေခံကျတယ်လို့

is implicitly an insult not only to my views, but to my intelligence, too.

ယူဆရတာတွေဖြစ်တဲ့အခါ၊ လောကအမြင်တွေ(သို့)

ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာတွေဖြစ်ဖြစ်၊ အခြေအနေတွေကို ပိုဆိုးသွားတယ်။

And things only get worse when the disagreements at stake

ကျွန်မ ဆိုလိုတဲ့ သဘောထား ကွဲလွဲမှုမျိုးကို သိကြပါတယ်။

are the ones that we somehow consider to be fundamental,

လူတစ်ယောက်က ဘာသာရေး(သို့) နိုင်ငံရေး ဒါမှမဟုတ်

whether to our worldviews or to our identities.

တိုးလာနေတာက အများကြိုက် ယဉ်ကျေးမှုရဲ့ နိုင်ငံရေးကို ညစားဝိုင်းမှာ မဆွေးနွေးတာက

You know the kinds of disagreement I mean.

ဒီသဘောထားကွဲလွဲမှုတွေကြောင့်ပါ။

One doesn't discuss religion or politics

ဒီအရာတွေက လူတွေ တကယ့်ကို အသည်းအသန် သဘောထားကွဲလွဲတာတွေဖြစ်ပြီး

or increasingly, the politics of popular culture, at the dinner table,

သူတို့ဟာ အငြင်းပွားစရာထဲမှာ ယှဉ်ဘက်တွေနဲ့ ဆန့်ကျင်ကာ မိမိကိုယ်မိမိ အနက်ဖွင့်ကြတယ်။

because these are the disagreements,

these are the things that people really, seriously disagree about,

ဒါပေမဲ့ တကယ်တော့ ဒီအခြေခံကျတဲ့ သဘောထားကွဲလွဲမှုတွေဟာ အတိအကျဆိုရင်

and they define themselves against their opponents in the controversy.

သဘောထားကြီးတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေပါ။

ဥပမာ သဘောထားကြီးဖို့ အဆိုပြုတဲ့ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုပါ၊

But of course those fundamental disagreements

သမိုင်းကြောင်းအရ ဘာကြောင့် သဘောထားကြီးတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေဟာ အနည်းဆုံး

are precisely the ones that tolerant societies

တစ်ခါတစ်ရံ ကြားရတဲ့ မတူညီမှုရဲ့ စိတ်အားထက်သန်တဲ့ လူစုတွေမဖြစ်ခဲ့တာကို

like the United States propose to tolerate,

which perhaps explains why, historically, at least,

ဒါက ရှင်းပြပေးနိုင်လောက်တယ်။

မဟုတ်ဘူး၊ ဒါတွေက နှစ်ဦးနှစ်ဖက် မနှစ်မြို့စရာတွေရှိပေမဲ့ လူတွေ

tolerant societies haven't been the happy-clappy communities of difference

မချစ်သော်လည်း အောင့်ကာနမ်းကြတဲ့ နေရာတွေ ဖြစ်နေတတ်တယ်။

that you sometimes hear about.

No, they tend to be places where people have to hold their noses

ဒါက အစောပိုင်း ခေတ်သစ် အင်္ဂလန်နဲ့ အမေရိကမှာရှိတဲ့

ဘာသာရေး သဘောထားကြီးမှုကနေ ကျွန်မ သိရှိခဲ့တာတွေပါ။

and rub along together despite their mutual contempt.

သိရှိသေးတာက ဖြစ်နိုင်မယ်ဆိုရင်ပေါ့၊

That's what I learned from studying religious tolerance

သတ်ဖြတ်လိုစိတ်မရှိတဲ့ ယှဉ်တွဲ နေထိုင်မှုကို ဖြစ်စေတဲ့ သုစရိုက်ဟာ

in early modern England and America.

And I also learned that the virtue that makes

ရည်မွန်မှုရဲ့ သုစရိုက်ပါ။

that un-murderous coexistence, if you will, possible,

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရည်မွန်မှုက ကျွန်မတို့ရဲ့ သဘောထားကွဲလွဲမှုတွေကို သည်းခံတတ်လာစေတော့

အယူဝါဒတစ်ခု ဘာသာရေး၊နိုင်ငံရေး ဒါမှမဟုတ် အခြားတစ်ခုခုကို ကျွန်မတို့ မျှဝေမယူတာတောင်

is the virtue of civility,

because civility makes our disagreements tolerable

ဘဝတစ်ခုကို အတူ မျှဝေယူနိုင်စေတာကြောင့်ပါ။

so that we can share a life together even if we don't share a faith --

ဒါပေမဲ့ ဒါက အကူအညီမဖြစ်ပေမဲ့ သတိပြုမိစေနိုင်တာက

ဒီနေ့ လူအများစုက ရည်မွန်မှုအကြောင်းပြောတဲ့အခါ

religious, political or otherwise.

