Is civility a sham? | Teresa Bejan

Tłumaczenie: Marta Chudzik Korekta: Rysia Wand

This talk contains mature language Viewer discretion is advised

[Film zawiera treści dla widzów dorosłych Oglądasz na własną odpowiedzialność]

Let's get this out of the way.

Miejmy to za sobą.

I'm here because I wrote a book about civility,

Jestem tu, ponieważ napisałam książkę o uprzejmości,

and because that book came out

a ponieważ wydano ją akurat w czasie

right around the 2016 American presidential election,

wyborów prezydenckich 2016 w USA,

I started getting lots of invitations to come and talk about civility

zaczęłam dostawać mnóstwo zaproszeń, żeby rozmawiać o uprzejmości

and why we need more of it in American politics.

i o jej potrzebie w polityce USA.

So great.

To świetnie.

The only problem was that I had written that book about civility

Problem w tym, że napisałam tę książkę o uprzejmości,

because I was convinced that civility is ...

ponieważ byłam przekonana, że uprzejmość to...

bullshit.

pic na wodę.

(Laughter)

(Śmiech)

Now, that may sound like a highly uncivil thing to say,

To może brzmieć bardzo nieuprzejmie

and lucky for you, and for my publisher,

i na szczęście dla was i mojego wydawcy

I did eventually come to change my mind.

w końcu jednak zmieniłam zdanie.

In the course of writing that book

W trakcie pisania tej książki

and studying the long history of civility and religious tolerance

i wertowania długiej historii uprzejmości i tolerancji religijnej

in the 17th century,

w XVII wieku przyszło mi odkryć,

I came to discover that there is a virtue of civility,

że uprzejmość ma dużą wartość

and far from being bullshit, it's actually absolutely essential,

i nie jest żadną pierdołą, a wręcz jest absolutnie niezbędna,

especially for tolerant societies,

zwłaszcza dla tolerancyjnych społeczeństw,

so societies like this one, that promise not only to protect diversity

czyli takich jak to, które nie tylko obiecują chronić różnorodność,

but also the heated and sometimes even hateful disagreements

ale również emocjonujące i czasami nawet pełne nienawiści konflikty,

that that diversity inspires.

które ta różnorodność powoduje.

You see, the thing about disagreement

Konflikt ma to do siebie,

is that there is a reason

że nie bez powodu

that "disagreeable" is a synonym for "unpleasant."

kojarzy się z nieprzyjemnościami.

As the English philosopher Thomas Hobbes pointed out

Angielski filozof Thomas Hobbes

stwierdził już w roku 1642,

all the way back in 1642,

that's because the mere act of disagreement is offensive.

że już sam akt niezgody jest obraźliwy.

And Hobbes is still right. It works like this:

Hobbes nadal ma rację, a działa to tak:

so, if you and I disagree,

jeśli ty i ja się nie zgadzamy,

and I'm right, because I always am,

a ja mam rację, bo zawsze mam,

how am I to make sense of the fact that you are so very, very wrong?

to jak mam się pogodzić z faktem, że ty tak bardzo się mylisz?

It couldn't possibly be that you've just come to a different conclusion

Nie mógłbyś dojść do takiego wniosku

in good faith?

w dobrej wierze.

No, you must be up to something, you must be stupid,

Nie, musisz coś knuć, musisz być głupi,

bigoted, interested.

być fanatykiem albo mieć ukryty interes.

Maybe you're insane.

Może jesteś niespełna rozumu.

And the same goes the other way. Right?

I to samo w drugą stronę.

So the mere fact of your disagreeing with me

Więc już sam fakt, że się ze mną nie zgadzasz,

is implicitly an insult not only to my views, but to my intelligence, too.

jest domniemaną obelgą,

nie tylko dla moich przekonań, ale i inteligencji.

And things only get worse when the disagreements at stake

I może być tylko gorzej, gdy w grę wchodzą konflikty,

are the ones that we somehow consider to be fundamental,

które w pewien sposób mają dla nas fundamentalne znaczenie,

whether to our worldviews or to our identities.

czy to dla naszego światopoglądu czy to dla naszej tożsamości.

You know the kinds of disagreement I mean.

Wiecie, o jakie konflikty mi chodzi.