ကောင်လေးတွေ ရည်မွန်မှုအကြောင်း တော်တော်ပြောကြတယ်၊

Still, I couldn't help but notice

သူတို့စိတ်ထဲမှာ အခြားအရာ ရှိနေပုံမရဘူး။

that when most people talk about civility today --

ဒီတော့ ရည်မွန်မှုက သဘောထားကွဲလွဲမှုကို သဘောထားကြီးဖို့ ဖြစ်နိုင်အောင်လုပ်ပေးတဲ့

and boy, do they talk about civility a lot --

သုစရိုက်ဆိုတော့ ယှဉ်ဘက်တွေနဲ့ တကယ်ကို ထိတွေ့မှုရှစေနိင်တာပေါ့။

they seem to have something else in mind.

ရည်မွန်မှုအကြောင်း ဆွေးနွေးတာက

So if civility is the virtue that makes it possible to tolerate disagreement

အဓိကအနေနဲ့ မပတ်သက်မှု နည်းဗျူဟာတစ်ခု ဖြစ်နေပုံရတယ်။

so that we can actually engage with our opponents,

ကစားပွဲက ကိုယ့်နည်းဟန်အတိုင်း ဖြစ်မနေတဲ့အခါ ဘောလုံးကို ယူပြီး

talking about civility

အိမ်ပြန်ဖို့ ခြိမ်းခြောက်တာမျိုး နည်းနည်းဆန်တယ်။

seems to be mainly a strategy of disengagement.

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရည်မွန်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး

It's a little bit like threatening to take your ball and go home

ရယ်စရာကောင်းတာက ဒါက အမြဲတမ်း ယှဉ်ဘက်တွေရဲ့ အပြစ်ဖြစ်နေလို့ပါ။

when the game isn't going your way.

ဒါက ရယ်စရာကောင်းတယ်။

ကိုယ်ပိုင် အပြုအမူဆိုးလို့ဆိုတဲ့အခါ

Because the funny thing about incivility

ကျွန်မတို့ဟာ ရုတ်တရက် အတိတ်မေ့ရောဂါ ရသွားပုံရတယ်။

is that it's always the sin of our opponents.

ဒါမှမဟုတ် ကိုယ့်ရဲ့ယှဉ်ဘက်တွေဆီက နောက်ဆုံး နာကြည်းမှုအတွက် သင့်တော်တဲ့

It's funny.

When it comes to our own bad behavior,

well, we seem to develop sudden-onset amnesia,

တုံ့ပြန်မှုတစ်ခုအဖြစ် ဒါကို အမြဲ ရှင်းချက်ပေးနိုင်တာပါ။

or we can always justify it as an appropriate response

ဒီတော့ “ကျွန်မ ရပ်တည်တဲ့ အရာတိုင်းကို ဖျက်ဆီးဖို့ ကြံနေသူ တစ်ယောက်ယောက်ကို

ကျွန်မ ဘယ်လို ရည်မွန်နိုင်လဲ။”

to the latest outrage from our opponents.

ဒါနဲ့ပဲ သူတို့က စလုပ်လိုက်တယ်။

So, "How can I be civil to someone who is set out to destroy

ဒါက လုံးဝကို အဆင်ပြေပါတယ်။

အဆင်ပြေသေးတာက ရည်မွန်မှုဆိုကာ တကယ့် လိုအပ်တယ်လို့ သူတို့ ထင်တယ်လို့ဆိုတဲ့အခါ

everything I stand for?

And by the way, they started it."

ဒီနေ့ရဲ့ ရည်မွန်မှုအကြောင်း အပြောကြီးသူတွေဟာ

It's all terrifically convenient.

တော်တော်လေး ယောင်တိယောင်ဝါးနဲ့ မှုန်ဝါးဝါးနိုင်တတ်တယ်ဆိုတဲ့အချက်ပါ။

Also convenient is the fact that most of today's big civility talkers

ရည်မွန်မှုဆိုတာ လေးစားမှုအတွက်၊အပြုအမူ ကောင်းတွေအတွက်၊ ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့မှုအတွက်

tend to be quite vague and fuzzy

when it comes to what they think civility actually entails.

သင်္ကေတတစ်ခုပဲလို့ ကျွန်မတို့ကို ပြောကြပေမဲ့

တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ ရည်မွန်တဲ့ လူတစ်ယောက်ဟာ သူတို့ကို မယဉ်ကျေးဘူးလို့ ခေါ်တာထက်

We're told that civility is simply a synonym for respect,

အများကြီး ပိုဆိုးတယ်လို့ စွပ်စွဲဖို့က ရှင်းနေပြန်တယ်။

for good manners, for politeness,

but at the same time, it's clear that to accuse someone of incivility

ဘာလို့လဲဆိုတော့ မရည်မွန်တာက မရိုင်းပြရုံ နည်းလမ်းတစ်ခုနဲ့ သဘောထားမကြီးနိုင်တဲ့

is much, much worse than calling them impolite,

အလားအလာရှိတာကြောင့်ပါ။

because to be uncivil is to be potentially intolerable

ဒီတော့ လူတစ်ယောက်ကို မရည်မွန်ဘူးလို့ ခေါ်တာ၊ မရည်မွန်ဘူးလို့ စွပ်စွဲတာက

သူတို့ဟာ တစ်နည်းနည်းနဲ့ လက်ခံနိုင်ဖွယ် မရှိတာ၊လုံးဝကို မပတ်သက်ထိုက်တာဆိုတဲ့

in a way that merely being rude isn't.

So to call someone uncivil, to accuse them of incivility,

ဆက်သွယ်ရေး နည်းလမ်းတစ်ခုပါ။

is a way of communicating that they are somehow beyond the pale,

ဒီတော့ ဒီမှာ အရေးကြီးတာက

ရည်မွန်မှုက သောက်ရေးမပါတာ မဟုတ်ဘူး။

that they're not worth engaging with at all.

ဒါက ဖြစ်နိုင်ရုံမက တစ်ခါတလေ အရာတောင်ရောက် တဲ့ အခြေခံကျတဲ့ သဘောထားကွဲလွဲမှုကို

So here's the thing:

civility isn't bullshit,

ဖြစ်စေတဲ့ သုစရိုက် ဖြစ်တာကြောင့် အဖိုးတန်တယ်။

it's precious because it's the virtue that makes fundamental disagreement

ဒါက အဖိုးတန်ပေမဲ့ တကယ့်ကိုလည်း ခက်ခဲပါတယ်။

not only possible but even sometimes occasionally productive.

တစ်ဖက်မှာတော့ ရည်မွန်မှု လက်တွေ့မပါတဲ့အပြော

ဒါက တကယ့်ကို လွယ်ကူ၊

It's precious, but it's also really, really difficult.

တကယ့်ကို လွယ်ကူပြီး

အမြဲတမ်းလိုလို လုံးဝ သောက်ရေးလည်းမပါတာပါ။

Civility talk, on the other hand,

well, that's really easy,

ဒါက ရည်မွန်မှုအကြောင်း ကျွန်မ ဆက်လက် ဆွေးနွေးစဉ်မှာ ကျွန်မအတွက်

really easy,

အခြေအနေတွေကို နည်းနည်း ခွကျစေတာပေါ့။

and it also is almost always complete bullshit,

(ရယ်သံများ)

which makes things slightly awkward for me

ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ဒါကို ကျွန်မတို့ မေ့တတ်ပေမဲ့

နိုင်ငံရေးသမားတွေနဲ့ ပညာတတ်တွေက အခုဆို ဆယ်စုနှစ်တွေချီကာ သတိပေးနေတာက

as I continue to talk to you about civility.

(Laughter)

US ဟာ ရည်မွန်မှု အကျပ်အတည်းတစ်ခုကို ရင်ဆိုင်နေပြီး

Anyway, we tend to forget it,

သူတို့က ကေဘယ်လ် ရုပ်သံ၊ ရေဒီယို ဟောပြောချက်၊ လူမှုမီဒီယာလိုတွေပေါ်က

but politicians and intellectuals have been warning us for decades now

နည်းပညာ ဖွံ့ဖြိုးမှုအပေါ်က အကျပ်အတည်းကို အပြစ်တင်တတ်ကြတယ်။

that the United States is facing a crisis of civility,

ဒါပေမဲ့ အမေရိကန် နိုင်ငံရေးမှာ

and they've tended to blame that crisis on technological developments,

မရှိတဲ့ စိတ်နှလုံးကောင်းတွေ အသာထား၊ ဘဘောကွဲလွဲမှု

on things like cable TV, talk radio, social media.