One doesn't discuss religion or politics

Nie porusza się tematu religii, polityki,

or increasingly, the politics of popular culture, at the dinner table,

czy też coraz częściej polityki popkultury przy stole,

because these are the disagreements,

ponieważ właśnie na te tematy

these are the things that people really, seriously disagree about,

ludzie poważnie potrafią się pokłócić

and they define themselves against their opponents in the controversy.

i ta opozycja staje się częścią ich tożsamości.

But of course those fundamental disagreements

Oczywiście właśnie takie fundamentalne nieporozumienia

are precisely the ones that tolerant societies

tolerancyjne społeczeństwa jak USA

like the United States propose to tolerate,

chcą tolerować,

which perhaps explains why, historically, at least,

co pewnie tłumaczy, dlaczego, przynajmniej historycznie,

tolerant societies haven't been the happy-clappy communities of difference

społeczeństwa tolerancyjne nie są tak sielankowe i różnorodne,

that you sometimes hear about.

jak czasem się słyszy.

No, they tend to be places where people have to hold their noses

Często ich mieszkańcy muszą zacisnąć zęby

and rub along together despite their mutual contempt.

i jakoś się dotrzeć, pomimo obustronnej pogardy.

That's what I learned from studying religious tolerance

Tego nauczyłam się podczas badań tolerancji religijnej

in early modern England and America.

we wczesnej nowożytnej Anglii i USA.

And I also learned that the virtue that makes

Dowiedziałam się też, że tym, co umożliwia

that un-murderous coexistence, if you will, possible,

koegzystencję bez chęci mordu

is the virtue of civility,

jest właśnie uprzejmość,

because civility makes our disagreements tolerable

ponieważ uprzejmość sprawia, że da się znosić nieporozumienia,

so that we can share a life together even if we don't share a faith --

dzięki czemu można żyć wspólnie, nawet bez podzielania poglądów

religious, political or otherwise.

religijnych, politycznych lub innych.

Still, I couldn't help but notice

Mimo to nie mogłam nie zauważyć,

that when most people talk about civility today --

że gdy większość ludzi mówi dzisiaj o uprzejmości,

and boy, do they talk about civility a lot --

i, kurczę, mówią o niej dużo,

they seem to have something else in mind.

wydają się mieć coś innego na myśli.

So if civility is the virtue that makes it possible to tolerate disagreement

Jeśli uprzejmość jest wartością, która umożliwia tolerowanie nieporozumień,

so that we can actually engage with our opponents,

żeby dało się dyskutować z przeciwnikami,

talking about civility

mówienie o uprzejmości

seems to be mainly a strategy of disengagement.

wydaje się być głównie strategią na wycofanie się.

It's a little bit like threatening to take your ball and go home

Jakby ktoś groził, że weźmie piłkę i pójdzie do domu

when the game isn't going your way.

gdy gra nie przebiega po jego myśli.

Because the funny thing about incivility

Bo nieuprzejmość

is that it's always the sin of our opponents.

to zawsze grzech naszych przeciwników.

It's funny.

To zabawne.

When it comes to our own bad behavior,

Jeśli chodzi o nasze własne złe zachowanie,

well, we seem to develop sudden-onset amnesia,

zaczynamy nagle cierpieć na amnezję

or we can always justify it as an appropriate response

lub widzimy w nim uzasadnioną reakcję

to the latest outrage from our opponents.

na najnowszą zniewagę ze strony przeciwników.

So, "How can I be civil to someone who is set out to destroy

"Jak mam uprzejmy dla kogoś, kto chce zniszczyć

everything I stand for?

wszystko to, za czym stoję?

And by the way, they started it."

I, tak swoją drogą , to on zaczął".

It's all terrifically convenient.

To niezwykle wygodne.

Also convenient is the fact that most of today's big civility talkers

Równie wygodny jest fakt, że większość orędowników uprzejmości

tend to be quite vague and fuzzy

wypowiada się dosyć mgliście i niejasno

when it comes to what they think civility actually entails.

o tym, czego właściwie uprzejmość wymaga.

We're told that civility is simply a synonym for respect,

Mówi się, że uprzejmość to po prostu synonim szacunku,

for good manners, for politeness,

dobrych manier, grzeczności,

but at the same time, it's clear that to accuse someone of incivility

ale jednocześnie jest jasne, że oskarżenie kogoś o nieuprzejmość

is much, much worse than calling them impolite,

jest o wiele, wiele gorsze niż nazwanie go niegrzecznym,

because to be uncivil is to be potentially intolerable

ponieważ nieuprzejmość może być o wiele bardziej nieznośna

in a way that merely being rude isn't.

niż niegrzeczność.

So to call someone uncivil, to accuse them of incivility,

Nazwanie kogoś nieuprzejmym, oskarżenie o nieuprzejmość,

is a way of communicating that they are somehow beyond the pale,

daje do zrozumienia,

że dane zachowanie jest nie do przyjęcia

that they're not worth engaging with at all.

i nie ma w ogóle sensu wdawać się w dyskusję.

So here's the thing:

Sprawa jest następująca:

civility isn't bullshit,

uprzejmość to nie żadna pierdoła

it's precious because it's the virtue that makes fundamental disagreement

jest cenna, ponieważ dzięki niej

fundamentalny spór jest nie tylko możliwy,

not only possible but even sometimes occasionally productive.

ale czasem wręcz przydatny.

It's precious, but it's also really, really difficult.

Jest cenna, ale jest również bardzo, bardzo trudna.

Civility talk, on the other hand,

Z drugiej strony mówienie o uprzejmości

well, that's really easy,

jest bardzo, bardzo łatwe,

really easy,

bardzo łatwe,

and it also is almost always complete bullshit,

i jest też prawie zawsze kompletną bzdurą,

which makes things slightly awkward for me

co sprawia, że czuję się niezręcznie

as I continue to talk to you about civility.

opowiadając wam dalej o uprzejmości.

(Laughter)

(Śmiech)

Anyway, we tend to forget it,

Tak czy inaczej, zwykle zapominamy,

but politicians and intellectuals have been warning us for decades now

że politycy i intelektualiści od lat ostrzegają,

that the United States is facing a crisis of civility,

że uprzejmość w USA przechodzi kryzys.

and they've tended to blame that crisis on technological developments,

Winią za to rozwój techniczny,

on things like cable TV, talk radio, social media.

kablówkę, radio, media społecznościowe.

But any historian will tell you

Ale każdy historyk wam powie,

that there never was a golden age of disagreement,

że nigdy nie było złotej ery dla niezgody,

let alone good feelings,

nie mówiąc już o dobrej woli,

not in American politics.

na pewno nie w amerykańskiej polityce.

In my book, though, I argue that the first modern crisis of civility

W swojej książce dowodzę, że pierwszy nowożytny kryzys uprzejmości

actually began about 500 years ago,

tak naprawdę rozpoczął się 500 lat temu,

when a certain professor of theology named Martin Luther

za sprawą pewnego profesora teologii, Marcina Lutra,

took advantage of a recent advancement in communications technology,

który skorzystał z ówczesnej nowinki technicznej,

the printing press,

prasy drukarskiej,

to call the Pope the Antichrist,

aby nazwać papieża antychrystem

and thus inadvertently launch the Protestant Reformation.

i tym sposobem zapoczątkować reformację protestancką.

So think of the press, if you will, as the Twitter of the 16th century,

Pomyślcie o druku jak o Twitterze XVI wieku,

and Martin Luther as the original troll.

a o Marcinie Lutrze jako o pierwszym trollu.

And I'm not exaggerating here.

I wcale tutaj nie przesadzam.

He once declared himself unable to pray

Raz stwierdził, że nie może się modlić

without at the same time cursing

bez przeklinania w tym samym czasie

his "anti-Christian," i.e. Catholic, opponents.

swoich "anty-chrześcijańskich" wrogów, czyli katolików.

And of course, those Catholic opponents clutched their pearls

Oczywiście ci katoliccy wrogowie łapali się za serce

i również wtedy wzywali do uprzejmości,

and called for civility then, too,

but all the while, they gave as good as they got

ale równocześnie nie zostawali dłużni,

with traditional slurs like "heretic,"

używając takich obelg, jak "heretyk"

and, worst of all, "Protestant,"

lub najgorszej ze wszystkich: "protestant",

which began in the 16th century as an insult.

co na początku XVI wieku było wyzwiskiem.

The thing about civility talk, then as now,

Robiąc pogadankę o uprzejmości, i wtedy i teraz,

was that you could call out your opponent for going low,

można upomnieć przeciwnika za niski poziom wypowiedzi,

and then take advantage of the moral high ground

zyskując nad nim przewagę moralną,

to go as low or lower,

stawiając go niżej od siebie,

because calling for civility sets up the speaker

ponieważ wezwanie do uprzejmości

as a model of decorum while implicitly, subtly stigmatizing

stawia mówiącego za wzór, subtelnie stygmatyzując każdego,

anyone with the temerity to disagree as uncivil.

kto śmie mu oponować, jako dzikusa.