ရွှေခေတ် လုံးဝမရှိလို့

သမိုင်းပညာရှင်တိုင်းက ပြောမယ်။

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မရဲ့စာအုပ်မှာတော့ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၅၀၀ ခန့်က တကယ်စတင်ခဲ့တဲ့

But any historian will tell you

that there never was a golden age of disagreement,

ရည်မွန်မှု ပထမဆုံး ခေတ်သစ် အကျပ်အတည်းကို ငြင်းခုံထားတယ်။

let alone good feelings,

not in American politics.

Martin Luther လို့ ခေါ်တဲ့ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ပါမောက္ခတစ်ဦးက

In my book, though, I argue that the first modern crisis of civility

ဆက်သွယ်ရေး နည်းပညာအတွင်းက မကြာသေးတဲ့ တိုတက်မှု ပုံနှိပ်စက်ကို

actually began about 500 years ago,

Pope the Antichrist လို့

when a certain professor of theology named Martin Luther

ခေါ်ဆိုဖို့ အခွင်ကောင်းယူခဲ့ပြီး

took advantage of a recent advancement in communications technology,

Protestant Reformation ကို အမှုမဲ့အမှတ်မဲ့ စတင်ဆောင်ရွက်စဉ်ကပါ။

the printing press,

ဒီတော့ ဆန္ဒရှိမယ်ဆို ပုံနှိပ်လုပ်ငန်းကို Martin Luther မူလက ပုံဖျက်ခဲ့သလို

to call the Pope the Antichrist,

and thus inadvertently launch the Protestant Reformation.

၁၆ ရာစုရဲ့ Twitter အဖြစ် တွေးကြည့်ပါ။

ဒီမှာ ကျွန်မ ချဲ့ကားနေတာ မဟုတ်ဘူးနော်။

So think of the press, if you will, as the Twitter of the 16th century,

ကက်သလစ်တွေနဲ့ ယှဉ်ဘက်တွေဖြစ်တဲ့

and Martin Luther as the original troll.

သူရဲ့ ခရစ်ယာန် ဆန့်ကျင်သူတွေကို မကျိန်ဆဲဘဲ

ဝတ်ပြုဆုတောင်းတာ မလုပ်နိုင်ဘူးလို့ တစ်ခါက သူကိုယ်တိုင် ကြေညာခဲ့တယ်။

And I'm not exaggerating here.

He once declared himself unable to pray

တကယ်က ဒီကက်သလစ် ယှဉ်ဘက်တွေကလည်း ပုလဲတွေကို ဆုပ်ကိုင်ပြီး

without at the same time cursing

ရည်မွန်မှုကိုလည်း တောင်းခံခဲ့ပေမဲ့

his "anti-Christian," i.e. Catholic, opponents.

တစိချိန်လုံး “တိတ္ထိ“လိုမျိုး အစဥ်အလာ

စွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ တုံ့ပြန်ခဲ့တယ်။

And of course, those Catholic opponents clutched their pearls

အဆိုးဆုံးက “ပရိုတက်စတင့်“ပါ။

and called for civility then, too,

ဒါက ၁၆ ရာစုမှာ ဆဲရေးမှုတစ်ခုအဖြစ် စတင်ခဲ့တယ်။

but all the while, they gave as good as they got

with traditional slurs like "heretic,"

အဲဒီအချိန်တုန်းက ရည်မွန်မှု ဟောပြောချက်က အခုလိုပဲ

and, worst of all, "Protestant,"

which began in the 16th century as an insult.