And so civility talk in the 17th century becomes a really effective way

Pogadanki o uprzejmości w XVII wieku stały się skutecznym narzędziem

for members of the religious establishment

dla członków ugrupowań religijnych

to silence, suppress, exclude dissenters outside of the established church,

do uciszania, tłumienia, wykluczania dysydentów poza Kościół,

especially when they spoke out against the status quo.

szczególnie, gdy wypowiadali się przeciwko statusowi quo.

So Anglican ministers could lecture atheists

Dlatego anglikańscy pastorowie pouczali ateistów

on the offensiveness of their discourse.

o obraźliwości takiego dyskursu.

Everyone could complain about the Quakers

Wszyscy mogli narzekać na kwakrów

for refusing to doff and don their hats

za to, że nie zdejmowali kapelusza

or their "uncouth" practice of shaking hands.

albo za ich "barbarzyński" zwyczaj ściskania dłoni.

But those accusations of incivility

Ale te oskarżenia o nieuprzejmość

pretty soon became pretexts for persecution.

szybko stały się pretekstem do prześladowań.

So far, so familiar, right?

Brzmi znajomo, prawda?

We see that strategy again and again.

Widzimy tę strategię cały czas.

It's used to silence civil rights protesters in the 20th century.

Była stosowana, by uciszyć obrońców praw obywatelskich w XX wieku.

And I think it explains why partisans on both sides of the aisle

To chyba tłumaczy,

czemu zwolennicy obu stron sięgają po ten,

keep reaching for this, frankly, antiquated,

szczerze mówiąc, przestarzały,

early modern language of civility

wczesnonowożytny język uprzejmości

precisely when they want to communicate that certain people and certain views

właśnie po to, żeby zakomunikować,

że pewni ludzie i pewne poglądy są niżej krytyki,

are beyond the pale,

but they want to save themselves the trouble

jednocześnie oszczędzając sobie kłopotów

of actually making an argument.

faktycznej dyskusji.

So no wonder skeptics like me tend to roll our eyes

Nie dziwi więc, że sceptycy, jak ja, przewracają oczami,

when the calls for conversational virtue begin,

słysząc wezwania do tej wartości w konwersacji,

because instead of healing our social and political divisions,

ponieważ zamiast zaleczyć społeczne i polityczne podziały,

it seems like so much civility talk is actually making the problem worse.

mówienie tyle o uprzejmości chyba tylko pogłębia problem.

It's saving us the trouble of actually speaking to each other,

Ratuje nas przed kłopotem prawdziwego dialogu,

allowing us to speak past each other or at each other

pozwalając nam mówić nad głową rozmócy lub do niego,

while signaling our superior virtue

sygnalizując naszą wyższość

and letting the audience know which side we're on.

i dając wszystkim znać, po której jesteśmy stronie.

And given this, I think one might be forgiven, as I did,

Biorąc to pod uwagę, chyba można wybaczyć każdemu,

for assuming that because so much civility talk is bullshit,

kto tak jak ja uznał, że skoro tyle gadania o uprzejmości to bzdury,

well then, the virtue of civility must be bullshit, too.

to i sama uprzejmość to pic na wodę.

But here, again, I think a little historical perspective goes a long way.

Ale tu chyba też potrzeba trochę historii.

Because remember, the same early modern crisis of civility

Pamiętajcie, że ten sam wczesnonowożytny kryzys uprzejmości,

that launched the Reformation

który zapoczątkował Reformację,

also gave birth to tolerant societies,

powołał do życia społeczeństwa tolerancji,

places like Rhode Island, Pennsylvania,

miejsca jak Rhode Island, Pensylwanię

and indeed, eventually the United States,

i wreszcie Stany Zjednoczone,

places that at least aspired to protect disagreement

miejsca, które przynajmniej starały się chronić nieporozumienia,

as well as diversity,

jak również różnorodność,

and what made that possible was the virtue of civility.

a wartością, która to umożliwiła, była właśnie uprzejmość.

What made disagreement tolerable,

To, dzięki czemu spory są znośne,

what it made it possible for us to share a life,

współżycie społeczne możliwe

even when we didn't share a faith,

mimo różnic w wierze,

was a virtue,

było cnotą

but one, I think, that is perhaps less aspirational

lecz chyba mniej pożądaną,

and a lot more confrontational

a o wiele bardziej kontrowersyjną niż ta,

than the one that people who talk about civility a lot today

którą ludzie mówiący dziś o uprzejmości

tend to have in mind.

mają na myśli.