ကိုယ်က ယှဉ်ဘက်ကို နိမ့်နေတာအတွက် ခေါ်ထုတ်ပြီး

The thing about civility talk, then as now,

ဒီနောက် ကိုယ်ကျင့်တရား မြင့်တဲ့ နယ်ပယ်မှာ

ပိုနိမ့်၊နိိမ့်သွားဖို့ အသာစီးယူနိုင်တာပါ။

was that you could call out your opponent for going low,

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရည်မွန်မှုကို လိုအပ်စေခြင်းက

မယဉ်ကျေးတာအဖြစ် သဘောထားကွဲလွဲဖို့ ရဲဝံ့မှုရှိတဲ့ လူတစ်ဦးကို

and then take advantage of the moral high ground

to go as low or lower,

သွယ်ဝိုက်၊ မနီးရိုးစွဲ ကဲ့ရဲအပြစ်ဆိုခြင်းပါ။

because calling for civility sets up the speaker

ဒါနဲ့ ၁၇ ရာစုအတွင်း ရည်မွန်မှုဟောပြောချက်က ဘာသာရေး အဖွဲ့အစည်းဝင်တွေအတွက်

as a model of decorum while implicitly, subtly stigmatizing

anyone with the temerity to disagree as uncivil.

အခြေခိုင်နေတဲ့ အသင်းတော် အပြင်က

အမြင်မတူသူတွေကို နှုတ်ဆိတ်ဖို့၊ဖိနှိပ်ဖို့ ၊ကြဉ်ဖို့ ထိရောက်တဲ့ နည်းတစ်ခု ဖြစ်လာတယ်။

And so civility talk in the 17th century becomes a really effective way

အထူးသဖြင့် ရှိရင်းစွဲကို ဆန့်ကျင်ပြီး ထုတ်ဖော်ပြောတဲ့အခါပါ။

for members of the religious establishment

အင်္ဂလိကန် ဘုန်းတော်ကြီးတွေက ဘုရားမဲ့ဝါဒီတွေကို

to silence, suppress, exclude dissenters outside of the established church,

ဟောပြောချက်အကြောင်း ရမ်းကားမှုကို ပို့ချနိုင်တယ်။

ဦးထုပ်တွေ ချွတ်ဖို့၊ဝတ်ဖို့ ငြင်းဆန်တာ သို့မဟုတ်

especially when they spoke out against the status quo.

လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်တဲ့ “မယဉ်ကျေးတဲ့” အလေ့အထ အတွက်

So Anglican ministers could lecture atheists

လူတိုင်းက Quakers ဂိုဏ်းဝင်တွေအကြောင်း မကျေမနပ်ပြောနိုင်တယ်။

on the offensiveness of their discourse.

Everyone could complain about the Quakers

ဒါပေမဲ့ မရည်မွန်မှု စွပ်စွဲချက်တွေက

for refusing to doff and don their hats

မကြာခင်မှာ နှိပ်စက်မှုအတွက် ယိုးမယ်ဖွဲ့တာတွေ ဖြစ်လာတယ်။

or their "uncouth" practice of shaking hands.

အခုအထိတော့ သိပ်ရင်းနှီးနေတယ်၊ မဟုတ်လား။.

But those accusations of incivility

ဒီနည်းဗျူဟာကို ကျွန်မတို့ အကြိမ်ကြိမ် မြင်ကြတယ်။

pretty soon became pretexts for persecution.

၂၀ ရာစုမှာ ပြည်သူ့ရပိုင်ခွင့် ကန့်ကွက်သူ တွေကိုာနှုတ်ဆိတ်စေဖို့ ဒါကို အသုံးပြုတယ်။

So far, so familiar, right?

ဘာကြောင့် မင်းလမ်းရဲ့ နှစ်ဖက်စလုံးက ဘက်တော်သားတွေဟာ ဒီရှေးပဝေသဏီက

We see that strategy again and again.

It's used to silence civil rights protesters in the 20th century.

ရည်မွန်မှုရဲ့ ရှေးဦးခေတ်သုံးဘာသာ စကားကို ဆက်လက်ကမ်းနေလဲ

ဆိုတာကို ဒါက ရှင်းပြတယ်လို့ ထင်တယ်။

And I think it explains why partisans on both sides of the aisle

အတိအကျဆို လူတချို့နဲ့ အမြင်တချို့ဟာ လက်ခံနိုင်ဖွယ်မရှိပေမဲ့

keep reaching for this, frankly, antiquated,

တကယ့် အငြင်းအခုံလုပ်ခြင်း ဒုက္ခကနေ

early modern language of civility

သူတို့ကိုယ်သူတို့ ကယ်တင် ချင်တယ်ဆိုတာကို

precisely when they want to communicate that certain people and certain views

သူတို့ သိစချင်တဲ့အခါမှာပေါ့။

ဒီတော့ စကားပြောဆိုင်ရာ သုစရိုက် တောင်းဆိုမှုတွေ စတင်တယ်ဆိုတဲ့အခါ

are beyond the pale,

but they want to save themselves the trouble

ကျွန်မလို အယုံအကြည်မဲ့သူတွေ မျက်မှောင်ကြုတ်တာ မဆန်းဘူး။

of actually making an argument.

လူမှုရေးနဲ့နိုင်ငံရေး ကွဲပြားမှုတွေကို ကုစားမယ့်အစား

So no wonder skeptics like me tend to roll our eyes

ရည်မွန်မှု ဟောပြောချက်များစွာက ပြဿနာကို ပိုဆိုးစေတယ် ထင်ရလို့ပါ။

when the calls for conversational virtue begin,

ဒါက ကျွန်မတိုကို အချင်းချင်း တကယ် စကားပြော ခြင်း၊ ဒုက္ခကနေ ကယ်တင်ပေးတယ်၊

because instead of healing our social and political divisions,

အချင်းချင်း သို့မဟုတ် တစ်ယောက်ကိုတစ်ယောက် ကျော်ပြီး စကားပြောခြင်းကို ဖြစ်စေရင်း

it seems like so much civility talk is actually making the problem worse.

ထောင်လွှားတဲ့ သုစရိုက်ကို အချက်ပြပြီး

It's saving us the trouble of actually speaking to each other,

ကိုယ် ဘယ်ဘက်မှာဆိုတာကို ပရိသတ်အား အသိပေးခြင်းပါ။

allowing us to speak past each other or at each other

ဒါကို ထောက်ဆရင် ကျွန်မလုပ်သလို ရည်မွန်မှု ဟောပြောချက် အများအပြားက သောက်ရေးမပါ

while signaling our superior virtue

and letting the audience know which side we're on.

ဘူးလို့ ယူဆတာအတွက် လူတစ်ယောက်ကို ခွင့်လွတ်လောက်တယ်ထင်တယ်။

ဒီနောက်မှာ ရည်မွန်မှု သုစရိုက်ဟာလည်း သောက်ရေးမပါတာ ဖြစ်ရမယ်လေ။

And given this, I think one might be forgiven, as I did,

ဒါပေမဲ့ ဒီမှာ ထပ်ပြောရရင် သမိုင်းဆိုင်ရာ ရှုထောင့်လေးတစ်ခုက တာသွားတယ်ထင်တယ်။

for assuming that because so much civility talk is bullshit,

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ပြုပြင်ရေးကို စတင်တဲ့ ရည်မွန်မှုရဲ့ အလားတူ အစောပိုင်း

well then, the virtue of civility must be bullshit, too.

ခေတ်သစ်အကျပ်အတည်း ကလည်း သဘောထားကြီးတဲ့

But here, again, I think a little historical perspective goes a long way.

လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေကို မွေးပေးခဲ့တယ်ဆိုတာကို သတိရပါ။

Because remember, the same early modern crisis of civility

ဥပမာ Rhode Island Pennsylvania နဲ့ တကယ်တော့

နောက်ဆုံး အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုလို နေရာတွေဟာ

that launched the Reformation

also gave birth to tolerant societies,

အနည်းဆုံး စုံလင်မှုအပြင် သဘောထားကွဲလွဲမှု ကို ကာကွယ်ဖို့ ရည်သန်ကာ ရည်မွန်မှုသုစရိုက်

places like Rhode Island, Pennsylvania,

ဖြစ်နိုင်ခြေကို ဖန်တီးပေးခဲ့တယ်။

and indeed, eventually the United States,

places that at least aspired to protect disagreement

သဘောထားကွဲလွဲမှုကို သဘောထားကြီးစေတာ၊

as well as diversity,

အယူဝါဒတစ်ခုကို မျှဝေမယူခဲ့တောင်

ဘဝတစ်ခုကို ကျွန်မတို့ မျှဝေယူဖို့

and what made that possible was the virtue of civility.