So I like to call that virtue "mere civility."

Dlatego lubię nazywać tę wartość "zwykłą uprzejmością".

You may know it as the virtue that allows us to get through

Możecie znać ją jako cechę, która pozwala przetrwać

our relations with an ex-spouse,

relacje z byłym małżonkiem

or a bad neighbor,

lub złym sąsiadem,

not to mention a member of the other party.

nie mówiąc już o członku innej partii.

Because to be merely civil is to meet a low bar grudgingly,

Ponieważ zwykła uprzejmość to zgoda na niskie wymagania

and that, again, makes sense,

i to znowu ma sens,

because civility is a virtue that's meant to help us disagree,

bo uprzejmość to wartość, która ma pomóc nam się nie zgadzać

and as Hobbes told us all those centuries ago,

i, jak mówił przed wiekami Hobbes,

disagreeable means unpleasant for a reason.

nie bez powodu "konflikt" oznacza "nieprzyjemności".

But if it isn't bullshit, what exactly is civility or mere civility?

Jeśli to nie są bzdury,

czym jest uprzejmość i czysta uprzejmość?

What does it require?

Czego wymaga?

Well, to start, it is not and cannot be

Po pierwsze to nie jest i nie może być to samo,

the same thing as being respectful or polite,

co okazywanie szacunku czy grzeczności,

because we need civility precisely when we're dealing with those people

bo potrzebujemy uprzejmości do radzenia sobie z ludźmi,

that we find it the most difficult, or maybe even impossible, to respect.

wobec których szacunek jest bardzo trudny lub nawet niemożliwy.

Similarly, being civil can't be the same as being nice,

Podobnie bycie uprzejmym to nie to samo, co bycie miłym,

because being nice means not telling people what you really think about them

bo miła osoba nie mówi, co myśli o innych

or their wrong, wrong views.

lub o ich jakże mylnych poglądach.

No, being civil means speaking your mind,

Bycie uprzejmym to mówienie, co się myśli,

but to your opponent's face,

ale otwarcie,

not behind her back.

nie za plecami przeciwnika.

Being merely civil means not pulling our punches,

Bycie zwyczajnie uprzejmym oznacza, że nie wstrzymujemy się od uderzeń,

but at the same time, it means maybe not landing all those punches all at once,

ale że jednocześnie nie uderzamy z pełną siłą,

because the point of mere civility

ponieważ zasadą zwykłej uprzejmości jest

is to allow us to disagree, to disagree fundamentally,

umożliwienie niezgody, nawet fundamentalnej,

but to do so without denying or destroying the possibility of a common life tomorrow

ale tak, żeby nie niszczyć opcji dalszego współżycia

with the people that we think are standing in our way today.

z osobami, które według nas stoją nam na drodze.

And in that sense, I think civility is actually closely related

Dlatego też myślę, że uprzejmość jest blisko spokrewniona

to another virtue, the virtue of courage.

z inną wartością - odwagą.

So mere civility is having the courage to make yourself disagreeable,

Czysta uprzejmość jest więc odwagą,

by się nie zgodzić i trzymać się tego,

and to stay that way,

but to do so while staying in the room

ale pozostając na polu walki,

and staying present to your opponents.

obecnym wobec przeciwników.

And it also means that, sometimes, calling bullshit on people's civility talk

To oznacza też, że nazwanie głupotą czyjegoś gadania o uprzejmości,

is really the only civil thing to do.

jest czasem jedyną uprzejmą opcją.

At least that's what I think.

Przynajmniej tak uważam.

But look, if I've learned anything from studying the long history

Długa historia tolerancji religijnej w XVII wieku

of religious tolerance in the 17th century, it's this:

nauczyła mnie,

if you're talking about civility as a way to avoid an argument,

że jeśli mówisz o uprzejmości by uniknąć konfrontacji,

to isolate yourself in the more agreeable company

by się odizolować w mniej konfliktowym towarzystwie

of the like-minded who already agree with you,

osób o poglądach podobnych twoim,

if you find yourself never actually speaking to anyone

jeśli nigdy nie rozmawiasz z kimś,

who really, truly, fundamentally disagrees with you,

kto naprawdę, rzeczywiście, fundamentalnie się z tobą nie zgadza,

well, you're doing civility wrong.

to wyrządzasz uprzejmości krzywdę.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)