ဖြစ်စေတာက

သုစရိုက်တစ်ခုပါ။

What made disagreement tolerable,

ဒါပေမဲ့ ဒီနေ့ခေတ် ရည်မွန်မှုအကြောင်း အများကြီး ပြောကြတဲ့

what it made it possible for us to share a life,

လူတွေရဲ့ စိတ်မှာ ရှိတတ်တဲ့ တစ်ခုနဲ့စာရင်

even when we didn't share a faith,

ဒီတစ်ခုက ဆန္ဒပြင်းပြမှု ပိုနည်းပြီး ထိပ်တိုက် ရင်ဆိုင်မှု အများကြီး

was a virtue,

but one, I think, that is perhaps less aspirational

ပိုရှိတယ်လို့ ထင်တယ်။

ဒီတော့ ဒီသုစရိုက်ကို “ရည်မွန်မှု မည်ကာမတ္တ” လို့ ခေါ်ချင်တယ်။

and a lot more confrontational

than the one that people who talk about civility a lot today

သုစရိုက်က ခင်ပွန်းဟောင်းတစ်ယောက် သို့မဟုတ် အိမ်နီးချင်းဆိုးတစ်ယောက်နဲ့

tend to have in mind.

So I like to call that virtue "mere civility."

ကျွန်မတို့ရဲ့ ဆက်စပ်မှုတွေကို ပြီးပြတ်ခွင့်ပေးလို့

ဆိုတာကို သိလောက်ပါတယ်။

အခြားအဖွဲ့ဝင်တစ်ယောက်ကို ထည့်မပြောဘူးနော်။

You may know it as the virtue that allows us to get through

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရည်မွန်ဆိုရုံဖြစ်ဖို့က အတားနိမ့်နိမ့် တစ်ခုကို ဒေါသတကြီး ကြုံပြီး

our relations with an ex-spouse,

or a bad neighbor,

not to mention a member of the other party.

နောက်ထပ် အသိတရားရလို့ပါ။

Because to be merely civil is to meet a low bar grudgingly,

ရည်မွန်မှုက သဘောထားကွဲလွဲတာကို ကူညီဖို့ သုစရိုက်တစ်ခုဖြစ်တာကြောင့်

လွန်ခဲ့တဲ့ ရာစုတွေက Hobbes ပြောခဲ့သလိုပဲ

and that, again, makes sense,

အကြောင်းရင်းတစ်ခုအတွက် မနှစ်သက်စရာက မဖွယ်မရာလို့ဆိုလိုတာပါ။

because civility is a virtue that's meant to help us disagree,

and as Hobbes told us all those centuries ago,

ဒါပေမဲ့ သောက်ရေးမပါတာ မဟုတ်ရင် ရည်မွန်မှု (သို့) ရည်မွန်မှု မည်ကာမတ္တ အတိအကျက ဘာလဲ။

disagreeable means unpleasant for a reason.

ဒါက ဘာကို လိုအပ်လဲ။

ကောင်းပြီး အစအနေနဲ့ ဒါက ရိုသေလေးစားခြင်း

But if it isn't bullshit, what exactly is civility or mere civility?

(သို့) ယဉ်ကျေးခြင်းလို အလားတူ အရာ မဖြစ်(နိုင်)ဘူး။

What does it require?

Well, to start, it is not and cannot be

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒီလူတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေပြီး ဒါကို အခက်ဆုံးလို့ မြင်တာ

(သို့)လေးစားဖို့တောင် မဖြစ်နိုင်တဲ့အခါ ရည်မွန်မှုကို အတိအကျ လိုအပ်တာကြောင့်ပါ။

the same thing as being respectful or polite,

because we need civility precisely when we're dealing with those people

အလားတူပဲ ရည်မွန်ခြင်းဟာ ချိုသာခြင်း မဖြစ်နိင်ဘူး။

that we find it the most difficult, or maybe even impossible, to respect.

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ချိုသာခြင်းဟာ လူတွေကို သူတို့(သို့) သူတို့ရဲ့အမြင်မှားတွေအကြောင်း

Similarly, being civil can't be the same as being nice,

တကယ် ထင်တာကို မပြောခြင်းလို့ မဆိုလိုတာကြောင့်ပါ။

because being nice means not telling people what you really think about them

မဟုတ်ဘူး၊ ရည်မွန်တာက စိတ်မှာရှိတဲ့အတိုင်း ပြောတာလို့ဆိုလိုပေမဲ့

or their wrong, wrong views.

ယှဉ်ဘက်ရဲ့ မျက်နှာ ရှေ့မှာပါ၊

No, being civil means speaking your mind,

သူ့နောက်ကျောမှာမဟုတ်ဘူး။

ရည်မွန်တယ်ဆိုရုံက လျှော့လျှော့ပေါ့ပေါ့ ဝေဖန်ဖြစ်တင်တာလို့ မဆိုလိုပေမဲ့

but to your opponent's face,

တစ်ချိန်တည်းမှာ တစ်ပြိုင်နက် ထိထိမိမိထိုးနှက်လောက်တာကို ဆိုလိုတယ်။

not behind her back.

Being merely civil means not pulling our punches,

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရည်မွန်ရုံသက်သက်ရဲ့ လိုရင်းက

ကျွန်မတို့ အခြေခံအားဖြင့် သဘောထားကွဲလွဲခွင့်ပေးပေမဲ့

but at the same time, it means maybe not landing all those punches all at once,

ဒါကို လုပ်ဖို့ဆို ဒီနေ့ ကျွန်မတို့ရဲ့ လမ်းကြောင်းမှာ ရပ်တည်နေတယ်လို့

because the point of mere civility

is to allow us to disagree, to disagree fundamentally,

ထင်တဲ့ လူတွေနဲ့ မနက်ဖြန်မှာ တူညီတဲ့ ဘဝတစ်ခုရဲ့ဖြစ်နိုင်ခြေကို မဖျက်ဆီးဘဲနဲ့ပါ။

but to do so without denying or destroying the possibility of a common life tomorrow

ဒီသဘောအရ ရည်မွန်မှုဟာ အခြားသုစရိုက်၊ သတ္တိ သုစရိုက်နဲ့ တကယ်ပဲ

with the people that we think are standing in our way today.

နီးနီးကပ်ကပ် ဆက်နွယ်နေတယ်လို့ ထင်တယ်။

ရည်မွန်တယ်ဆိုရုံက သင်ကိုယ်သင် မနှစ်သက်စရာ ဖြစ်စေဖို့ သတ္တိရှိတာဖြစ်ပြီး

And in that sense, I think civility is actually closely related

to another virtue, the virtue of courage.

ဒီနည်းအတိုင်း နေဖို့ဆိုပေမဲ့

So mere civility is having the courage to make yourself disagreeable,

ဒီလိုလုပ်ဖို့ အခန်းထဲမှာ ရှိနေတုန်းနဲ့

ကိုယ့်ယှဉ်ဘက်တွေကို ရင်ဆိုင်နေတုန်းပါ။

and to stay that way,

တစ်ခါတလျ လူတွေရဲ့ရည်မွန်မှု ဟောပြောချက်ကို သောက်ရေးမပါတာလို့ ခေါ်တာက လုပ်ဖို့လိုတဲ့

but to do so while staying in the room

တစ်ခုတည်းသော ရည်မွန်မှုလို့ ဆိုလိုသေးတယ်။

and staying present to your opponents.

အနည်းဆုံးတော့ ဒါက ကျွန်မ ထင်တာပါ။

And it also means that, sometimes, calling bullshit on people's civility talk

ဒါပေမဲ့ ကြည့်ပါ၊ ၁၇ ရာစုအတွင်းက ဘာသာရေး ဆိုင်ရာ သဘောထားကြီးမှုရဲ့ ရှည်လျားတဲ့

is really the only civil thing to do.

သမိုင်းကို လေ့လာခြင်းကနေ တစ်ခုခု သိခဲ့တယ်ဆိုရင် ဒါပါ။

At least that's what I think.

But look, if I've learned anything from studying the long history

ငြင်းခုံမှုတစ်ခုကို ရှောင်ရှားဖို့၊သင်နဲ့ သဘောထားညီပြီးသား စိတ်တူ၊ကိုယ်တူ သူတွေရဲ့

of religious tolerance in the 17th century, it's this:

ပိုပြီးနှစ်သက်ဖွယ် အဖော်သဟဲဖြစ်မှုမှာ သင့်ကိုယ်သင် သီးခြားခွဲနေဖို့

if you're talking about civility as a way to avoid an argument,

နည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ် ရည်မွန်မှုအကြောင်း ပြောနေရင်

သင်နဲ့ အခြေခံအားဖြင့် တကယ့်ကို သဘောထားကွဲလွဲသူ တစ်ယောက်ကိုမှ

to isolate yourself in the more agreeable company

လုံးဝ စကားအပြောဘူးလို့ သင့်ကိုယင် ထင်မြင်ရင်

of the like-minded who already agree with you,

if you find yourself never actually speaking to anyone

သင်ဟာ ရည်မွန်မှုကို မှားယွင်းလုပ်ဆောင်နေတာပါ။

who really, truly, fundamentally disagrees with you,

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(လက်ခုပ်သံများ)

well, you're doing civility wrong.

Thank you.

(Applause)